Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to Ihak
Similar to Ihak (20)
More from MelikeAr1
Ihak
- 1. AÇIK ÖĞRENME VE İNTERNET ÜZERİNDEN HERKESE AÇIK KURSLAR (İHAK) Hazırlayan: Melike ARI 19310401054 Danışman: Doç. Dr. Agah Tuğrul KORUCU
- 2. AÇIKLIK VE ÖĞRENME 2 Açıklık kısaca bir şeye ulaşmanın ve onun üzerinde değişiklik yapmanın önündeki engellerin kaldırılması şeklinde ifade edilebilir. Açıklık aslında arka planında sağlam bir düşünce yapısının bulunduğu felsefi bir yaklaşımdır. Bilgi ve iletişim teknolojilerinde meydana gelen gelişmeler ile yaygınlaşmaya başlamış ve farklı alanlara (araştırma, yayıncılık vb.) sıçrayarak gelişimine devam etmiştir. Yazılım alanında kaynak kodların paylaşılması ile yasal bir zemine oturan bu kavram, devamında açık dergiler, açık ders kitapları, açık öğretim, açık eğitim kaynakları, açık veri şeklinde farklı alanlarda kendini göstermiştir. Bu bağlamda açıklık önkoşul, mekan, zaman, miktar gibi kısıtlamaları esneten, ürün veya hizmetlere erişimin sağlanması şeklinde kendini göstermiştir.
- 3. AÇIKLIK VE ÖĞRENME 3 Açıklık perspektifinden öğrenmeye baktığımızda, öğrenmenin bireyin ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda daha esnek ve daha az yapılandırılmış informal öğrenme ortamlarında yoğun bir şekilde gerçekleştiği dikkat çekmektedir. Bir başka ifade ile açık öğrenmenin kendi doğasındaki açıklık, öğrenenin içinde bulunacağı öğrenme süreçlerini veya etkinliklerini özgür bir şekilde belirleyebilmesi olarak ifade edilebilir. Öğrencinin tercih edebilmesi, öğrenme süreci içerisinde aktif katılımın sağlanması, motivasyonun artması ve dolayısıyla öğrenmenin niteliğinin artması söz konusudur.
- 4. AÇIKLIK VE ÖĞRENME 4 Öğrenme yaklaşımlarındaki değişimler, örneğin bağlantıcılık anlayışı çerçevesinde, öğrenmenin daha esnek ve dağıtık bir yapısının öne çıktığı görülmektedir. Bağlantıcılık diğer öğrenme yaklaşımlarının (davranışçılık, bilişselcilik ve yapılandırmacılık) aksine bilginin bir ağda dağıtık bir şekilde bağlantılar halinde (node) bulunduğunu, öğrenmenin bu bağlantılar arasında ağ kurma becerisi olduğunu savunmaktadır (Downes, 2012). Diğer öğrenme yaklaşımlarının aksine öğrenmenin insan olmayan aygıtlar üzerinde de gerçekleşebileceğini vurgulamaktadır (Siemens, 2004). Yirmi birinci yüzyıl becerileri incelendiğinde, diploma programlarının ötesinde becerilerin (eleştirel düşünme, problem çözme, yenilikçilik ve girişimcilik gibi) öne çıktığı görülmektedir. Bu anlayışın gelişmesi ve teknolojik gelişmelerin eşliğinde uygulanabilirliğinin artması ile öğrenmenin doğasındaki açıklık eğilimi ve öğrenme anlayışındaki gelişmeler açıklık ve öğrenmenin karşılıklı olarak uyumlu bir şekilde etkileşimini sağlamıştır. Bu nedenle “açık öğrenme” uygulamaları hızla gelişmiş ve küresel ve yerel ölçekte çeşitli girişimler şeklinde ortaya çıkmıştır.
- 5. Açıklığın Öğrenme Ortamlarındaki Yansımaları 1960 yıllarda açık kaynak kodlu yazılımlarla birlikte ortaya çıkan açıklık hareketi, farklı alanlara yansıması ile (açık kitap, açık dergi, açık veri vb.) kendini göstermiştir. Bu bölümde açıklığın özellikle öğrenme ile ilgili alanlarda yansımaları üzerinde durulduğu için, kronolojik gelişim sırasıyla Öğrenme Nesneleri, Açık Eğitim Kaynakları ve İnternet üzerinden Herkese Açık Kurslar (İHAK) başlıklarında ele alınacaktır. Ardından İHAK'lar daha detaylı olarak incelenecektir. Öğrenme Nesneleri (Karaman, 2013) ve Açık Eğitim Kaynaklarına (Kurşun, 2013) yönelik detaylı bilgilere ulaşmak için yazarların Öğretim Teknolojilerinin Temelleri adlı kitapta (Çağıltay & Göktaş, 2013) yer alan bölümleri incelenebilir. 5
- 6. Açıklığın Öğrenme Ortamlarındaki Yansımaları 6 a. Öğrenme Nesneleri Öğrenmenin açıklığının ve bu anlayışın gelişiminin somut olarak yansımalarına bakıldığında, ilk olarak öğrenme kaynaklarının açık bir şekilde paylaşıldığını görmekteyiz. Bu uygulamada öğrenme nesnesi adı verilen çeşitli tür, kapsam ve boyuttaki materyaller ortak bir nesne ambarında etiketlenerek saklanmış ve açık bir şekilde erişime sunulmuştur. Temel çıkış noktası öğrenme nesnelerinin farklı ortam ve bağlamlarda yeniden kullanılması yoluyla bir materyal ekonomisinin oluşması, benzer materyaller için emek harcanmaması ve erişim konusunda fırsat eşitliğinin oluşmasıdır. b. Açık Eğitim Kaynakları (AEK) Açıklığın öğrenme ve öğretme kaynaklarının paylaşılmasına yansıması olarak karşımıza çıkan AEK, 2001 yılında MIT‘ nin yaklaşık 2000 dersinin kaynaklarını internet üzerinden herkesin erişimine, açık lisanslama yöntemi ile lisanslayarak sunması ile başlamıştır. Ardından UNSESCO, OECD gibi uluslararası kuruluşların ve The William and Flora Hewlett Vakfı gibi yardım kuruluşlarının desteği ile genişleyerek dünya çapında bir harekete dönüşmüştür (Kurşun, 2011). MIT'nin başlatmış olduğu "Open Course Ware” projesi, İngiltere Açık Üniversitesi’nin “Open Learn” projesi, Rice Üniversitesi'nin “Connexions” projesi, bu hareketin dünyadaki belli başlı örneklerini temsil etmektedir.
- 7. İnternet üzerinden Herkese Açık Kurslar (İHAK) ve Genel Özellikleri 7 İnternet Üzerinden Herkese Açık Kurs (İHAK) kavramı ilk olarak Dave Cormier tarafından 2008 yılında Siemens ve Downes tarafından verilen “Connectivism and Connective Knowledge” kursunu tanımlamak için kullanılmıştır. Bu kursu 25 öğrenci para ödeyip kredili olarak alırken 2300 öğrenci ise derse dışardan katılmıştır (Hollands ve Tirthali, 2014; Kassabian, 2014). Bu girişim sonrasında İHAK uygulamaları birçok üniversite, kurum ya da bireyler tarafından yürütülmeye başlanmış ve artarak devam etmiştir. Geleneksel çevrimiçi kurslarla kıyaslandığında İHAK uygulamalarını onlardan ayıran temelde iki özellik mevcuttur (Yuan ve Powell, 2013). Bunlardan ilki kurslara herkesin özgür olarak katılabilmesi yani açıklık; diğeri ise bu kursların katılımcı sayısına herhangi bir sınır getirmeyecek şekilde düzenlenmiş olması yani herkesin katılımına olanak sağlamadır. İHAK uygulamalarının kısaltması olarak bilinen “Massive Open Online Course (MOOC)” ifadesi, bu iki özelliğin yanı sıra İHAK uygulamalarının sahip olduğu, internet üzerinden yürütülme ve kurs formatında olma özelliklerini de ifade etmektedir (Hollands ve Tirthali, 2014). İHAK uygulamalarının genel özellikleri Şekil 1.de gösterilmiş ve her bir özellik kısaca açıklanmıştır.
- 8. 8 İHAK’ların Genel Özellikleri İHAK Açık olma İnternet üzerinden yürütülme Kurs formatınd a olma Herkesin katılımına olanak sağlama
- 9. İnternet üzerinden Herkese Açık Kurslar (İHAK) ve Genel Özellikleri 9 İnternet üzerinden yürütülme: İHAK uygulamalarında öğrencilerle kaynak paylaşımı ve iletişim süreci tamamen internet aracılığıyla sağlanmaktadır. Genel olarak Öğretim Yönetim Sistemlerinin (ÖYS) kullanıldığı bu uygulamalarda eğitimciler, eşzamanlı veya eşzamansız olarak öğrencilerle iletişime geçmekte ve kaynak paylaşımında bulunmaktadırlar (Hollands ve Tirthali, 2014; Jansen ve Schuwer, 2015). Herkesin katılımına olanak sağlama: İHAK uygulamaları, herhangi bir sınırlama yapılmaksızın istekli olan ve ilgili kursu kendisine uygun bulan çok sayıda öğrencinin katılımına olanak sağlamaktadır. Bu özellik İHAK'lara toplumsal bir öğrenme ortamı oluşturma ve hayat boyu öğrenmeyi destekleyen bir fırsat olma niteliği kazandırmıştır. Bu kapsamda İHAK uygulamaları tasarlanırken, gerek teknik anlamda gerekse öğretim tasarımı anlamında çok sayıda öğrencinin ihtiyaçlarını karşılayabilecek modeller geliştirilerek düzenlenmektedir (Allen ve Seaman, 2013; Jansen ve Schuwer, 2015). Böylelikle çok sayıda katılımcıya hitap edilebilmektedir.
- 10. İnternet üzerinden Herkese Açık Kurslar (İHAK) ve Genel Özellikleri 10 Açık olma: İHAK uygulamalarında açıklık, ücretsiz olma, katılım için ön koşul gerektirmeme ve kaynaklara erişim olanağı olmak üzere üç boyuttan oluşmaktadır. İHAK uygulamalarına, ücret talep edilmeden herkes katılabilmektedir. Fakat isteğe bağlı olarak verilen özel kurslarda, ticari amaçlı olarak verilen kurslarda ve kredilendirme yapılan kurslarda ücretlendirme yapılabilmektedir (Hoy, 2014; Jansen ve Schuwer, 2015). İHAK uygulamalarının açık olmasının bir diğer boyutu ise katılımcılara yönelik herhangi bir ön koşul aranmamasıdır. Yaşadıkları bölge, yaşları, gelir düzeyleri, ideolojileri ve eğitim seviyeleri ne olursa olsun isteyen herkes İHAK uygulamalarında yer alabilir (Peter ve Deimann, 2013). Kurs formatında olma: İHAK'lar geleneksel kurslarda olduğu öğretim tasarımı prensipleri göz önünde bulundurularak belirli bir düzen içerisinde yapılandırılmış kurslardır. Bu doğrultuda başlangıç ve bitiş zamanları belli olan İHAK uygulamalarında, kurs sürecinde gerçekleştirilecek tüm aktivitelerin yer aldığı bir kurs izlencesi oluşturulmaktadır. Bu izlencede; öğrenme hedefleri, süreç içerisinde kullanılacak ders materyalleri, iletişim araçları ve değerlendirme sistemi gibi öğencinin merak edebileceği her türlü bilgiye yer verilmektedir.
- 11. İHAK Sınıflandırmaları İHAK'lar herhangi bir ön koşul olmaksızın katılımcıların esnek bir şekilde kendi ilgi alanlarına göre seçip alabilecekleri derslerin sunulmasını kapsamaktadır. Ancak hem eğitim öğretimin doğası itibariyle hem de kullanılan araç ve gereçlerin değişkenliği itibariyle farklı işleyişler olabilmektedir. İHAK'ları Bağlantılı İHAK ve Kapsamlı İHAK olmak üzere iki farklı şekilde ele alan sınıflandırmanın öne çıktığı görülmektedir. Bunlardan kapsamlı İHAK uygulamaları genel olarak İHAK'ların normal bir üniversite dersine benzer şekilde, belli bir plan dahilinde, belli hedeflerle İHAK'ların sunulması amacıyla hazırlanmış standart bir ortam üzerinden video materyallerle derslerin sunulduğu İHAK türü olarak tanımlanmaktadır. Bağlantılı İHAK ise kurs sürecinin ve kullanılan materyallerin tam olarak yapılandırılmadığı, eğitimcilerin rehber konumunda olduğu, öğrencilerin aktif rol aldığı, öğrenci-öğrenci ve öğrenci-eğitimci iletişiminin oldukça önemli olduğu İHAK türü olarak tanımlanmaktadır. 11
- 12. a. Mevcut Sınıflandırmalar ⬥ i. Bağlantılı İHAK Uygulamaları ve Genel Özellikleri İHAK türlerinin sınırları tam olarak çizilememekle birlikte birçok kaynağa göre bağlantılı İHAK (Connectivist Massive Open Online Course - CMOOC) uygulamaları, eğitimcilerin rehber konumunda olduğu, öğrencilerin aktif rol aldığı, öğrenci-öğrenci ve öğrenci- eğitimci iletişiminin oldukça önemli olduğu, kurs sürecinin ve kullanılan materyallerin tam olarak yapılandırılmadığı İHAK türüdür. “Yapılandırmacı Öğrenme Kuramı” ve “Bağlantıcı Öğrenme Kuramı’nın temel alındığı bu İHAK türünde genel amaç; öğrenenlerin aktif bir rol üstlenerek kendi öğrenmelerini işbirlikçi faaliyetlere dayalı olarak yürütmeleridir (Guàrdia vd., 2013; Yuan ve Powell, 2013) 12
- 13. a. Mevcut Sınıflandırmalar ⬥ i. Bağlantılı İHAK Uygulamaları ve Genel Özellikleri 13 İHAK türlerinin sınırları tam olarak çizilememekle birlikte birçok kaynağa göre bağlantılı İHAK uygulamaları, eğitimcilerin rehber konumunda olduğu, öğrencilerin aktif rol aldığı, öğrenci-öğrenci ve öğrenci- eğitimci iletişiminin oldukça önemli olduğu, kurs sürecinin ve kullanılan materyallerin tam olarak yapılandırılmadığı İHAK türüdür. “Yapılandırmacı Öğrenme Kuramı” ve “Bağlantıcı Öğrenme Kuramı’nın temel alındığı bu İHAK türünde genel amaç; öğrenenlerin aktif rol üstlenerek kendi öğrenmelerini işbirlikçi faaliyetlere dayalı olarak yürütmeleridir (Guàrdia vd., 2013; Yuan ve Powell, 2013)
- 14. ⬥ ii. Kapsamlı İHAK 14 Kapsamlı İHAK (Extension Massive Open Online Course - xMOOC) uygulamaları, “Davranışçılık” ve “Bilişselcilik” kuramlarının temel alındığı bir İHAK türüdür. Bu uygulamalarda temel amaç, belirli bir konu alanına yönelik olarak eğitimciler tarafından iyi yapılandırılmış bir kursta katılımcıların önceden belirlenen öğrenme hedeflerine ulaşmalarıdır (Yousef, Chatti, Schroeder, Wosnitza, vd., 2014). Kapsamlı İHAK uygulamalarının özelliklerine genel olarak bakıldığında; önceden iyi yapılandırılmış bir program dâhilinde eğitimcilerin aktif rol aldığı, öğrencilerin alıcı konumda olduğu, süreç içi ve süreç sonu değerlendirme işlemleri içeren, öğrenci-öğrenci ve öğrenci- eğitimci iletişiminin yürütücü platformların sağladığı tartışma forumlarıyla sınırlı olduğu bir İHAK türü olduğu görülmektedir. İHAK uygulamalarının çoğu kapsamlı İHAK şeklinde yürütülmektedir. Haftalık bölümlere ayrılan bu uygulamalar, en az 2 hafta, en fazla 16 hafta olarak planlanmaktadır. Fakat mevcut kurs sürelerinin genellikle 6 hafta ile 10 hafta arasında değiştiği görülmektedir (Conole, 2013; Hollands ve Tirthali, 2014).
- 15. ⬥ ii. Kapsamlı İHAK 15 Kapsamlı İHAK uygulamalarında kursun yürütülebilmesi için genellikle araci bir platform kullanılmaktadır. Udemy, Coursera, edX ve Udacity yaygın olarak kullanılan aracı platformlardandır. Bu platformlar çok sayıda katılımcının erişimine açıktır fakat genellikle üyelik işlemi gerektirmektedir. Öğrenciler bu platformlarda yer alan tartışma forumları aracılığıyla kendi aralarında ve eğitimcilerle iletişime geçebilmektedirler. Öğrenciler arasındaki iletişimin sadece bu platformlar aracılığıyla sağlanması nedeniyle bu uygulamalarda iletişimin kısıtlı olduğu söylenebilir (Guàrdia vd., 2013; Yuan ve Powell, 2013). Yousef, Chatti, Schroeder, Wosnitza, vd. (2014), kapsamlı İHAK uygulamalarının genel özelliklerini Şekil 3'te özetlemişlerdir.
- 16. b. İHAK Sınıflandırma Çerçevesi İHAK uygulamalarına yönelik çok çeşitli sınıflandırmalar yapılmaktadır. Her bir sınıflandırma ayrı ayrı incelendiğinde her birinde İHAK'ların farklı bir boyut açısından bakıldığı göze çarpmaktadır. Ancak İHAK'ların sınıflandırılmasındaki temel mantığın anlaşılabilmesi için İHAK'ların sınıflandırılmasına bütüncül bir bakış açısı ile yaklaşmak gerekmektedir. Bu kapsamda aşağıda İHAK'ların sınıflandırılmasına yönelik bir çerçeve oluşturulmuştur ve bu sınıflandırma çerçevesinde yer alan her bir boyut kısaca açıklanmıştır. 16
- 17. b. İHAK Sınıflandırma Çerçevesi ⬥ Ortam: İHAK'lar, standart sağlayıcılar aracılığıyla ya da kuruma özel platformlarda sunulabilir. Kuruma özel platformlar yapıları açısından İHAK'a özgü ortamlar veya genel öğretim yönetim sistemlerinin kullanımına göre farklılaşabilir. Örneğin; AtademiX uygulamaları açık kaynak kodlu bir öğretim yönetim sistemi olan Moodle üzerinden gerçekleştirilmektedir. Diğer taraftan Udemy uygulamaları kendi platformunu kullanan ve aynı zamanda sağlayıcı hizmeti de vermektedir. ⬥ Ücret: İHAK'lar ücret durumuna göre tamamen ücretsiz, yarı ücretli ya da ücretli şeklinde sınıflandırılabilir. İHAK'ların tamamen ücretsiz olarak verilmesi kendi doğasıyla örtüşen bir yaklaşımdır. Hatta ücret gibi belirli koşulların getirilmesi İHAK'lardaki açıklık prensibine aykırı görülerek eleştirilmektedir. Ancak öğreticilerin maddi olarak desteklenmesi, öğrencilerin dersi bırakma oranlarının azaltılması, daha kaliteli derslerin hazırlanabilmesi, e- öğrenme piyasasının kendi koşulları ve böylelikle sürdürülebilirliğin sağlanması amacıyla ücretli versiyonları kendini göstermiştir. Yarı ücretli İHAK uygulamaları genellikle kursların ücretsiz sertifikanın ücretli olması ya da kursun belirli kısmının ücretsiz, devamının ücretli olması şeklinde karşımıza çıkmaktadır. 17
- 18. ⬥ Yürütücü: İHAK'lar derslerin kimler tarafından hazırlandığı ve yürütüldüğüne göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir. Bu kapsamda İHAK'larda dersler tek bir öğretici tarafından hazırlanabileceği gibi bir grup öğretici ya da birden fazla üniversite ya da eğitim grubunun bir araya gelerek bir konsorsiyum oluşturması yoluyla da hazırlanabilir. Örneğin; Türkiye'de Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki üniversiteler bir araya gelerek ortak İHAK'lar hazırlayabilirler. ⬥ Yapılandırma: İHAK'lara yapılandırma boyutu ile bakıldığında ders içeriğinin ve takviminin yapılandırılması ele alınabilir. Ders İçeriği yapılandırılmış İHAK'larda hedefler önceden net bir şekilde belirlenmektedir. Etkinlikler bellidir ve çoğunlukla öğretici tarafından hazırlanır ve yürütülür. İçeriğin yapılandırılmamış kısmında ise hedefler esnektir. ⬥ Zamanlama: İHAK'larda kullanılan etkinliklerin zamanlamasına göre İHAK’lar eşzamanlı ve eşzamansız şeklinde sınıflandırılabilir. İHAK’larin neredeyse tamamında eşzamansız etkinliklere yer verilmektedir. Eşzamanlı etkinliklere ise bazı İHAK'larda yer verilmektedir. Eşzamanlı etkinliklerden kasıt ise İHAK'ların belirli bir saatte video konferanslarla desteklenmesidir. Bu video konferanslarda içerik sunumu gerçekleştirilebileceği gibi öğrenci-eğitimci ve öğrenci-öğrenci arasında etkileşimin kurulması da sağlanabilmektedir. 18
- 19. ⬥ Açıklık: İHAK uygulamaları her ne kadar herkese açık olsa da farklı İHAK uygulamalarında katılımcılara yönelik sınırlandırmalar getirilebilmektedir. Bu nedenle açıklık bileşeni, İHAK'lara yönelik bir başka sınıflandırma değişkeni olarak karşımıza çıkabilmektedir. İHAK'larda açıklık durumu sınırlı kapalı, sınırlı açık veya açık şeklinde olabilir. ⬥ Değerlendirme: İHAK'larda bilgisayar destekli klasik değerlendirme yöntemleri kullanılabileceği gibi akran değerlendirme, uyarlanabilir değerlendirme, öğrenme analitikleri yoluyla değerlendirmeler yapılabilir. Bunların yanı sıra İHAK'larda belirli kriterlere dayalı olarak sertifikalandırma yapılabilmektedir. Bu kapsamda yüz-yüze sınava dayalı sertifika, çevrimiçi sınava dayalı sertifika, çevrimiçi etkinliklere dayalı sertifika ve sadece katılıma dayalı sertifikalar verilebilmektedir. Ayrıca bazı İHAK uygulamalarında kredilendirme işlemleri de yapılabilmektedir. Diğer taraftan değerlendirme bir kurs için önemli bir bileşen olmasına rağmen bazı İHAK uygulamalarında değerlendirme etkinliklerine yer verilmemektedir. Bu uygulamalarda içerik sunumu ve etkileşimlerin kişisel gelişime katkısına odaklanılmaktadır. 19
- 20. Dünyada İHAK Uygulamaları Öğretim üyelerinin kendi çapında birkaç dersi İHAK olarak sunduğu uygulamalar bulunmakla birlikte, İHAK uygulamalarının yürütücülüğünü üstlenen belli başlı kurumlar bulunmaktadır. Bunların bir kısmını üniversitelerin oluşturduğu konsorsiyumlar oluşturmakta iken bir kısmı ise ticari olarak faaliyet gösteren şirketlerden oluşmaktadır. Bu kurumların genel olarak yaptıkları işlemler, İHAK yürütmek isteyen öğretim üyelerine ders açma, ders materyallerini paylaşma ve ders etkinliklerini sürdürme imkânı veren platformlar sunmalarıdır. Aynı zamanda bu platformlar, öğrencilerin ilgi alanlarına göre kurs arayıp bulmalarına ve kurs takvimi dâhilinde kursa katılarak kurstaki etkinlikleri izleyebilmelerine olanak sağlamaktadırlar. 20
- 21. ⬥ edX (https://www.edX.org), MIT ve Harvard Üniversitesi tarafından kâr amacı gütmeksizin kurulmuş bir İHAK yürütücü platformdur. Bu platformda verilen kurslar iyi yapılandırılmış, başlangıç ve bitiş tarihleri önceden belirlenmiştir. Günümüzde 50'yi aşkın üniversite ile iş birliği içerisinde çalışan edX platformunda çeşitli alanlara yönelik konularda 1900'ü aşkın kurs düzenlenmiştir. (Billington ve Fronmueller, 2013; Hoy, 2014; Yuan ve Powell, 2013). ⬥ Coursera (https://www.coursera.org), Stanford Universitesi, Princeton Universitesi, Michigan Üniversitesi ve Pennslyvania Üniversitesi'nin de aralarında olduğu girişimci kurumlar tarafından kâr sağlamak amacıyla kurulmuş bir İHAK yürütücü platformdur. Bu platformda verilen kurslar iyi yapılandırılmış, başlangıç ve bitiş tarihleri önceden belirlenmiştir. Günümüzde 100'ü aşkın üniversite ile işbirliği içerisinde çalışan Coursera platformunda farklı alanlara yönelik 1000'i aşkın kurs düzenlenmiştir. (Billington ve Fronmueller, 2013; Hoy, 2014; Yuan ve Powell, 2013). ⬥ Udacity (http://www.udacity.com), Sebastian Thrun, David Stavens ve Mike Sokolsky gibi girişimciler ve girişimci kurumlar tarafından kâr sağlamak amacıyla kurulmuş bir İHAK yürütücü platformdur. Bu platformda verilen rsların başlangıç ve bitiş tarihleri belli değildir 21
- 22. Türkiye’de İHAK Uygulamaları İHAK uygulamaları, ülkemizde de son yıllarda yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu kapsamda genellikle üniversiteler ve üniversiteler ile işbirliği içerisinde yürütülen kurumsal İHAK uygulamaları olduğu gibi münferit uygulamalar da bulunmaktadır. Aşağıda bu uygulamalardan birçoğuna yönelik kısa bilgilendirmeler de bulunulmuştur. 22
- 23. 23 Kurumsal Uygulamalar AtademiX (http://atademix.atauni.edu.tr/), Atatürk Üniversitesi tarafından 2015 yılında kurulan ücretsiz bir İHAK yürütme platformudur. AKADEMA (http://akadema.anadolu.edu.tr/), Anadolu Üniversitesi tarafından kurulan ücretsiz bir İHAK yürütme platformudur. Bilgeİş (https://bilgeis.net/tr), 2015 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) tarafından hayata geçirilmiş bir projedir. Projenin amacı ihtiyaç duyan herkese 100 adet çevrimiçi dersi ücretsiz olarak sağlayabilmektir. Koç Üniversitesi, Coursera (https://www.coursera.org/koc) üzerinden, Doğrusal Cebir, Çok Değişkenli Fonksiyonlar, İnfertilite Hemşireliği ve Etkili Konuşma gibi farklı alanlara yönelik bazı dersleri Coursera platformu üzerinden yürütmektedirler. SAUX (http://saux.sakarya.edu.tr/), Sakarya Üniversitesi tarafından kurulan ücretsiz bir İHAK yürütme platformudur. 2016 yılında faaliyete geçen SAUX'ta Uzaktan eğitim, Marka yönetimi, İletişim teknikleri ve Temel Fotoğrafçılık gibi farklı kategorilerde birkaç ders yürütülmektedir.
- 24. 24 Universiteplus https://www.universiteplus.com/, bazı, kurumlar, alanında uzman akademisyen ve eğitmenlerle işbirliği içerisinde bireylerin istediği alanda kişisel veya mesleki gelişimlerini devam ettirebilmeleri ve hayat boyu öğrenmeyi destekleme amacıyla kurulmuş bir çevrimiçi eğitim platformudur. Bu platform sertifika programları ve dersler olmak üzere iki ana yapı üzerine kurulmuştur. İleri Eğitim (https://ileriegitim.com/), Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı projesi kapsamında oluşturulmuş ve bireylere farklı birçok alanda ücretsiz veya ücretli kurslar sunan bir uzaktan eğitim platformudur. Münferit Uygulamalar
- 26. İHAK'ların genel olarak kurumsal, bireysel, sosyal katkıları ve İHAK'ların yapıları, kayıt koşulları, sertifikalandırma gibi konular çok sık gündeme getirilmekte ve giderek daha fazla üzerinde durulmaktadır. Ancak İHAK'ların bir öğrenme ortamı olması nedeniyle odaklanılması gereken bir bileşende İHAK ortamlarının geliştirilmesinde nelere dikkat edilmesi gerektiğidir. Bu noktada öğretim tasarımı ve uzaktan eğitim disiplinlerinden gelen tasarım ilkeleri İHAK'ların geliştirilmesine ışık tutacaktır. Böylelikle, İHAK'ların sadece çok sayıda kişinin katıldığı bir çevrimiçi öğrenme ortamında bilgilerin bir yerden başka bir yere dağıtıldığı bir teknik ortam olmanın ötesinde pedagojik etkililiği olan bir tasarım anlayışı ile ortaya konmasına neden olacaktır. İHAK’ların geliştirilmesinde tasarım boyutunun detaylarına girmeden önce aşağıda yer verilen ve tasarım boyutuyla da yakından ilgili olan diyagrama kısaca bakmak ve İHAK'ların bu diyagramdaki yerine dikkat etmek gerekmektedir. 26
- 27. Şekil 5’te görüldüğü gibi öncelikle geleneksel yüz-yüze eğitimden Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin kullanıldığı yüz-yüze eğitim ortamlarına geçiş sağlandığı görülmektedir. Sonrasında ise yavaş yavaş uzaktan eğitim teknolojilerinin kullanıldığı ve yüz-yüze ile çevrimiçi modellerin farklı seviyelerde yapılandırıldığı harmanlanmış öğrenme ortamlarına doğru bir geçiş olduğu görülmektedir. Bu ilerleyişin uzaktan eğitime doğru devam ettiği görülmektedir. 27
- 28. Teknoloji destekli ortamlarda ya da uzaktan öğrenme ortamlarında genel olarak geçerli olan uygun teknolojilerin kullanılması, öğrencinin aktif hale getirilmesi, öğrenciye rehberlik edilmesi, uzaktaki öğrencinin kendisini sistemin dışında hissetmesini engellemeye yönelik tedbirlerin alınması, işbirlikçi öğrenme ortamlarının tasarlanması gibi birçok boyut İHAK'ların tasarımında da oldukça önemlidir. Ancak İHAK'ların doğası gereği tasarım aşamasında göz önünde bulundurulması gereken bazı ilkeler bulunmaktadır. Uzaktan eğitim, öğretim tasarımı ve bununla ilgili disiplinlerden gelen öğrenme ilkeleri doğrultusunda İHAK'ların tasarımında dikkat edilmesi gereken temel ilkeler aşağıdaki gibidir (Guàrdia, Maina & Sangrà 2013) İHAK Tasarımları ve Genel Tasarım ilkeleri 28 a.
- 29. İHAK Tasarımları ve Genel Tasarım ilkeleri 29 a. ⬥ Yeterlilik temelli eğitim: İHAK'lara katılan bireyler aldıkları eğitim sonucunda yalnızca söz konusu eğitim içeriğini bilmek değil, bir duruma ya da probleme çözümler üretme ya da ilgili konuda bir şeyler ortaya koyma odaklı hedeflerle bu dersleri almaktadırlar. ⬥ Öğrenenin desteklenmesi: Genel olarak uzaktan eğitimde de üzerinde duurlan öğrenenlerin desteklenmesi konusu İHAK'ların yapısı göz önünde bulundurulduğunda daha önemli bir hale gelmektedir. Çünkü İHAK'lara katılan bireylerin motivasyon durumları farklıdır ve beklentilerinin karşılanmaması durumunda terk oranları oldukça yüksek olabilmektedir. Dolayısıyla öğreneni dersin içerisindeki etkinliklere çekebilecek, onu anlamlı bir meşguliyet içerisine sokabilecek araç ve etkinliklere yer verilmelidir. ⬥ Planlama: İHAK'larda öğrenci katılımı konusunda süreklilik sağlanabilmesi için İHAK'ların öğrenenin beklentisi ile tam olarak örtüşmesi ve bu noktada öğrencinin cesaretini kıracak belirsizliklerin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Yüz-yüze eğitim ve uzaktan eğitimde ders izlencelerinin yaygın olarak kullanıldığı bilinmektedir.
- 30. İHAK’larda İçerik 30 b. İHAK uygulamalarının geliştirilmesinde içerik boyutu, kurs içeriğinin belirlenmesinden kullanılan materyallerinin türü ve niteliklerine varana kadar derinlemesine ele alınması gereken bir bileşendir. İHAK uygulamaları tasarlanırken genellikle geniş kitlelere ulaşmak amaçlanmaktadır. Bu nedenle kurs içeriği belirlenirken kursu alabilecek olan tüm katılımcıların ortak ihtiyaçları dikkate alınır ve bu doğrultuda olabildiğince özel konu alanlarına yönelik kurslar tasarlanır. Ancak İHAK uygulamalarında belirli bir hedef kitleye ulaşmak amaçlanıyorsa; kurslar ilgili hedef kitlenin amaçları göz önünde bulundurularak farklı şekillerde tasarlanır. Örneğin; yüksek eğitim kurumları, şirketler veya özel eğitim kurumlarına ulaşmak hedefleniyorsa her birinin ihtiyacına yönelik kurs içerikleri belirlenir (Rai & Chunrao, 2016; Read & Rodrigo, 2014). İHAK uygulamalarında hangi tür materyal kullanılırsa kullanılsın her bir materyalin güvenilir kaynaklardan faydalanılarak oluşturulması gerekmektedir (Aleman de la Garza et al., 2015; Fischer, 2014). Bunun yanı sıra ders içerikleri geliştirilirken öğretim tasarımı prensiplerinin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bu kapsamda içeriği anlamlı parçalara ayırma, dikkat çekme, ön bilgileri harekete geçirme, önemli yerleri vurgulama, özetleme ve yönlendirme gibi öğrenmeyi kolaylaştırıcı stratejilerden faydalanılmalıdır.
- 31. İHAK Platformları 31 c. ⬥ Bir üniversite ya da bir eğitim kurumu, hazırladığı İHAK'ları yukarıda belirtilen İHAK sağlayıcıları aracılığıyla yayınlayabileceği gibi kendi platformunu da oluşturabilir. Böylece kendi tanıtım, reklam, fayda politikası çerçevesinde kapalı ya da açık bir İHAK sağlayıcı haline gelebilir. Benzer şekilde herhangi bir alanda uzman olan bir kişi ya da bir öğretmen de bireysel olarak hazırladığı İHAK'lar için özel bir platform kurabilir. ⬥ Eğitim kurumları İHAK'larını kendi sahipliğinde yayınlamak için öncelikle bir sistem kurar. Bu sistemlere İHAK platformları denilmektedir. Bu platformların genel özelliklerine bakıldığında içerik yayınlama, iletişim araçları, ders tanıtımlari, dersin izlencesi, varsa satış politikasına ilişkin notlar, öğrenci izleme, ödev, rapor alma ve görüntüleme gibi uzaktan eğitim ortamlarında sıkça kullanılan genel öğretim yönetim sistemi özelliklerini barındırdıkları görülmektedir. ⬥ IHAK platformlarının başında edX gelmektedir. edX kendisi bir İHAK sağlayıcı olduğu gibi yine aynı isimde İHAK platformunu açık kaynak kodlu olarak sunmaktadır. Kurumlar bu sistemi kendi sunucularına kurup kendi bakımını ve takibini yaparak kendine ait edX benzeri bir sistem sahibi olabilmektedir.
- 32. İHAK'larda İletişim 32 d. ⬥ HAK uygulamalarının uzaktan eğitim yoluyla yürütülmesi ve bu uygulamalarda çok sayıda öğrenciye hitap edilmesi nedeniyle öğrencilerle iletişim sağlanması örgün eğitime göre oldukça zordur. Bu nedenle İHAK uygulamalarında öğrencilerle uygun iletişim kanalları aracılığıyla yeteri kadar iletişim kurulması gerekmektedir (Bali, 2014; Finger & Capan, 2012). Bu nedenle İHAK'larda öğrencilerin eğitimcilere ulaşarak kursa yönelik sorularını sorabilecekleri veya akranları ile iletişim kurabilecekleri farklı iletişim kanalları kullanılmaktadır . ⬥ İHAK uygulamalarında öğrenci ve eğitimci arasında iletişim kurulması amacıyla çoğunlukla eşzamansız iletişim araçları kullanılmaktadır. Bu kapsamda tartışma forumları veya e-posta sistemleri aracılığıyla öğrenci ve eğitimciler arasında soru-cevap yoluyla iletişim kurulmaktadır (Bali, 2014). Bazı İHAK uygulamalarında ise öğrenci ve eğitimci arasındaki eşzamanlı iletişimi sağlama noktasında video konferanslardan yararlanılmaktadır. Video konferanslar genellikle içerik paylaşımı amacıyla kullanılsa da aynı zamanda öğrenci ve eğitimci arasındaki iletişimi sağlamaktadır. Ancak İHAK uygulamaları kapsamında düzenlenen video konferanslara farklı coğrafyalardan öğrenciler katılabileceği için video konferanslar düzenlenirken uygun zaman dilimlerinin seçilmesine özen gösterilmektedir (Yousef, Chatti, Schroeder, & Wosnitza, 2014).
- 33. Dünyanın her alanından internet sayesinde istenilen kurumlardan ders alınabilir. Bunu kullanarak kendinizi geliştirmek kendi elinizde. 33Find more maps at slidescarnival.com/extra-free-resources-icons-and-maps
- 34. “Kaynakça 34 • Kurşun, E. (2011). An investigation of incentives, barriers and values about the OER movement in Turkish universities: Implications for policy framework. Published doctoral thesis. Middle East Technical University, Turkey. • Kurşun, E. (2013). Açık Eğitim Kaynakları. (Ed: Çağıltay, K. ve Göktaş, Y.), Öğretim teknolojilerinin temelleri: Teoriler, araştırmalar, eğilimler. Ankara: Pegem Akademi. • Tekinarslan, E. Ve Gürer, M.D. (2020) Açık ve Uzaktan Öğrenme, Çankaya/ANKARA (syf 173-203 arası) • https://www.researchgate.net/publication/338245847_Acik_Ogrenme_ve_Internet_ Uzerinden_Herkese_Acik_Kurslar_IHAK • https://www.coursera.org/koc • http://akadema.anadolu.edu.tr/ • http://atademix.atauni.edu.tr/ • http://saux.sakarya.edu.tr/ • https://ileriegitim.com/ • https://www.coursera.org