Açık ve Uzaktan Öğretim

1. AÇIKVE UZAKTAN
ÖĞRETİM
YÖNETİMİ
Hazırlayan: Özge KÖSE / 18318271083
Bölüm: İngilizce Öğretmenliği
Danışman: Doç. Dr. Agah Tuğrul KORUCU

2. Açık ve Uzaktan Öğretim Yönetimi
• Uzaktan eğitim kurumlarının yönetimsel bakımdan nasıl olduklarının ve ne
şekilde kurulduklarının temelinde; ulusal gereksinimler, sosyal yapı,
uygulamanın özellikleri ve kültürel gelenekler vardır. Tüm bunlar uzaktan
eğitim uygulamalarının yönetim yapısını etkilemektedir.
• Yönetim; belirli bir takım amaçlara ulaşmak için başta insanlar olmak üzere
parasal kaynakları, donanımı, demirbaşları, ham maddeleri, yardımcı araçları
ve zamanı birbirine uyumlu, verimli ve etkin kullanabilecek kararlar alma ve
uygulama süreçlerinin toplamı olarak tanımlanabilir . Yönetim kavramı,
insanların amaçlarını gerçekleştirmek için örgütler oluşturmalarıyla ve
örgütsel çabalarının yönlendirilmesi gereksinimi nedeniyle ortaya çıkmıştır.

3. • Bir süreç olarak kabul edilen yönetimi daha iyi açıklayabilmek için bilinmesi
gereken özellikler vardır. Yönetimin bu özellikleri şöyle sıralanabilir:
1. Amaca yönelik bir etkinliktir.
2. İnsan ilişkilerini temel alan bir etkinliktir.
3. Bir grup etkinliğidir.
4. Demokratiklik yönleri vardır.
5. Bir işbirliği etkinliğidir.
6. İşbölümü ve uzmanlaşma etkinliğidir.
7. Bir eşgüdüm etkinliğidir.
8. Basamaksal özelliğe sahiptir.
9. İki yönlü bir süreçtir.
10. Akılcılık vardır.

4. • Eğitim yönetiminin sınırlı bir alana uygulanması olarak tanımlanan okul
yönetiminin, eş deyişle de uzaktan eğitim kurumu yönetiminin görevi,
kurumdaki tüm insan ve madde kaynaklarını etkili bir biçimde kullanarak
uzaktan eğitim kurumunu amaçlarına uygun olarak yaşatmaktır.
• Uzaktan eğitim kurumları uzaktaki öğrencilere eğitim sunan kurumlardır. Bu
kurumlar olağan okullarla, yüksekokullarla ve üniversitelerle paralellik
kurarlar. Öğrencileri kaydederler, öğretirler, yardım ederler ve öğrencilerinin
gelişmelerini sağlarlar. Böylece öğrencilere toplam bir öğrenim deneyimi
kazandırırlar. Uzaktan eğitim kurumlarının diğer okullarla, yüksek okullarla ve
üniversitelerle paralel alan ikinci bir işlevi de vardır. Bu ikinci işlevi gelecekteki
öğrenciler için hazırlıklı olmalarıdır. Onlar, basılı, görsel-işitsel ya da bilgisayar
tabanlı öğrenim gereçlerini gelecekteki öğrencileri için hazırlarlar.

5. • Uzaktan eğitim kurumları işlevlerini yerine getirebilmek için birçok hizmete
gereksinim duyarlar. Uzaktan eğitim kurumlarında gereksinim duyulan
hizmetler şunlardır:
• Uzaktan çalışma ve destekleyici kitle iletişim araçları için derslerin
geliştirilmesi, üretimi ya da seçilmesi, satın alınması, yazımın, görüntü ses
kaydının yapılması ve yöneticilerin çalışmaları için olanaklar,
• Depolama olanakları,
• Ders materyallerinin dağıtımı,
• Öğrenciler ve öğretmenler arasında çift yönlü iletişim,
• Sunulan çalışma olanakları hakkında bilgi ve tanıtım,
• Danışmanlık,
• Ders değerlendirmesi.

6. • Williams çalışmasında yükseköğretimdeki açık ve uzaktan öğretim
kurumlarında bulunması gereken rolleri ve bu roller için genel yeterlilikleri
aşağıdaki gibi açıklamıştır;
• Yönetici: Yönetim becerileri, pazarlama becerileri ve stratejik becerileri gibi
yeterlilikleri içerir
• Öğretici/Kolaylaştırıcı: İçerik bilgisi, öğretim stratejileri/modelleri, genel
eğitim teorisi, öğretim için internet araçlarını kullanma becerisi, interaktif
teknolojiler için öğretim tasarımı, kütüphane araştırma becerileri ve
davranış/beceri modelleme gibi yeterlilikleri içerir.
• Öğretim tasarımcısı: Öğretim tasarımı becerileri, interaktif teknolojiler için
öğretim tasarımı, medya niteliklerini anlama bilgisi, genel eğitim teorisi,
metin düzenleme becerileri, öğretim için internet araçlarını kullanma becerisi,
öğretim stratejileri/modelleri, web- temelli programlama becerileri, öğrenme
stil/teorisi ve HTML yazma becerileri gibi yeterlilik içerir.

7. • Eğitimci: Eğitim becerileri, davranış ve becerileri modelleme, genel eğitim
teorisi, öğretim modelleri, öğretim için internet araçlarını kullanma becerisi
danışmanlık/rehberlik becerileri gibi yeterlilikleri içerir.
• Lider/ Değişim Ajanı: Davranış ve becerileri modelleme, yönetsel beceriler,
pazarlama becerileri, stratejik planlama becerileri, politika oluşturma
becerileri ve genel eğitim teorisi gibi yeterlilikleri içerir.
• Teknoloji Uzmanı: Bilgisayar donanım becerileri, teknoloji kullanım/onarım
becerileri ve öğretim için internet araçlarını kullanma becerisi gibi
yeterlilikleri içerir.
• Grafik Tasarımcısı: Grafik tasarım becerileri; metin düzenleme becerileri,
medya niteliklerini anlama bilgisi ve öğretim için internet araçlarını kullanma
becerisi gibi yeterlilikleri içerir.
• Medya Yayıncısı: Öğretim için internet araçlarını kullanma becerisi, grafik
tasarım becerileri, medya niteliklerini anlama bilgisi ve öğretim için internet
araçlarını kullanma becerisi gibi yeterlilikleri içerir.

8. • Teknisyen: Teknoloji kullanım/onarım becerileri, bilgisayar donanım
becerileri ve bilgisayar ağı becerileri gibi yeterlilikleri içerir.
• Destek personeli: Danışmanlık/rehberlik becerileri gibi yeterlilikleri içerir.
• Kütüphaneci: Kütüphane araştırma becerileri gibi yeterlilikleri içerir.
• Değerlendirme uzmanı: Genel eğitim teorisi (ölçme ve değerlendirme) gibi
yeterlilikleri içerir.
• Site Kolaylaştırıcı: Araştırmada bu rol için herhangi bir yeterlilik konusunda
fikir birliğine varılamadan bu rol çok önemli değildir.
• Yukarıda bahsedilen roller bir açık ve uzaktan öğretim organizasyonunda
bulunması gereken roller olarak benimsenir.

9. • Bahsedilen bu rollerden en önemli rol yöneticiye aittir. Bu bağlamda
yöneticilerin bir açık ve uzaktan öğretim organizasyonunda örgün
öğretimden farklı hizmetler sağlaması gerekmektedir.

10. Açık ve Uzaktan Öğretimde Sınıf
Yönetimi
• Sınıflar, yaşamları beslemenin ve öğrencilerin bilgilerini oluşturmanın
geleceklerini şekillendirmeye yardımcı olacağı ortak öğrenme alanlarıdır.
Öğretmen ve öğrenci için olumlu bir okul deneyimi sağlamak, kültürel açıdan
farklı öğrenci demografisine ve çevresel faktörlere bağlı olarak her ikisinin
esnekliğine, anlayışına, yaratıcılığına ve sabrına dayanmaktadır.
• Sanal sınıf, öğrencilerin aynı zamanda farklı yerlerde, bir öğretmen
rehberliğinde bir araya geldikleri görsel, işitsel ve metinsel olarak öğreten ve
öğrenen arasında çift yönlü iletişimi sağlayan çeşitli iletişim araçlarının
kullanıldığı çevrimiçi öğrenme ortamı olarak tanımlanmaktadır.

11. • Sanal sınıflar, geleneksel sınıflardan farklı olarak belirli sanal sınıf yazılımları
aracılığıyla öğretenlerin yönlendirmesi ve denetiminde, kalabalık bir öğrenen
grubu ile görüntülü, sesli ve etkileşime dayalı bir sanal ortamdır. Öğretenler
geleneksel sınıflarda olduğu gibi, sanal sınıflarda da öğrenenlere yönelik her
türlü öğrenme-öğretme etkinliklerini gerçekleştirebilir, öğrenen başarısını
ölçme-değerlendirme işlemlerini yapabilir. Öğrenenlerin öğretim
etkinliklerine ilişkin sorularına etkili geribildirimler sağlayabilir.
• Öğretenlerin sanal sınıf yönetiminde başarılı olabilmeleri için öğrenenler
arasında eleştirel düşünme ve yüksek dereceli öğrenmenin geliştirilmesine
yardımcı olacak sanal sınıfa yönelik sanal pedagoji ilkelerinin kullanılması
gerekir. Bu nitelikler, eş zamanlı-eş zamansız sanal sınıflar, tartışma grupları
ve konferans odaları gibi çevrimiçi araçları kullanan yansıtıcı ve iş birliğine
dayalı çalışma ve değerlendirmeler yoluyla gerçekleştirilebilir.

12. • Sanal Sınıflar ve Yönetimi
• Fiziki Düzen: yüz yüze öğrenme ortamları açısından ele alındığında öğrenci
sayısı , oturma düzeni, renkler, ışık, ısı, temizlik, ve görünüm gibi unsurlarla
ilişkilidir. Ancak fiziki düzen sanal öğrenme ortamları açısından , eş zamanlı
etkinliklere katılan öğrenci sayısı , öğretim materyallerinin ve yönetim
sisteminin görsel tasarım unsurları açısından uygunluğu ve kullanışlığı
ifade edilebilir.
• Plan ve Program Etkinlikleri : hedeflerin belirlenmesi , kaynakların
sağlanması hedeflerle kaynaklar arasındaki ilişkilerin kurulması yüz yüze
öğrenme ortamlarında plan ve program faaliyetidir.

13. • Zaman Yönetimi: Etkili bir öğretim için zaman yönetimi iyi planlanmış olmalı
ve uygulanmalıdır. Öğrencilerin dese devamı , ders süresi içerisinde
öğrencilerin ilgilerinin canlı tutulması , dersi bırakmalarının önüne geçilmesi
için yapılacak çalışmalar bu kapsamda değerlendirilebilir.
• Motivasyon: Genel olarak öğretimin gerçekleşmesinde önemli bir unsurdur.
Bu bağlamda yüz yüze ve sanal öğrenme ortamlarında da öğretimin
açısından göz önünde bulundurulmalıdır.
• İletişim ve Etkileşim: Çevrimiçi öğrenme ortamlarında öğrenmenin
merkezinde bulunan öğrencilerin ihtiyaçlarına en iyi şekilde cevap
verilmesinde etkileşimin önemli bir kavram olduğu ifade edilmektedir. Bu
bağlamda iletişim ve etkileşim öğrencilerin başarıya ulaşmasında sınıf
yönetiminin önemli boyutlarından biri olarak düşünülebilir.

14. • Eğitmen : Eğitmen hem yüz yüze hem de sanal ortamlarda bir sınıfı, fiziki
olarak düzenleyen , planlanan program çerçevesinden öğrenme
gerçekleştiren , sınıftaki davranış ve kuramları belirleyen, zaman yönetimini
etkili olarak kullanan , sınıfı motive eden ve iletişimi başlatarak öğrencilerin
öğrenme aktiviteleri ile etkileşimlerini sağlayan kişidir.
• Davranış ve Kurallar Yönetimi: Sınıf kurallarının önceden belirlenmesi ve
uyulması, sınıf iklimi oluşturulması, meydana gelebilecek olumsuz
davranışların önceden belirlenerek önlenmesi için gerekli tedbirlerin
açısından önemlidir. Yüz yüze öğrenme ortamları için belirlenen kurallar ve
benzeri davranışlar, sanal sınıf ortamları içinde oluşturulabilir.

15. Açık ve Uzaktan Öğretimde Yönetici ve
Lider
• Liderlerin, çevresinde kendilerine bağlı kişileri etkileme gücü vardır. Ancak
bu etkileme gücü, kendisine yarardan ziyade onların şahsi gelişimine
yöneliktir. 'Ben'cil gözükmelerine rağmen aslında 'biz'cidirler, yani takım
ruhuna önem verirler. Yenilikleri takip ederler ve her daim yenilikçidirler.
İletişim yetenekleri kuvvetlidir. İletişim kurması en zor çalışanla dahi rahatlıkla
diyalog geliştirebilirler. Vizyon ve misyon sahibi olmaları da bir diğer dikkat
çekici özellikleridir. Yaşanan gelişmelere bütünsel bakabilme becerisine sahip
olan liderler sabırlı, tutarlı ve pozitiftirler. Problem çözme yetenekleri gelişmiş
olan liderler risk almaktan kaçınmazlar, "Hayır" demekten çekinmezler.
Adalet duygularının gelişmiş olmaları, kararlı ve açık sözlü olmaları da
liderlerin dikkat çeken özellikleri arasındadır.

17. • Yöneticiler, ekibini en doğru şekilde motive ederler. Ekibine karşı şeffaf olan
yöneticiler takdir ve ödüllendirme sistemini kullanır. Eleştirilere açık olan
yöneticiler çözüm odaklıdırlar. Karşılarına çıkan en ufak bir problem
karşısında dahi yapıcı bir çözüm üretirler. Risk almak yerine mevcut sistemin
doğru ve eksiksiz işlemesine dikkat ve önem verirler. Empati yetenekleri
gelişmiş olan yöneticiler zamanı iyi kullanır. Kararlarında adaletli olan
yöneticiler eleştirilere açıktırlar.

18. Lider ile Yönetici Arasındaki Farklar
Nelerdir?
• Yöneticiler birer idarecidir. Liderler yenilikçidir, yeniliklerin peşindedir.
• Yöneticiler rutini sever, tekrarcıdır. Liderler orijinal fikirleri önemser.
• Yöneticiler devam ettiricidir. Liderler geliştiricidir.
• Yöneticiler sistem odaklıdır. Liderler insanlara odaklanır.
• Yöneticiler kısa vadeli, liderler uzun vadeli hedefler peşindedir.
• Yöneticiler mevcut durumu kabul eder. Liderler ise sorgulayıcıdırlar, sıklıkla
karşı çıkar ve mevcut duruma eleştirel yaklaşır.
• Yöneticiler kuralcı olmalarından ötürü fikirlerinin doğru olarak kabul
edilmesini önemser. Liderler ise herkes için en doğru olan düşüncenin
peşindedir.

19. Açık ve Uzaktan Öğretim İçin Dönüşüm
• Yükseköğretimdeki öğrenme-öğretme olgusunu çağın gereksinimlerini
karşılayabilmesi için bir dönüşüme ihtiyaç vardır açık ve uzaktan öğretimin bir
parçası olan e-öğrenmenin bu dönüşümün merkezinde olduğu
düşünülmektedir. Değişimin gerçekleşmesinde başarılı dönüşüm etkili lidere
bağlıdır. E-öğrenmeyi yüksek öğretimin kurumsal yapısına tam olarak entegre
etmek için gerekli olan özelliklerin liderde var olduğu düşünülmektedir.
Başarılı liderler adil, dürüst, açık ve saygılı olmakla birlikte vizyon sahibi,
kurumuna bağlı, kararlı ve yetenekleri tanıma becerisine sahip kişilerdir.
Simonson ve arkadaşları süreci dikkatli bir şekilde yöneten organizasyonların,
hataları azaltabileceğini ve başarıyı artıra bileceğini ifade etmişlerdir. Ayrıca
açık ve uzaktan öğretim organizasyonunun başarılı bir şekilde dönüşümünü
sağlanmasını için 8 adım tanımlamışlardır;

20. • 1. Adım : Dönüşümün kaçınılmaz olduğu hissi uyandırılmalıdır.
• 2. Adım : Etkili bir planlama gurubu oluşturulmalıdır.
• 3. Adım : Bir vizyon oluşturulmalıdır.
• 4. Adım : Vizyon çevreye yayılmalıdır.
• 5. Adım : Vizyon doğrultusunda hareket edenler desteklenmelidir.
• 6. Adım : Kısa vadeli kazançlar oluşturulmalı ve bunun için plan yapılmalıdır.
• 7. Adım : Daha fazla değişim meydana getirmek için başarılı açık ve uzaktan
öğretim faaliyetleri bir araya getirilmeli ve birleştirilmelidir.
• 8. Adım : Açık ve uzaktan öğretimdeki başarılar bir araya getirilmelidir.

21. Açık ve Uzaktan Öğretimde Örgüt Yapıları
• Genel olarak örgüt denildiğinde, iki veya daha fazla insanın, ortak bir amacı
gerçekleştirmek için davranışlarını biçimsel kurallara göre düzenlediği yapı
anlaşılmaktadır. Bir örgütte meydana gelen olaylar karşılıklı davranışlardır.
• Bozkurt-Bostancı örgütlerin, teknolojik gelişmeler sonucunda oluşan rekabet
koşulları içinde yaşamlarını sürdüre bilmek ve gelişmelere uyum sağlaya
bilmek için bilgiyi sürekli kullanmak zorunda olduklarını belirterek. Örgütlerin
geleneksel örgüt yapılarını değiştirip, bilgiye ulaşma, işleme ve değerlendirme
yollarını örgütsel yapısına oturtarak yeniden yapılandırmaları gerektiğini
vurgulamıştır. Böylece öğrenerek kendini yenileyen ve çevresine uyum
sağlayabilen örgütlerin amaçlarını daha çabuk gerçekleştirerek etkinliklerini
sağlayabileceklerini ifade etmiştir.

23. Bağımsız Yapılı Açık ve Uzaktan
Öğretim Örgütleri
• Bağımsız yapılı açık ve uzaktan öğretim örgütleri Bağımsız yapılı açık ve
uzaktan öğretim kurumları temel ve yetişkin eğitiminde üniversite
programları ne kadar çeşitli düzeylerde ders verebilirler. Bu katmanda
değerlendirilebilecek açık ve uzaktan öğretim oldukları iki alt gruba
ayrılmaktadır. Bu gruplardan birinin ise üniversite seviyesinde altında
öğrenciler ve yetişkinler için eğitimler düzenleyen kurumlar, ikincisi ise
üniversite seviyesinde eğitim veren kurumlar olarak nitelendirilmektedir.

24. • A) Özel ve Devlet Uzaktan Öğretim Kurumları ya da Fakülteleri: Açık ve
uzaktan öğretim kurumları ya da fakülteleri bağımsız kurumlardır. Bu
kurumların yönetim organizasyonları bağımsız olduğu için kendi kararlarını
kendileri verebilirler. Bu bağlamda; yönetim yapısı insan kaynakları, eğitim
öğretim faaliyetleri, öğretim materyalleri, teknik altyapıları ve benzeri
konulara organizasyon yapıları kapsamında kendileri karar verirler. Ülke
genelinde hizmet veren çeşitli özel kuruluşlar uzaktan öğretim sertifika kurs
eğitim merkezleri düzenlenmektedir.
• B) Uzaktan Öğretim Üniversiteleri veya Açık Üniversiteler: Açık ve uzaktan
öğretim üniversiteleri dünya genelinde öğrenene bulunan ve uzaktan
diploma programları veren kurumlardır. Bu kurumların örgüt yapısı
üniversitelerde olduğu gibidir. Bulundukları ülkedeki diğer üniversitelerin
yönetim yapısını barındırır ancak uzaktan öğretim faaliyetleri için gerekecek
ilgili birimler yönetim yapısı içerisinde yerini almıştır.

25. Karışık Yapılı Açık ve Uzaktan Öğretim
Örgütleri
• A) Açık ve uzaktan öğretim hizmeti veren kuruluşlar:
• Açık ve uzaktan öğretim hizmeti veren bu kurumlar bağlı bulundukları
üniversite ya da devlet kuruluşu bünyesinde faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu
kapsamda devlet üniversitesi düzeyinde faaliyet gösteren okullar şöyledir ;
Anadolu Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi vs.
bünyesinde açık ve uzaktan eğitim faaliyetleri sürdürülmektedir.
• Vakıf üniversitesi kategorisinde ise Beykoz Üniversitesi, Ayvansaray
Üniversitesi ve Kapadokya Meslek Yüksek Okullarında açılmış uzaktan
öğretim programları bulunmaktadır. Ayrıca ülkemizde yükseköğretim
kurumları bünyesinde faaliyetlerini sürdüren 74'ü devlet ve 20'si vakıf olmak
üzere toplam 94 uzaktan eğitim uygulama ve araştırma merkezi
bulunmaktadır.

26. • B) Konsültasyon modeli:
• Konsültasyon modelinde hizmet veren açık ve uzaktan öğretim kurumları
neden fazla kurumun bir araya gelerek oluşturdukları geniş ölçekli yapıya
sahip kuruluşlardır. Bu kurumun örgüt yapısı bağımsız değildir.
Konsültasyona katılan eğitim kurumları tarafından oluşturulan komite
yönetim görevlerini yerine getirmektedir. Bu eğitim modelindeki bazı
kurumlarda kayıt yaptıran öğrenenler derece alacakları üniversiteye çok
olabilirler ancak danışma merkezi adı verilen kurumlar öğrenenlerin ev ya
iş yerlerine yakındır.
• C) Entegre olan sistemler:
• Bu modelde kampüs içi ve kampüs dışı öğrenenler bir aradadır. Akademik
personel her kişi öğrenen grubuna da aynı öğretim dağıtımı ve aynı
değerlendirme planını uygular, böylece öğrenenlerin aynı diploma
ve eşit haklara sahip olması garanti altına alınır. Akademik personelin
kampüs içi öğrenenlere öğretim sürecinden sorumlu olduğu gibi kampüs
öğrenenlerin öğretim sürecinden ve öğretim materyallerinin
geliştirilmesinden de sorumludur.