Prezentacja Pani Marty Piernikowskiej na temat zastosowania narzędzi TOC do pracy z dziećmi niepełnosprawnymi. Zaprezentowana podczas I Kongresu TOC w Gdańsku, 06.10.17

1. Wspieranie i rozwój
KOMUNIKACJI dzieci i młodzieży
z niepełnosprawnością za pomocą narzędzi
TOC dla Edukacji
Marta Piernikowska-Hewelt
Data: 06.10.2017

2. KOMUNIKACJA
BEZ UMIEJĘTNOŚCI LUB MOŻLIWOŚCI
KOMUNIKOWANIA SIĘ
NIE MASZ SZANSY NA FUNKCJONOWANIE
W SPOŁECZEŃSTWIE
JAK BYŚ SIĘ CZUŁ, GDYBYŚ UTRACIŁ MOŻLIWOŚĆ WYRAŻANIA SWOICH EMOCJI,
POTRZEB, PLANÓW NA PRZYSZŁOŚĆ ?
Smutny
Zły
Sfrustrowany
Beznadziejny
Wykluczony
Niepotrzebny
Myślałbyś o samobójstwie?

3. Brak możliwości komunikowania
swoich emocji i potrzeb
Jest najczęściej wynikiem
Niepełnosprawności
Porażenie mózgowe, choroby i uszkodzenia
centralnego układu nerwowego,
niepełnosprawność intelektualna, autyzm,
nowotwory
Braku wiedzy
Brak okazji do nauki komunikowania swoich
potrzeb, żądań, potrzeb, itd. Dzieci z
zaburzeniami emocjonalnymi, i zaburzeniami
zachowania, dzieci z rodzin dysfunkcyjnych

4. Jeśli nie możesz komunikować
werbalnie lub niewerbalnie czego
chcesz/potrzebujesz/co czujesz/ do czego dążysz
stajesz się niepełnosprawnym
członkiem społeczeństwa

5. Nie mogę wyrazić swoich
potrzeb/emocji
Moje potrzeby są niezaspokojone
Nie mogę zwerbalizować,
czego potrzebuję.
Nie wiem jak to zrobić.
Zaczynam przejawiać zachowania
ponadnormatywne
(społecznie nieakceptowane)
Jestem zfrustrowany
Zostaje zdiagnozowany jako
niedostosowany społecznie
Inni widzą tylko moje złe zachowanie.
Inni nie rozumieją czego potrzebuję.

6. Jak TOC dla Edukacji może pomóc?
Wsparcie procesu
komunikacji prostymi ale
znaczącymi narzędziami
Komunikacja niewerbalna
Komunikowanie
w sposób
satysfakcjonujący
i społecznie akceptowany

7. AUTYZM/ ZABURZENIA ZACHOWANIA I ZABURZENIA
EMOCJONALNE/PORAŻENIE MÓZGOWE
Wspólny mianownik– UTRUDNIONA KOMUNIKACJA

8. SPEKTRUM AUTYZMU
Całościowe zaburzenie rozwojowe. Autyzm może się
objawiać w różny sposób u poszczególnych osób. Ale bez
względu na indywidualną manifestację objawów, wszystkie
osoby z autyzmem, mają trudności w zakresie relacji
społecznych i komunikowaniu się z innymi.
Wśród wielu trudności
trudności społeczne
są najznaczniejsze.

9. Spektrum autyzmu
Problemy
społeczne
Trudności w „czytaniu” innych
osób(rozpoznawanie i rozumienie
uczuć innych osób) intencji,
wyrażanie własnych emocji
Trudność w nawiązywaniu przyjaźni,
trudność w interakcji z innymi
osobami, niepewność w relacjach
Zachowania
nieakceptowane
społecznie

10. Trening emocji w oparciu o TOC dla Edukacji
 Rozwiązywanie problemów
 Inteligencja emocjonalna (rozpoznawanie i nazywanie emocji
i potrzeb, rozróżnianie potrzeb od żądań)
 Wzmacnianie samooceny
 Umiejętności społeczne i społeczna świadomość
 Planowanie, tworzenie własnych ambitnych celów
 Wspieranie poczucia sprawczości

11. Jak TOC może pomóc?
CHMURKA W RAMACH TRENINGU EMOCJONALNEGO
Bajki/historyjki dla dzieci o emocjach, wartościach, bajki terapeutyczne – podstawa do
dalszej pracy
1. Rozpoznawanie sytuacji konfliktowej w bajce
2. POTRZEBY– nazywanie, rozpoznawanie, szukanie podobieństw we własnym życiu
3. EMOCJE– nazywanie, rozpoznawanie, opisywanie uczuć głównego bohatera, szukanie
podobieństw we własnym życiu
4. ROZWIĄZANIA – satysfakcjonujące obie strony,
rozwijanie twórczego myślenia.

12. Czy narzędzia TOC można stosować w pracy
z małymi dziećmi, u których zdiagnozowano
autyzm lub inne zaburzenia poznawcze?

13. Niektóre dzieci wymagają,
żebyśmy dostosowywali
ćwiczenie wiele razy, tak aby
umożliwić im osiągnięcie celu i
zdobycie nowej umiejętności.
Ale to zawsze nasze zadanie
(nauczycieli, terapeutów,
rodziców) sprawić, żeby to było
możliwe. Im większy wysiłek tym
większa nagroda.
5 -LETNIA MAGDA,
dziewczynka z zaburzeniem
mowy, opóźniony rozwój
intelektualny

14. REZULTATY
Praca Magdy
Początek terapii- nie była w stanie
zrobić logicznej gałązki, ani dostrzec
związków przyczynowo- skutkowych
nawet w bardzo prostych historiach...
Po pół roku zajęć – Magda potrafiła
stworzyć logiczną gałązkę w oparciu o
historie z kuferka. Ponadto, była w
stanie nazwać i rozpoznać emocje
bohaterów historyjek.

15. Praca Leny
Podczas pierwszych spotkań, nie
potrafiła ani układać obrazków
w logicznym ciągu, ani określać
emocji głównych bohaterów.
Zdjęcie wykonane po 7
miesiącach zajęć. Lena
wykonała zadanie samodzielnie.

16. Chmurka Leny

17. Michał 8 lat,
chłopiec z autyzmem.
Główny cel pracy terapeutycznej
1. dobra adaptacja w szkole
2. integracja z klasą
3. rozwój społeczny.

18. TWORZENIE CHMURKI
W OPARCIU O WŁASNE PRZEŻYCIA
Marek chce grać w
piłkę ze mną
Miło spędzić przerwę
z kolegami
Być szczęśliwym
Fairplay,
Być dobrym
bramkarzem
Nie chcę grać z Markiem
w piłkę
Marek dotyka piłki ręką,
Wojtek strzela karne,
Nie potrafię obronić karnego Wojtka
Chmurka stwarza okazję uczniom z autyzmem:
• Stanąć w czyichś butach
• Rozpoznać i nazwać potrzeby
• Szukać rozwiązań w twórczy sposób.

19. Marek gra z nami w piłkę
Marek dotyka piłki ręką
Wojtek strzela karne
Nie mogę obronić karnego.
Przeciwna drużyna zdobywa punkt

20. Rezultaty
PODSUMOWANIE SUPERWIZJI PRZEPROWADZONEJ
PRZEZ PSYCHOLOGA SPECJALIZUJĄCEGO SIĘ W AUTYŹMIE
 Największy postęp w rozwoju społecznym
 Umiejętność nawiązywania relacji koleżeńskich
 Umiejętność rozwiązywania konfliktów
 Radzenie sobie z emocjami (zwłaszcza ze złością)

21. Zaburzenia zachowania
i zaburzenia emocjonalne
 Trudności w uczeniu, których nie można wyjaśnić intelektualnymi
możliwościami
 Ogólny nastrój złego samopoczucia, depresji- pasywność, mutyzm
 Trudności z opanowaniem i przestrzeganiem zasad oraz zachowanie
nieakceptowane społecznie (zachowania autoagresywne lub agresywne)
 Niska samoocena,
 Trudność w podtrzymaniu satysfakcjonujących relacji z rówieśnikami
i nauczycielami.
 Postawy lękowe, obniżona aktywność w kontaktach z innymi
CHARAKTERYSTYKA:

22. W jaki sposób TOC może pomóc
WSPÓLNE TRUNOŚCI:
 Brak umiejętności dostrzegania związków przyczynowo-
skutkowych we własnym zachowaniu
 Brak umiejętności nazywania własnych potrzeb i emocji
 Błędnie interpretowanie intencji innych osób
 KOMUNIKACJA z innymi

23. Co zrobić?
KROK 1 : wspieranie uczniów w dostrzeganiu
relacji pomiędzy zachowaniem i jego
konsekwencjami – logiczna gałązka
KROK 2 : wspieranie uczniów w rozwiązywaniu
konfliktów w sposób, który umożliwi
satysfakcjonującą komunikację - chmurka

24. Przykłady

25. Radek, 12 lat- trudności emocjonalne
Radek chce dołączyć do
kolegów i koleżanek z klasy,
którzy stoją w kole
Brać udział w
zajęciach
Zgrana klasa
Dobrze się bawić Rówieśnicy nie chcą, żeby
Radek do nich dołączył

26. Radek, 12 lat
Rówieśnicy nie chcą, żebym dołączył do koła
Nauczycielka prosi, żebym stanął koło dziewczyn
Nie ma miejsca
koło chłopców
Płaczę i chowam się pod ławką do końca lekcji
Nie chce stać
koło dziewczyn
Jestem smutny
Jestem
zawstydzony

27. Radek c.d.
Koledzy nie chcą, żebym stanął koło nich w kole
Nauczycielka prosi, żebym stanął koło dziewczyn
Nie ma miejsca koło chłopaków
Staję koło dziewczyn i pracuję z nimi
To moje koleżanki z klasy
Jestem z siebie dumny
Jestem odważny

28. Chmurka Pawła (17 lat)
MIEĆ NOWYCH
PRZYJACIÓŁ
SZCZĘŚCIE
BEZPIECZEŃSTWO
NIE JECHAĆ NA
WYCIECZKĘ
POTRZEBY ŻĄDANIA
WSPÓLNY
CEL
JECHAĆ NA
WYCIECZKĘ
(Paweł jest nastolatkiem, który cierpi na chorobę genetyczną, która m.in. powoduje
trudności w mówieniu i poruszaniu się)
ROZWIĄZANIE: lepsza integracja klasy, pomoc ze strony kolegów, dostosowanie programu
wycieczki do każdego z uczestników
Ponieważ: nie poradzę sobie
Ponieważ: nie mam
bliskich przyjaciół w
szkole

29. Ambitne drzewko w edukacji
Umożliwia określenie celu i zaplanowanie działań umożliwiających osiągnięcie
wyznaczonego celu
1. Określić przeszkody
2. Określić cele pośrednie
3. Określić działania, które muszą być podjęte
4. Stworzyć plan
GOAL
AMBITNY CEL
CEL CEL
GOAL
CEL
GOAL
GOAL
CEL

30. Ambitny cel Pawła
ZDAĆ MATURĘ Z MATEMATYKI
PRZESZKODY CELE POŚREDNIE
Zaległości z gimnazjum Nadrabiam materiał z gimnazjum
Trudności w zapamiętaniu materiału Często robię powtórki
Bardzo brzydkie pismo, które powoduje,
że przepisuję wyniki z błędami
Sprawdzam swoje prace, poprawiam
błędy po sobie
Trudności w wykorzystaniu materiału,
który był wcześniej
Robię dodatkowe ćwiczenia, zadania,
które wymagają wykorzystania
materiału wcześniej przerabianego
Trudności w uczeniu się geometrii Robię samodzielnie proste rysunki z
geometrii
Bardzo wolne tempo pracy
Wydłużenie czasu na maturze

31. CEL
ZDAĆ MATURĘ Z MATEMATYKI
Nadrabiam materiał
z gimnazjum
Wykonuję proste
rysunki z geometrii
CEL
Mam wydłużony
czas na maturze
Często powtarzam
materiał
Rozwiązuję dodatkowe zadania,
które wymagają
powtórki materiału
Regularnie uczęszczam
na konsultacje
z matemtyki
do swojego nauczyciela

32. Result
RESULTS:
Paweł passed his baccaleuareat in math with very good
results!
With TOC ambitious target he:
 visualised the goal,
 strenghtened his feeling of self-agency,
 had plan what to do – goal was not overwhelming him

33. „Jeśli umiecie diagnozować radość dziecka i jej natężenie, musicie dostrzec, że
najwyższą jest radość pokonanej trudności, osiągniętego celu, odkrytej tajemnicy.
Radość tryumfu i szczęście samodzielności, opanowania, władania.”
Janusz Korczak

34. DLACZEGO i W JAKI SPOSÓB
TOC dla Edukacji
może być świetnym narzędziem komunikacji
dla osób z porażeniem mózgowym?

35. Patryk – moja inspiracja

36. Rozwój osobisty
PATRYK CHCE MIEĆ PSA
PRZYAJŹŃ
DOBRE RELACJE
CZAS/RELAKS/
BEZPIECZEŃSTWO
MAMA PATRYKA NIE CHCE
MIEĆ PSA
POTRZEBY ŻĄDANIA
WSPÓLNY
CEL
Chmurka stwarza okazję, aby osoby z niepełnosprawnością mogły wyrazić swoje potrzeby,
wątpliwości i dylematy.

37. Chmurka Patryka
Dla uczniów, którzy nie mogą komunikować się werbalnie, lub pisać samodzielnie,
narzędzia TOC tworzą wyjątkową okazję do wyrażenia swojego wewnętrznego
lub zewnętrznego konfliktu dzięki temu budują swoją dojrzałość i niezależność

38. UCZYĆ SIĘ I
ODNIEŚĆ SUKCES
BYĆ
SZCZĘŚLIWYM
BYĆ
BEZPIECZNYM
NIE CHCĘ
KONTYNUOWAĆ
EDUKACJI
POTRZEBY ŻĄDANIA
WSPÓLNY
CEL
CHCĘ
KONTYNUOWAĆ
EDUKACJĘ
CZUJĘ SIĘ
BEZPIECZNIE W DOMU
NIE CHCĘ JEŹDZIĆ NA
UCZELNIĘ
DOSTAJĘ
OCENY
ROZWIĄZANIA:
STUDIA NA ODLEGŁOŚĆ
STUDIA ZAOCZNE

39. BYĆ
POMOCNYM I
POTRZEBNYM
BYĆ
SZCZĘŚLIWYM I
SPEŁNIONYM
BYĆ
ODPOWIEDZIALNYM
NIE CHCĘ BYĆ
OJCEM
CHRZESTNYM
CHCĘ BYĆ OJCEM
CHRZESTNYM
NIE MOGĘ ZAJĄĆ SIĘ
DZIECKIEM
OJCIEC CHRZESTNY
POMAGA SWOJEMU
CHRZEŚNIAKOWI

41. CZUĆ SIĘ
BEZPIECZNIE, BYĆ
ZADOWOLONYM Z
SIEBIE
BYĆ SZCZĘŚLIWYM
BYĆ WAŻNYM,
POJAWIĆ SIĘ W
TV
CHCĘ WZIĄĆ UDZIAŁ W PROGRAMIE
O GOTOWANIU
POTRZEBY ŻĄDANIA
NIE CHCĘ BRAĆ UDZIAŁU W PROGRAMIE O
GOTOWANIU
CZUJĘ SIĘ
BEZPIECZNIE W
DOMU
ROZWIĄZANIA: 1. GOTOWAĆ W
DOMU
2. GOTOWAĆ DLA PRZYJACIÓŁ.
3. NAGRYWAĆ MOJE GOTOWANIE I
UMIEŚCIĆ NA MOIM KONCIE
FACEBOOK’A.
INSPIRACJA NA PODSTAWIE KSIĄŻKI „NIEBO JEST W NAS”
W. ŻMUDZIŃSKIEGO, FR. NIE ZADOWOLISZ WSZYSTKICH.

42. REZULTATY
STUDIA - INFORMATYKA W ZARZĄDZANIU - TORUŃ
http://zyciebezbarier1.blogspot.com/
Facebook – Patryk Rudzinski

43. „ŻYCIE BEZ BARIER”

44. REZULTATY
Wzmacnianie poczucia sprawczości
Wzrost samooceny i dojrzałości
Rozpoznawanie własnych potrzeb- rozwój
osobisty
Lepsza komunikacja z innymi
Umiejętność rozwiązywania sytuacji
konfliktowych
Właściwe interpretowanie intencji innych osób

45. Teoria pedagogiczna może być uznana za naukową,
tylko kiedy można ją zastosować do wszystkich uczniów:
przeciętnych, uzdolnionych i tych ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi..
LEV VYGOTSKI

46. Dziękuję za uwagę
Marta Piernikowska-Hewelt
Email: martapiernikowska@gmail.com
Tel: +48664015869