Öğretim Tasarımı Modelleri

1. Öğretim Tasarımı
Modelleri
Kazım Enes AKKUŞ
Matematik öğretmenliği
Danışman DOÇ. DR. AGAH TUĞRUL KORUCU

2. ADDIE MODELİ
• Analiz ( Analysis )
• Tasarım ( Design )
• Geliştirme ( Development )
• Uygulama ( Implementation )
• Değerlendirme ( Evaluation )

3. ADDIE modeli ismini aşamalarının İngilizce isimlerinin baş
harflerinden almıştır. ADDIE modelinde temel alınan üç soru vardır:
• Nereye gitmek istiyoruz?
• Oraya nasıl gideriz?
• Oraya geldiğimizi nasıl anlarız?
İşte bu soruların cevabına modelin beş aşamasını da sistematik
bir şekilde uygulayarak ulaşabiliriz. Bu aşamaları kısaca özetleyelim:

4. • Analiz (Analysis) aşamasında sorunlardan hareketle eğitim
gereksinimleri belirlenmekte, öğrenci niteliklerinin/özelliklerinin
çözümlemesi yapılmakta, kurumsal politikalar/ koşullar açıklığa
kavuşturulmakta ve önceliklerden hareketle eğitim hedefleri
saptanmaktadır.
• Tasarım (Design) aşamasında öğretim amaçları yazılmakta, içeriğin
seçimi ve düzenlemesi yapılmakta, öğretme-öğrenme süreçlerinde
kullanılacak stratejiler geliştirilmekte ve ulaşılan çıktıları ölçmeye
dönük araçlar oluşturulmaktadır.

5. • Geliştirme (Development) aşamasında daha çok öğretmeöğrenme
süreçlerinde yararlanılacak olan materyaller üretilmektedir. Bunlar
arasında özellikle eğitimci kılavuzları, katılımcı materyalleri,
destekleyici ortamlar, kullanım gereçleri başta gelmektedir.
• Uygulama (Implementation) aşamasında tasarımı yapılan öğretme
sisteminin uygulamasını etkileyecek değişkenler üzerinde
çalışılmakta ve gerekli hazırlıklar yapılmaktadır. Özellikle tesislerin
ayarlanması, ortamların düzenlenmesi, bütçeleme yapılması ve
eğiticilerin eğitimi gibi konular üzerinde durulmaktadır.

6. • Değerlendirme (Evaluation) aşamasında ise taslağı geliştirilen
öğretim sisteminin ön denemesi, düzeltmeler, son değerlendirilmesi
ve geleceğe ilişkin kestirimler yapılmaktadır. Böylece, tasarımı
yapılan sistemin tüm öğeleri işlerlik açısından test edilmiş
olmaktadır.

7. DİCK ve CAREY TASARIM MODELİ

8. • 1.Öğretim Hedeflerinin Belirlenmesi:
• Öğretimin Amacı: Öğrencide meydana gelmesi istenilen
davranışların amaç olarak belirlenmesi Öğretim tamamlandıktan
sonra öğrencide hangi becerinin geliştirilmek istendiğinin tanımı.
• İhtiyaç Analizi: İhtiyaçların analiz edilmesi, öğretimin amaçları ile
kişisel ihtiyaçlar arasındaki farkın analiz edilmesi.

9. • 2.Öğretimsel Analiz: Amaç: Hedefe ulaşmak için gerekli olan
yetenekleri belirlemek.
• Görev Analizi: Adım adım kişinin hedefi uygularken ne yapacağının
tanımı. Prosedür boyunca her bir adımda kullanılan yetenekler.
• Süreç Analizi: Karmaşık becerilerin öğrenilmesinde bireyin
gerçekleştirdiği zihinsel çalışmalar.
• Öğrenme - Görev Analizi:
Entelektüel beceri gerektiren öğretim hedefleri

10. • 3.Giriş Davranışların Değerlendirilmesi:
• Amaç: Öğrencilerin öğrenme görevine getirmesi gereken
becerileri belirlemek.(önbilgiler)
• Zihinsel Beceriler Sözlü anlama ve uzamsal yönelmeler gibi
yetenekler Kişilik Özellikleri

11. • 4.Performans Hedefleri:
• Amaç: İhtiyaç ve amaçları özel ve detaylı hedeflere dönüştürmek.
•
• İşlevleri: Öğretimde gerçekleşmeyecek amaçların belirlenmesi. Dersi
öğretimin uygun şartları üzerine planlamaya dikkat etmek. Ders
planında hedef performansları belirlemek. Öğrencilerin
performanslarının artması için onlara rehberlik etmek. Öğrencilerin
çalışmalarını desteklemek.

12. • 5.Kriter Referans Testlerinin Geliştirilmesi: Yeni becerileri
öğrenmek için gerekli olan bireysel hazır bulunuşlukları
belirlemek. Öğrenme sırasında öğrencilerde meydana gelen
oluşumları ders boyunca kontrol etmek. Aile ve yöneticiler için
öğrencilerin ilerleyişini gösteren dokümanlar hazırlamak. Ders
planını geliştirmeden ve öğretim materyallerini seçmeden
önce yapılan erken bir performans değerlendirmesi. Öğrenci
performansının ölçülmesi için değerlendirme araçlarının
geliştirilmesi

13. • 6.Öğretim Stratejilerinin Geliştirilmesi
• Amaç: Öğretimsel etkinliklerin, hedeflerin başarısı ile nasıl
ilişkilendirileceğinin tasarlanması Dersi en iyi şekilde düzenlemek:
Öğrenciler için bilgiyi tarafsız ve etkili öğretim stratejisi ile sunmak.
Öğrenci bilgilerini, hedeflerde ifade edilen görevleri ve öğretim
stratejilerinin etkilerini gösterir. Örnek: Anlatım stratejisinin seçimi,
grup, öğrenci merkezli

14. • 7.Öğretimin Materyallerinin Seçimi Ve Geliştirilmesi
• Amaç: Basılı materyaller ya da diğer kitle iletişim araçlarını öğretim
için seçimi ve tasarlanması, Mümkünse kullanılması olanaklı olan
materyalleri kullanmak. Eğer yoksa yeni materyallerin
geliştirilmesine ihtiyaç duyulur.
• Öğretmenin rolü: Anlatım sisteminin seçimine bağlı Öğrenci el
kitabı, öğretimsel materyal, testler ve öğretici rehberi içeren var
olan ya da yeni geliştirilen materyallerin seçimi.

15. • 8.Biçimlendirici Değerlendirmenin Geliştirilmesi
• Amaç: Öğretimsel materyali düzenlemek ve geliştirmek için bilgi
sağlamak. Öğretim materyalleri ile sağlanan bilgiler arasındaki
tutarsızlığı belirlemek Kalabalık öğrenci grupları için öğretimi etkili
hale getirme amaçlı düzenlemeler yapmak.
• Birebir: Bir öğrenciyle birebir bir görüşme yapmak Alan Sınavı

16. • 9.Bütüne yönelik değerlendirme
• Amaç: Sistemin etkililiğini bütünleştirmek için çalışır. Gelişme
aşamasını geçirmiş olan sistemi yürütür.
• Öğretimsel sistemin geliştirilmesinin bir parçası değildir.
Bağımsız değerlendirme.

17. Morrison, Ross ve Kemp
Modeli

18. • 1- Yeni öğretim programı tasarımı yapmak için öğretim
problemlerini ve hedefleri açıkça belirtme.
• 2- Öğretim kararlarımızı etkileyecek öğrenen bireyin karakterlerini
gözden geçirmek,
• 3- Hedefle ilgil içeriklerin analizi ve başlık içeriğinin tanımı,
• 4- Öğretim hedeflerini açıkça belirtmek
• 5- Mantıklı öğrenmek için içeriğin ilgili öğretim birimiyle sıralanması,

19. • 6- Öğretim stratejileri tasarlanır böylece her öğrenen birey
hedeflerini yükseltir.
• 7- Öğretim mesajının planlanması ve öğretimin geliştirilmesi
• 8- Hedefleri ölçen değerlendirme araçlarının geliştirilmesi
• 9- Öğretim ve öğrenme aktivitelerinin desteklenmesi için
kaynakların seçimi.

20. ASSRUE Tasarım Modeli
• Assure tasarım modeli, öğrenenlerin karakteristik özellikleri ve
ulaşılmak istenen öğretim hedefleri doğrultusunda uygun
yöntemler, medya ve materyalleri seçerek hazırlanan öğretim
tasarımı modelidir. Assure modeli ile tasarlanan öğretim
programlarının sonunda en uygun yöntemleri, medyayı ve
materyalleri kullanılabilir ve öğrenenlerin yüksek öğrenme
performansı göstermeleri sağlanabilir. Aşağıda şematize edilen
ASSURE modeli 6 basamaktan oluşur:

22. Keller Motivasyon (ARCS) Tasarım
Modeli
• 1-Dikkat
• 2-Uygunluk
• 3-Güven
• 4-Doyum

25. ARCS MODELİ
• Attention(Dikkat)
• Relevance(Uygunluk)
• Confidence(Güven)
• Satisfaction(Doyum)

26. • ARCS modeli, öğrenen güdülenmesini artırmak için öğretim
tasarımı (öğrenme öğretme etkinliklerinin belirlenmesi,
öğrenme ortamının düzenlenmesi, öğrenme kaynaklarının
oluşturulması, ölçme ve değerlendirme etkinliklerinin
tasarlanması) yapılırken modelin bileşenlerinin göz önüne
alınması gerektiğini ileri sürmektedir.

27. • Attention (Dikkat) Relevence (Uygunluk) Confidence (Güven)
Öğrenmeye yönelik ilginin, merakın uyandırılmasını ve bunların canlı
tutulmasını sağlar.
• Relevence (Uygunluk)Öğrenenlerin öğrenme amaçları ile kendi
arasında ilgi kurmasını neyi ve niçin öğrendiğini ilişkilendirmesini
sağlar.

28. • Confidence (Güven)Öğrenenlerin başarılı olmak için olumlu
umut geliştirmesine yardımcı olur. Öğrenme hedeflerini
başarabileceğine ilişkin inancı kuvvetlendirir.
• Satisfaction (Doyum)Öğrenenin kendine değer vermesini,
yeterliğinin gelişmesinden zevk almasını sağlar.

29. Öğrenenlerin soru sorma ve
problem çözmeye teşvik edilmesi.
• Modele göre dikkati sağlamada aşağıdaki teknikleri
kullanılabilir: Belirsizlik, sürpriz, yenilik v.s. gibi ilgi çekici
öğrenme ortamlarının oluşturulması. Öğrenenlerin soru sorma
ve problem çözmeye teşvik edilmesi. Çeşitli öğretim öğeleri ile
öğrenenlerin derse karşı ilgilerinin sürdürülmesi. Çelişkili,
tutarsız örnek olayların kullanılması Kısa öykülerin kullanılarak
öyküdeki insanların duygu ve düşüncelerinden bahsedilmesi

30. Uygunluğu sağlamada
kullanılabilecek teknikler şunlardır:
• Derste sunulan örnek, kavram ve ilkelerin somutlaştırılarak
öğrenenlerin deneyimleri ve ilgileriyle ilişkilendirilerek
sunulması.Yapılan öğretimin amaçlarının
açıklanması.Öğrenenlerin motivasyon profillerine uygun
öğretim stratejilerinin kullanılması.Öğrenenlere seçme ve
sorumluluk alma fırsatlarının sağlanması.

31. İstenilen davranışın
sürdürülmesi için pekiştireç ve
dönüt verilmesi.
• Öğrenenlerde doyumu sağlamak için aşağıdaki teknikler
kullanılabilir:Yeni kazanılan bilgi ve yeteneklerin kullanılması
için imkânlar sağlanması.İstenilen davranışın sürdürülmesi için
pekiştireç ve dönüt verilmesi.Başarı elde etmek için ortaya
konan hedefler ile sonuçların uygunluğunun
sağlanması.Öğretim sürecinde dışsal güdülenmeden çok içsel
güdülenme öne alınmalı.Öğrenciye öğrenmesi ile ilgili
bilgilendirici dönüt sağlanmalı.

32. Kaynaklar
• Keller, J. M. (1983). Motivational Design of Instruction.
Instructional Design and Models (Editor: Charles M. Regeluth).
Lawrence Erlbaum Associates Publishers: New Jersey.