Açık ve Uzaktan Öğrenme

1. ÖĞRETİMTASARIMI
MODELLERİ
Hazırlayan:Özge KÖSE – 18318271083
Bölüm: İngilizce Öğretmenliği
Danışman: Doç. Dr. AgahTuğrul KORUCU

2. İÇİNDEKİLER
 DICK VE CAREY ÖĞRETİM TASARIMI MODELİ
 ADDIE ÖĞRETİM TASARIMI MODELİ
 KEMP, MORRISON VE ROSS MODELİ
 ASSURE ÖĞRETİM TASARIMI MODELİ
 KELLER’İN GÜDÜLEYİCİ TASARIM MODELİ (ARCS)

3. Dick ve Carey Öğretim Tasarımı Modeli
■ Öğretimsel strateji; genellikle, içeriğin organizasyonunun ve sıralanmasının
çeşitli hallerinin, öğrenme etkinliklerinin belirtilmesinin, içerik ve etkinliklerin nasıl
düzenleneceğinin belirlenmesinde kullanılır.
■ Dick ve Carey’nin (1990) aşama aşama tasarım modeli, tasarımcının öğrenme
hedeflerini ve bu hedeflere ulaşılmasını sağlayacak öğretim stratejilerini
belirlediği bir dizi olay ve olguları içermektedir. Dick ve Carey tasarım modeline
örnek olarak tek yönlü öğretimsel televizyon veya video-kaset kullanımı
verilebilir. Dick ve Carey tasarım modelinde, öğretmen bütünüyle iletişimin
başlatıcısı ve moderatörü konumundadır.

5. 1.Öğretim Hedeflerinin Belirlenmesi:
Öğretimin Amacı:
Öğrencide meydana gelmesi istenilen davranışların amaç olarak belirlenmesi
Öğretim tamamlandıktan sonra öğrencide hangi becerinin geliştirilmek istendiğinin
tanımı.
İhtiyaç Analizi:
İhtiyaçların analiz edilmesi, öğretimin amaçları ile kişisel ihtiyaçlar arasındaki farkın
analiz edilmesi.
2.Öğretimsel Analiz:
Amaç:
Hedefe ulaşmak için gerekli olan yetenekleri belirlemek.
Görev Analizi:
Adım adım kişinin hedefi uygularken ne yapacağının tanımı.
Prosedür boyunca her bir adımda kullanılan yetenekler.
Süreç Analizi:
Karmaşık becerilerin öğrenilmesinde bireyin gerçekleştirdiği zihinsel çalışmalar.
Öğrenme - Görev Analizi:
Entelektüel beceri gerektiren öğretim hedefleri

6. 3.Giriş Davranışların Değerlendirilmesi:
Amaç:
Öğrencilerin öğrenme görevine getirmesi gereken becerileri belirlemek.(önbilgiler)
Zihinsel Beceriler
Sözlü anlama ve uzamsal yönelmeler gibi yetenekler
Kişilik Özellikleri
4.Performans Hedefleri:
Amaç:
İhtiyaç ve amaçları özel ve detaylı hedeflere dönüştürmek.
İşlevleri:
Öğretimde gerçekleşmeyecek amaçların belirlenmesi.
Dersi öğretimin uygun şartları üzerine planlamaya dikkat etmek.
Ders planında hedef performansları belirlemek.
Öğrencilerin performanslarının artması için onlara rehberlik etmek.
Öğrencilerin çalışmalarını desteklemek.

7. 5.Kriter Referans Testlerinin Geliştirilmesi:
Yeni becerileri öğrenmek için gerekli olan bireysel hazır bulunuşlukları belirlemek.
Öğrenme sırasında öğrencilerde meydana gelen oluşumları ders boyunca kontrol
etmek.
Aile ve yöneticiler için öğrencilerin ilerleyişini gösteren dokümanlar hazırlamak.
Ders planını geliştirmeden ve öğretim materyallerini seçmeden önce yapılan erken bir
performans değerlendirmesi.
Öğrenci performansının ölçülmesi için değerlendirme araçlarının geliştirilmesi.
6.Öğretim Stratejilerinin Geliştirilmesi
Amaç:
Öğretimsel etkinliklerin, hedeflerin başarısı ile nasıl ilişkilendirileceğinin tasarlanması
Dersi en iyi şekilde düzenlemek:
Öğrenciler için bilgiyi tarafsız ve etkili öğretim stratejisi ile sunmak.
Öğrenci bilgilerini, hedeflerde ifade edilen görevleri ve öğretim stratejilerinin etkilerini
gösterir.

8. 7.Öğretimin Materyallerinin Seçimi Ve Geliştirilmesi
Amaç:
Basılı materyaller ya da diğer kitle iletişim araçlarını öğretim için seçimi ve tasarlanması,
Mümkünse kullanılması olanaklı olan materyalleri kullanmak.
Eğer yoksa yeni materyallerin geliştirilmesine ihtiyaç duyulur.
Öğretmenin rolü: Anlatım sisteminin seçimine bağlı
Öğrenci el kitabı, öğretimsel materyal, testler ve öğretici rehberi içeren var olan ya da
yeni geliştirilen materyallerin seçimi.
8.Biçimlendirici Değerlendirmenin Geliştirilmesi
Amaç:
Öğretimsel materyali düzenlemek ve geliştirmek için bilgi sağlamak.
Öğretim materyalleri ile sağlanan bilgiler arasındaki tutarsızlığı belirlemek
Kalabalık öğrenci grupları için öğretimi etkili hale getirme amaçlı düzenlemeler yapmak.
Birebir: Bir öğrenciyle birebir bir görüşme yapmak
Alan Sınavı

9. 9.Öğretimi Düzenlemek
Hedeflere ulaşmayı engelleyen unsurları ortadan kaldırmak.
10.Toplam Değerlendirmenin Yürütülmesi ve Geliştirilmesi:
Amaç:
Sistemin etkililiğini bütünleştirmek için çalışır.
Gelişme aşamasını geçirmiş olan sistemi yürütür.
Öğretimsel sistemin geliştirilmesinin bir parçası değildir.
Bağımsız değerlendirme.

10. Addie Öğretim Tasarımı Modeli
■ ADDIE modeli, öğretim tasarımı modelleri içerisinde en çok bilinen ve kullanılan
modeldir. ADDIE; Analysis (Analiz), Design (Tasarım), Development (Geliştirme),
Implementation (Uygulama) ve Evaluation (Değerlendirme) kelimelerinin
birleştirilmesinden oluşur ve sürecin hangi aşamalardan oluştuğunu açık bir
şekilde gösterir.
■ “Analiz” aşaması kursun hedeflerinin belirlendiği başlangıç kısmı olarak
düşünülmelidir. “Tasarım” aşaması içeriğin, konu anlatımının, alıştırmaların,
kullanılacak değerlendirme araçlarının ve medyanın seçiminin yapıldığı
aşamadır. Önceki iki aşama araştırma ve planlama gerektiriyorsa “Geliştirme”
aşaması tümüyle onu harekete geçirmekle ilgilidir. “Uygulama” aşaması, kurstan
maksimum verim alındığından ve sonuçların istendiği gibi olduğundan emin
olmak için programın sürekli geliştirilmesini yansıtır. ADDIE yönteminin son
aşaması olan “Değerlendirme” bu projenin tüm bileşenlerinin titiz bir son teste
tabi tutulduğu aşamadır.

12. ■ ANALİZ: Analiz aşamasında ihtiyaç analizi yapılarak, mevcut öğretim
problemleri, öğrenenlerin (çalışanların) beklentileri, ön bilgileri (varolan), mevcut
beceri ve yeterlilikleri, öğrenme ortamı, öğretim amaçları ve hedefleri belirlenir.
Bunlar belirlenirken aşağıdaki sorular irdelenebilir. Tabii ki bu sorular değişebilir
veya bu soruların yenileri oluşturulabilir.
• Öğrenenler kimler? ve bu kişilerin karakteristik özellikleri neler?
• Bu kişilerin sahip olması istenilen yeni davranış kalıpları neler?
• Öğrenmeyi engelleyen etmenler var mı? Varsa bunlar nelerdir?
• Yetişkin öğrenme modelleri neler? Hangileri kullanılabilir?
• Bu eğitim sürecinin zaman kısıtlaması var mı? Varsa nedir?
• Eğitim alacak kişilerin görev tanımları nelerdir?
• İş analizi nasıldır?
• Performans sistemi nasıldır ve kriterleri nelerdir?

13. ■ TASARIM: Tasarım aşaması da öğrenme hedefleri, ölçme araçları, alıştırmalar
ve etkinlikler, içerik, konu analizi, ders planlama ve materyal seçimi ile ilgilidir.
Tasarım aşaması sistematik ve belirli olmalıdır. Öğretim tasarım planı her bir
unsuru detaylara dikkat edilerek hazırlanmalı ve ihtiyaç analizini dikkate alarak
planlanmalıdır. Bu aşamadaki adımlar:
• Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor hedef davranışlara göre içeriklerin
oluşturulması
• Tüm kaynakların incelenmesi (Media, internet, kaynak kitap, uzman kişi,
prosedür vb.), hedef davranış ve içerik doğrultusunda öğretim stratejisinin
oluşturulması.
• Etkinliklerin ve materyallerin hazırlanması (interaktif veya sınıf)
• Ölçme ve değerlendirme araçlarının hazırlanması
• Tasarımın küçük gruplarda denenmesi

14. ■ GELİŞTİRME: Bu aşamada, tasarımın test edilmesi sonucunda elde edilen
veriler (öğrenen yorumları, deneme uygulamasında karşılaşılan problemler ve
tüm gözlem sonuçları) kullanılır. Tasarım aşamasında oluşturulan içerik ve
konular, etkinlikler, alıştırmalar, zamanlama, sınıf düzeni, materyaller ve ölçme-
değerlendirme araçları tekrar gözden geçirilerek gerekli iyileştirme ve
düzeltmeler yapılır.
■ UYGULAMA: Uygulama aşamasında, öğretmen (eğitmen) kılavuz kitabı veya
materyali (interaktif de olabilir) ve öğrenci (öğrenen) kılavuzu (aynı şekilde
interaktif olabilir) geliştirilir ve uygulanır. Geliştirilmiş olan tasarımın nasıl
uygulanacağı konusunda eğitmenlere yol göstermek ve eğitime katılacak
olanlara da bu eğitimde neleri nasıl yapacaklarına dair yardımcı olmak amaçtır.
■ Eğitmen kılavuzunda; eğitim stratejisi ve modeli, hedef davranışlar (eğitime
katılanlardan, eğitimden sonra kazanmalarını beklediğimiz davranışlar), içerik ve
konular, etkinlikler, alıştırmalar, materyaller, ölçme-değerlendirme araçları, süre,
sınıf düzeni yer alır. En önemlisi de tüm bunların nasıl uygulanacağı anlatılır ve
uygulaması yapılır.

15. ■ DEĞERLENDİRME: Öğretim tasarımının verimliliği ve etkililiğini ölçmek için
oluşturulan bir değerlendirme sürecidir. Değerlendirme iki bölümden oluşur;
şekillendirici yada biçimlendirici olarak tanımlanan ADDIE tasarımının her
aşamasında gerçekleştirilen ara değerlendirmeler ve diğeri de özet
değerlendirme olarak adlandırılan sürecin sonunda gerçekleştirilen ve ADDIE
tasarımının bir bütün olarak değerlendirildiği bölümdür.

16. Kemp, Morrison Ve Ross Modeli
■ Bu model çok sayıda disiplinden çeşitli yaklaşımlar içerirken doğrusal olmayan
yapısı ve bileşenlerinin iç içe geçmiş doğası nedeniyle öğretim tasarımına
yenilikçi bir yaklaşım sunmaktadır.
■ Dick ve Carey Modeli gibi diğer modellerin aksine Kemp Tasarım Modeli,
doğrusal olandan ziyade dairesel bir yapıya sahiptir. Bu döngüselliğe, modelin
dokuz temel unsurunun tekil ve bağımsız değil, birbirine bağımlı olarak
bakılmasıyla ulaşılmaktadır. Bu, eğitim tasarımcılarına önemli derecede esneklik
sağlar çünkü tasarım sürecine doğrusal bir şekilde çalışmaktan ziyade dokuz
bileşen veya aşamadan herhangi biriyle başlayabilirler. Başka bir deyişle,
tasarımcıların bileşenleri “öğretici öğrenme sistemleri tasarımını
gerçekleştirmenin düzenli bir yolu” olarak belirtilen herhangi bir şekilde dikkate
almaları gerekli değildir.

18. ■ Bu modeli diğer modellerden ayıran özelliği ise öğretimi öğrenci bakış açısıyla
ele almasıdır. Modelde daha çok konuların analizi, öğrencilerin özellikleri,
davranışlar, öğrenme etkinlikleri, kaynaklar, destekleme hizmetleri ve
değerlendirme üzerinde durularak tasarım etkinliklerine hareketlilik
getirilmektedir.
■ Bu model ilköğretim, ortaöğretim ve yüksek öğretimde kullanılabilir niteliktedir.
Aynı zamanda hizmet içi kurslarda kullanıldığı da görülmektedir.
■ Morrison, Ross ve Kemp Geliştirme Modeli, genel olarak üç ana başlık altında
toplanmaktadır. Burada yapılması gereken ilk etkinlik, öğrenci ihtiyaçlarının ve
hazır bulunuşluk düzeylerinin belirlenmesini kapsayan genel bir
değerlendirmenin yapılmasıdır.

19. ■ İkinci basamakta, yoğun bir öğretim etkinliği söz konusudur. Öncelikle, öğrenme
sorunları ortaya çıkarılır. Öğrenme sorunlarının öğrenci özellikleri ile ilgili olan
kısmı belirlenir. Daha sonra, görev değerlendirmesi yapılır. Değerlendirme
sonuçlarına göre kazandırılacak davranışlar ortaya çıkarılır ve bu davranışlar ile
ilgili konu kapsamları saptanarak öğretim yöntemleri belirlenir.
■ Belirlenen öğretim yöntemlerinin nasıl uygulanacağı açıklanır. Öğrenme etkinliği
gerçekleştirilirken, uygun olan eğitim teknolojileri ortaya çıkarılır ve bunlara
uygun bilgi kaynakları açıklanır. En son aşamada ise, yapılan eğitim-öğretim
etkinlikleri değerlendirilir. Eğer eksiklikler ya da hatalar ortaya çıkarsa, ikinci
bölümden itibaren süreç tekrarlanır.
■ Öğretim tasarımı genel olarak çevrenin öğretim ihtiyaç ve amaçlarına göre
düzenlenmesidir. Daha detaylı bir açıklama ile öğretim tasarımı, algı ve öğrenme
ile ilgili ilkelerin, sistematik bir şekilde öğretim ortamlarına uygulanmasıdır.

20. ASSURE ÖğretimTasarımı Modeli
■ ASSURE modelinin aşamalarının İngilizce baş harflerinden yararlanılarak
isimlendirilmiştir.
■ A nalyze learners (Öğrenenlerin analizi)
■ S tate objectives (Hedeflerin belirlenmesi)
■ S elect instructional methods, media, materials (Öğretim yöntem, medya ve
materyallerin seçimi)
■ U tilize media and materials (Medya ve materyallerin kullanımı)
■ R equire learner participation (Öğrenen katılımı)
■ E valuate and revişe (Değerlendirme ve gözden geçirip düzeltme)

21. ■ İlk adım öğrencilerin yaş, akademik yetenekler, cinsiyet, ilgi alanları vb. genel özelliklerini, önceki
yeterliliklerini, işitsel, görsel ve dokunsal gibi öğrenme stillerini analiz etmektir.
■ İkinci adım öğrencinin dersin sonucunda ne bileceği veya ne yapabileceği üzerinde odaklanmak ve
hedefleri belirlemektir.
■ Üçüncü adımda ise öğrenme hedeflerinize göre, istediğiniz sonuçları ortaya çıkaran öğretim
stratejilerini, teknolojiyi ve medyayı seçmek gelmektedir.
■ Dördüncü adım seçtiğiniz teknolojiyi, medyayı ve malzemeleri nasıl kullanacağınıza dair bir plan
yapmakla ilgilidir.
■ Bir sonraki adım ise öğrencilerinizi derse nasıl aktif olarak dahil edeceğinize dair planlar yapmanızı
gerektirir.
■ Son adımda ise dersle ilgili tüm detayların değerlendirilmesi, gözden geçirilmesi gelir. Bu
değerlendirme sırasında aşağıdaki soruları sormakta fayda vardır:
Dersiniz, planladığınız öğrenme hedeflerine uygun mu? Öğrencilerin hedeflere ulaşıp
ulaşmadığını nasıl belirleyeceksiniz? Öğrencileri, öğrenme hedefleriniz doğrultusunda sağlıklı
değerlendirme yapabildiniz mi?
Bu ders geliştirilebilir mi? Nasıl? Sunumunuzun zayıf yönleri nelerdir? Nasıl giderilebilir?
Medya ve malzeme seçiminiz iyi miydi? Bu araçların etkinliğini nasıl değerlendireceksiniz?
Diğer teknolojilerin, medyanın ve materyallerin daha iyi bir iş çıkarması mümkün mü?

23. KELLER’İN GÜDÜLEYİCİ TASARIM
MODELİ (ARCS)
■ ARCS Motivasyon Modeli, Keller tarafından öğretim tasarımlarında, motivasyon
faktörünü belirleyici kılmak ve öğretim ortamının etkinliğini arttırmak için
geliştirilen bir öğretim modelidir.
■ ARCS Motivasyon Modeli, öğretim boyutunda motivasyon faktörünün dikkate
alındığı hatta merkeze konularak sunulduğu bir modeldir. Bu model, eğitimcilere
öğrencilerin derse karşı meraklarının uyandırılması ve sürdürülmesi için
imkanlar sağlamaktadır.

25. ■ ARCS Motivasyon Modeli, adını 4 temel stratejisinin baş harflerinden almıştır ve
bu modelin bileşenlerinin gösterimi aşağıdadır:
■ – DİKKAT (Attention)
■ – UYGUNLUK (Relevance)
■ – GÜVEN (Confidence)
■ – DOYUM (Satisfaction)

26. ■ Dikkat (Attention)
■ Motivasyonun ilk basamağıdır. ARCS güdüleme modelinin en önemli ve ilk
unsuru, öğrencinin dikkatini çekmek ve eğitim boyunca devamını sağlamaktır.
Dikkat kavramı, merakın uyarımı, sürdürülmesi ve dikkati sağlama olarak ele
alınmıştır. Keller’a göre güdülemenin ilk adımı dikkati oluşturmak ve bunun
devamını sağlamaktır. Bilgisayar ortamında öğrenme uygulamaları öğrencinin
dikkatini ayakta tutmada büyük avantajlar sağlamaktadır. Çünkü bu öğrenme
içeriklerinde bilgi sunma yöntemlerinin tamamı kullanılır. Bu yöntemler, yazılı
anlatım, görsel anlatım, sesli anlatım ve animasyondur.
■ Uygunluk (Relevance)
■ Bu strateji, öğrencinin ilgi, beklenti ve ihtiyaçlarıyla b ağlantılar kurup, onların
öğrenme sonucunun önemi hakkında bilgilendirilmesini içerir.

27. ■ Güven (Confıdence)
■ Bu strateji, öğrencilerin başarı için olumlu düşünceler geliştirmesine yardımcı
olur. Öğrencilerin başarı beklentileri, kişisel özellikleri, denetim odağı (öğretmen,
okul idaresi, aile vs.) ve geçmiş tecrübelerinden etkilenmektedir.
■ Doyum (Satisfaction)
■ ARCS güdüleme modelindeki son madde tatmindir. Öğrenciler, beklentileri ile bu
beklentilerini elde etmek için gösterdikleri çabaların sonuçları arasında bir
tutarlılık ve uygunluk bulamamaları durumunda, motivasyon kaybına
uğrayabilirler. Bu nedenle bu strateji, öğrencilerin çaba ve gayretlerini
sürdürmeleri için içsel ve dışsal motive edilmeleri gerektiğini savunur. Öğretim
tasarımcıları, öğrencilerin bir derse yönelik içsel motivasyonlarının sürdürülmesi
ve geliştirilmesi için dışsal pekiştireçlerin dikkatli bir şekilde kullanılmasını
önermektedirler