2. •DAFTAR ISI•
•DAFTAR ISI•
1. Filosofi tembang macapat
2. ancase tembang macapat
5. Unsur kebasan tembang
macapat lan tuladhane.
4. tabel
3. arti guru gatra, wilangan,
lagu
•> tembung garba 3 tuladha
•> tembung Dasanama 3 tuladha
•> tembung kawi 3 tuladha
3. 1. Filosofi
Gambarake manungsa
ingkang awujud
jabang bayi sing isih ono
kandhutane ibune, sing
durung kawruhan lanang
utawa wadon, Tembung Mas
ateges durung weruh lanang
utawa wadon.
MASKUMAMBANG
Kumambang ateges
uripe ngambang
ingkang kandhutane
ibune, Watak: nelangsa
lan keranta-ranta,
susah, sedih, melas.
MIJIL
Ateges wis lair lan
jelas priya utawa
wanita, Watak: asih
lan tresna,
tinarbuka.
Hal 1
4. SINOM
teka tembung isih enom kang
ateges kanoman, minangka
kalodhangan sing paling
wigati kanggone wong anom
supaya bisa ngangsu kawruh
sak akeh akehe. Watak:
grapyak lan renyah, sabar.
KINANTHI
Saka tembung kanthi
utawa tuntun, kang
ateges dituntun supaya
biasa mlaku ngambang
panguripan ing alam
ndonya. Watak: Welas
asih, gembira, mesra,
mitutura,nuladhani.
ASMARANDANA
Tegese rasa tresna, tresna marang liyan
kabeh mau wis dadi kodrat illahi. Watak
sengsem, tresna asih lan sedhih, kayungyun
(priya lan wanita lan kosok baline) kang
Hal 2
5. Nggambarake uripe wong kang lagi seneng- senenge, apa kang
digayuh bisa kasembadan, Kelakon duwe sisihan/kaluwarga, duwe
anak, urip cukup kanggo sanank akluwarga. Mula kuwi wong kang lagi
bungah / bombong atine, bisa diarani lagu ndandanggula. Watak:
luwes lan ngresepake, ndhudhut ati.
GAMBUH
saka tembuh jumbuh / sarujuk kang ateges yen wis
jumbuh / sarujuk njurdigathukake antarane priya
lan wanita sing padha nduweni rasa tresna mau, ing
pangankah supaya bisa urip bebrayan. Watak
kulina lan nepung- nepungake, grapyak, sumanak.
DHANDHANGGULA
DURMA
saka tembung darma/weweh. Wong yen wisrumangsa kacukupan
uripe, banjur tuwuh rasa welas asih marang kadang mitra liyane
kang lagi nandhang akcintrakan. mula banjur tuwuh rasa kepengin
darma / weweh marang sapdha-padha. Kabeh mau disengkuyung
uga saka piwulange agama lan watak sosiale manungsa. Watak: nesu
lan muntab, galak, seneng.
Hal 3
6. PANGKUR
Saka tembung mungkur kang
ateges nyingkiri hawa nepsu
angkara murka. Kang dipikir
tansah kepingin weweh
marang sapadha-padha.
Watak: sereng lan tegas,
antepan ati lan gagah,
mangkelake.
MEGATRUH
saka tembung megat roh utawa
pegat rohe /nyawane, awit wis titi
wancine katimbalan marak sowan
mring sing maha kuwasa. Watak:
nglara lan sedih
POCUNG
yen wis dadi layon/mayit banjur
dibungkus mori putih utawa di
pocong sak durunge di kubur.
Watak sembrana, gecul, ora ana
greget saut, sakepenake lan
kurang greget.
Hal 4
8. 3. PANGARTEN
3 GURU
•
•
•
Guru gatra:
Cacahing gatra saben sak-
pada (pada : bait)
Guru wilangan:
Cacahing wanda saben sak-
gatra (wanda : suku kata)
Guru lagu:
Tibaning suara ing
pungkasane gatra
Hal 6
10. 5.Unsur kebahasaan
tembung garba yaiku tembung loro sing digandheng dadi siji
sarana kanggo nyuda cacahe wanda,kanggo nyocogakr cacahe
wanda ing sajroning tembang,lan kanggo ngringkes tembung ing
sajroning ukara
1
Dasanama yaiku wong siji duwe jeneng nfanti
sepuluh,malah kadhang luwih,kang padha tegese
utawa meh padha tuladhsne
2
Tembung kawi kalebet jinising tembung
ingkang unik. Bisa nggambarake watake wong
saengga asring digunakake kanggo jeneng.
3
Hal 8
11. Tuladhane unsur kebahasaan
Garba
•Aneng (ana ing)
•Tankocap (tanpa dan ucap)
•Yeku (ya dan iku)
Dasanama
•Susah (riduta)
•Swara (sraba)
•Deha (awaku)
Kawi
•Candra (rembulan)
•Ernawa (segara)
•Bantala (lemah,mati)
Hal 9
12. • sandi asma yaiku jeneng kang sinamung ana ing
tembang macapat,lumrahe wujud jeneng asli pengarage
utawa panciptane tembabg •
Sinau iku kewajibane
(belajar adalah kewajiban)
Tumindak endah iku polahe
(berbuat baik adalah perbuatan)
Aneng sekolah len panti
(disekolah dan dirumah)
Ingkang kedah diperjuangake
(apa yang harus diperjuangkan)
Rumangsa dadi lare sekolah
(merasa seperti anak sekolah)
Aja gawe susah marang wong tua
(jangan menyusahkan orang tua)
Sesarengan kalih sinau
(belajar bersama)
Panjaaken ndonga ugi marang gusti
(mohon doanya juga kepada tuhan)
Hal 10
"Naila Putri"
13. • Tembung kawi = • Becik : Endah
• Omah : panti
• Tembung dasanama = • Bocah : lare
• Lan : len
• Tembung garda= • Ana ing : aneng
Hal 11