Açık ve Uzaktan Öğretim

1. AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETİMDE
ÖĞRETEN VE ÖĞRENEN ROLLERİ
 Hazırlayan: Özge KÖSE No: 18318271083
 Bölüm: İngilizce Öğretmenliği
 Danışman: Doç. Dr. Agah Tuğrul KORUCU

2. Giriş
 Günümüz teknolojileri insanların farklı sanal ortamlarda bir araya
gelip iletişim kurmalarına olanak sağlamaktadır. Bu sayede insanların
iletişim ihtiyaçları karşılanmış olur ve yeni iletişim biçimleri ortaya
çıkar.
 Öğretenlerin ve öğrenenlerin açık ve uzaktan öğretim ortamlarındaki
rolleri farklılık göstermektedir. Eş zamanlı çevrimiçi ortamlar, eş
zamansız çevrimiçi ortamlar, telekonferans, basılı materyaller
üzerinden eğitim gibi farklı açık ve uzaktan öğretim uygulamalarında
öğretenin ve öğrenenin rolü değişmektedir.

3. Öğreten Rolleri
 1980’li yıllardan itibaren açık ve uzaktan öğretim ortamındaki öğreten
rolleri şekillenmeye başlamış ve gelişen teknolojilerle birlikte öğreten
rollerine yenileri eklenmiştir. Bu roller şu şekilde özetlenebilir;
 Geri Dönüt Verme: Öğreten öğrenenlere uygun ve zamanlı geri dönüt
verir.
 Teşhis Uzmanı ve Yönlendirici: Öğreten öğrenenlerle birlikte çalışıp
yön gösterir.
 Teknik Destek ve Yeterlilik: Öğrenenlere teknik konularda yardımcı
olur.
 Yönlendirici: Çevrimiçi tartışmalara öğrencilerin katılması için cesaret
ve motivasyon sağlar.
 Sosyal Yardımcı: Öğrencilerin birbirleriyle etkileşim kurmalarını sağlar.

4.  Ortam Tasarımcısı: Bilişim teknolojileri tabanlı uzaktan öğretim
sisteminde öğrenme ortamı tasarlar.
 Ders Yöneticisi: Çevrimiçi öğrenme ortamlarını kontrol eder ve
yönetir.
 Öğrenme Yöneticisi: Öğrenmede yardımcı olur ve öğrenmeyi yönetir.
 Etkileşim Yöneticisi: Öğrenci-öğretmen ve öğrenci-öğrenci etkileşimini
düzenler.
 Pedagojik Uzman: Uzaktan öğretim ortamlarına yönelik ihtiyaç
duyulan öğretim tekniklerini geliştirir.
 Grafik Tasarımcısı: Çevrimiçi öğrenme ortamları için çoklu medya
öğeleri tasarlar.
 Değerlendirme Uzmanı: Uzaktan öğretimi ve öğrenci performansını
değerlendirir.

5.  Her açık ve uzaktan öğretim ortamında yukarıda belirtilen tüm rollerin
ortaya çıkması beklenmemektedir. Öğreten açık ve uzaktan öğretim
başarılı olabilmek için edindiği ya da edinmesi gereken yeni rollerin
farkına varmalı ve bu roller için yeterlilik geliştirmelidir.
 Açık ve uzaktan öğretim ortamlarında öğretenlerin edindiği roller
bilişim teknolojileri kullanılarak oluşturulan uzaktan öğretim
ortamında değerlendirildiği için ‘’Çevrimiçi Roller’’ olarak da
adlandırılmaktadır.

6. Berge (1995) Guasch, Alvarez,
ve Espasa (2010)
Abdulla (2004) Goodyear ve ark.
(2001)
1. Pedagojik Roller 1. Tasarım ve
Planlayıcılık ile
İlgili Roller
1. Zihinsel Roller 1. İçerik Yöneticisi
2. Sosyal Roller 2. Sosyal Roller 2. Sosyal Roller 2. Teknoloji
uzmanı
3. Yönetimsel
Roller
3. Öğretici – Bilgi
Verici Roller
3. Yönetimsel
Roller
3. Tasarımcı
4. Teknik Roller 4. Teknolojik Roller 4. Teknik Roller 4. Sistem
Yöneticisi
5. Yönetimsel
Roller
5. Süreç Yöneticisi
6. Danışman
7. Geri Bildirim
Sağlayıcı
8. Araştırmacı

7. A. Berge’nin Çevrimiçi Öğreten Rolleri
 1. Pedagojik Roller :
 Uzaktan öğretime uygun öğretim tasarımı yapma
 Öğrencilerin çevrimiçi öğrenme topluluğu içerisindeki etkileşimini
sağlama
 Uzaktan öğretim ile ilgili yeni yöntemleri takip etme
 Mevcut imkan ve teknolojiler ile sahip olduğu öğretim yöntemlerini
birleştirip kullanma
 Öğrencilerin güdülenmelerini üst düzeyde tutma
 Öğrenci ve öğretim süreci değerlendirmesi için kurallar oluşturma
 Çevrimiçi değerlendirme araçlarını organize etme ve kullanabilme

8.  2. Sosyal Roller
 Öğrencilerin birbirleriyle olan çevrimiçi iletişim ve etkileşimine
yardımcı olma
 Çevrimiçi paylaşım ortamları oluşturma
 Öğrencilerin çevrimiçi öğrenme ortamının bir üyesi olmasına yardımcı
olma
 Uzaktan öğretim programı ile ilgili kanun, yönetmelik ve yönergeler
hakkında bilgi sahibi olma ve takip etme
 Öğrencilerin ihtiyaç duydukları bilgileri öğrencilere sunma ve gerekli
birimlere yönlendirme

9.  3. Teknik Roller
 Öğretim faaliyetlerinin yürütüldüğü çevrimiçi öğrenme ortamında yer
alan bileşenleri başarıyla kullanma
 Öğrencilerin yaşamış olduğu teknik problemlere çözüm ya da öneri
üretebilme
 Öğrenci güdülenmesini sağlayacak ve ders amaçlarına uygun
materyaller ve içerikler geliştirme
 Kendi geliştirdiği ya da geliştirmiş öğretim araçlarını uzaktan öğretim
ortamına bütünleşik hale getirebilme
 Uygun içerik yapıları oluşturma ve çevrimiçi öğrenme faaliyetlerinde
kullanabilme

10.  4. Yönetimsel Roller
 Çevrimiçi öğretimde sınıf yönetimini sağlama
 Tartışma ve paylaşımlar için belirli kurallar ve yönergeler oluşturma
 Tüm öğrencilerin eşit oranlarda yararlanabileceği öğrenme ortamları
hazırlama
 Dersin amaçlarına uygun olarak dersleri organize eder ve planlar
 Öğrencilerin bireysel öğrenme gerçekleştirebilecekleri esnek yapılar
oluşturur.

11. B. Guasch ve Arkadaşlarının Çevrimiçi
Öğreten Rolleri
 Guasch ve arkadaşları çevrimiçi öğrenme ortamlarında öğreten
rollerini belirlerken organizasyon yapısını ve kullanılan teknolojilere
göre bu rollerin genişleyeceğini ve şekillenebileceğini belirtmektedir.
5 ana başlık altında değerlendirmiştir:
 1. Tasarım ve Planlayıcı Roller
 2. Sosyal Roller
 3. Öğretici- Bilgi Verici Roller
 4. Teknolojik Roller
 5. Yönetimsel Roller

12. Tasarım ve Planlayıcı Roller
 Tasarım ve planlama süreci açık ve uzaktan öğretim ortamında
öğrenme ve öğretme faaliyetlerinden önce başlayan ve süreç
içerisinde devam eden, öğrenme öğretme süreci bittikten sonra
tasarım ve planlamalar için değerlendirmeler yapılan bir roldür. Bu
rolde öğreten öğrenme amaçlarını gerçekleştirmek için açık ve
uzaktan öğretim organizasyonunda yer alan diğer paydaşlarla işbirliği
ve planlamalar yapar, öğrenci- öğretmen, öğrenci-içerik etkileşiminin
nasıl olacağına karar verir, öğrenci güdülenmesi için neler yapacağını
planlar ve öğrenme ve sürecin değerlendirme stratejisine karar verir.

13. Sosyal Roller
 Bu rolde öğretenden, Berge'nin (1995) sosyal rollerinde olduğu gibi,
öğrencilerle sosyal iletişime girip sosyal öğrenme ortamı oluşturması
ve öğrencilerin kendi aralarında etkileşim içinde bulunabilecekleri bir
sosyal ortam oluşturması beklenmektedir. Guasch ve arkadaşları farklı
olarak bu rolün öğrencilerin duyuşsal olarak öğrencilerin kendilerini
daha rahat hissetmeleri ve ifade etmeleri için önemli olduğunu
belirtmektedir.

14. Öğretici/Bilgi Verici Roller
 Bu rol öğretenin öğretme yeterlilikleri, konuya olan hakimiyeti ve
kritik düşünme becerileri ile ilişkilidir. Anlattığı alan ile ilgili temel
bilgi sahibi olan öğreten açık ve uzaktan öğretim ortamı ve ortamda
yer alan teknolojik bileşenleri kullanarak içeriği sunar, öğretme
yöntemleri geliştirir ve işbirlikçi öğrenme ortamları hazırlar.

15. Teknolojik Roller
 Teknik ya da teknolojik roller, açık ve uzaktan öğretim ortamlarında
öğreten rollerini tanımlayan tüm araştırmacılar tarafından ısrarla
vurgulanan ve öneminden bahsedilen bir roldür. Bu rolde öğretenden
beklenen kullanmış olduğu açık ve uzaktan öğretim ortamındaki
teknolojileri rahatlıkla kullanabilmesi ve öğrencilere destek olabilmesidir.

16. Yönetimsel Roller
 Bu rolde öğretenden beklenen sürecin ilk aşamasında yapmış olduğu
planlamaları iyi bir şekilde yöneterek açık ve uzaktan öğretim
faaliyetlerini gerçekleştirmesi, öğrenme hedeflerini gerçekleştirmesi,
sanal sınıfları kontrol etmesi ve öğrencilerin güdülenmesini üst düzeyde
tutmasıdır. Özetle sanal öğrenme ortamındaki sürecin kontrolünü eline
alması ve süreci yönetmesi beklenmektedir.

17. C. Abdulla’nın Tanımlamış Olduğu
Çevrimiçi Öğreten Rolleri
 Abdula (2004) yapmış olduğu araştırmada uzaktan öğretim
ortamlarında öğreten rolleri ile ilgili çalışmaları incelemiş, alan
yazında belirtilen rolleri sentezleyerek öğreten rollerini 4 başlık
altında toplamıştır:
 Zihinsel Roller
 Sosyal Roller
 Yönetimsel Roller
 Teknik Roller
 Abdula'nın belirlemiş olduğu rollerde Berge'nin sınıflandırmasının
etkileri gözlenmektedir. Berge'den farklı olarak, Abdula zihinsel
rollerde öğretenin sürekli kendini geliştirerek pedagojik yeterlilik ve
becerilerini güncel tutması gerektiğinden bahsetmektedir.

18. D. Goodyear ve Arkadaşlarının
Tanımladığı Çevrimiçi Roller
 Goodyear ve arkadaşları 2000 yılında uzaktan öğretim ortamlarındaki
çevrimiçi öğreten rollerini bir çalıştayda ulaşılan sonuçlara göre
belirleyerek 2001 yılında yayımlamışlar ve öğretenin sahip olması
gereken 8 rol belirlemişlerdir.
Bu roller;
 İçerik Yöneticisi: Konu ile ilgili içeriği öğrenenlerin rahat
anlayabileceği bir şekilde biçimlendirir ve öğrenene sunar.

19.  Teknoloji Uzmanı: Uzaktan öğretim ortamında yer alan teknolojileri etkili bir
şekilde kullanır ve kullanılmasına yardımcı olur.
 Tasarımcı: Öğrenme ortamını ve öğrenme amaçlarının gerçekleştirilmesi için
öğretim faaliyetleri tasarlar.
 Sistem Yöneticisi: Devam eden öğrenme programı ile ilgili kayıtları takip eder,
kayıtları saklar ve sistemin güvenliğini sağlar.
 Süreç Yöneticisi: Çevrimiçi öğrenme aktivitelerin yönetilmesi ve öğrenenlerin
sürece katılması için desteklenmesini sağlar.
 Danışman: Öğrenenlerle birlikte çalışma ve bireysel olarak öğrenenlerle
etkileşim kurulması, çevrimiçi öğrenme aktivitelere ve derslere katılımlarının
sağlanması için rehberlik yapar ve tavsiyelerde bulunur.

20.  Değerlendirme Uzmanı: Öğrenenlerin faaliyetlerini puanlar, geri bildirim sunar
ve öğrenme çalışmalarını tasdik eder.
 Araştırmacı: Alanı ile ilgili yeni bilgilerin uzaktan öğretim ortamlarında nasıl
etkili bir şekilde öğretileceğini araştırır ve uygular.

21. Öğrenen Rolleri
 Öğrenen Rolleri Çevrimiçi öğretim ortamlarında öğrenenlerin yaşamış
oldukları en önemli problemlerden biri sosyal topluluk hissi
oluşturamamalarıdır. Bride ve Beers bu açıdan bakarak öğrenme grubu
üyesi ve kendi kendine öğrenen birey olmak üzere iki temel öğrenen
rolü tanımlamışlardır:
 Öğrenme Grubu Üyesi: Öğrenenler çevrimiçi ortamlarda yer alan
öğrenme faaliyetlerine katılmalı, öğrenen ve öğretenlerle etkileşim
halinde olmalıdır.
 Kendi Kendine Öğrenen Birey: Öğrenenler eş zamanlı öğrenme
aktiviteleri dışında öğrenme ve araştırma becerilerine sahip olmalı ve
çevrimiçi eş zamansız öğrenme araçlarını etkili bir şekilde
kullanabilmelidir.