Soalan yang berkesan adalah: Bermatlamat (diminta untuk mencapai tujuan tertentu) Dinyatakan dengan jelas (murid memahami apa yang dimaksudkan) Ringkas (dinyatakan dengan beberapa perkataan yang mungkin) Memprovokasi pemikiran (merangsang pemikiran dan tindak balas) Menyoal siasat (melibatkan urutan atau soalan yang membimbing dan terperinci) Skop terhad (soalan yang bercapah akan mengelirukan) Disesuaikan dengan tahap kelas (wajar dan berbeza)

1. MEMBUDAYAKAN KEMAHIRAN BERFIKIR
KEMENTERIAN KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

2. HASIL
Dalam bengkel ini,
kita akan meneroka ...
Soalan,
soalan,
soalan…
Soalan yang berkesan
Bagaimana soalan
menjanakan pemikiran
Taksonomi Bloom dan
pemikiran aras tinggi
Bloom’s taxonomy and higher order
thinking
Menggunakan soalan
dengan berkesan
KEMENTERIAN 2 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

3. Apakah
tujuan
bertanyakan
soalan
kepada
murid?
KEMENTERIAN 3 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

4. TUJUAN MENYOAL
• Untuk menilai pengetahuan sedia ada
• Untuk menimbulkan minat
• Untuk membina pemahaman
• Untuk membina sikap dan penghayatan
• Untuk mengukuhkan pembelajaran
• Untuk merangsang pemikiran kritikal
KEMENTERIAN 4 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

5. TUJUAN MENYOAL
• Untuk menilai pembelajaran dan
kemajuan murid
• Untuk menjelaskan pemikiran
• Untuk mencari sebab atau penjelasan
• Untuk meneroka pandangan alternatif
• Untuk menguji implikasi dan akibat
KEMENTERIAN 5 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

6. Soalan yang berkesan adalah:
• Bermatlamat (diminta untuk mencapai tujuan tertentu)
• Dinyatakan dengan jelas (murid memahami apa yang
dimaksudkan)
• Ringkas (dinyatakan dengan beberapa perkataan yang
mungkin)
• Memprovokasi pemikiran (merangsang pemikiran dan
tindak balas)
• Menyoal siasat (melibatkan urutan atau soalan yang
membimbing dan terperinci)
• Skop terhad (soalan yang bercapah akan mengelirukan)
• Disesuaikan dengan tahap kelas (wajar dan berbeza)
• Art Costa and Bena Kallick
KEMENTERIAN 6 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

7. MEMBINA SOALAN
Kajian menunjukkan bahawa:
• Guru menggunakan lebih daripada 70% soalan
jenis mengingat semasa pengajaran mereka
• Guru terlalu menekankan soalan fakta dalam
ujian dan peperiksaan
• Soalan dalam buku teks kebanyakannya adalah
jenis ingatan atau fakta.
Karron G Lewis ~ Centre for Teaching Effectiveness,
University of Texas
KEMENTERIAN 7 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

8. Oliver Wendell - Holmes
Terdapat intelek aras satu, intelek aras
dua, dan intelek aras tiga dengan
jendela langit ......
KEMENTERIAN 8 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

9. Mereka yang mengumpul fakta tanpa
sebarang tujuan dikategorikan sebagai
para intelek aras satu
KEMENTERIAN 9 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

10. Para intelek aras dua akan membanding
beza, menaakul, membuat kesimpulan
dengan menggunakan fakta-fakta yang
dikumpul.
KEMENTERIAN 10 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

11. Mereka yang berada di intelek aras
ketiga berupaya untuk membuat
tanggapan, berimaginasi, meramal dan
mereka diterangi dari cahaya yang
masuk melalui jendela langit
KEMENTERIAN 11 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

12. O
U
T
P
U
T
MENGAPLIKASI
MEMPROSES
MENGUMPUL
P
R
O
S
E
S
I
N
P
U
T
Intelek 3 Aras
KEMENTERIAN 12 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

13. MENGAPLIKASI
MEMPROSES
MENGUMPUL
O
U
T
P
U
T
P
R
O
S
E
S
I
N
P
U
T
Intelek 3 Aras
menilai, menggeneralisasi,
mengimaginasi, mempertimbang,
menentukan, membuat spekulasi,
sekiranya …. maka, mengaplikasi
prinsip, membuat hipotesis, meramal,
mencetus idea
membanding beza, menerangkan mengapa,
memberi sebab, mengelas, mentafsir,
menganalis, membuat kesimpulan,
membuat turutan, mensintesis, membuat
analogi
melengkap, mengira, mendefinisi,
menggambar, mengenal pasti,
menyenarai, menyesuai, menama,
memerhati, memilih, melafaz, mengimbas
KEMENTERIAN 13 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

14. TAKSONOMI BLOOM
• Benjamin Bloom membangunkan taksonomi beliau pada
tahun 1950an
• Ia adalah suatu hierarki enam peringkat perkembangan
pemikiran yang menjadi semakin kompleks dan
mencabar.
• Tahap pemikiran boleh digunakan untuk membina
soalan yang merentasi semua peringkat persekolahan
dan dalam semua bidang pembelajaran.
• Semasa 1990an Lorin Andersen telah membuat
penambahbaikkan pada taksonomi asal.
KEMENTERIAN 14 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

15. Penilaian Mencipta
Menilai
Menganalisis
Mengaplikasi
Memekarkan Pemikiran
Sintesis
Analisis
Aplikasi
Memahami
Kefahaman
Mengingat
Pengetahuan
Bloom Anderson
KEMENTERIAN 15 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

16. Kompleksiti
Pemikiran
Bahasa Pemikiran Kata Kunci
Mengingat Saya boleh ingat maklumat
Mengecam, mengulang, menyenaraikan.
menggambarkan, mengenal pasti, namakan
Memahami
Saya boleh ingat dan
menjelaskan idea dan konsep
Mentafsir, menjelaskan, memberi contoh.
meringkaskan, membuat kesimpulan,
menunjukkan pemahaman, menterjemah
Mengaplikasi
Saya boleh menggunakan
pengetahuan dalam keadaan
serupa atau baru
Melaksanakan, menunjukkan, menjalankan,
menggambarkan, gunakan
Menganalisis
Saya boleh mengekstrak keluar
idea-idea penting
Membandingkan, sebaliknya,
mengklasifikasikan, menyusun
Menilai
Saya boleh membuat beberapa
pertimbangan dan keputusan
Menyemak, mempertimbang, menguji,
membuat keputusan, membuat hipotesis
Mencipta
Saya boleh memikirkan idea-idea
baru dan cara-cara baru
untuk menggunakan maklumat
Mereka bentuk, mencipta, merancang,
membina, menghasil
KEMENTERIAN 16 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

17. Soalan-soalan Yang Membangunkan Tahap Pemikiran Bloom
Penerangan Kata Kunci Soalan Pemula
Bagaimanakah kita boleh mereka
bentuk ...?
Bolehkah kita menambah ...?
Apa yang akan berlaku jika ...?
Mengapa anda berfikir
tentang ?
Mengapa anda suka ini ?
Apakah yang terbaik ...?
Bagaimana mereka sama /
berbeza?
Bagaimana ia berfungsi ...?
Apakah bukti ...?
Apakah contoh-contoh lain
yang ada tentang ini?
Apakah maknanya?
Apakah kegunaannya?
Bolehkah anda terangkan ...?
Siapakah...?
Apakah ...?
Di manakah ...?
Apabila ...?
Yang manakah ...?
Mereka bentuk, mencipta,
merancang, membina,
menghasil
Memangkat, menyimpul,
menilai , mentaksir,
menentukan
Membanding beza,
mengelas,menyusun,
memeriksa, menganalisa
Menunjukkan,
menggunakan,
mengaplikasi membina,
menggambarkan
Menyatakan semula ,
menerangkan, mentafsir,
menterjemah, meringkas
Mengulangi, menamakan,
mengingat semula,
menyatakan, menyenarai
Gabungkan maklumat tuk
mencipta sesuatu yunang
baru
Aras pemikiran dan
penyoalan
Mencipta
Membuat pertimbangan
dan penilaian untuk
membuat kesimpulan Menilai
Pecahkan kpd bahagian yg
lebih kecil utk memeriksa
lebih mendalam &
memahami perhubungannya
Mengaplikasikan
pengetahuan kepada situasi
dan pengalaman baru
Mengungkap semula dan
mentafsir untuk
menunjukkan pemahaman
Jawapan fakta, mengingat
dan mengiktiraf
Menganalisis
Mengaplikasi
Memahami
Mengingat
Soalan Kompleks
Soalan Mudah
KEMENTERIAN 17 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

18. Mengaplikasikan Bloom
Berdasarkan cerita ‘Si Tanggang’
Mengingat - Apakah yang dibawa oleh Tanggang dalam kapalnya?
Memahami - Mengapakah Tanggang menghalau perempuan tua yang
mengaku dirinya ibu Si Tanggang?
Mengaplikasi – Apakah yang anda lakukan sekiranya anda ibu Si
Tanggang?
Menganalisis – Wajarkah ibu Si Tanggang berdoa sedemikian kerana
berkecil hati dengan sikap Si Tanggang?
Menilai - Apakah pendapat anda tentang pelakuan Si Tanggang?
Mencipta – Apakah perubahan yang mungkin anda lakukan dalam cerita
tersebut untuk menyesuaikannya dengan masa kini?
KEMENTERIAN 18 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

19. Soalan-soalan Yang Menerangkan Pemikiran
• Bolehkah anda menjelaskan dengan
lebih lanjut ...?
• Apakah yang kamu maksudkan
dengan...?
• Bolehkah anda memberi saya satu
contoh ...?
• Bolehkah anda menjelaskannya
dengan cara lain?
• Bolehkah anda menunjukkan saya ...?
KEMENTERIAN 19 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

20. Soalan-soalan Untuk Mencari Sebab
dan Penjelasan
• Mengapa anda berfikir bahawa ...?
• Bagaimana kita tahu bahawa ...?
• Apakah sebab-sebab anda ...?
• Apakah bukti yang kita ada untuk...?
• Kenapa anda mengatakan sedemikian?
KEMENTERIAN 20 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

21. Soalan-soalan Yang Meneroka
Pandangan Alternatif
• Bolehkah anda meletakkannya dalam cara
yang lain?
• Adakah terdapat pandangan yang lain...?
• Sekiranya ada orang yang memberikan
cadangan bahawa ....?
• Apa yang kita perlu tahu sekiranya ...?
KEMENTERIAN 21 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

22. Soalan-soalan Yang Menguji
Implikasi dan Akibat
• Apakah yang akan menyusul pendapat anda?
• Adakah yang selaras dengan yang dinyatakan
sebelum ini?
• Apakah akibatnya sekira …?
• Adakah terdapat panduan umum untuk …?
• Bagaimanakah anda dapat menguji …sama
ada benar atau tidak?
KEMENTERIAN 22 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

23. Tindakbalas Terhadap Soalan-Soalan Murid
Menganalisis soalan – Apakah yang anda maksudkan
dengan ...?
Menyusun semula soalan – Adakah anda cuba
menyatakan bahawa ...?
Menyoal murid semula – Apakah pendapat anda ..?
Tanya soalan sokongan – Bolehkah...sekiranya...?
Beri senarai kemungkinan – Mungkinkah kita boleh ..?
KEMENTERIAN 23 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

24. MASA MENUNGGU ATAU MASA BERFIKIR
Apabila anda telah menyoal murid,
beri mereka masa
untuk memikirkan jawapan mereka
Berapa lama?
KEMENTERIAN 24 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

25. MASA MENUNGGU
Masa menunggu amat penting untuk perkembangan
proses pemikiran aras tinggi apabila murid diminta
menjawab soalan
Ia adalah tempoh masa di antara masa guru bertanya
soalan dan masa meminta pelajar menjawab
Purata masa menunggu guru
adalah 1 saat
KEMENTERIAN 25 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

26. IMPAK
MENAMBAH
MASA
MENUNGGU
Murid
Jumlah soalan murid tanya
meningkat
Murid dapat menjawab
dengan ayat lengkap
Jawapan murid lebih
panjang
Murid akan berfikir secara
spekulasi, “Mungkin ia
akan ...”
KEMENTERIAN 26 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

27. IMPAK
MENAMBAH
MASA
MENUNGGU
GURU
Guru mempunyai lebih banyak
masa untuk mendengar dan berfikir
tentang respon murid
Jangkaan guru terhadap respon
murid berubah
Guru dapat memberi variasi teknik
penyoalan mereka
Mewujudkan suasana yang
kondusif untuk pemikiran berasas
tinggi
KEMENTERIAN 27 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

28. HASIL
Dalam bengkel ini,
kita telah meneroka
Soalan...?
Soalan...?
Soalan...?
Soalan berkesan
Bagaimana soalan-soalan
membina pemikiran
Taksonomi Bloom dan
Pemikiran Aras Tinggi
Menggunakan soalan dengan
berkesan
KEMENTERIAN 28 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

29. MEMBINA SOALAN
“Soalan yang baik tidak ada jawapan. Ia
bukan satu bolt yang perlu diketatkan
tetapi benih yang perlu disemai yang akan
terus berkembang ke arah menghijaukan
landskap idea.”
John Anthony Ciardi (1916 – 1986)
KEMENTERIAN 29 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

30. KEMENTERIAN 30 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

31. KEMENTERIAN 31 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA

32. KEMENTERIAN 32 KEMENTERIAN PPEELLAAJJAARRAANN MMAALLAAYYSSIIAA