Zaman kebangkitan

1. Zaman
Kebangkitan
Zafirah Abdullah

2. Pendahuluan
• Bermula pada pertengahan akhir kurun 13H dan berterusan hingga ke hari ini
• Lahir tokoh ulama’ terkemuka yang memain peranan ke arah menghidupkan
Fiqh Syariat / mengadakan seminar-seminar , pembaharuan Fiqh sekaligus
bertindak melaksanakan Undang-undang Islam secara menyeluruh.

3. Gerakan Pembaharuan
• Gerakan pembaharuan berlaku pada penghujung Zaman taklid dan Jumud
• Bangkit tokoh2 Mujaddid Islam, menyeru ke arah kebangkitan dari sudut agama
dan syariat.
• Tidak terikat dengan mana2 mazhab
• Membuka pintu Ijtihad
• Membasmi amalan khurafat , Bid’ah
• Kembali kepada dasar Islam (merujuk kepada Al-quran dan Hadis)
• Pada akhir zaman taklid muncul penyusunan dan pembukuan kitab2 Fiqh

4. Seruan kearah Pembaharuan
• Pada saat akhir Zaman Taklid, bangkit Abu Abdullah Muhammad Ibn Abd Al-Wahab Al-Tamimi
al-Najdi (m.1206H) yang meneruskan perjuangan Ibn Taimiyyah dan ibn al-Qayyim
• Ijtihad serta pembebasan daripada belenggu taklid dalam akidah dan syariat
• Menyeru ke arah Tauhid yang bebas daripada segala unsur Khurafat dan amalan bid’ah
• Pembebasan taklid dan seruan ke arah pembaharuan telah membawa kesan dan pengaruh besar kepada
seluruh umat islam di wilayah2 lain.
• Muncul Imam al-Syawkani (m.1205H)
• Meneruskan pemikiran & dakwah Muhammad Ibn Abd Al-Wahab
• Kitab Karangan beliau : Nail Al-Awthar (Syarah kepada Muntaqi al-Akhbar- karangan Ibn Taimiyyah)

5. Seruan kearah Pembaharuan
• Muncul al-Syed Jamal al-Din al-Afghani (m.1314H)
• Menyeru ke arah pembaharuan secara menyeluruh sudut agama, kemasyarakatan, social dan politik,
khususnya pembebasan daripda belenggu penjajah Barat
• Diteruskan oleh muridnya, al-Imam al-Syeikh Muhammad Abduh (m.1323H)
• Meneruskan gerakan pembentukan institusi ilmiah.
• Beliau mengambil sikap tidak terikat kepada mana2 mazhab fiqh – Pernah dituduh sebagai salah
seorang pengikut & penyebar ajaran Muktazilah
• Membangkitkan semangat Ijtihad, membebaskan taklid, menggunakan kuasa mufti untuk
menyebarkan pengaruh ke arah perlaksaan Syariat Islam secara menyeluruh.

6. Fiqh Zaman Pembaharuan
• Bermula selepas terbentuknya al-Majallah al-Adliyyah pada tahun 1282H & ia
berterusan hingga kini
Pembelajaran Fiqh
Islam
Mengkanunkan Hukum
Fiqh
• Mengemukakan Pendapat Berbeza
• Perbandingan di antara Syariat Islam
dengan ceiptaan
• Pusat Kajian Islam
• Sejarah berlaku Pegkanunan
• Mengkanunkan Fiqh di Turki
• Mengkanunkan Fiqh di Mesir
• Mengkanunkan Fiqh di Syria

7. Pembelajaran Fiqh Islam
• Pendedahan kepada para penuntut mengenai semua aliran fiqh Islam atau Mazhab Fiqh
yang ada serta segala pendapat imam, sama ada yang disepakati atau diperselisihkan.
• Didedahkan juga Undang-undang ciptaan Barat sebagai suatu perbandingan.
• Pengajian tersebut dilaksanakan menerusi 2 peringkat utama.
Mengemukakan
Pendapat Berbeza
Perbandingan di
antara Syariat Islam
dengan Ciptaan

8. Mengemukakan Pendapat
Berbeza
Peringkat Pertama
Ahli Fiqh bertindak
mengemukakan segala fatwa
& pendapat yang dipindahkan
oleh kaum muslimin daripada
para imam serta mujtahid
berkaitan dengan masalah
yang sama.
Peringkat Kedua
Mereka bertindak
membentangkan semua dalil
dan hujah yang disadarkan
oleh para mujtahid atau
imam
Peringkat Ketiga
Ahli Fiqh bertindak
membincangkan hujah-hujah
tersebut dengan melakukan
tarjih.
Syarat Tarjih
• Memilih salah satu pendapat/fatwa yang lebih tepat
• Pilih mana-mana pendapat yang lebih hampir kepada
roh syariat
• Pilih pendapat yang hampir kepada kemaslahatan.
Pembelajaran ini:
• Tidak membezakan mana-mana mazhab & imam sudut kelebihan demi
menghindarkan dan menghapuskan sikap fanatic
• Penilaian secara saksama , tidak melebih-lebih / merendah-rendah
satu sama lain
• Tidak membezakan antara mazhab masyur dan bukan masyhur

9. Perbandingan di antara Syariat
Islam dengan Ciptaan
• Para ulama’ mengarahkan kajian dengan membandingkan di antara syariat
Islam secara keseluruhannya dengan Undang-undang Moden ciptaan manusia.
• Pendekatan yang diambil ahli fiqh:
Melakukan pendekatan
dengan
mengkompromikan di
antara keduanya mana
yang mungkin
Mana-mana yang tidak
selaras dengan Syariat
Islam akan ditangguhkan
& digantikan dengan
penyelesaian secara Islam

10. Pusat Kajian Islam
• Pada tahun 1961M, Syeikh Al-Azhar di Mesir telah membentuk sebuah Pusat
Kajian Islam.
• Dianggotai oleh beberapa badan Pengajian Islam Utama:
• Lajnah Al-Quran dan Hadis
• Lajnah Kajian Fiqh
• Lajnah menghidupkan Warisan Islam
• Lajnah Pengajian Kemasyarakatan

11. Fungsi Utama Badan Pengajian
Islam
Mempengerusikan
Muktamar Tahunan
(dihadiri oleh
Ulama’ terkemuka
sekuruh negara
Islam)
Sidang Muktamar
tersebut
membincangkan
segala pandangan
serta
permasalahan
utama yang
diperlukan serta
patut diambil berat
di negara Islam.
Para peserta akan
membentangkan
masalah baru serta
penyelesaiannya
berdasarkan ijtihad
masing-masing
Apabila berakhir
majlis muktamar
tersebut, akan
diadakan
penggulungan hujah
atau rumusan bagi
mencari hasil yang
dicapai
Jika terdapat
mana-mana
pandangan yang
kurang tepat, ia
tidak akan disebar
luaskan dan
ditangguhkan buat
seketika untuk
dibincangkan

12. Mengkanunkan Hukum Fiqh
• Mengkanunkan Fiqh = Penyusunan serta pengumpulan Hukum dan masalah Fiqh
yang dilakukan oleh pakar Fiqh berdasarkan..
• Artikel
• Kitab
• Bab
• Fasal
• Ceraian
Yang ditempatkan pada setiap tempatnya dalam bentuk lafaz serta ibarat yang mudah
difahami.
Cara mengkanunkan Fiqh Islam:
 Mengumpulkan segala kaedah dan dasar undang-undang yanb berkaitan dengan suatu
cerain-cerain dan bahagian2 dalam suatu perlembagaan yang bertulis, satu kumpulan dan
dibukukan.

13. Mengkanunkan Fiqh di Turki
Majallah al-Ahkam al-Adliyyah
• Pengkanunan Fiqh di Turki berlaku pada akhir kurun ke-13H yang dilakukan oleh Kerajaan
Uthmaniyyah
• Tindakan ini diambil untuk membantu para hakim yang tidak mendalam mengenani Hukum Syariat
dan Mufti dalam menjalankan hukuman serta penyelesaian kes.
• Suatu Jawatankuasa Pengumpulan Majallah telah dibentuk untuk mengumpulkan ketetapan-
ketetapan Hukum Syarak dengan panduan utama, berdasarkan Mazhab Hanafi
• Secara praktikalnya,ia juga meraikan mazhab-mazhab yang lain
• Majallah al-Ahkam al-Adliyyah ini diterapkan di semua mahkamah di wilayah Turki, Lubnan &
Syria

14. Mengkanunkan Fiqh di Turki
Kandungan Majallah al-Ahkam al-Adliyyah
• Bab serta Fasal perbicaraan yang dikemukakannya secara terpisah dengan menggunakan nombor2 yang berturut-turut
supaya mudah dirujuk.
• Tersusun:
• 185 Artikel
• 16 Kitab
• Setiap kitab dibahagikan kepada Bab -> Fasal -> Cerain yang lebih kecil
Undang-Undang Keluarga
• Berlaku pada tahun 1336H
• Pembentukan undang-undang merangkumi hukum perkahwinan dan penceraian di kalangan muslimin dan juga penganut
bukan Islam.
• Diambil kira segala adat dan pegangan dalam agama yang mereka anuti.
• Mengambil rujukan daripada berbagai mazhab Fiqh (4 Mazhab Sunni)
• Undang-undang dikanunkan dengan diselaraskan menurut keperluan dan keadaan semasa dengan menggabungkan semua
mazhab yang ada, juga dikenali dengan konsep Talfiq

15. Mengkanunkan Fiqh di Mesir
• Mengkanunkan undang-undang dengan berpandukan Majallah al-Ahkam al-Adliyyah
• Dasar utama: Berpandukan Fiqh Mazhab Hanafi dan mazhab-mazhab lain
• Pengkanunan Fiqh Islam di Mesir menyentuh beberapa bidang:
Mursyid al-Hayran
o Dilakukan oleh tokoh ulama’ terkemuka, Muhammad Qadri Basya
o Penyusunan tersebut dilakukan dalam 3 buah kitab yang berasingan

16. Mengkanunkan Fiqh di Mesir
a) Peringkat Pertama
Mursyid al-Hayran Ila Ma’rifat Ahwal al-Insan = Undang2 yg disusun serta dikumpulkan buat kali pertamanya
• 941 Artikel
• Dibukukakn oleh pihak kerajaan Mesir pada tahun 1980M.
b) Peringkat Kedua
• Muhammad Qadri Basya ertindak menyusun Undang-undang Wakaf (Berasaskan Fiqh Mazhab Hanafi)
• Tajuk : al-Adl wa al-Insaf fi Musykilat al-Awqaf
• Kitab tersebut dicetak buat pertama kalinya oleh pihak kerajaan Mesir pada tahun 1893M
c) Peringkat ketiga
• Muhammad Qadri Basya mengusahakan penyusunan dan pengumpulan Undang-undang keluarga.
Ketiga-tiga buku kitab diusahakan oleh Muhammad Qadri Basya secara sendirian, tanpa ada campur tangan daripada
pihak kerajaan Mesir.

17. Mengkanunkan Fiqh di Syria
Negara Syria telah banyak memainkan peranan utama kearah kebangkitan Fiqh Islam seperti:
• Mengkanunkan Undang-Undang Islam
• Menyusun Ensiklopedia Fiqh
• Pada 1956M, pihak kerajaan Syria telah mengarahkan Fakulti Hukum Islam, Universiti
Damsyiq (Syria) untuk menghasilkan suatu Ensiklopedia Hukum Islam
• Dikenali sbg : Da’irah al-Ma’rifah
• Bertujuan menyusun Fiqh Islam pelbagai Mazhab , dikumpulkan menjadi sebuah buku yg
lengkap sbg Ensiklopedia Hukum Moden.

18. Undang-Undang Muamalat
• Semasa di bawah kerajaan Uthmaniah Turki, Hukum Muamalat berlangsung
berdasarkan undang-undang di dalam Majallah al-Ahkam al-Adliyyah
• Pada tahun 1943M, mereka mengubah beberapa dasar dalam Majallah tersebut
kerana….
• Majallah tersebut banyak terpengaruh dengan mazhab Hanafi
• Pendapat-pendapat mazhab lain belum mencukupi untuk menyelesaikan berbagai
masalah yang sentiasa muncul dari masa ke masa
• Terdapat banyak ketetapan di dalam Majallah yang telah dibatalkan / bertentangan
dgn undang-undang lain yang terbentuk selepasnya.

19. Undang-Undang Muamalat
• Walau bagaimanapun, pada 30 Mac 1949, telah berlaku rampasan di Syria
• As’ad al-Kurani selaku menteri Kehakiman menggubal Undang-undang baru
menggantikan Majallah al-Ahkam al-Adliyyah.
Undang-Undang Keluarga
• Pada tahun 1953M, terbentuk Undang-undang keluarga yang tersendiri di Syria
• Terbentuk undang-undang Keluarga yang daripada pelbagai mazhab.