SlideShare a Scribd company logo
Tembang
Macapat
Nama : Sausan Qonitah Azmiy
Kelas : XI MIPA 4
Absen : 29
SMA Negeri 1 PASURUAN
Daftar Isi.............................................
Filosofi Tembang Macapat.............
Urutane Tembang Macapat.............
Ancase Tembang Macapat...............
Pangerten guru lagu, guru gatra,
lan guru wilangan.............................
Tabel guru gatra, guru lagu, lan
guru wilangan....................................
Tabel guru gatra, guru lagu, lan
guru wilangan....................................
Tabel guru gatra, guru lagu, lan
guru wilangan ...................................
Unsur kebahasaan tembung
garba, lan dasanama ........................
Unsur kebahasaan tembung kawi,
lan sandi asma .................................
Unsur kebahasaan sandi karsa.......
Daftar Isi
i
1
2-12
13
14
15
16
17
18
19
20
Filosofi
Marang para leluhur tanah Jawa nalika jaman wali sanga nyebarake
piwulang agama ing tanah Jawa wis nurunake barang-barang kang aji
banget. Ana nilai-nilai agama lan norma-norma uga tata krama sing
ndadekake tradhisi menarik kanggo sinau. Waosan geguritan mantra wis
ana wiwit agama Islam durung sumebar ing tanah Jawa. Nalika iku cara
nindakake mantra diarani kakawin kang nggunakake basa Sansekerta.
Kakawin menika limrahipun dipunginakaken wonten ing upacara-
upacara kaagamaan amargi kalebet mantra. Salajengipun para wali
ngowahi wujud tembang cerkak, ingkang wonten ing ngelmu agami lan
tata krama, sarta dipunginakaken kangge mucal norma-norma gesang
agami Islam, boten dipundamel malih kangge ngibadah utawi ngibadah.
1
1. Maskumambang
Maskumambang lelampahan manungsa
ingkang dipunwiwiti kanthi nyariyosaken
kawontenan manungsa nalika taksih wonten ing
alam roh utawi wonten ing guwa garbanipun ibu.
Maskumambang nduweni teges manifesto wiji
instan saka wong lanang sing tuwuh ing wadhah
manungsa wadon ing guwa garba. Ing kandhutan
ana wujud awak sing ngambang. Ing umur 7 sasi,
wong Jawa biyasane nganakake kaslametan
utawa mitoni kanggo bayi supaya sehat lan bisa
nuwuhake pangarep-arep marang wong tuwa.
2
2. Mijil
Mijil banjur ana proses laire manungsa kang
aran mijil, lair bayi arane manungsa. Anane
manungsa ing jagad iki dibarengi karo rong
perkara sing kosok balene. Prawan ing donya iki
ditandhani dening tangisan pisanan, tangisan
bakal ditempelake ing 4 karep minangka daya
ing pembangunan manungsa mengko.
Kekuwatan kasebut bakal mbantu supaya bisa
nyusup, mlaku, lan ngerti urip awal minangka
bocah.
3
3. Sinom
Sinom isine mudha-mudhi kang endah lan
kebak pangarep-arep lan angen-angen kanggo
dolanan lan nongkrong karo kanca-kanca uga
nuwuhake kabisan pikiran lan ati supaya
nduweni kekarepan lan pangarep-arep.
4
4. Kinanthi
Kinanthi, ing prinsip, wong tuwa pengin anak
berkembang ing pamikiran supaya anak duwe
jiwa sosial. Periode ing tatanan karakter
manungsa lan lumaku menyang cita-cita.
“Kinanti” utawa “kanthi” utawa “tuntun” kang
nduweni teges mbutuhake tuntunan lan dalan
kang bener saka wong tuwa.
5
5. Asmaradana
Asmaradana, manusia mulai memasuki fase jatuh cinta.
Sang lelaki mulai merasakan jatuh cinta kepada sang
Perempuan Begitu pun sebaliknya. Fase ini membentuk
imajinasi, logika, dan perasaan yang tercermin pada bait-
bait asmaradana. Asmara artinya cinta sehingga ilustrasi
Fase ini mengisahkan masa-masa kisah asmara percintaan
atau larut dalam larutan cinta kasih. Fase ini dinamika
semakin nyata dan kompleks dibutuhkan perjuangan ego
diri sendiri hingga terbentuk kesepakatan disebut toleransi
saling menerima kekurangan masing-masing. Jika manusia
tidak berpegang teguh kepada ajaran agama dan ajaran
ilmu, manusia akan terjerumus dan masuk ke fase
kebimbangan.
6
6. Gambuh
Gambuh, setelah kesepakatan hidup bersama
tercapai dengan pasangan kedua pasangan yang
mengatur ego masing-masing itu memasuki fase
yang disebut Gambuh. Makna kata Gambuh yaitu
tumbuh bersatu, fase ini menceritakan tentang
komitmen kawinan untuk menyatakan cinta dalam
hidup rumah tangga. Fase ini tidak mudah karena
identik dengan kesukuan, bahasa atau cara
sosialisasi tiap individu manusia terkadang berbeda-
beda sehingga dibutuhkan sifat legowo yang berjiwa
besar dalam menyikapi perbedaan.
7
7. Dhandanggula
Dhandanggulo, fase iki mujudake panguripan kang
wis tekan tataran ngudi kestabilan sosial lan
kesejahteraan golek ajine, sandhang, pangan lan papan
kang cukup. Cukup ora ateges sugih nanging cukup
migunani miturut porsi. Kekarone mitra wiwit gotong
royong ngrasakake proses regenerasi keturunan. Urip
pahit.
8
8. Durma
Durma ing urip bebrayan mesthi akeh alangan lan
pacoban kang kudu diadhepi. Mula tembang Durma
nduweni teges nggambarake manungsa kang kudu
tatag ngadhepi sakehing pacoban urip. Tembang
Durma nduweni watak kang kuwat, kuwat, manteb,
nesu lan emosine kebacut. “Durma’’ asale saka
tembung “Dharma” yaiku saben manungsa kudu
nindakake kabecikan, tumindak, lan nuduhake marang
wong liya ing urip bebrayan. mupangate kanggo wong
liya.
9
9. Pangkur
Pangkur, Tahap iki Manungsa kudu wiwit bisa
ngendhaleni hawa nafsune. Fase menika dipunwastani
pangkur ingkang tegesipun nyingkiraken hawa nepsu
saha nepsu. Semono uga pepenginan-pepenginan
negatip kang ngrusak jiwane manungsa.Ing fase iki,
wong Jawa diwulang dening para leluhur supaya bisa
prihatin lan lelaku. Prihatin nglawan murka lan murka
hawa nepsu kanthi nindakake dhawuhing agama.Kaum
priya katindakake kanthi ngleksanani awak lan nyingkiri
kasenengan donya. Ing fase iki, manungsa biasane
mangan kurang/cepet, nampa takdir Gusti. Ngurangi
sifat reged, meri, lan urip manungsa liyane.
10
10. Megatruh
Megatruh, fase manungsa kang paling endah yaiku
fase nalika manungsa ketemu karo Gusti Kang Maha
Kuwasa. Yen manungsa ndadekake agama dadi
dhasaring urip mula fase iki bakal urip kanthi endah.
Megatruh yaiku fase nalika nyawa pisah karo raga, roh
utawa nyawa dilebokake menyang alam kalanggengan.
Digambarake dening panguripan padinan kang
ditindakake saben manungsa, Tembang Megatruh
nduweni watak prihatin, sedhih, kuciwa, putus asa,
lara lan sesambat.
11
11. Pucung
Pocung, sawise pepisahan jiwa lan ragane manungsa,
padha kadunungan ing jagad raya. Roh bali menyang
ngarsane Gusti Allah SWT lan awak dibungkus ing 5
utawa 7 lembar kain putih. Pocung yaiku ragane
manungsa kang kabungkus kain.Fase iki diarani fase
ngaso awak manungsa lan nerusake proses sabanjure ing
donya sabanjure miturut amal-amal becik kang wis
ditindakake nalika ana ing donya.
12
Tembang macapat iki diarani tembang
macapat kang isine piwulang lan kaperang dadi
11 bab. Umume Macapat nduweni teges maca
papat papat, tegese cara maca ukara kang
rangkep saben 4 gatra. Ananging tiyang Jawi
mangertos “Macapat” minangka “kawruh” utawi
filosofi Jawi ugi kathah makna ingkang
ngremenaken manah. Macapat mujudake
tuntunan kanggo manungsa golek jati diri kanthi
cara ngelola patang pepenginan kadonyan kang
ndhampingi saben manungsa urip.
Ancase Tembang
Macapat
13
cacahing larik (baris) ing sak bait.
Guru Gatra
Guru Wilangan
cacahe gatra (wanda) saben larik.
Guru Lagu
persamaan swara rima ing
pungkasaning gatra saben
larik. Swara tembang ing
pungkasan gatra (a, i, u, e, o).
Pangerten
14
Jinise
Tembang
Maskumambang Mijil
Guru
Gatra
4 6
Guru
Wilangan
12, 6, 8, 8
10, 6, 10, 10,
6, 6
Guru Lagu i, a, i, a i, o, e, i, i, u
JInise
Tembang
Sinom Kinanthi
Guru
Gatra
9 6
Guru
Wilangan
8, 8, 8, 8, 7, 8, 7,
8, 12
8, 8, 8, 8, 8, 8,
Guru Lagu
a, i, a, i, i, u, a, i,
a
u,i, a, i, a, i
15
Jinise
Tembang
Asmaradana Gambuh
Guru
Gatra
7 5
Guru
Wilangan
8, 8, 8, 8, 7, 8, 8 7, 10, 12, 8, 8
Guru Lagu i, a, e, a, a, u, a u, u, i, u, o
Jinise
Tembang
Dhandang Gula Durma
Guru
Gatra
10 7
Guru
Wilangan
10, 10, 87, 97, 68,
12, 7
12, 7, 6, 7, 8,
5, 7
Guru Lagu
i, a, e, u, i, a, u, a,
i, a
a, i, a, a, i, a, i
16
Jinise
tembang
Pangkur Megatruh
Guru
Gatra
7 5
Guru
Wilangan
8,11,8,7,12,8,8 12,8,8,8,8
Guru Lagu a,i,u,a,u,a,i u,i,u,i,u
Jinise Tembang Pucung
Guru Gatra 4
Guru Wilangan 12,6,8,12
Guru Lagu u,a,i,a,
17
Unsur Kebahasaan
Tembang Garba
tembung loro utawa luwih sing
didadekno dadi siji tembung kanthi
ngurangi cacahing wanda lan duweni
makna dewe. Tembung garba iki bisa
diarani sinandhi.
Tuladha :
Musime samirana
Udyana panggon sing penak dinikmati
Sagarba sing mesti ngajak dolan
Deleng kembang nikang seger
Ketok akasa sing padang
Pak Bayu masio wis tuwek ketok
sinom
Taman ayu iku aneng cidek omahku
Pelem e taksyalit
Tuladha :
Dasanama
tembung-tembung kang nunggal teges
(padha utawa meh padha tegese).
18
Tembang Kawi
gabungan tembung sing digunakake
minangka jeneng, julukan, utawa simbol
kanthi ati-ati sing bisa nyatakake makna
perasaan, konsep, proses, kahanan.
Tuladha :
Eling-eling sira manungsa
Larangan lan perintah agama
Lila kabeh kudu dilakoni
Amarga iku wasiate Gusti
Musime samirana
Udyana panggon sing penak dinikmati
Atma sing sregep sinau
Tuladha :
Sandi Asma
jeneng kang disamarake, jeneng kang
ora diketarakake, utawa jeneng kang
didhelikake
19
Sandi Karsa
tujuan, ancas, utawa karep kang
sinamun utawa sinamar ana ing tembang.
Ana uga wong kang ngarani sandi karsa
kuwi sandi ukara yaiku ukara (ukarane
kanggo medharake cipta, gagasan, rasa –
pangrasa, utawa kekarepan).
Tuladha :
Pepinginan kang samya kae
Esthining tyas maujud
Naning mulya
Dina dina kepungkur
Iku dadi landhasaneki
Dina kang bakal teka
Ing pangangkah tumus
Kita bangsa Indonesia
Anemahi jaman
Nyrambahi Nuwsantara
20

More Related Content

Similar to Tembang Macapat

Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdfTembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
31RomaAfrizalTaslim
 
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
NazlaSalsabila3
 
M. Syahrul Rhomadhon
M. Syahrul Rhomadhon M. Syahrul Rhomadhon
M. Syahrul Rhomadhon
21SyahrulRhomadhon
 
34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat 34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat
vendahBm
 
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
31SaviraIndriSeptiva
 
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2 11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
MKhamdanWahyu
 
Tembung Macapat
Tembung Macapat Tembung Macapat
Tembung Macapat
22MaulidaAzzahra
 
Tembang Macapat Dening Wanda
Tembang Macapat Dening Wanda Tembang Macapat Dening Wanda
Tembang Macapat Dening Wanda
MiaNuril
 
Umar Faruq
Umar Faruq Umar Faruq
Umar Faruq
36UMARFARUQ
 
Tembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdfTembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdf
ZakiyBagus21
 
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
06AmeylinGhaniaTsani
 
pdf_20230307_220509_0000.pdf
pdf_20230307_220509_0000.pdfpdf_20230307_220509_0000.pdf
pdf_20230307_220509_0000.pdf
29NadhifaKaniaNurShu
 
Macapat
MacapatMacapat
Macapat
fskd jatim
 
bjawa.pdf
bjawa.pdfbjawa.pdf
bjawa.pdf
vita109104
 
Tembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-bookTembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-book
AsyrifaSabrina
 
Tembang Macapat Materi kelas XI
Tembang Macapat Materi kelas XITembang Macapat Materi kelas XI
Tembang Macapat Materi kelas XI
31RegitaAuliaI
 
Tembang Macapat
Tembang MacapatTembang Macapat
Tembang Macapat
18JovankaTulung
 
Tembang Macapat XI Semester 2.pdf
Tembang Macapat XI Semester 2.pdfTembang Macapat XI Semester 2.pdf
Tembang Macapat XI Semester 2.pdf
AunillahiAesyi
 
Tembang Macapat
Tembang  MacapatTembang  Macapat
Tembang Macapat
YasminShalimar
 
Bd8 kd6-wulangan 6 budi pekerti
Bd8 kd6-wulangan 6 budi pekertiBd8 kd6-wulangan 6 budi pekerti
Bd8 kd6-wulangan 6 budi pekerti
SMPK Stella Maris
 

Similar to Tembang Macapat (20)

Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdfTembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
 
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
 
M. Syahrul Rhomadhon
M. Syahrul Rhomadhon M. Syahrul Rhomadhon
M. Syahrul Rhomadhon
 
34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat 34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat
 
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
 
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2 11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
 
Tembung Macapat
Tembung Macapat Tembung Macapat
Tembung Macapat
 
Tembang Macapat Dening Wanda
Tembang Macapat Dening Wanda Tembang Macapat Dening Wanda
Tembang Macapat Dening Wanda
 
Umar Faruq
Umar Faruq Umar Faruq
Umar Faruq
 
Tembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdfTembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdf
 
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
 
pdf_20230307_220509_0000.pdf
pdf_20230307_220509_0000.pdfpdf_20230307_220509_0000.pdf
pdf_20230307_220509_0000.pdf
 
Macapat
MacapatMacapat
Macapat
 
bjawa.pdf
bjawa.pdfbjawa.pdf
bjawa.pdf
 
Tembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-bookTembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-book
 
Tembang Macapat Materi kelas XI
Tembang Macapat Materi kelas XITembang Macapat Materi kelas XI
Tembang Macapat Materi kelas XI
 
Tembang Macapat
Tembang MacapatTembang Macapat
Tembang Macapat
 
Tembang Macapat XI Semester 2.pdf
Tembang Macapat XI Semester 2.pdfTembang Macapat XI Semester 2.pdf
Tembang Macapat XI Semester 2.pdf
 
Tembang Macapat
Tembang  MacapatTembang  Macapat
Tembang Macapat
 
Bd8 kd6-wulangan 6 budi pekerti
Bd8 kd6-wulangan 6 budi pekertiBd8 kd6-wulangan 6 budi pekerti
Bd8 kd6-wulangan 6 budi pekerti
 

Recently uploaded

VISI MISI KOMUNITAS BELAJAR SDN 93 KOTA JAMBI
VISI MISI KOMUNITAS BELAJAR SDN 93 KOTA JAMBIVISI MISI KOMUNITAS BELAJAR SDN 93 KOTA JAMBI
VISI MISI KOMUNITAS BELAJAR SDN 93 KOTA JAMBI
gloriosaesy
 
Permainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaan
Permainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaanPermainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaan
Permainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaan
DEVI390643
 
SOSIALISASI PPDB TAHUN AJARAN 2024-2025.pptx
SOSIALISASI PPDB TAHUN AJARAN 2024-2025.pptxSOSIALISASI PPDB TAHUN AJARAN 2024-2025.pptx
SOSIALISASI PPDB TAHUN AJARAN 2024-2025.pptx
astridamalia20
 
PPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdf
PPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdfPPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdf
PPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdf
safitriana935
 
RUBRIK OBSERVASI KINERJA KEPALA SEKOLAH.docx
RUBRIK OBSERVASI KINERJA KEPALA SEKOLAH.docxRUBRIK OBSERVASI KINERJA KEPALA SEKOLAH.docx
RUBRIK OBSERVASI KINERJA KEPALA SEKOLAH.docx
kinayaptr30
 
Modul Ajar Bahasa Inggris Kelas 5 Fase C Kurikulum Merdeka
Modul Ajar Bahasa Inggris Kelas 5 Fase C Kurikulum MerdekaModul Ajar Bahasa Inggris Kelas 5 Fase C Kurikulum Merdeka
Modul Ajar Bahasa Inggris Kelas 5 Fase C Kurikulum Merdeka
Fathan Emran
 
NUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdf
NUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdfNUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdf
NUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdf
DataSupriatna
 
UNTUK DOSEN Materi Sosialisasi Pengelolaan Kinerja Akademik Dosen
UNTUK DOSEN Materi Sosialisasi Pengelolaan Kinerja Akademik DosenUNTUK DOSEN Materi Sosialisasi Pengelolaan Kinerja Akademik Dosen
UNTUK DOSEN Materi Sosialisasi Pengelolaan Kinerja Akademik Dosen
AdrianAgoes9
 
SOAL SHB PKN SEMESTER GENAP TAHUN 2023-2024.docx
SOAL SHB PKN SEMESTER GENAP TAHUN 2023-2024.docxSOAL SHB PKN SEMESTER GENAP TAHUN 2023-2024.docx
SOAL SHB PKN SEMESTER GENAP TAHUN 2023-2024.docx
MuhammadBagusAprilia1
 
Pi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagja
Pi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagjaPi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagja
Pi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagja
agusmulyadi08
 
Karier-Dan-Studi-Lanjut-Di-Bidang-Informatika.pptx
Karier-Dan-Studi-Lanjut-Di-Bidang-Informatika.pptxKarier-Dan-Studi-Lanjut-Di-Bidang-Informatika.pptx
Karier-Dan-Studi-Lanjut-Di-Bidang-Informatika.pptx
adolfnuhujanan101
 
Program Kerja Kepala Sekolah 2023-2024.pdf
Program Kerja Kepala Sekolah 2023-2024.pdfProgram Kerja Kepala Sekolah 2023-2024.pdf
Program Kerja Kepala Sekolah 2023-2024.pdf
erlita3
 
PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...
PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...
PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...
agusmulyadi08
 
Bab 3 Sejarah Kerajaan Hindu-Buddha.pptx
Bab 3 Sejarah Kerajaan Hindu-Buddha.pptxBab 3 Sejarah Kerajaan Hindu-Buddha.pptx
Bab 3 Sejarah Kerajaan Hindu-Buddha.pptx
nawasenamerta
 
Juknis Pengisian Blanko Ijazah 2024 29 04 2024 Top.pptx
Juknis Pengisian Blanko Ijazah 2024 29 04 2024 Top.pptxJuknis Pengisian Blanko Ijazah 2024 29 04 2024 Top.pptx
Juknis Pengisian Blanko Ijazah 2024 29 04 2024 Top.pptx
mattaja008
 
MATERI SOSIALISASI PPDB JABAR- 4PAN052024.pdf
MATERI SOSIALISASI PPDB JABAR- 4PAN052024.pdfMATERI SOSIALISASI PPDB JABAR- 4PAN052024.pdf
MATERI SOSIALISASI PPDB JABAR- 4PAN052024.pdf
ssuser289c2f1
 
Form B8 Rubrik Refleksi Program Pengembangan Kompetensi Guru -1.docx
Form B8 Rubrik Refleksi Program Pengembangan Kompetensi Guru -1.docxForm B8 Rubrik Refleksi Program Pengembangan Kompetensi Guru -1.docx
Form B8 Rubrik Refleksi Program Pengembangan Kompetensi Guru -1.docx
EkoPutuKromo
 
RANCANGAN TINDAKAN AKSI NYATA MODUL 1.4.pptx
RANCANGAN TINDAKAN AKSI NYATA MODUL 1.4.pptxRANCANGAN TINDAKAN AKSI NYATA MODUL 1.4.pptx
RANCANGAN TINDAKAN AKSI NYATA MODUL 1.4.pptx
SurosoSuroso19
 
PENGUMUMAN PPDB SMPN 4 PONOROGO TAHUN 2024.pdf
PENGUMUMAN PPDB SMPN 4 PONOROGO TAHUN 2024.pdfPENGUMUMAN PPDB SMPN 4 PONOROGO TAHUN 2024.pdf
PENGUMUMAN PPDB SMPN 4 PONOROGO TAHUN 2024.pdf
smp4prg
 
tugas modul 1.4 Koneksi Antar Materi (1).pptx
tugas  modul 1.4 Koneksi Antar Materi (1).pptxtugas  modul 1.4 Koneksi Antar Materi (1).pptx
tugas modul 1.4 Koneksi Antar Materi (1).pptx
d2spdpnd9185
 

Recently uploaded (20)

VISI MISI KOMUNITAS BELAJAR SDN 93 KOTA JAMBI
VISI MISI KOMUNITAS BELAJAR SDN 93 KOTA JAMBIVISI MISI KOMUNITAS BELAJAR SDN 93 KOTA JAMBI
VISI MISI KOMUNITAS BELAJAR SDN 93 KOTA JAMBI
 
Permainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaan
Permainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaanPermainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaan
Permainan Wiwi Wowo aksi nyata berkebhinekaan
 
SOSIALISASI PPDB TAHUN AJARAN 2024-2025.pptx
SOSIALISASI PPDB TAHUN AJARAN 2024-2025.pptxSOSIALISASI PPDB TAHUN AJARAN 2024-2025.pptx
SOSIALISASI PPDB TAHUN AJARAN 2024-2025.pptx
 
PPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdf
PPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdfPPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdf
PPT Observasi Praktik Kinerja PMM SD pdf
 
RUBRIK OBSERVASI KINERJA KEPALA SEKOLAH.docx
RUBRIK OBSERVASI KINERJA KEPALA SEKOLAH.docxRUBRIK OBSERVASI KINERJA KEPALA SEKOLAH.docx
RUBRIK OBSERVASI KINERJA KEPALA SEKOLAH.docx
 
Modul Ajar Bahasa Inggris Kelas 5 Fase C Kurikulum Merdeka
Modul Ajar Bahasa Inggris Kelas 5 Fase C Kurikulum MerdekaModul Ajar Bahasa Inggris Kelas 5 Fase C Kurikulum Merdeka
Modul Ajar Bahasa Inggris Kelas 5 Fase C Kurikulum Merdeka
 
NUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdf
NUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdfNUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdf
NUMERASI KOMPETENSI PENDIDIK TAHAP CAKAP DAN MAHIR.pdf
 
UNTUK DOSEN Materi Sosialisasi Pengelolaan Kinerja Akademik Dosen
UNTUK DOSEN Materi Sosialisasi Pengelolaan Kinerja Akademik DosenUNTUK DOSEN Materi Sosialisasi Pengelolaan Kinerja Akademik Dosen
UNTUK DOSEN Materi Sosialisasi Pengelolaan Kinerja Akademik Dosen
 
SOAL SHB PKN SEMESTER GENAP TAHUN 2023-2024.docx
SOAL SHB PKN SEMESTER GENAP TAHUN 2023-2024.docxSOAL SHB PKN SEMESTER GENAP TAHUN 2023-2024.docx
SOAL SHB PKN SEMESTER GENAP TAHUN 2023-2024.docx
 
Pi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagja
Pi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagjaPi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagja
Pi-2 AGUS MULYADI. S.Pd (3).pptx visi giru penggerak dan prakrsa perubahan bagja
 
Karier-Dan-Studi-Lanjut-Di-Bidang-Informatika.pptx
Karier-Dan-Studi-Lanjut-Di-Bidang-Informatika.pptxKarier-Dan-Studi-Lanjut-Di-Bidang-Informatika.pptx
Karier-Dan-Studi-Lanjut-Di-Bidang-Informatika.pptx
 
Program Kerja Kepala Sekolah 2023-2024.pdf
Program Kerja Kepala Sekolah 2023-2024.pdfProgram Kerja Kepala Sekolah 2023-2024.pdf
Program Kerja Kepala Sekolah 2023-2024.pdf
 
PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...
PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...
PI 2 - Ratna Haryanti, S. Pd..pptx Visi misi dan prakarsa perubahan pendidika...
 
Bab 3 Sejarah Kerajaan Hindu-Buddha.pptx
Bab 3 Sejarah Kerajaan Hindu-Buddha.pptxBab 3 Sejarah Kerajaan Hindu-Buddha.pptx
Bab 3 Sejarah Kerajaan Hindu-Buddha.pptx
 
Juknis Pengisian Blanko Ijazah 2024 29 04 2024 Top.pptx
Juknis Pengisian Blanko Ijazah 2024 29 04 2024 Top.pptxJuknis Pengisian Blanko Ijazah 2024 29 04 2024 Top.pptx
Juknis Pengisian Blanko Ijazah 2024 29 04 2024 Top.pptx
 
MATERI SOSIALISASI PPDB JABAR- 4PAN052024.pdf
MATERI SOSIALISASI PPDB JABAR- 4PAN052024.pdfMATERI SOSIALISASI PPDB JABAR- 4PAN052024.pdf
MATERI SOSIALISASI PPDB JABAR- 4PAN052024.pdf
 
Form B8 Rubrik Refleksi Program Pengembangan Kompetensi Guru -1.docx
Form B8 Rubrik Refleksi Program Pengembangan Kompetensi Guru -1.docxForm B8 Rubrik Refleksi Program Pengembangan Kompetensi Guru -1.docx
Form B8 Rubrik Refleksi Program Pengembangan Kompetensi Guru -1.docx
 
RANCANGAN TINDAKAN AKSI NYATA MODUL 1.4.pptx
RANCANGAN TINDAKAN AKSI NYATA MODUL 1.4.pptxRANCANGAN TINDAKAN AKSI NYATA MODUL 1.4.pptx
RANCANGAN TINDAKAN AKSI NYATA MODUL 1.4.pptx
 
PENGUMUMAN PPDB SMPN 4 PONOROGO TAHUN 2024.pdf
PENGUMUMAN PPDB SMPN 4 PONOROGO TAHUN 2024.pdfPENGUMUMAN PPDB SMPN 4 PONOROGO TAHUN 2024.pdf
PENGUMUMAN PPDB SMPN 4 PONOROGO TAHUN 2024.pdf
 
tugas modul 1.4 Koneksi Antar Materi (1).pptx
tugas  modul 1.4 Koneksi Antar Materi (1).pptxtugas  modul 1.4 Koneksi Antar Materi (1).pptx
tugas modul 1.4 Koneksi Antar Materi (1).pptx
 

Tembang Macapat

  • 1. Tembang Macapat Nama : Sausan Qonitah Azmiy Kelas : XI MIPA 4 Absen : 29 SMA Negeri 1 PASURUAN
  • 2. Daftar Isi............................................. Filosofi Tembang Macapat............. Urutane Tembang Macapat............. Ancase Tembang Macapat............... Pangerten guru lagu, guru gatra, lan guru wilangan............................. Tabel guru gatra, guru lagu, lan guru wilangan.................................... Tabel guru gatra, guru lagu, lan guru wilangan.................................... Tabel guru gatra, guru lagu, lan guru wilangan ................................... Unsur kebahasaan tembung garba, lan dasanama ........................ Unsur kebahasaan tembung kawi, lan sandi asma ................................. Unsur kebahasaan sandi karsa....... Daftar Isi i 1 2-12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 3. Filosofi Marang para leluhur tanah Jawa nalika jaman wali sanga nyebarake piwulang agama ing tanah Jawa wis nurunake barang-barang kang aji banget. Ana nilai-nilai agama lan norma-norma uga tata krama sing ndadekake tradhisi menarik kanggo sinau. Waosan geguritan mantra wis ana wiwit agama Islam durung sumebar ing tanah Jawa. Nalika iku cara nindakake mantra diarani kakawin kang nggunakake basa Sansekerta. Kakawin menika limrahipun dipunginakaken wonten ing upacara- upacara kaagamaan amargi kalebet mantra. Salajengipun para wali ngowahi wujud tembang cerkak, ingkang wonten ing ngelmu agami lan tata krama, sarta dipunginakaken kangge mucal norma-norma gesang agami Islam, boten dipundamel malih kangge ngibadah utawi ngibadah. 1
  • 4. 1. Maskumambang Maskumambang lelampahan manungsa ingkang dipunwiwiti kanthi nyariyosaken kawontenan manungsa nalika taksih wonten ing alam roh utawi wonten ing guwa garbanipun ibu. Maskumambang nduweni teges manifesto wiji instan saka wong lanang sing tuwuh ing wadhah manungsa wadon ing guwa garba. Ing kandhutan ana wujud awak sing ngambang. Ing umur 7 sasi, wong Jawa biyasane nganakake kaslametan utawa mitoni kanggo bayi supaya sehat lan bisa nuwuhake pangarep-arep marang wong tuwa. 2
  • 5. 2. Mijil Mijil banjur ana proses laire manungsa kang aran mijil, lair bayi arane manungsa. Anane manungsa ing jagad iki dibarengi karo rong perkara sing kosok balene. Prawan ing donya iki ditandhani dening tangisan pisanan, tangisan bakal ditempelake ing 4 karep minangka daya ing pembangunan manungsa mengko. Kekuwatan kasebut bakal mbantu supaya bisa nyusup, mlaku, lan ngerti urip awal minangka bocah. 3
  • 6. 3. Sinom Sinom isine mudha-mudhi kang endah lan kebak pangarep-arep lan angen-angen kanggo dolanan lan nongkrong karo kanca-kanca uga nuwuhake kabisan pikiran lan ati supaya nduweni kekarepan lan pangarep-arep. 4
  • 7. 4. Kinanthi Kinanthi, ing prinsip, wong tuwa pengin anak berkembang ing pamikiran supaya anak duwe jiwa sosial. Periode ing tatanan karakter manungsa lan lumaku menyang cita-cita. “Kinanti” utawa “kanthi” utawa “tuntun” kang nduweni teges mbutuhake tuntunan lan dalan kang bener saka wong tuwa. 5
  • 8. 5. Asmaradana Asmaradana, manusia mulai memasuki fase jatuh cinta. Sang lelaki mulai merasakan jatuh cinta kepada sang Perempuan Begitu pun sebaliknya. Fase ini membentuk imajinasi, logika, dan perasaan yang tercermin pada bait- bait asmaradana. Asmara artinya cinta sehingga ilustrasi Fase ini mengisahkan masa-masa kisah asmara percintaan atau larut dalam larutan cinta kasih. Fase ini dinamika semakin nyata dan kompleks dibutuhkan perjuangan ego diri sendiri hingga terbentuk kesepakatan disebut toleransi saling menerima kekurangan masing-masing. Jika manusia tidak berpegang teguh kepada ajaran agama dan ajaran ilmu, manusia akan terjerumus dan masuk ke fase kebimbangan. 6
  • 9. 6. Gambuh Gambuh, setelah kesepakatan hidup bersama tercapai dengan pasangan kedua pasangan yang mengatur ego masing-masing itu memasuki fase yang disebut Gambuh. Makna kata Gambuh yaitu tumbuh bersatu, fase ini menceritakan tentang komitmen kawinan untuk menyatakan cinta dalam hidup rumah tangga. Fase ini tidak mudah karena identik dengan kesukuan, bahasa atau cara sosialisasi tiap individu manusia terkadang berbeda- beda sehingga dibutuhkan sifat legowo yang berjiwa besar dalam menyikapi perbedaan. 7
  • 10. 7. Dhandanggula Dhandanggulo, fase iki mujudake panguripan kang wis tekan tataran ngudi kestabilan sosial lan kesejahteraan golek ajine, sandhang, pangan lan papan kang cukup. Cukup ora ateges sugih nanging cukup migunani miturut porsi. Kekarone mitra wiwit gotong royong ngrasakake proses regenerasi keturunan. Urip pahit. 8
  • 11. 8. Durma Durma ing urip bebrayan mesthi akeh alangan lan pacoban kang kudu diadhepi. Mula tembang Durma nduweni teges nggambarake manungsa kang kudu tatag ngadhepi sakehing pacoban urip. Tembang Durma nduweni watak kang kuwat, kuwat, manteb, nesu lan emosine kebacut. “Durma’’ asale saka tembung “Dharma” yaiku saben manungsa kudu nindakake kabecikan, tumindak, lan nuduhake marang wong liya ing urip bebrayan. mupangate kanggo wong liya. 9
  • 12. 9. Pangkur Pangkur, Tahap iki Manungsa kudu wiwit bisa ngendhaleni hawa nafsune. Fase menika dipunwastani pangkur ingkang tegesipun nyingkiraken hawa nepsu saha nepsu. Semono uga pepenginan-pepenginan negatip kang ngrusak jiwane manungsa.Ing fase iki, wong Jawa diwulang dening para leluhur supaya bisa prihatin lan lelaku. Prihatin nglawan murka lan murka hawa nepsu kanthi nindakake dhawuhing agama.Kaum priya katindakake kanthi ngleksanani awak lan nyingkiri kasenengan donya. Ing fase iki, manungsa biasane mangan kurang/cepet, nampa takdir Gusti. Ngurangi sifat reged, meri, lan urip manungsa liyane. 10
  • 13. 10. Megatruh Megatruh, fase manungsa kang paling endah yaiku fase nalika manungsa ketemu karo Gusti Kang Maha Kuwasa. Yen manungsa ndadekake agama dadi dhasaring urip mula fase iki bakal urip kanthi endah. Megatruh yaiku fase nalika nyawa pisah karo raga, roh utawa nyawa dilebokake menyang alam kalanggengan. Digambarake dening panguripan padinan kang ditindakake saben manungsa, Tembang Megatruh nduweni watak prihatin, sedhih, kuciwa, putus asa, lara lan sesambat. 11
  • 14. 11. Pucung Pocung, sawise pepisahan jiwa lan ragane manungsa, padha kadunungan ing jagad raya. Roh bali menyang ngarsane Gusti Allah SWT lan awak dibungkus ing 5 utawa 7 lembar kain putih. Pocung yaiku ragane manungsa kang kabungkus kain.Fase iki diarani fase ngaso awak manungsa lan nerusake proses sabanjure ing donya sabanjure miturut amal-amal becik kang wis ditindakake nalika ana ing donya. 12
  • 15. Tembang macapat iki diarani tembang macapat kang isine piwulang lan kaperang dadi 11 bab. Umume Macapat nduweni teges maca papat papat, tegese cara maca ukara kang rangkep saben 4 gatra. Ananging tiyang Jawi mangertos “Macapat” minangka “kawruh” utawi filosofi Jawi ugi kathah makna ingkang ngremenaken manah. Macapat mujudake tuntunan kanggo manungsa golek jati diri kanthi cara ngelola patang pepenginan kadonyan kang ndhampingi saben manungsa urip. Ancase Tembang Macapat 13
  • 16. cacahing larik (baris) ing sak bait. Guru Gatra Guru Wilangan cacahe gatra (wanda) saben larik. Guru Lagu persamaan swara rima ing pungkasaning gatra saben larik. Swara tembang ing pungkasan gatra (a, i, u, e, o). Pangerten 14
  • 17. Jinise Tembang Maskumambang Mijil Guru Gatra 4 6 Guru Wilangan 12, 6, 8, 8 10, 6, 10, 10, 6, 6 Guru Lagu i, a, i, a i, o, e, i, i, u JInise Tembang Sinom Kinanthi Guru Gatra 9 6 Guru Wilangan 8, 8, 8, 8, 7, 8, 7, 8, 12 8, 8, 8, 8, 8, 8, Guru Lagu a, i, a, i, i, u, a, i, a u,i, a, i, a, i 15
  • 18. Jinise Tembang Asmaradana Gambuh Guru Gatra 7 5 Guru Wilangan 8, 8, 8, 8, 7, 8, 8 7, 10, 12, 8, 8 Guru Lagu i, a, e, a, a, u, a u, u, i, u, o Jinise Tembang Dhandang Gula Durma Guru Gatra 10 7 Guru Wilangan 10, 10, 87, 97, 68, 12, 7 12, 7, 6, 7, 8, 5, 7 Guru Lagu i, a, e, u, i, a, u, a, i, a a, i, a, a, i, a, i 16
  • 19. Jinise tembang Pangkur Megatruh Guru Gatra 7 5 Guru Wilangan 8,11,8,7,12,8,8 12,8,8,8,8 Guru Lagu a,i,u,a,u,a,i u,i,u,i,u Jinise Tembang Pucung Guru Gatra 4 Guru Wilangan 12,6,8,12 Guru Lagu u,a,i,a, 17
  • 20. Unsur Kebahasaan Tembang Garba tembung loro utawa luwih sing didadekno dadi siji tembung kanthi ngurangi cacahing wanda lan duweni makna dewe. Tembung garba iki bisa diarani sinandhi. Tuladha : Musime samirana Udyana panggon sing penak dinikmati Sagarba sing mesti ngajak dolan Deleng kembang nikang seger Ketok akasa sing padang Pak Bayu masio wis tuwek ketok sinom Taman ayu iku aneng cidek omahku Pelem e taksyalit Tuladha : Dasanama tembung-tembung kang nunggal teges (padha utawa meh padha tegese). 18
  • 21. Tembang Kawi gabungan tembung sing digunakake minangka jeneng, julukan, utawa simbol kanthi ati-ati sing bisa nyatakake makna perasaan, konsep, proses, kahanan. Tuladha : Eling-eling sira manungsa Larangan lan perintah agama Lila kabeh kudu dilakoni Amarga iku wasiate Gusti Musime samirana Udyana panggon sing penak dinikmati Atma sing sregep sinau Tuladha : Sandi Asma jeneng kang disamarake, jeneng kang ora diketarakake, utawa jeneng kang didhelikake 19
  • 22. Sandi Karsa tujuan, ancas, utawa karep kang sinamun utawa sinamar ana ing tembang. Ana uga wong kang ngarani sandi karsa kuwi sandi ukara yaiku ukara (ukarane kanggo medharake cipta, gagasan, rasa – pangrasa, utawa kekarepan). Tuladha : Pepinginan kang samya kae Esthining tyas maujud Naning mulya Dina dina kepungkur Iku dadi landhasaneki Dina kang bakal teka Ing pangangkah tumus Kita bangsa Indonesia Anemahi jaman Nyrambahi Nuwsantara 20