Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864 Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net Luận văn thạc sĩ ngành luật: Giải quyết khiếu kiện hành chính hiện nay tại thành phố Hải Phòng, cho các bạn tham khảo

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
ĐẶNG THỊ TUYẾT
GI¶I QUYÕT KHIÕU KIÖN HµNH CHÝNH -
QUA THùC TIÔN THµNH PHè H¶I PHßNG
Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật
Mã số: 60 38 01 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYỄN HOÀ NG ANH
HÀ NỘI - 2014

2. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công
trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo
tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn
học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của
Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Kính đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN
Đặng Thị Tuyết

3. MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁ P LUẬT VỀ
KHIẾU KIỆN HÀNH CHÍNH VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU
KIỆN HÀNH CHÍNH........................................................................ 5
1.1. Mô ̣t số vấn đề lý luâ ̣n về khiếu kiê ̣n hành chính và giải quyết
khiếu kiê ̣n hành chính........................................................................ 5
1.1.1. Khái niệm khiếu kiện hành chính......................................................... 5
1.1.2. Khái niệm giải quyết khiếu kiện hành chính........................................ 7
1.1.3. Cơ chế giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính ở một số nước trên
thế giới ...............................................................................................10
1.1.4. Giải quyết khiếu kiện hành chính tại Việt Nam.................................18
1.2. Pháp luật về giải quyết khiếu kiện hành chính .............................24
1.2.1. Sự hình thành và phát triển của pháp luâ ̣t về giải quyết khiếu
kiê ̣n hành chính Viê ̣t Nam..................................................................24
1.2.2. Luật tố tụng hành chính 2010 - những bước tiến trong giải quyết
khiếu kiện hành chính ........................................................................38
Chương 2: THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN HÀNH CHÍNH
HIỆN NAY QUA THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG...................57
2.1. Giớ i thiê ̣u chung về mô hình tổ chứ c cơ quan giải quyết
khiếu kiê ̣n hành chính ta ̣i thành phố Hải Phòng..........................57
2.1.1. Về cơ cấu tổ chứ c...............................................................................57

4. 2.1.2. Về thẩm quyền ...................................................................................57
2.2. Tình hình giải quyết khiếu kiện hành chính tại Hải Phòng.........60
2.3. Các vấn đề đặt ra khi áp dụng pháp luật tố tụng hành chính
trong quá trình giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính ở thành
phố Hải Phòng..................................................................................63
2.3.1. Giai đoa ̣n thụlý đơn khởi kiê ̣n...........................................................64
2.3.2. Giai đoa ̣n chuẩn bi ̣xét xử ..................................................................78
2.3.3. Giai đoa ̣n xét xử .................................................................................81
2.3.4. Giai đoa ̣n thi hành bản án, quyết đi ̣nh của Tòa án.............................88
2.3.5. Một số hạn chế khác...........................................................................89
2.4. Nguyên nhân của các bất câ ̣p trong áp dụng pháp luâ ̣t tố tụng
hành chính..........................................................................................89
2.4.1. Các nguyên nhân về pháp luật ...........................................................90
2.4.2. Các nguyên nhân về cơ chế thực hiện pháp luật................................93
2.4.3. Các nguyên nhân khác........................................................................95
Chương 3: CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT
ĐỘNG GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN HÀNH CHÍNH .......................96
3.1. Các giải pháp về pháp luật ..............................................................96
3.2. Các giải pháp về cơ chế thực hiện pháp luật ...............................101
3.2.1. Đổi mới mô hình tổ chức giải quyết khiếu kiện hành chính............101
3.2.2. Nâng cao chất lượng đội ngũ thẩm phán xét xử án hành chính.......104
3.2.3. Tổ chứ c tuyên truyền pháp luâ ̣t liên quan đến hoa ̣t động giải
quyết khiếu kiê ̣n hành chính ............................................................108
3.2.4. Đẩy mạnh và tạo điều kiện cho sự phát triển của hoạt đ ộng cung
cấp di ̣ch vụpháp lý...........................................................................110
KẾ T LUẬN ..................................................................................................113
DANH MỤC TÀ I LIỆU THAM KHẢ O...................................................115

5. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Quyền ban hành các quyết định hành chính và tổ chức thực hiện các quyết
định hành chính là những đặc quyền của cơ quan Nhà nước (trong đó chủ yếu là cơ
quan hành chính) và các cán bộ công chức trong cơ quan đó nhằm thực thi quyền lực
nhà nước để quản lý xã hội. Thông qua việc ban hành các quyết định hành chính và tổ
chức thực hiện các quyết định hành chính, cơ quan có thẩm quyền thực hiện công vụ
nhằm mục đích phục vụ nhân dân và quản lý, điều hành xã hội theo trật tự, kỷ cương
của Nhà nước. Tuy nhiên, chính bởi đó là đặc quyền của cơ quan có thẩm quyền nên
ranh giới giữa đúng thẩm quyền và sự lạm quyền, lẩn tránh trách nhiệm là rất mong
manh và chỉ cách nhau trong gang tấc. Bởi vậy, việc cơ quan hành chính Nhà nước có
thể đưa ra các quyết định hành chính, hoặc các nhà chức trách có các hành vi hành
chính không phù hợp, trái với pháp luật gây thiệt hại tới quyền, lợi ích chính đáng của
người dân là điều không thể tránh khỏi. Đồng thời, khi đó sẽ xuất hiện sự phản ứng
đối với quyết định hành chính của cơ quan hành chính Nhà nước hoặc hành vi hành
chính các nhà chức trách không phù hợp, trái với pháp luật từ phía người dân. Do
vậy, cần phải có cơ chế để giải quyết vấn đề ban hành các quyết định hành chính,
thực hiện hành vi công vụ không phù hợp, trái với pháp luật và sự phản ứng từ phía
công dân đối với các quyết định hành chính, hành vi hành chính đó.
Ở nước ta hiện nay, có hai cơ chế để giải quyết vấn đề này, đó là cơ chế hành
chính và cơ chế tư pháp. Khi công dân có sự phản ứng đối với các quyết định hành
chính, hành vi hành chính không phù hợp, trái với pháp luật tới cơ quan hành chính
thì cơ quan hành chính sẽ thực hiện giải quyết theo thủ tục giải quyết khiếu nại -
Đây chính là cơ chế giải quyết khiếu nại tại các cơ quan hành chính hay còn gọi là
cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính (cơ chế hành chính). Trong trường hợp công
dân không lựa chọn cơ quan hành chính để giải quyết yêu cầu của mình mà lại lựa
chọn Tòa án là cơ quan giải quyết, đây chính là cơ chế giải quyết thứ hai - cơ chế
giải quyết khiếu kiện hành chính (cơ chế tư pháp). Tòa án sẽ thực hiện giải quyết

6. 2
theo thủ tục tố tụng được quy định tại Luật tố tụng hành chính, đây chính là thủ tục
giải quyết khiếu kiện hành chính hay còn gọi là tài phán hành chính.
Sự thiết lập cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính và cơ chế giải quyết khiếu
kiện hành chính ở nước ta như hiện nay nhằm mục đích tạo điều kiện và bảo đảm để
người dân thực hiện các quyền cơ bản của mình đã được Hiến pháp và pháp luật ghi
nhận. Mặt khác cơ chế đó cũng nhằm bảo đảm mối quan hệ giữa nhà nước và công
dân được bình đẳng, Nhà nước phải phục vụ lợi ích của dân và bản thân Nhà nước
phải đặt dưới khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật, ý chí nguyện vọng của người dân;
đồng thời tạo ra các thiết chế giám sát việc thực hiện quyền lực của cơ quan hành
chính nhà nước, giải quyết các tranh chấp nảy sinh trong hoạt động công quyền.
Tuy nhiên, nhìn lại hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính và khiếu kiện
hành chính trong giai đoạn hiện nay thì thấy rằng số lượng đơn khởi kiện hành chính
được gửi đến Tòa án và được thụ lý giải quyết trên thực tế còn rất ít, trong khi đó số
lượng đơn khiếu nại gửi tới các cơ quan hành chính rất nhiều. Trong bối cảnh xây
dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đảm bảo nền dân chủ xã hội chủ nghĩa,
hướng tới mục tiêu pháp luật là tối thượng và sự bình đẳng trong mối quan hệ giữa
nhà nước và công dân thì việc bảo vệ công lý là vấn đề hết sức quan trọng và cần
thiết. Bảo vệ công lý chính là mọi tranh chấp phát sinh trong xã hội bao gồm tranh
chấp giữa cá nhân các công dân với nhau, tranh chấp cá nhân công dân với các tổ
chức và đặc biệt là tranh chấp giữa công dân với cơ quan hành chính nhà nước (cơ
quan công quyền), về nguyên tắc, đều có thể được Tòa án xem xét và giải quyết theo
quy định của pháp luật. Bởi vậy với thực trạng số lượng các vụ kiện hành chính chỉ
chiếm tỷ lệ rất nhỏ so với các khiếu nại tại cơ quan hành chính nhà nước như hiện tại
là một hạn chế rất lớn cần thiết phải được xem xét, tìm ra nguyên nhân và giải pháp
thích hợp để kịp thời khắc phục và hoàn thiện cơ chế giải quyết khiếu kiện hành
chính cũng như nâng cao hiệu quả của việc giải quyết khiếu kiện hành chính.
Không nằm ngoài tình hình chung của cả nước trong việc giải quyết khiếu
kiện hành chính, Hải Phòng cũng là một trong những địa phương trong cả nước
đang phải đối mặt với tình trạng quá tải trong việc giải quyết khiếu nại tại các cơ

7. 3
quan hành chính, trong khi đó số lượng đơn khởi kiện đối với các quyết định hành
chính, hành vi hành chính gửi Tòa án lại quá ít ỏi. đâu là nguyên nhân của tình trạng
này? và làm thế nào để khắc phục và nâng cao hiệu quả của hoạt động giải quyết
khiếu kiện hành chính cho Hải Phòng? đó là những câu hỏi cấp thiết đặt ra cả về
mặt lý luận cũng như thực tiễn trong bối cảnh hiện tại.
Chính bởi vậy tôi lựa chọn đề tài “Giải quyết khiếu kiện hành chính - qua
thực tiễn thành phố Hải Phòng”, với mong muốn góp phần vào các nghiên cứu
khoa học trong lĩnh vực, cũng như nâng cao hiệu quả của hoạt động giải quyết
khiếu kiện hành chính trên địa bàn.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu một cách cụ thể, toàn diện về cơ sở lý luận của khiếu
kiện và giải quyết khiếu kiện hành chính, phân tích hệ thống pháp luật hiện hành và
khảo sát tìm hiểu thực tế tại địa phương để từ đó tìm ra những nguyên nhân của các
bất cập trong tình trạng giải quyết khiếu kiện hành chính hiện nay của địa phương.
Từ kết quả nghiên cứu trên, luận văn đưa ra một số giải pháp khắc phục và
nâng cao hiệu quả của hoạt động giải quyết khiếu kiện hành chính cho thành phố
Hải Phòng nói riêng cũng như cả nước nói chung trong giai đoạn xây dựng nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung vào nghiên cứu các vấn đề sau:
• Một số vấn đề lý luận và pháp luâ ̣t về khiếu kiện hành chính và giải quyết
khiếu kiện hành chính; So sánh cơ chế tài phán hành chính ở Việt Nam với hệ thống
tài phán, công lý hành chính của một số quốc gia trên thế giới; Quá trình hình thành
cũng như một số nội dung cơ bản của pháp luật hiện hành về giải quyết khiếu kiện
hành chính;
• Thực trạng giải quyết khiếu kiện hành chính hiện nay tại thành phố Hải
Phòng từ năm 2010 đến nay; Các thành công cũng như các khó khăn, vướng mắc
đang gặp phải trong việc giải quyết khiếu kiện hành chính ở địa phương;
• Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giải quyết khiếu kiện

8. 4
hành chính cho thành phố Hải Phòng nói riêng cũng như cả nước nói chung trong
giai đoạn xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu trên , luận văn vận dụng cơ sở lý luận của
khoa học pháp lý nói chung và khoa học Luâ ̣t hành chính Viê ̣t Nam nói riêng ; sử
dụng các phương pháp nghiên cứu phân tích, đánh giá, thu thập và xử lý các dữ liệu
và thông tin, thống kê, tổng hợp, so sánh, tổng kết thực tiễn để lập luận, kiến giải
các vấn đề đã đưa ra.
5. Kết cấu đề tài
Ngoài phần mở đầu , kết luận và danh mục tài liệu tham khảo , đề tài này
được phân thành 3 chương, đó là: Một số vấn đề lý luâ ̣n và pháp luật về khiếu kiện
hành chính và giải quyết khiếu kiện hành chính ; Thực tra ̣ng giải quyết quyết khiếu
kiê ̣n hành chính hiê ̣n nay qua thực tiễn thành phố Hải Phòng và Các giải pháp nhằm
nâng cao hiê ̣u quả hoa ̣t độn g giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính với 23 mục và các
tiểu mục chi tiết.

9. 5
Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁ P LUẬT VỀ KHIẾU KIỆN
HÀNH CHÍNH VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU KIỆN HÀNH CHÍNH
1.1. Mô ̣t số vấn đề lý luâ ̣n về khiếu kiê ̣n hành ch ính và giải quyết khiếu
kiê ̣n hành chính
1.1.1. Khái niệm khiếu kiện hành chính
1.1.1.1. Khái niệm
Khiếu kiện hành chính trước hết phải được hiểu đây là các khiếu kiện trong lĩnh
vực hành chính. Khiếu kiện hành chính là sự biểu hiện của tranh chấp hành chính phát
sinh trong quá trình thực hiện chức năng quản lý nhà nước giữa một bên là cơ quan nhà
nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước với một bên là cá nhân, cơ
quan, tổ chức khi các chủ thể này tham gia vào quan hệ pháp luật hành chính.
Cho tới nay trong thực tiễn, khái niệm khiếu kiện hành chính vẫn được nhiều
người sử dụng để chỉ tranh chấp phát sinh khi cá nhân, cơ quan, tổ chức phản đối
quyết định hay việc làm của cơ quan hành chính nhà nước, người có thẩm quyền
của cơ quan hành chính nhà nước. Với cách sử dụng ngôn từ như vậy thì khiếu kiện
hành chính là việc cá nhân, cơ quan, tổ chức khiếu nại tới cơ quan hành chính nhà
nước có thẩm quyền hoặc khởi kiện tại tòa án yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của mình khi bị quyết định hành chính , hành vi hành chính xâm phạm . Như
vậy, theo cách hiểu này thì khiếu kiện hành chính bao gồm cả khiếu nại và việc khởi
kiện hành chính.
Về mặt pháp lý, cho đến nay chưa vẫn chưa có văn bản pháp luật nào định
nghĩa về khiếu kiện hành chính. Tuy nhiên, thông qua việc sử dụng thuật ngữ
“khiếu kiện hành chính” tại Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm
1996 và việc sử dụng của các luật gia, các nhà khoa học thì khái niệm khiếu kiện
hành chính được hiểu là cá nhân, cơ quan, tổ chức khởi kiện yêu cầu tòa án bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi bị quyết định hành chính, hành vi hành
chính xâm phạm. Với ý nghĩa này thì khái niệm khiếu kiện hành chính đồng nhất
với khái niệm khởi kiện hành chính.

10. 6
Xét về việc (dưới góc độ) sử dụng ngôn ngữ trong hệ thống văn bản pháp
luật Việt Nam thì ngôn từ “khiếu kiện” chỉ được đề cập trong các văn bản pháp luật
về thủ tục giải quyết các vụ án hành chính (Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án
hành chính, Luật tố tụng hành chính, …). Do vậy, khái niệm khiếu kiện hành chính
hiện nay được hiểu một cách tương đối thống nhất đó là: cá nhân, cơ quan, tổ chức
khởi kiện yêu cầu tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi bị quyết
định hành chính, hành vi hành chính xâm phạm.
1.1.1.2. Phân biệt khiếu nại hành chính và khiếu kiện hành chính
Như trên đã nêu khái niê ̣m khiếu kiê ̣n chỉ được đề câ ̣p trong các văn bản
pháp luật về thủ tục giải quyết các vụ án hành chính (Pháp lệnh thủ tục giải quyết
các vụ án hành chính, Luật tố tụng hành chính, …). Do vâ ̣y có thể phân biê ̣t khiếu
nại hành chính và khiếu kiện hành chính dựa trên các tiêu chí như sau:
* Sự giống nhau giữa khiếu nại hà nh chính và khiếu kiện hà nh chính
Khiếu na ̣i hành chính và khiếu kiê ̣n hành chính l à sự biểu hiện của tranh
chấp hành chính phát sinh trong quá trình thực hiện chức năng quản lý nhà nước
giữa một bên là cơ quan nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan nhà
nước với một bên là cá nhân, cơ quan, tổ chức khi các chủ thể này tham gia vào
quan hệ pháp luật hành chính.
* Sự khá c nhau giữa khiếu nại hà nh chính và khiếu kiện hà nh chính
Khái niệm giữa khiếu nại hành chính và khiếu kiện hành chính được phân
biê ̣t dựa vào viê ̣c lựa chọn chủ thể giải quyết tran h chấp hành chính theo trình tự ,
thủ tục và pháp luật quy định tương ứng với chức năng, nhiê ̣m vụcủa chủ thể đó .
• Nếu cá nhân , cơ quan, tổ chức lựa chọn cơ quan hành chính nhà nước có
thẩm quyền giải quyết tranh chấp hành ch ính thì tranh chấp hành chính này sẽ được
giải quyết theo thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính theo quy định của pháp luật
khiếu na ̣i, khi đó tranh chấp hành chính được gọi là khiếu na ̣i hành chính . Viê ̣c giải
quyết khiếu na ̣i hành chính ta ̣i cơ quan hành chính được gọi là cơ chế giải quyết
khiếu nại hành chính (cơ chế hành chính).
• Trường hợp cá nhân , cơ quan , tổ chức lựa chọn Tòa án là cơ quan giải

11. 7
quyết tranh chấp hành chính thì tranh chấp hành chính này sẽ được giải quyết theo
thủ tục giải quyết vụ án hành chính theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính ,
khi đó tranh chấp hành chính được gọi là khiếu kiê ̣n hành chính . Viê ̣c giải quyết
khiếu kiê ̣n hành ch ính tại Tòa án được gọi là cơ chế giải quyết khiếu kiện hành
chính (cơ chế tư pháp).
1.1.2. Khái niệm giải quyết khiếu kiện hành chính
1.1.2.1. Khái niệm giải quyết khiếu kiện hành chính
Như trên đã trình bày về khái niê ̣m khiếu kiê ̣n hàn h chính, đó chính là tranh
chấp hành chính phát sinh trong quá trình thực hiện chức năng quản lý nhà nước giữa
một bên là cơ quan nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước với
một bên là cá nhân, cơ quan, tổ chức khi các chủ thể này tham gia vào quan hệ pháp
luật hành chính; đồng thời tranh chấp này được đưa đến cơ quan Tòa án để giải quyết
theo trình tự tố tụng hành chính . Như vâ ̣y, từ khái niê ̣m khiếu kiê ̣n hành chính như
trên có thể đưa ra đi ̣nh nghĩa về gi ải quyết khiếu kiện hành chính đó chính là “hoạt
động giải quyết tranh chấp hà nh chính (khiếu kiện hà nh chính) theo một trình tự tố
tụng chặt chẽ được thực hiện bởi cơ quan tư pháp(các tòa án nhân dân)” [31, tr.15].
1.1.2.2. Tính chất của giải quyết khiếu kiện hành chính
Giải quyết khiếu kiện hành chính có các tính chất như : Tính quyền lực nhà
nước, tính nhân đa ̣o , tính tài phán , tính không vụ lợi và tính chuyên môn hóa ,
chuyên nghiê ̣p hóa.
• Tính quyền lực nhà nước : Trong nhà nước pháp quyền , mọi hoạt động
của nhà nước phải tuân theo pháp luâ ̣t . Viê ̣c bảo đảm , bảo vệ quyền , lợi ích hợp
pháp của cá nhân , cơ quan, tổ chứ c cũng được thực hiê ̣n bằng quyền lực nhà nước
trên cơ sở pháp luâ ̣t . Viê ̣c thực thi quyền lực nhà nước trong lĩnh vực giải quyết
khiếu kiê ̣n hành chính , đó là thực hiê ̣n chứ c năng xét xử . Đây là chứ c năng phát
sinh từ quyền tư pháp , là một trong ba bộ phận cấu thành của quyền lực nhà nước .
Thông qua hoa ̣t động giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính các chủ thể thực hiê ̣n giải
quyết khiếu kiê ̣n hành chính ban hành các phán quyết buộc các đương sự phải thực
hiê ̣n. Phán quyết của chủ thể giải qu yết khiếu kiê ̣n hành chính mang tính Nhà nước ,

12. 8
chứ a đựng quyền lực Nhà nước và được Nhà nước bảo đảm thực hiê ̣n bằng cưỡng
chế Nhà nước.
• Tính nhân đạo: Bản chất của Nhà nước ta là Nhà nước của dân , do dân và
vì dân. Cơ quan giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính được thành lâ ̣p cũng là nhằm bảo vê ̣
lợi ích hợp pháp của nhân dân . Do vâ ̣y, cơ quan giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính
cũng như các cán bộ, công chứ c, viên chứ c trong cơ quan giải quyết khiếu kiê ̣n hành
chính phải có thái độ đúng mực thể hiện bản chất tốt đẹp của Nhà nước ta. Mă ̣t khác,
hiê ̣n nay chúng ta đang xây dựng nền kinh tế thi ̣trường đi ̣nh hướng xã hội chủ nghĩa,
cho nên, hơn lúc nào hết giải quyế t khiếu kiê ̣n hành chính phải đảm bảo được tính
nhân đa ̣o xã hội chủ nghĩa đẻ ha ̣n chế đến mứ c thấp nhất các yếu tố tiêu cực của nền
kinh tế thi ̣trường , phải tôn trọng con người , phục vụ con người , lấy mục tiêu xây
dựng một xã hội văn minh , nhân ái, nhân đa ̣o làm kim chỉ nam cho hoa ̣t động của
mình, bảo đảm cho mọi người khi tham gia tố tụng đều được bình đẳng.
• Tính tài phán : Hoạt động giải quyết khiếu kiện hành chính là một hoạt
động mang tính tài phán để giải quyết tranh chấp hành chính phát sinh trong quá trình
thực hiện chức năng quản lý nhà nước. Đây là đă ̣c điểm đă ̣c trưng nhất của hoa ̣t động
giải quyết khiếu kiện hành chính . Để đảm bảo đúng tính chất của hoa ̣ t động giải
quyết khiếu kiê ̣n hành chính , với tư cách là một hoa ̣t động mang tính tài phán , thì
hoạt động giải quyết khiếu kiện hành chính phải đảm bảo được các yêu cầu sau:
Phải đảm bảo sự độc lập : Độc lập của hoạt đ ộng giải quyết khiếu kiện hành
chính là điều kiện tiên quyết để đảm bảo tính pháp quyền và đảm bảo công bằng
trong hoa ̣t động đưa ra phán quyết . Với tính chất độc lâ ̣p cơ quan giải quyết khiếu
kiê ̣n hành chính sẽ thực hiê ̣n chứ c năng của mình một cách độc lâ ̣p trên cơ sở đánh
giá kỹ lưỡng các tình tiết theo quy định của pháp luật mà không bị tác động của bất
kỳ ảnh hưởng , tác động, cám dỗ, sứ c ép mối đe dọa hoă ̣c can thiê ̣p nào cho dù l à
trực tiếp hay gián tiếp.
Phải đảm bảo tính khách quan : Khách quan là một yếu tố thiết yếu để thực
hiê ̣n đúng đắn các hoa ̣t động đưa ra phán quyết . Điều này không chỉ thể hiê ̣n thông
qua phán quyết mà còn phải được thể hiê ̣n thông qua cả quy trình , trình tự, thủ tục

13. 9
đưa ra phán quyết . Tính khách quan của hoạt động đưa ra phán quyết đòi hỏi việc
giải quyết khiếu kiện hành chính phải dựa trên cơ sở các chứng cứ , tình tiết khách
quan, được thu thâ ̣p một cách khách quan phù hợp thủ tục luâ ̣t đi ̣nh.
Phải đảm bảo công bằng : Giải quyết khiếu kiện hành chính là hoạt động
phán quyết, do đó tính công bằng phải được đă ̣t lên hàng đầu, công bằng là ha ̣t nhân
quan trọng nhất của hoa ̣t động đưa ra phán quyết vì chính muốn có được sự công
bằng mà người ta đã chấp nhâ ̣n một người thứ ba để đứ ng ra phân xử và nhờ có
công bằng mà các phán quyết do bên thứ ba đưa ra mới được các bên tự giác thực
hiê ̣n. Sự công bằng đòi hỏi hoa ̣t động giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính phải đảm
bảo đúng đắn, không thiên vi ̣, không thành kiến hay đi ̣nh kiến . Công bằng để đảm
bảo niềm tin của các đối tượng tham gia tố tụng , đă ̣c biê ̣t là niềm tin của người khởi
kiê ̣n. Công bằng là yêu cầu đồng thời là điều kiê ̣n để đảm bảo giải quyết của cơ
quan giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính được chính xác.
• Tính không vụ lợi : Giải quyết khiếu kiện hành chính đượ c đă ̣t ra để giải
quyết các khiếu kiê ̣n hành chính nhằm bảo vê ̣quyền , lợi ích hợp pháp của các cá
nhân, cơ quan, tổ chứ c trước sự xâm pha ̣m hoă ̣c đe dọa xâm pha ̣m trái pháp luâ ̣t của
quyền lực công. Mục đích của hoạt động giải quyết khiếu kiện hành chính nhằm tạo
ra một nền hành chính trong sa ̣ch , phục vụ tốt lợi ích của Nhà nước cũng như của
toàn xã hội . Do đó hoa ̣t động giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính phải bảo đảm sự
công tâm, trong sa ̣ch, không theo đuổi mục tiêu lợi nhuâ ̣n , không đòi hỏi người
phục vụ phải trả thù lao . Đây chính là một đă ̣c điểm cơ bản để phân biê ̣t hoa ̣t động
phán quyết của Tòa án với các tổ chức trọng tài phi chính phủ.
• Tính chuyên mô n hóa, chuyên nghiê ̣p hóa : Hoạt động giải quyết khiếu
kiê ̣n hành chính là một hoa ̣t động đă ̣c biê ̣t . Hoạt động của nó tạo ra sản phẩm đặc
biê ̣t đó là các phán quyết . Các phán quyết là kết quả của một quá trình xem xét vụ
viê ̣c một cách khoa học mang tính chất chuyên môn nghề nghiê ̣p cao . Những người
thực hiê ̣n giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính phải có chuyên môn nghề nghiê ̣p cao
trên tất cả các lĩnh vực liên quan , phải có đủ trình độ hiểu biế t để có thể đánh giá
vấn đề một cách chính xác và đưa ra các phán quyết đúng đắn , hợp lý , hợp pháp.

14. 10
Tính chuyên môn nghề nghiệp cao là yêu cầu bắt buộc đối với những người làm
công tác giải quyết khiếu kiê ̣n hành chín h. Nó không chỉ là đòi hỏi của Nhà nước
pháp quyền mà còn là đòi hỏi của cả xã hội về một cơ quan giải quyết khiếu kiện
phát triển, khoa học, văn minh và hiê ̣n đa ̣i.
1.1.3. Cơ chế giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính ở một số nước trên thế giới
Xuất phát từ hoàn cảnh , điều kiê ̣n li ̣ch sử , chính trị, kinh tế , văn hóa… và
những quan niê ̣m khác nhau về hoa ̣t động giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính, các quốc
gia trên thế giới sẽ tự tìm ra cơ chế giải q uyết khiếu kiê ̣n hành chính khác nhau. Tuy
nhiên dựa vào đă ̣c điểm, tính chất tương đồng về nguyên tắc tổ chức, thẩm quyền giải
quyết, thủ tục tố tụng … thì việc tổ chức và hoạt động giải quyết khiếu kiện hành
chính ở các quốc gia trên thế giới có thể khái quát theo các mô hình sau:
• Mô hình tổ chứ c giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính chuyên trách
• Mô hình tổ chứ c giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính không chuyên trách
• Mô hình hỗn hợp
• Ngoài ra, có một số quốc gia trên thế giới không tổ chức cơ quan giải quyết
khiếu kiê ̣n hành chính mà giao viê ̣c này cho chính cơ quan hành chính bi ̣khiếu kiê ̣n
và cơ quan hành chính cấp trên của cơ quan đó xem xét, giải quyết.
1.1.3.1. Mô hình tổ chứ c giải quyết khiếu kiện hà nh chính chuyên trách
Theo mô hình này , các cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu kiện hành
chính được tổ chức thành hệ thống Tòa án hành chính chuyên trách độc lập hoàn
toàn với tòa án tư pháp và trực thuộc Chính phủ . Phán quyết của Tòa án hành chính
là cuối cùng, đương sự không có quyền khởi kiê ̣n ở bất kỳ ở một Tòa án nào khác.
Lý do làm cơ sở cho mô hình này đó là : Sự gắn bó giữa Tòa án hà nh chính
với hoa ̣t động hành chính được hình thành trên cơ sở nền hành chính là thống nhất
bởi hai bộphâ ̣n : Hành chính hành động hay hành chính quản lý (Administration
active) và hành chính tài phán (Administration contentieuse). Sự phân biê ̣t này được
lý giải bằng mục tiêu bảo đảm yêu cầu về tính chuyên nghiệp của cơ quan này bởi
vì việc giải quyết khiếu kiện được thực hiện bằng Tòa hành chính chuyên trách , có
hiểu biết sâu sắc về lĩnh vực quản lý công, tôn trọng các ưu quyền của cơ quan hành

15. 11
chính cần thiết cho sự vận hành và đảm bảo lợi ích chung - điều này khó có thể có
được đối với một cơ quan xét xử thông thường [31, tr.18].
Như vâ ̣y, theo mô hình này có sự phân chia sâu sắc giữa hai ngành xét xử và
sự phân chia hê ̣thống pháp luâ ̣t thành hai bộphâ ̣n: luâ ̣t công và luâ ̣t tư. Tòa án hành
chính sẽ giải quyết tranh chấp liên quan đến luật công còn Tòa án tư pháp sẽ giải
quyết tranh chấp liên quan đến áp dụng luâ ̣t tư.
Mô hình này có ưu điểm:
• Tòa án hành chính nằm trong hệ thống các cơ quan hành chính nên có điều
kiê ̣n bám sát được hoa ̣t động quản lý của cơ quan nhà nước , từ đó làm cho các phán
quyết đối với các khiếu kiê ̣n hành chính có điều kiê ̣n phù hợp và ta ̣o sự nhi ̣p nhàng ,
đồng bộvới hoa ̣t động quản lý nhà nước.
• Tòa án hành chính theo mô hình này sẽ do Thủ tướng Chính Phủ trực tiếp
chỉ đạo , đồng thờ i Thủ tướng Chính phủ cũng điều hành hoa ̣t động quản lý nhà
nước, nên viê ̣c tổ chứ c chấp hành và thực hiê ̣n các phán quyết đối với các khiếu
kiê ̣n hành chính sẽ thuâ ̣n lợi rất nhiều.
Mô hình này có nhược điểm:
• Làm tăng thêm số lượng các cơ quan trong hê ̣thống bộmáy cơ quan hành
chính nhà nước;
• Quyền hành pháp và quyền tư pháp bi ̣lẫn lộn; Chứ c năng giải quyết khiếu kiê ̣n
hành chính và chức năng quản lý nhà nước của Thủ tướng Chính phủkhó tách bạch;
• Gây ra sự nghi ngờ về tính khách quan của hoa ̣t động xét xử hành chính .
Sự gắn bó giữa các Tòa án hành chính với cơ quan hành chính , đối tượng xét xử
hành chính khiến cho nhiều ý kiến e ngại rằng tòa á n sẽ chú ý nhiều hơn đến viê ̣c
bảo vệ các lợi ích công mà cơ quan hành chính là người đại diện mà không lo lắng
cho lợi ích của người khởi kiê ̣n.
• Làm nảy sinh tranh chấp về thẩm quyền giải quyết vì không phải lúc nào
cũng có thể dễ dàng xác đi ̣nh bản chất tranh chấp thuộc thẩm quyền giải quyết
thuộc Tòa án nào , dẫn đến tình tra ̣ng cả hai Tòa đều cho mình có thẩm quyền giải
quyết tranh chấp (gọi là tranh chấp tích cực ) hoă ̣c ngược la ̣i cả hai tòa đều không
nhâ ̣n trách nhiê ̣m giải quyết (gọi là tranh chấp tiêu cực).

16. 12
Hiê ̣n ta ̣i, Pháp là quốc gia điển hình theo mô hình này (Do vâ ̣y, mô hình này
còn có tên gọi là mô hình Pháp). Bên ca ̣nh đó còn có một số quốc gia khác là: Italia,
Thổ Nhĩ Kỳ, Hy La ̣p, Bỉ, Ai Câ ̣p, Columbia … [31, tr.18].
Để hiểu rõ mô hình này , lấy mô hình của Pháp làm dẫn chứ ng [36, tr.3]. Cơ
quan giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính của Pháp được thiết lâ ̣p từ gần 2 thế kỷ nay.
Trước kia ở Pháp chỉ có hai cấp : ở Trung ương là hội đồng nhà nước, còn ở cơ sở là
Tòa án hành chính liên tỉnh. Hiê ̣n nay, cơ quan giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính của
Pháp có ba cấp: Hội đồng nhà nước (hay còn gọi là Tham chính viện ), Tòa án hành
chính phúc thẩm, Tòa án hành chính sơ thẩm liên tỉnh.
Hội đồng nhà nước do Thủ tướng Chính Phủ làm Chủ ti ̣ch , có chức năng xét
xử giám đốc thẩm các bản án đã có hiê ̣u lực pháp luâ ̣t của các cơ quan cấp dưới; xét
xử sơ thẩm đồng thời chung thẩm các vụkiê ̣n quan trong như : kiê ̣n văn bản quy
phạm pháp luật hành chính, kiê ̣n các hành vi hành chính của các chứ c danh do Tổng
thống bố nhiê ̣m và tư vấn ph áp lý cho Chính Phủ . Để thiê ̣n cả hai chứ c năng này
(Chứ c năng xét xử và chứ c năng tư vấn pháp lý ), Hội đồng nhà nước được chia làm
6 ban, trong đó 5 ban hành chính làm nhiê ̣m vụtư vấn pháp luâ ̣t còn 1 ban tố tụng
làm nhiệm vụxét xử .
Ban tố tụng của Hội đồng nhà nước được chia thành 10 tiểu ban, các tiểu ban
này là bộ phận cơ bản cấu thành Hội đồng nhà nước , chịu trách nhiệm thẩm cứu các
vụ việc thuộc thẩm quyền xét xử của Hội đồn g nhà nước. Tùy theo tính chất , mứ c
độphứ c ta ̣p của vụkiê ̣n mà nó có thể do tiểu ban đã thẩm cứ u xét xử hoă ̣c tiểu ban
đã thẩm cứ u phối hợp với tiểu ban khác xét xử . Riêng các vụviê ̣c quan trọng sẽ
được đưa lên ban tố tụng xét xử. Các vụ việc đặc biệt quan trọng sẽ được xét xử bởi
Hội đồng tố tụng (Hội đồng tố tụng gồm thành viên thuộc ban tố tụng và trưởng ban
của các ban hành chính).
Tòa án hành chính phúc thẩm xét xử phúc t hẩm các vụán của Tòa hành
chính sơ thẩm giải quyết. Tại Pháp hiện tại có 5 Tòa hành chính phúc thẩm, mỗi tòa
chịu trách nhiệm xét xử một số loại án , quyết đi ̣nh của tòa hành chính sơ thẩm .
Chánh án của Tòa hành c hính phúc thẩm là thành viên của Hội đông nhà nước .

17. 13
Trong tòa án hành chính phúc thẩm thường chia làm 2 bộphâ ̣n : Một bộphâ ̣n
chuyên xét xử các khiếu kiê ̣n về thuế , và một bộ phận đảm nhiệm xét xử các loại
khiếu kiê ̣n khác.
Các Tòa án hành chính sơ thẩm được tổ chức theo liên tỉnh , có thẩm quyền
xét xử sơ thẩm tất cả các loại khiếu kiện hành chính , trừ các khiếu kiê ̣n thuộc thẩm
quyền của Hội đồng nhà nước.
Ngoài hệ thống Tòa án hành chính chung , ở Pháp còn có các cơ quan giải
quyết khiếu kiê ̣n hành chính chuyên biê ̣t như : Thẩm kế viê ̣n , Tòa án kỷ luật tài
chính và ngân sách, các cơ quan giải quyết khiếu kiện hành chính có tính chất nghề
nghiê ̣p: Hội đồng cao cấp các thẩm phán , Hội đồng cao cấp về giáo dục quốc gia ,
Hội đồng quốc gia các thầy thuốc.
Các các cơ quan giải quyết khiếu kiện hành chính chuyên biệt này cũng chịu
giám đốc án bởi Hội đồng nhà nước [20, tr.2-5].
1.1.3.2. Mô hình tổ chứ c giải quyết khiếu kiện hà nh chính không chuyên trách
Theo mô hình này , chứ c năng giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính được giao
cho tòa án tư pháp đảm nhâ ̣n . Trong đó , có quốc gia tổ chức cơ quan gi ải quyết
khiếu kiê ̣n hành chính thành một hê ̣thống thuộc bộmáy Tòa án tư pháp như Trung
Quốc, có quốc gia giao việc giải quyết khiếu kiện hành chính cho chính Tòa án tư
pháp đảm nhận như ở Anh Quốc , Hoa Kỳ , Ailen, Aixơlen, Na Uy , Đan Ma ̣ch ,
Canada, Síp, Nigiêria, Irắc, Ixraen, một số nước Đông Nam Á [31, tr.26].
Ở những nước theo mô hình này dường như không tồn tại khái niệm về lợi
ích công trong phân biệt với lợi ích cá nhân nên Luật hành chính không phải là một
ngành luật phát triển, các quan hệ xã hội chủ yếu được điều chỉnh bởi Luật Dân sự ,
thương ma ̣i và cũng không có sự phân biê ̣t giữa luâ ̣t công và luâ ̣t tư . Do vâ ̣y cơ
quan hành chính không được hưởng bất cứ s ự ưu ái nào trước cơ quan giải quyết
khiếu kiê ̣n hành chính.
Ưu điểm của mô hình này là :
• Quyền hành pháp và quyền tư pháp được tách ba ̣ch ; Bảo đảm tính khách
quan của hoạt động xét xử hành chính bởi toà án tư pháp không dính dáng gì đến cơ
quan hành pháp.

18. 14
• Các khiếu kiện hành chính đều được Tòa án giải quyết , đồng thời tạo sự
gần gũi giữa toà án và những người đi kiện vì nó cho phép người kiện gửi đơn đến
toà án thông thường.
Nhược điểm của mô hình này:
• Do không tổ chức thành một hệ thống chuyên trách nên các thẩm phán ít có
điều kiê ̣n tìm hiểu, tích lũy kinh nghiệm và nâng cao trình độ chuyên môn cũng như
kiến thứ c pháp luâ ̣t trong lĩnh vực giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính . Do vây là việc
toà án tư pháp không am hiểu về hoạt động hành chính công và không phải lúc nào
cũng có khả năng giải quyết tốt các tranh chấp hành chính.
• Do giải quyết nhiều loa ̣i án khác nhau nên trong quá trình giải quyết án dễ
dẫn đến phát sinh sự nh ầm lẫn giữa quan hệ pháp luật hành chính và quan hệ pháp
luâ ̣t khác.
• Hơn nữa, người ta lo ngại toà án chỉ lo bảo vệ các quyền của cá nhân mà
không biết đến nhu cầu quản lý công cộng, tức là những lợi ích chung mà cơ quan
hành chính có trách nhiệm thực hiện. Tiếp theo là việc Nhà nước, để bảo vệ những
ưu quyền của mình sẽ tìm cách hạn chế thẩm quyền của toà án trong các vụ việc
khiếu kiện hành chính.
Ví dụ điển hình cho mô hình này là tổ chức xét xử hành chính của Hoa Kỳ
Hoa Kỳ là quốc gia có hình thức cấu trúc liên bang và hệ thống tòa án cũng
được tổ chứ c theo liên bang và các tiểu bang [14, tr.6].
Hê ̣thống Tòa án liên bang gồm : Các Tòa án khu vực liên bang , các tòa án
chuyên biê ̣t (Tòa thương mại quôc tế, tòa khiếu nại, tòa phá sản…); Các tòa án phúc
thẩm lưu động liên bang và Tòa án tối cao liên bang.
Hê ̣thống Tòa án tiểu bang gồm : Các Tòa án sơ thẩm, các Tòa án phúc thẩm,
Tòa án tối cao tiểu bang.
Tùy theo tính chất, mức độ và quan hệ pháp luật điều chỉnh mà khiếu kiện sẽ
thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án liên bang hay tòa án tiểu bang
Tòa án tối cao liên bang là cơ quan xét xử cao nhất của Hoa Kỳ . Phán quyết
của Tòa án tối cao liên bang là cao nhất và là cuối cùng.
Tòa án tối cao tiểu bang là tòa án cao nhất của bang, thực hiê ̣n xét xử đối với tất

19. 15
cả các bản án của Tòa án cấp dưới bị kháng cáo, kháng nghị. Tuy nhiê ̣n bản án của Tòa
án tối cao tiểu bang không phải là cuối cùng. Trong trường hợp vụkiê ̣n có liên quan
đến vấn đề mà pháp luật liên bang điều chỉnh thì bản án của vụ kiện đó sẽ bị Tòa án tối
cao liên bang xem xét giải quyết la ̣i như một vụkiê ̣ncủa liên bang[9, tr.50-54]
Theo quy di ̣nh của luâ ̣t pháp Hoa Kỳ , trước khi khởi kiê ̣n vụán hành chính
ra Tòa án tư pháp , người khởi kiê ̣n phải khiếu na ̣i đến cơ quan “tài phán hành
chính” thuộc cơ quan hành chính . Trường hợp không đồng ý với phán quyết của cơ
quan này thì người khởi kiê ̣n có quyền khởi kiê ̣n ra tòa án tư pháp . Khi thụlý giải
quyết các khiếu kiê ̣n này , Tòa án tư pháp chỉ xem xét lại tính đúng đắn của phán
quyết của cơ quan tài phán hành chính.
Cũng tương tự như pháp luật Trung quốc , pháp luật Hoa Kỳ cũng trao cho
Tòa án tư pháp quyền đưa ra các phán quyết của mình thay thế các quyêt định hành
chính của cơ quan hành chính nếu thấy cần thiết [31, tr.3]. Mă ̣c dù ta ̣i Hoa Kỳ viê ̣c
giải quyết khiếu kiện hành chính được giao cho Tòa án tư pháp , song do có cơ chế
tài phán hành chính là thủ tục tiền tố tụng tư pháp nên cho dù các phán quyết của tài
phán hành chính có thể bi ̣Tòa án tư pháp xem xét la ̣i nhưng ít khi bi ̣tòa án tư pháp
thay đổi các phán quyết này , trừ khi tòa án tư pháp thấy viê ̣c áp dụng pháp luâ ̣t sai
hoă ̣c phiên xét xử của tài phán hành chính không khách quan , vô tư và công bằng.
Với thủ tục tiền tố tụng tư pháp ta ̣i cơ quan giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính của cơ
quan hành chính như của Hoa Kỳ đã làm giảm tải số lượng vụkiê ̣n hành chính ta ̣i
Tòa án tư pháp rất nhiều, vì tòa án tư pháp chỉ giải quyết đối với các phán quyết của
cơ quan giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính của cơ quan hành chính [2, tr.25-27]
1.1.3.3. Mô hình hỗn hợp
Theo mô hình này , các cơ quan giải quyết khiếu kiện hành chính được tổ
chứ c t hành một hệ thống độc lập , tồn ta ̣i song song , độc lâ ̣p với các Tòa án tư
pháp và độc lập với hệ thống hành chính nhà nước , nhưng vẫn thuộc về một đầu
mối cuối cùng : tòa án tối cao . Điển hình cho mô hình này là Đứ c , Thụy Điển ,
Phần Lan, Áo… [30, tr.20].
Về mă ̣t ưu điểm mô hình này có các ưu điểm giống mô hình tổ chứ c giải

20. 16
quyết khiếu kiê ̣n hành chính thuộc hê ̣thống Tòa án tư pháp , tứ c là bảo đảm các
khiếu kiê ̣n đều được Tòa án xét xử - quyền hành pháp và quyền tư pháp được tách
bạch. Mă ̣t khác mô hình này cũng khắc phục được nhược điểm của mô hình tổ chứ c
giải quyết khiếu kiện hành chính thuộc hệ thống Tòa án tư pháp là tính chuyên môn
hóa cao hơn.
Về nhược điểm, mô hình này làm tăng số lượng các cơ quan nhà nước trong
hê ̣thống cơ quan tư pháp . Ví dụ điển hình cho mô hình này là Cộng hòa Liên bang
Đức và Cộng hòa nhân dân Trung Hoa.
Mô hình củ a Đứ c:
Ở Đức không chỉ có cơ quan giải quyế t khiếu kiê ̣n được tổ chứ c thành một
hê ̣thống Tòa án độc lâ ̣p , chuyên biê ̣t mà các loa ̣i Tòa án khác cũng vâ ̣y . Hiê ̣n ta ̣i ở
Đức có tới 6 loại Tòa án cùng tồn tại thành từng hệ thống độc lập , đó là: Hê ̣thống
các Tòa á n Tư pháp , Hê ̣thống các Tòa án Hiến pháp , Hê ̣thống các Tòa án Tài
chính, Hê ̣thống các Tòa án Lao động , Hê ̣thống các Tòa án Xã hội và Hê ̣thống các
Tòa án hành chính.
Mă ̣c dù hê ̣thống xét xử của Đứ c có vẻ phứ c t ạp như vậy , nhưng thực tế
người ta chia làm hai nhóm : các Tòa án áp dụng luật tư và các tòa án áp dụng luật
công (trừ Hiến pháp).
Hê ̣thống tòa án hành chính của Đứ c gồm có 52 tòa án hành chính khu vực ,
16 tòa hành ch ính liên khu vực (bang), và 1 tòa án hành chính liên bang . Hầu hết
các vụ án đều do tòa hành chính khu vực xét xử sơ thẩm , tòa án hành chính liên khu
vực là tòa xét xử phúc thẩm và tòa hành chính liên bang xét xử giám đố thẩm .
Trong một số trường hợp cá biê ̣t thì thẩm quyền sơ thẩm cũng có thể thuộc Tòa án
hành chính liên khu vực hoặc thậm chí tòa án liên bang . Trường hợp tòa liên bang
xét xử sơ thẩm sẽ đồng thời là chung thẩm [34, tr.145-147].
Mô hình củ a Trung Quốc:
Trước đây Trung Quốc không xây dựng hê ̣thống cơ quan giải quyết khiếu
kiê ̣n hành chính mà giao viê ̣c này cho chính các cơ quan hành chính nhà nước . Từ

21. 17
năm 1982 Trung Quốc đã cho phép công dân kiê ̣ n ra Tòa án các khiếu kiê ̣n liên
quan đến những lĩnh vực mà pháp luâ ̣t hành chính quy đi ̣nh . Năm 1990 Trung Quốc
ban hành Luâ ̣t tố tụng hành chính và tổ chứ c các tòa hành chính nằm trong hê ̣thống
Tòa án nhân dân các cấp để giải quyết khiếu kiện hành chính . Tòa án nhân dân
Trung Quốc được chia thành 4 cấp:
• Các tòa án cơ sở, được tổ chứ c ở cấp huyê ̣n;
• Các tòa án trung cấp (đệ nghị cấp), được tổ chứ c ở cấp tỉnh;
• Các tòa án cao cấp, được tổ chứ c ở cấp vùng;
• Cấp cao nhất là tòa án nhân dân tối cao ở Trung ương.
Về thủ tục tiền tố tụng , Luâ ̣t tố tụng hành chính Trung Quốc không quy đi ̣nh
điều kiê ̣n khiếu na ̣i đến cơ quan , người có hành vi hành chính là một thủ tục bắt
buộc trước khi khởi kiê ̣n (trừ trường hợp luâ ̣t hoă ̣c văn bản pháp quy có quy đi ̣nh
khác) [30, tr.123]. Mă ̣t khác, Luâ ̣t tố tụng hành chính cho phép, trong một số trường
hợp, ví dụ như trong trường hợp khiếu kiện quyết đi ̣nh xử pha ̣t vi pha ̣m hành chính,
Tòa án có quyền sưả đổi quyết định xử phạt nếu thấy quyết định này “rõ ràng” là
thiếu công bằng . Nói cách khác , bản án của Tòa án sẽ thay thế quyết định hành
chính [30, tr.127]. Quy đi ̣nh về quyền phán quyết thay thế của Tòa án là sự bảo đảm
về mă ̣t pháp lý để đảm bảo phán quyết của Tòa án thực sự là quyết đi ̣nh cuối cùng .
Trong một chừ ng mực nào đó , quy đi ̣nh này là cơ chế đảm bảo thi hành phá n quyết
của tòa án . Tuy nhiên, nếu không quy đi ̣nh một cách cụthể và chă ̣t chẽ thì có thể
dẫn đến tình tra ̣ng bi ̣la ̣m dụng , lạm quyền, quyền hành pháp và quyền tư pháp bi ̣
lẫn lộn làm ảnh hưởng đến quyền hành pháp.
Qua một số năm hoa ̣t động , viê ̣c tổ chứ c cơ quan giải quyết khiếu kiê ̣n hành
chính nằm trong hệ thống Tòa án tư pháp của Trung Quốc tỏ ra có nhiều hạn chế
nhất là thủ tục xác minh , thu thâ ̣p chứ ng cư và thi hành các phán quyết của Tòa án.
Bởi vâ ̣y, Trung Quốc hiê ̣n nay đang tiếp tục nghiên cứ u nhằm đổi mới tổ chứ c và
hoạt đọng của cơ quan giải quyết khiếu kiện hành chính theo hướng thiết lập một hệ
thống cơ quan giải quyết khiếu kiê ̣n hành chín h độc lâ ̣p, tách khỏi hệ thống Tòa án
tư pháp [30, tr.114-115].

22. 18
1.1.4. Giải quyết khiếu kiện hành chính tại Việt Nam
1.1.4.1. Vai trò, ý nghĩa của giải quyết khiếu kiện hành chính tại Việt Nam
Hoạt động giải quyết khiếu kiện hành chính ở Việt Nam mới chỉ thực sự bắt
đầu từ khi thiết lâ ̣p hê ̣thống Tòa hành chính ta ̣i Tòa án nhân dân tỉnh , thành phố
trực thuộc Trung ương và Tòa án nhân dân tối cao và trao thẩm quyền cho Tòa án
được xét xử các vụ án hành chính vào tháng 7 năm 1996. Nhìn lại chặng đường gần
20 năm qua khi Tòa án chính thứ c được trao thẩm quyền xét xử các vụán hành
chính (xét xử các khiếu kiện hành chính ), hoạt động giải quyết khiếu kiện hành
chính của Tòa án đã thể hiện vai trò quan trọng trong công cuộc đổi mới đất nước.
Gần 20 năm trôi qua, kể từ khi tòa án nhân dân được trao thẩm quyền xét xử
hành chính đã đánh dấu việc thiết lập cơ quan giải quyết khiếu kiê ̣n hành chín h theo
cơ chế tài phán tư pháp để giải quyết các tranh chấp hành chính ở Việt Nam , bởi
trước đây các tranh chấp này gần như độc tôn được giải quyết bằng con đường hành
chính thông qua cơ chế giải quyết khiếu nại . Có thể nói rằng việc trao thẩ m quyền
xét xử hành chính cho tòa án nhân dân là nỗ lực đáng kể của Nhà nước ta trong việc
thiết lập các công cụ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, bảo
đảm trách nhiệm của cán bộ, công chức nhà nước, đẩy mạnh tiến trình dân chủ hóa
mọi mặt của đời sống xã hội và quan trọng hơn cả là góp phần vào việc thực hiện
mục tiêu xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân. Một thực tế
không thể phủ nhận được là giải quyết các tranh chấp hành chính bằng con đường
tòa án đã và đang trở nên quen thuộc đối với các cơ quan, tổ chức và cá nhân ở
nước ta. Có khá nhiều vụ việc hành chính đã được xét xử tại tòa án, trong đó cá
nhân, tổ chức với tư cách là người khởi kiện đã thắng kiện.
Thực tế trong những năm qua cho thấy , thông qua hoạt động xét xử đối với
các khiếu kiện hành chính , Tòa hành chính các cấp đã khẳng định được vị trí , vai
trò của mình trong đời sống xã hội và là công cụ không thể thiếu được trong công
cuộc đổi mới đất nước , xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa . Kết quả
giải quyết các vụ án hành chính của Tòa án các cấp đã khẳng định vị trí , vai trò to
lớn của quá trình giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính bằng con đường tư pháp . Bởi

23. 19
vâ ̣y, cho đến nay, thông qua hoa ̣t động này, cơ chế giải quyết tranh chấp hành chính
theo con đường tư pháp đã trở nên quen thuộc với người dân và đã gây dựng được
sự tin tưởng của người dân vào sự khách quan , công bằng của luâ ̣t pháp và rất hy
vọng, tin tưởng vào sự phán quyết của Tòa án.
Như chúng ta đã biết, khiếu kiê ̣n hành chính chính là hình thứ c thể hiê ̣n quyền
“cá nhân” của công dân, cơ quan, tổ chứ c trong viê ̣c tự do đánh giá tính đúng đắn và
hợp pháp của hoa ̣t động công quyền nhằm bảo vê ̣các quyền , lợi ích hợp pháp của
mình. Bởi vâ ̣y, với ý nghĩa tích cực này , hoạt động khiếu kiện hành chính đã góp
phần thúc đẩy sự phát triển lành ma ̣nh của quyềnlực, đem la ̣i các hiê ̣u quả ích lợi cho
xã hội - đây chính là sự biểu hiê ̣n của tính dân chủ trong xã hội. Tuy nhiên, nếu khiếu
kiê ̣n hành chính vượt quá mứ c cho phép hoă ̣c bi ̣la ̣m dụng, thì sẽ xuất hiện hiện tượng
thiếu lành mạnh, lôi cuốn dư luâ ̣n và các nguồn lực vào hướng thiếu ổn đi ̣nh gây ảnh
hưởng đến sự phát triển của xã hội. Như vâ ̣y, viê ̣c Nhà nước ta thiết lâ ̣p thiết chế giải
quyết khiếu kiê ̣n hành chính bằng con đường tư pháp đã thừ a nhâ ̣n và tôn trọng tính
dân chủ và sự bình đẳng trước pháp luâ ̣t của mọi chủ thể trong xã hội . Điều này có
ảnh hưởng và tác động to lớn đến mọi mặt của đời sống xã hội.
Mă ̣t khác, thông qua hoa ̣t động giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính , Tòa án đã
bảo vệ được quyền , lợi ích hợp pháp của công dân , cơ quan, tổ chứ c tránh khỏi sự
xâm pha ̣m của cơ quan công quyền . Trước đây các tranh chấp hành chính phát sinh
đều do cơ quan hành chính giả i quyết, bởi vâ ̣y công dân , cơ quan, tổ chứ c chỉ có
một con đường duy nhất là yêu cầu cơ quan hành chính (chính cơ quan hành chính
đã ban hành quyết đi ̣nh hành chính , hay hành vi hành chính đó hoă ̣c cơ quan hành
chính cấp trên trực tiếp) giải quyết, điều này có nghĩa là cơ quan hành chính sẽ “vừ a
đá bóng, vừ a thổi còi” , chính bởi vậy , quyền, lợi ích hợp pháp của công dân , cơ
quan, tổ chứ c khó có thể được bảo đảm . Viê ̣c trao thẩm quyền cho Tòa án xét xử
tranh chấp hành chính đã ta ̣o cho công dân , cơ quan, tổ chứ c được cơ hội lựa chọn
cơ quan giải quyết tranh chấp hoă ̣c là theo con đường hành chính , hoă ̣c là theo con
đường tư pháp và thâ ̣m chí là lựa chọn cả hai (ban đầu giải quyết theo con đường
hành chính và sau đó sẽ giải quyết bằng con đường tư pháp ). Chính với cơ chế giải

24. 20
quyết tranh chấp hành chính được đổi mới như vâ ̣y nên trong những năm vừ a qua
hàng nghìn khiếu kiện hành chính đã được Tòa án nhân dân đã giải quyết , do vâ ̣y
quyền và lợi ích hợp pháp của công dân , tổ chứ c và cơ quan Nhà nước đã được bảo
vê ̣, đồng thời hoa ̣t động xét xử của Tòa án nhân dân đã góp phần tích cực trong viê ̣c
ổn định tình hình chính trị ở địa phương thông qua việc giải quyết được một số vụ
án có khiếu kiện bức xúc, khiếu kiê ̣n đông người và khiếu kiê ̣n kéo dài.
Hơn nữa, cũng thông qua hoạt động giải quyết khiếu kiện hành chính , Tòa án
kiểm soát được hoa ̣t động quản lý nhà nước của cơ quan hành chính , từ đó làm lành
mạnh hóa nền hành chính quốc gia và thúc đẩy công cuộc cải cách nền hành chính
nước nhà. Thông qua hoa ̣t động xét xử khiếu kiê ̣n hành chính, Tòa án phát hiện ra
những yếu tố bất hợp lý của bộmáy hành chính , các yếu kém , tiêu cực của một số
cán bộ, công chứ c nhà nước và từ đó có các kiến nghi ̣đối với cơ quan nhà nước có
thẩm quyền chấn chỉnh , xử lý ki ̣p thời nhằm đảm bảo cho pháp luâ ̣t của nhà nước
được chấp hành nghiêm chỉnh , buộc tất cả các cơ quan nhà nước , các cán bộ, công
chứ c, viên chứ c đều phải tôn trọng pháp luâ ̣t , đă ̣t mình dưới pháp luâ ̣t . Cũng chính
từ viê ̣c thông qua hoa ̣t động giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính , cơ quan lập pháp
phát hiện ra các quy định của pháp luật không còn phù hợp để từ đó có những sửa
đổi, bổ sung hoàn thiê ̣n hê ̣thống pháp luâ ̣t và ki ̣p thời ban h ành các chính sách ,
pháp luật phù hợp để tổ chức tốt hoạt động giải quyết khiếu kiện hành chính.
Trong những năm vừ a qua , với chủ trương phát triển nền kinh tế thi ̣trường
định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế ,
Nhà nước ta đã không ngừng có các chính sách khuyến khích , tạo điều kiện cho các
thành phần kinh tế phát triển. Tuy nhiên, do cơ chế quản lý kinh tế cũ đã tồn ta ̣i suốt
một thời gian dài nên cho dù chúng ta có chuyển sang cơ chế quản lý mới thì các
thói quen, sự ảnh hưởng của cơ chế cũ cũng vẫn còn và có tác động không nhỏ đến
hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp . Khiếu kiê ̣n hành chính và hoa ̣t động
giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính chính là kênh thông tin giúp Nhà nước chúng ta có
những chấn chỉnh kịp thời . Thực tế đã chứ ng minh , thông qua viê ̣c giải quyết một
số khiếu kiê ̣n của các doanh nghiê ̣p , chúng ta đã phát hiện được sự không phù hợp

25. 21
trong các quy đi ̣nh của pháp luâ ̣t về xử lý vi pha ̣m hành chính , thủ tục hải quan, áp
thuế suất hàng nhâ ̣p khẩu, thuế giá tri ̣gia tăng, thuế thu nhâ ̣p doanh nghiê ̣p, thuế thu
nhâ ̣p cá nhân… từ đó có những hướng d ẫn, giải thích hoặc quy định điều chỉnh lại
cho phù hợp. Với chính sách mở cử a và hội nhâ ̣p sâu rộng với thế giới , các đối tác,
khách hành nước ngoài tới Việt Nam hợp tác làm ăn ngày càng nhiều cũng như các
doanh nghiê ̣p Viê ̣t Nam cũng mở rộng hoa ̣t động ra nước ngoài , do vâ ̣y viê ̣c chúng
ta thiết lâ ̣p con đường giải khiếu kiê ̣n bằng Tòa án đã ta ̣o dựng được niềm tin về sự
bảo vệ của luật pháp cho các đối tác , khách hành nước ngoài làm ă n ta ̣i Viê ̣t Nam
cũng như tạo ra thói quen sử dụng phương thức giải quyết tranh chấp bằng con
đường tư pháp mà thông lê ̣quốc tế vẫn thường xuyên áp dụng.
1.1.4.2. Các đặc thù của giải quyết khiếu kiện hành chính tại Việt Nam
Ở Việt Nam cơ chế giải quyết khiếu kiện hành chính được tổ chức và hoạt
động theo mô hình giao cho Tòa án thực hiê ̣n theo trình tự , thủ tục tố tụng hành
chính. Với mô hình này , hoạt động giải quyết khiếu kiện hành chí nh mang các
đă ̣c thù sau :
* Cơ quan được giao chứ c năng nhiệm vụ giải quyết khiếu kiện hà nh chính
tại Việt Nam là Tòa á n
Mô hình tổ chứ c cơ quan trực tiếp giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính là Tòa
hành chính, một phân tòa độc lâ ̣p như các Tòa hình sự, dân sự, lao động, kinh tế…,
tại Tòa án nhân tối cao và các Tòa án nhân dân tỉnh , thành phố Trung ương (Tòa án
cấp tỉnh) và ở các Tòa án nhân dân huyện , quâ ̣n, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh
(Tòa án cấp huyện) là các Thẩm phán xét xử vụ án hành chính.
Về mă ̣t cơ cấu hê ̣thống Tòa án của Viê ̣t Nam được tổ chứ c theo mô hình đi ̣a
hạt hành chính - lãnh thổ, do vâ ̣y sẽ có đầy đủ các Tòa hành chính ở tất cả 64 tỉnh,
thành phố trong cả nước và ở cấp Trung ương có Tòa hành chính thuộc Tòa án nhân
dân tối cao. Cũng do mô hình tổ chức theo địa hạt hành chính - lãnh thổ nên ở các
cấp huyê ̣n, quâ ̣n, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh, đều có Tòa án nhân, tuy nhiên do
quy mô, tính chất, phạm vi bó hẹp trong địa phương nên Tòa án nhân huyện , quâ ̣n,
thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh không tổ chức thành các Tòa chuyên biệt mà chỉ có

26. 22
các Thẩm phán giải q uyết các vụán hình sự , dân sự, kinh tế , hành chính.... Mă ̣t
khác, cũng do tính chất phạm vi bó hẹp ở địa phương nên không bố trí Thẩm phán
chuyên trách xét xử án hành chính.
Với mô hình tổ chứ c không chuyên trách (Tòa hành hành chính chỉ là một
phân tòa được thành lâ ̣p trên mô hình tổ chứ c tòa án có sẵn ) và được cơ cấu tổ chức
theo đi ̣a ha ̣t hành chính nên hoa ̣t động xét xử án hành chính của Tòa hành chính đã
không tránh khỏi sự ảnh h ưởng của cơ quan hành chính cùng cấp và đã làm mất đi
tính độc lập của Tòa án cũng như Thẩm phán trong hoạt động xét xử án hành chính.
Án hành chính là loại án còn mới mẻ đối với các Thẩm phán và lại được xếp
vào loa ̣i án khó (khó cả về cách thức giải quyết về nội dung và khó cả về cách thức
xử lý tình huống) do tính đă ̣c thù của người bi ̣kiê ̣n trong vụán , đó là cơ quan công
quyền hoă ̣c người có thẩm quyền của cơ quan nhà nướ c và đối tượng của khiếu kiê ̣n
hành chính là các quyết định hành chính, hành vi hành chính. Do vâ ̣y các thẩm phán
khi được giao nhiê ̣m vụxét xử án hành chính sẽ rất khó khăn và vất vả. Bản thân một
Thẩm phán có trình độchuyên môn , nghiê ̣p vụgiỏi cũng như kỹ năng hành nghề
thẩm phán vững vàng , khi họđược phân công giải quyết án hành chính tự họcũng
gă ̣p rất nhiều khó khăn và áp lực trong quá trình giải quyết một vụán hành chính, bởi
họ không thể độc lập xét xử khi mà mô hình cơ cấu tổ chức của ngành Tòa án như
trên đây. Đây có thể coi là đă ̣c thù đă ̣c trưng nhất của hoa ̣t động xét xử án hành chính
hay hoa ̣t động giải quyết khiếu kiê ̣n hành chínhtại Việt Nam hiện nay.
* Đối tượng giải quyết khiếu kiện hà nh chính
Đối tượng giải quyết khiếu kiện hành chính các quyết định hành chính , hành
vi hành chính do cơ quan hành chính ban hành . Đây là các quyết định pháp luâ ̣t cá
biê ̣t, hành vi mang tính mệnh lệnh nhà nước có tính bắt buộc thực hiện đối với chủ
thể bi ̣quản lý trong quan hê ̣pháp luâ ̣t liên quan đến quyết đi ̣nh hành chính , hành vi
hành chính đó. Do vâ ̣y, bản thân quyết định hành chí nh, hành vi hành chính đã thể
hiê ̣n ý chí đơn phương của chủ thể quản lý và thể hiê ̣n tính bất bình đẳng giữa chủ
thể quản lý và chủ thể bi ̣quản lý . Chính vì vậy, khi tranh chấp phát sinh từ viê ̣c ban
hành quyết định hành chính hay quá trình thực hiện hành vi hành chính này giữa các

27. 23
bên sẽ khó có thể có sự bình đẳng để giải quyết tranh chấp đó . Bởi vâ ̣y quá trình
giải quyết khiếu kiện tại Tòa án sẽ gặp rất nhiều khó khăn phát sin h từ đă ̣c thù này ,
đó chính là sự bất hợp tác của chủ thể quản lý đã ban hành các quyết đi ̣nh hành
chính hay thực hiện các hành vi hành chính bị khiếu kiện này.
Đối tượng của hoạt động giải quyết khiếu kiện hành chí nh ở Viê ̣t Nam hiê ̣n
nay mới chỉ dừ ng ở viê ̣c giải quyết khiếu kiê ̣n đối với các quyết đi ̣nh hành chính ,
hành vi hành chính chứ chưa giải quyết đến các khiếu kiện văn bản quy phạm pháp
luâ ̣t và các hành vi của một số các chứ c danh cao cấp của Nhà nước.
* Đương sự trong hoạt động giải quyết khiếu kiện hà nh chính
Đương sự trong hoa ̣t động giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính là người khởi
kiê ̣n, người bi ̣kiê ̣n và người có quyền lợi nghĩa vụliên quan, trong đó người bi ̣kiê ̣n
luôn là cơ quan công quyền hoă ̣c người có thẩm quyền của cơ quan nhà nước - là
chủ thể đặc biệt . Bởi vâ ̣y giữa người khởi kiê ̣n và người bi ̣kiê ̣n luôn tồn ta ̣i một
mối quan hê ̣bất bình đẳng và thế yếu luôn thuộc về phía bên người khởi kiê ̣n.
Quá trình giải quyết khiếu kiện hành chính chính là quá trình Tòa án đưa ra
phán quyết đối với tranh chấp phát sinh giữa người khởi kiện và người bị kiện . Toàn
bộquá trình giải quyết tranh chấp phát sinh giữa người khởi kiện và người bị kiện
(quá trình giải quyết khiếu kiện hành chính ) và đưa ra phán quyết của Tòa án luôn
được thực hiê ̣n trên cơ sở nguyên tắc đảm bảo tính khách quan , công bằng và đúng
pháp luật. Do vâ ̣y quá trình giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính đã ta ̣o ra sự bình đẳng
trong mối quan hê ̣giữa các đương sự và bảo vê ̣được quyền , lợi ích hợp pháp của
bên yếu thế - người khởi kiê ̣n trong tr ường hợp các quyết định hành chính , hành vi
hành chính bị tuyên là bất hợp pháp , ngược la ̣i sẽ bảo vê ̣được quyền , lợi ích hợp
pháp của người bị kiện nếu như các quyết định hành chính , hành vi hành chính bị
tuyên là hợp pháp.
* Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu kiện hành chính
Thời gian từ 01/07/1996 cho đến 30/06/2011, trình tự , thủ tục giải quyết
khiếu kiê ̣n hành chính được tuân theo thủ tục tố tụng hành chính quy đi ̣nh ta ̣i Pháp
lê ̣nh thủ tục giải quyết các vụán hành chính năm 1996, Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung

28. 24
pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1998 và Pháp lệnh sửa đổi ,
bổ sung pháp lê ̣nh thủ tục giải quyết các vụán hành chính năm 2006.
Thời gian từ 01/07/2011 cho đến nay, trình tự, thủ tục giải quyết khiếu kiện
hành chính được tuân theo Luật tố tụng hành chính . Như vậy trình tự thủ tục giải
quyết khiếu kiên hành chính là trình tự tư pháp . Qua quy định của luật thực định
cũng như từ thực tiễn, có thể thấy rằng mă ̣c dù trình tự, thủ tục giải quyết khiếu kiện
hành chính được thực hiện theo quy định của Luật tố tụng hành chính nhưng có khá
nhiều nét tương đồng với tố tụng dân sự.
1.2. Pháp luật về giải quyết khiếu kiện hành chính
1.2.1. Sự hình thành và phát triển của phá p luật về giải quyết khiếu kiê ̣n
hành chính Việt Nam
Căn cứ vào các tài liệu lịch sử ít ỏi còn sót lại cho cho thấy , ngay sau khi
Nhà nước dân chủ kiểu mới được thành lập đã thể hiện sự thừa nhận quyền phản
kháng các quyết định hành chính bất hợp pháp [31, tr.30] hay nói một cách khác đi
quyền được khiếu kiê ̣n các quyết đi ̣nh hành chính bất hợp pháp và viê ̣c giải quyết
các khiếu kiện hành chính đã được thừa nhận và ghi nhận trong hệ thống văn bản
pháp luật của Nhà nước.
Xét về lịch sử Việt Nam từ trước Cách mạng Tháng Tám theo một đạo dụ ,
chính quyền thực dân Pháp ở Việt Nam đã thành lập ra tòa hành chính để xét xử
một số khiếu kiê ̣n hành chính ví dụtranh chấp về thuế [31, tr.30]. Có thể nói đây là
tiền đề sơ khai ban đầu về giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính ta ̣i Viê ̣t Nam.
Nhìn lại chặng đường phát triển của hệ thống pháp luật về giải quyế t khiếu
kiê ̣n hành chính ta ̣i Viê ̣t Nam có thể chia ra 2 giai đoa ̣n, đó là: Giai đoa ̣n trước ngày
01 tháng 07 năm 1996 (Giai đoa ̣n trước khi ban hành Pháp lê ̣nh thủ tục giải quyết
các vụ án hành chính) và Giai đoạn từ 01 tháng 07 năm 1996 cho đến nay.
1.2.1.1. Pháp luật về giải quyết khiếu kiện hành chính tại Việt Nam giai đoạn
trướ c ngà y 01 tháng 07 năm 1996 (Giai đoạn trướ c khi ban hà nh Phá p lệnh thủ tục
giải quyết các vụ án hành chính)
Căn cứ vào hoàn cảnh lịch sử Việt Nam giai đoạn từ khi thành lập nước Việt

29. 25
Nam Dân chủ Cộng hòa cho đến trước ngày 01 tháng 07 năm 1996, có hai thời kỳ
lịch sử đó là giai đoạn từ khi thành lập nước (ngày 02 tháng 09 năm 1945) cho đến
ngày toàn vẹn lãnh thổ, thống nhất đất nước (ngày 30 tháng 04 năm 1975). Bởi vâ ̣y,
pháp luật về giải quyết khiếu kiện hành chính tại Việt Nam trong giai đoạn này cũng
phù hợp với hoàn cảnh lịch sử và tình hình xã hội của đất nước.
* Pháp luật về giải quyết khiếu kiện hành chính tại Việt Nam thời kỳ từ khi
thành lập nước (ngày 02 tháng 09 năm 1945) cho đến ngà y toà n vẹn lãnh thổ, thống
nhất đất nướ c (ngày 30 tháng 04 năm 1975)
Sau thắn g lợi của Cách ma ̣ng tháng Tám năm 1945, ngày 2 tháng 9 năm
1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập , tuyên bố thành lâ ̣p nước
Viê ̣t Nam Dân chủ Cộng hòa . Chỉ vỏn vẹn một tháng sau khi tuyên bố thành lập
nước, chính quyền dân chủ nhân dân đã ban hành Sắc lê ̣nh số 41/SL ngày 03 tháng
10 năm 1945 với nội dung giao Ty Pháp chế và Hành chính ,Ty Hành chính tố tụng
và Hành chính kiểm sát cho BộNội vụvà Toà án hành chính cho BộTư pháp được
tiếp quản (Đây là các công sở và các cơ quan trước thuộc Phủ Toàn quyền Đông
Dương của chế độcũ được chuyển sang các Bộ của Chính phủ lâm thời Việt Nam ).
Có thể nói Sắc lệnh số 41/SL ngày 03 tháng 10 năm 1945 là văn bản pháp luật đầu
tiên của Viê ̣t Nam đề câ ̣p đến cơ quan có liên quan đến giải quyết khiếu kiê ̣n hành
chính. Tuy nhiên ta ̣i Sắc lê ̣nh này không hề nhắc đến chứ c năng , nhiê ̣m vụ, quyền
hạn của cơ quan giải quyết khiếu kiện hành chính mà chỉ đề cập đến vi ệc chuyển
giao, bàn giao và tiếp quản về bất động sản, động sản và con người (nhân viên).
Sau khi điều hành đất nước một thời gian , Chính Phủ Việt Nam Dân chủ
Cộng hòa đã ban hành Luâ ̣t thuế trực thu Viê ̣t Nam kèm theo Sắc lê ̣nh số 49/SL
ngày 18 tháng 06 năm 1949. Tại điều 120 của Luật này đã quy định:
Thời ha ̣n chống nghi ̣quyết của Bộtrưởng BộTài chính lên Tòa
án Hành chính là 15 ngày kể từ ngày nhận được nghị quyết kể trên .
Nếu quá ha ̣n 6 tháng kể từ ngày đệ đơn xin miễn hoặc giảm đến
Ty Thuế trực thu, người chi ̣u thuế không được BộTài chính báo cho biết

30. 26
kết quả lời thỉnh cầu của mình thì có quyền khiếu na ̣i trước Tòa án Hành
chính, không cần phải đợi nghị quyết của Bộ trưởng Bộ Tài chính [12].
Như vâ ̣y , có thể nói Luật thuế trực thu Việt Nam ban hành kèm theo Sắc
lê ̣nh số 49/SL ngày 18 tháng 06 năm 1949 là văn bản pháp luật đầu tiên của Việt
Nam đề câ ̣p cụthể về quyền kh iếu kiê ̣n hành chính và cơ quan giải quyết khiếu
kiê ̣n hành chính - Đây là các quy đi ̣nh sơ khai ban đầu của hê ̣thống pháp luâ ̣t Viê ̣t
Nam về giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính mă ̣c dù khi đó pháp luâ ̣t mới chỉ sử dụng
thuâ ̣t ngữ “khiêú nại”.
Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp người ta không còn thấy nghe nói đến
hoạt động của cơ quan này và cũng không có tư liệu lịch sử nào cho thấy có sự giải
tán hay sáp nhập nó với một cơ quan nào khác . Mặc dù vậy, vẫn có những vụviê ̣c
có thể coi là khiếu kiện hành chính được giao cho tòa án xét xử.
Cuộc kháng chiến chống Thực dân Pháp đã kết thúc bằng thắng lợi Ðiện
Biên Phủ (07/05/1954) buộc chúng phải chấp nhận thương lượng và ký kết hiệp
định Giơnevơ về Ðông Dương (20/07/1954). Một nửa nước được giải phóng . Viê ̣t
Nam bi ̣chia cắt thành hai miền . Miền Bắc là Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do
chủ tịch Hồ Chí Minh và Việt Minh lãnh đạo kể từ Cách mạng tháng Tám năm
1945, đã chính thức được các nước xã hội chủ nghĩa công nhận là một quốc gia độc
lập. Thủ đô đất nước là Hà Nội. Nhà nước Quốc gia Việt Nam (Viê ̣t Nam Cộng
hòa) ở miền Nam do quốc trưởng Bảo Đại đứng đầu được sự hậu thuẫn
của Pháp và Mỹ, được các nước phương Tây và một số nước thế giới thứ ba công
nhận, có thủ đô là Sài Gòn. Với hai chế độchính tri ̣khác nhau đã dẫn đến hê ̣thống
và pháp luật về giải quyết khiếu kiện hành chính cũng có sự phát triển khác nhau .
+ Hệthống phá p luật về giải quyết khiếu kiện hà nh chính của chính quyền
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ở Miền Bắc (Chính quyền Miền Bắc Việt Nam)
Nhìn lại, pháp luật về giải quyết khiếu kiện hà nh chính của chính quyền Việt
Nam Dân chủ Cộng hòa ở Miền Bắc (Chính quyền Miền Bắc Việt Nam ) giai đoa ̣n
từ khi đất nước bi ̣chia cắt cho đến trước khi thống nhất toàn ve ̣n lãnh thổ
(30/04/1975), có thể nói rằng giai đoạn này hệ thống pháp luật về giải quyết khiếu
kiê ̣n hành chính chưa thực sự phát triển . Trong suốt thời gian từ ngày 20 tháng 07

31. 27
năm 1954 cho đến ngày 30 tháng 04 năm 1975, chính quyền Việt Nam Dân chủ
Cộng hòa chỉ ban hành duy nhất được duy nhất một văn bản pháp luật đề cập đến
giải quyết khiếu kiện hành chính trong lĩnh vực bầu cử , đó là Sắc luâ ̣t số 004-SLT
ngày 20 tháng 07 năm 1957 về bầu cử Hội đồng nhân dân và Ủ y ban nhân dân.
Điều 15 của Sắc luật này quy định:
Kể từ ngày niêm yết và châ ̣m nhất là 25 ngày trước ngày bầu cử ,
các cử tri có quyền kiểm soát danh sách cử tri , nếu thấy có sai lầm hoă ̣c
thiếu xsót thì gử i giấy khiếu na ̣i đến cơ quan lâ ̣p danh sách . Trong thời
hạn ba ngày cơ quan lập dan h sách phải giải quyết xong khiếu na ̣i ; nếu
người khiếu na ̣i chưa đồng ý về cách giải quyết đó thì có thể khiếu na ̣i
lên Tòa án nhân dân huyê ̣n, châu hay là thành phố [13].
+ Hệthống phá p luật về giải quyết khiếu kiện hà n h chính của chính quyền
Nhà nước Quốc gia Việt Nam ở Miền Nam (Chính quyền Miền Nam Việt Nam)
Ngược la ̣i với Miền Bắc , có thể nói pháp l uâ ̣t về giải quyết khiếu kiê ̣n hành
chính của chính quyền Miền Nam Việt Nam tương đối phát triển và hoàn chỉnh , rõ
ràng và đầy đủ. Liên quan đến hoa ̣t động giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính, pháp luật
của chính quyền Miền Nam cộng hòa quy đi ̣nh rất rõ cơ quan nào có chứ c năng giải
quyết khiếu kiê ̣n hành chính và thẩm quyền xét xử cụthể của cơ quan đó ra sao.
Đề câ ̣p đến hê ̣thống văn bản pháp luâ ̣t của chính quyền Nhà nước Quốc gia
Việt Nam ở Miền Nam về giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính phải kể đến Pháp lê ̣nh
số 02 ngày 05 tháng 01 năm 1950, Pháp lệnh số 36 ngày 08 tháng 11 năm 1954
(Sử a đổi Pháp lê ̣nh số 02 ngày 05 tháng 01 năm 1950), Pháp lệnh số 38 ngày 09
tháng 11 năm 1954, Pháp lệnh số 40 ngày 15 tháng 11 năm 1954 và đặc biệt là
Hiến pháp năm 1967 và các Đạo luật như là Luật tổ chức tòa á n số 007/68 ngày 03
tháng 09 năm 1968 quy đi ̣nh về tổ chứ c , hoạt động của Tòa án tối cao ; Đa ̣o luâ ̣t
ngày 31 tháng 10 năm 1968, Đa ̣o luâ ̣t số 010/71 ngày 29 tháng 06 năm 1971.
Theo quy đi ̣nh ta ̣i các văn bản pháp luâ ̣t về giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính
trên đây thì cơ quan giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính của chính quyền Miền Nam
Viê ̣t Nam lúc đó được giao cho Tòa án hành chính (Đây là một trong các tòa án đă ̣c
biê ̣t, là cơ quan tư pháp địa phương , thuộc nhánh quyền lực tư pháp ), Tham chính

32. 28
viê ̣n và Tòa án tối cao . Ngoài ra còn có những tòa án hành chính chuyên biệt được
quy đi ̣nh ta ̣i các văn bản pháp luâ ̣t riêng , chẳng ha ̣n như tòa án tài chính , tòa án bảo
hiểm xã hội.
• Tòa án hành chính được thiết lập theo Pháp lệnh số 02 ngày 05 tháng 01
năm 1950 được sử a đổi theo Pháp lê ̣nh số 36 ngày 08 tháng 11 năm 1954. Tòa án
hành chính có Chánh án, Phó chánh án, một số bồi thẩm viên và một ủy viên Chính
Phủ do Bộ trưởng tư pháp bổ nhiệm (từ năm 1968).
• Quy chế tổ chứ c và hoa ̣t động của tòa án hành chính được quy đi ̣nh ta ̣i
Pháp lệnh số 40 ngày 15/11/1950.
• Về thẩm quyền Tòa hành chính là cấp xét xử sơ thẩm mọi k hiếu kiê ̣n đối
với các quyết đi ̣nh hành chính cá biê ̣t liên quan đến các công chứ c cán bộ ; các tranh
chấp về trách nhiê ̣m của pháp nhân công quyền và các tranh chấp hành chính khác .
Đồng thời Tòa án hành chính cũng có thẩ m quyền giải quyết tất cả các tranh chấp
liên quan đến các khoản thuế trực thu.
• Ngoài ra còn có một tòa hành chính chuyên biệt có thẩm quyền giải quyết
các khiếu kiện trong lĩnh vực trợ cấp cho các con cựu binh, thương binh.
• Tham chính viê ̣n được thành lâ ̣p theo Pháp lê ̣nh số 38 ngày 09 tháng 11
năm 1954. Tham chính viê ̣n gồm một Chủ ti ̣ch , một hoă ̣c hai Phó Chủ ti ̣ch , các cố
vấn và chuyên viên mà số lượng tùy theo nhu cầu công viê ̣c .
• Quy chế tổ chứ c của tham chính viê ̣n được chia thành ba ban chính : Ban tố
tụng, Ban hành chính và Hội đồng toàn thể . Quy chế hoa ̣t động gồm có hai chứ c
năng (chứ c năng kép) đó là: Tư vấn pháp luâ ̣t và giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính.
• Về thẩm quyền giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính (thẩm quyền tố tụng ),
tham chính viê ̣n có thẩm quyền xét xử sơ thẩm đồng thời chung thẩm một số tranh
chấp do luâ ̣t đi ̣nh chẳng ha ̣n tất cả các tranh chấp cá nhân liên quan đến c ác công
chứ c được tổng thống bổ nhiê ̣m ; xét xử phúc thẩm các bản án của tòa án hành
chính; xét xử giám đốc thẩm các bản án , quyết đi ̣nh của cơ quan giải quyết khiếu
kiê ̣n hành chính chuyên biê ̣t , chẳng ha ̣n như tòa án về trợcấp (Theo Điều 3 của
Pháp lệnh số 38 ngày 09/11/1954).

33. 29
Với sự ra đời của Luâ ̣t tổ chứ c tòa án số 007/68 ngày 03/09/1968 quy đi ̣nh về
tổ chứ c, hoạt động của Tòa án tối cao , thì các khiếu kiện giám đốc thẩm trước đây
thuộc thẩm quyền của tham chính viê ̣n (các quyết định, bản án cuối cùng của tất cả
các cơ quan giải quyết khiếu kiện hành chính ) được chuyển cho tòa án hành chính
trong ban giám đốc thẩm của tòa án tối cao giải quyết .
• Ngoài thẩm quyền giải quyết khiếu kiện hành chính tham chính viện có
chứ c năng tư vấn chung về pháp luâ ̣t . Theo điều 11 của Pháp lệnh số 38 ngày
09/11/1954 thì Tham chính viện cho ý kiến về những vấn đề liên quan đến Hiến
pháp, pháp luật, hành chính mà Chính Phủ có thể nghe hoặc không nghe theo.
• Tòa án tối cao là một cơ quan độc lập (Điều 76 Hiến pháp ngày 01 tháng
04 năm 1967), thẩm quyền được xác đi ̣nh ta ̣i Điều 80 và 83 Hiến pháp ngày 01
tháng 04 năm 1967 và được cụ thể hóa tại Đạo luật 007/68 ngày 03 tháng 09 năm
1968 và Đạo luật số 010/71 ngày 29 tháng 06 năm 1971. Tòa án tối cao gồm 15
thẩm phán do Quốc hội bầu và Tổng thống bổ nhiê ̣m. Tòa án tối cao có chức năng:
• Phán quyết về tính hợp hiến của các Đạo luật , sắc lê ̣nh , nghị định ; giải
tán đảng chính trị có xu hướng chống nhà nước ; là cơ quan xét xử cao nhất đối
với mọi vụviê ̣c ;
• Chứ c năng giải thích Hiến pháp ; quản lý ngành tư pháp; lâ ̣p danh sách ứ ng
viên Tổng thống và Phó tổng thống; giám đốc tính hợp pháp của các cuộc bầu cử;
• Chứ c năng giải quyết các khiếu kiê ̣n hành chính bao gồm khiếu kiê ̣n đòi
hủy bỏ một văn bản (Khiếu kiê ̣n đò i hủy bỏ có mục đích ) và khiếu kiện về trách
nhiê ̣m (Khiếu kiê ̣n đầy đủ ).
Khiếu kiê ̣n đòi hủy bỏ một văn bản hay khiếu kiê ̣n đòi hủy bỏ có mục đích
cho phép tòa án xem xét tính hợp pháp của một quyết đi ̣nh hành chính , trên cơ sở
đó hủy bỏ quyết đi ̣nh này.
Khiếu kiê ̣n về trách nhiê ̣m hay khiếu kiê ̣n đầy đủ : người khiếu kiê ̣n có thể
yêu cầu tòa án xem xét trách nhiê ̣m bồi thường của cơ quan nhà nước đã gây thiê ̣t
hại cho mình hoặc tranh chấp về khế ước hành chính.

34. 30
* Pháp luật về giải quyết khiếu kiện hành chính tại Việt Nam thời kỳ từ khi
toàn vẹn lãnh thổ, thống nhất đất nướ c (ngày 30 tháng 04 năm 1975) cho đến trướ c
ngày 01 tháng 07 năm 1996
Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ở miền Nam trong suốt
giai đoa ̣n 1954 - 1975 thắng lợi đánh dấu bằng sự kiê ̣n ngày 30 tháng 04 năm 1975
Quân Giải Phóng Miền Nam tiến vào Sài Gòn. Chính quyền Quân quản Cộng hòa
Miền Nam Việt Nam tiếp quản Việt Nam Cộng hòa, xóa bỏ ranh giới quân sự vĩ
tuyến 17. Chiến tranh kết thúc, Viê ̣t nam chính thứ c thống nhất và toàn ve ̣n lãnh thổ.
Sau khi thống nhất đất nước, bên ca ̣nh viê ̣c kế thừ a các văn bản pháp luâ ̣t về
giải quyết khiếu kiện đã ban hành trước đó , các cơ quan Nhà nước đã ban hành
thêm một số quy đi ̣nh về giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính , đó là : Quyết đi ̣nh số
10/HĐBT ngày 14 tháng 01 năm 1985 của Hội đồng Bộ trưởng về việc chuyển Toà
án nhân dân xét xử những việc tranh chấp trong lao động ; Nghị quyết số 03/HĐTP
ngày 19 tháng 10 năm 1990 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao;
Thông tư liên ngành số 64/TTLN ngày 03 tháng 05 năm 1990 của Tòa án nhân dân
tối cao, Viê ̣n kiểm sát nhân dân tối cao và Tổng cục Quản lý Ruộng đất ; Đặc biệt ở
cấp độcao hơn phải kể đến Pháp lê ̣nh thủ tục giải quyết cá c vụán dân sự.
Nhìn vào các quy định tại các văn bản pháp luật mới được ban hành trong
thời kỳ này đã thể hiê ̣n rất rõ xu hướng giao cho Tòa án giải quyết các khiếu kiê ̣n
hành chính. Tuy nhiên, viê ̣c giải quyết khiếu kiê ̣ n hành chính ta ̣i Tòa án mới chỉ
được xem như là một vấn đề kèm theo trong viê ̣c giải quyết các vụviê ̣c dân sự chứ
chưa có nguyên tắc thống nhất tổng quát thừ a nhâ ̣n hoa ̣t động giải quyết khiếu kiê ̣n
hành chính với tư các h là một lĩnh vực độc lâ ̣p và hoa ̣t động này vẫn nằm trong
khuôn khổ và áp dụng trình tự, thủ tục dân sự mà thôi.
Như vâ ̣y có thể nói rằng trong suốt giai đoa ̣n kể từ khi thành lâ ̣p Nước Viê ̣t
Nam dân chủ Cộng hòa cho đến t rước ngày 01 tháng 07 năm 1996, hê ̣thống văn
bản pháp luật của chúng ta đã có các quy định về việc giải quyết khiếu kiện hành
chính. Tuy nhiên, pháp luật về giải quyết khiếu kiện hành chính mới chỉ được quy
đi ̣nh rải rác ở một số văn bản pháp luật ở mức độ khác nhau mà chưa được tập trung

35. 31
thành một lĩnh vực độc lập . Điều này hoàn toàn phù hợp với điều kiê ̣n li ̣ch sử của
đất nước mới được thành lâ ̣p , phải trải qua cuộc kháng chiến ké o dài suốt 30 năm
mới giành được độc lâ ̣p toàn ve ̣n lãnh thổ và bước đầu trong thời kỳ tiến hành xây
dựng đất nước. Mă ̣t khác, với mục tiêu xác đi ̣nh Nhà nước ta là nhà nước “của dân ,
do dân và vì dân” (Hiến Pháp năm 1946, 1959, 1980, 1992, 2013), do vâ ̣y, trước hết
cơ quan nhà nước cụthể là cơ quan hành chính hoa ̣t động là vì lợi ích của người
dân nên không có lý do để người dân đi kiê ̣n la ̣i chính nhà nước . Hơn nữa, nguyên
tắc “Lợi ích cá nhân đă ̣t dưới lợi ích tâ ̣p thể” nên viê ̣c một cá nhân đòi la ̣i lợi ích
cho mình khi phản đối một quyết đi ̣nh của cơ quan hành chính đa ̣i diê ̣n cho lợi ích
tâ ̣p thể là khó có thể chấp nhâ ̣n . Những sai sót trong quá trình hoa ̣t động của cơ
quan hành chính có thể được giải quyết bằng hình thứ c tự sử a chữa trong nội bộcơ
quan hành chính là đủ . Bởi vâ ̣y, về mă ̣t lý luâ ̣n chúng ta đã không thừ a nhâ ̣n hoa ̣t
động giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính là một l ĩnh vực hoạt động độc lập với hoạt
động quản lý hành chính.
1.2.1.2. Pháp luật về giải quyết khiếu kiện hành chính tại Việt Nam giai đoạn
từ 01 tháng 07 năm 1996 đến trước 2010
Đây là giai đoa ̣n đất nước bước sang thời kỳ Đổi m ới. Viê ̣t Nam đã có đổi
mới và những cải cách về chính tri ̣ , kinh tế và một số mă ̣t xã hội . Cùng với sự đổi
mới trên mọi phương diê ̣n của đời sống xã hội , pháp luật về giải quyết khiếu kiện
hành chính thời kỳ này đã có sự tiến bộ vượt bậc , hoạt động giải quyết khiếu kiện
hành chính đã được thừa nhận với tư cách là một lĩnh vực độc lập , có cơ quan
chuyên trách giải quyết theo trình tự, thủ tục riêng đặc thù.
Sau một thời gian dài với rất nhiều nghiên cứ u của các cơ quan ban ngành và
các cuộc hội thảo , thảo luận, Quốc hội đã quyết đi ̣nh cơ quan giải quyết khiếu kiê ̣n
hành chính là Tòa án và phương án tổ chức cơ quan giải quyết khiếu kiện hành
chính trong tòa án là Tòa hành chính . Tòa hành chính là một phân tòa trong hệ
thống tòa án nhân dân giống như các tòa hình sự, dân sự, lao động, kinh tế.
Ngày 28 tháng 10 năm 1995, Quốc hội đã thông qua Luâ ̣t sử a đổi , bổ sung
một số điều của Luật tổ chức Tòa án nhân dân (có hiệu lực từ 01 tháng 6 năm 1996)
thiết lâ ̣p tòa hành chính.

36. 32
Tại Điều 1 Luâ ̣t sử a đổi, bổ sung một số điều của Luâ ̣t tổ chứ c Tòa án nhân
dân Toà án nhân dân tối cao ngày 28 tháng 10 năm 1995 quy đi ̣nh:
Tòa án nhân dân tối cao, các Toà án nhân dân địa phương, các Toà
án quân sự và các Toà án khác do luật định là các cơ quan xét xử của
nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Toà án xét xử những vụ án hình sự, dân sự, hôn nhân và gia đình,
lao động, kinh tế, hành chính và giải quyết những việc khác theo quy
định của pháp luật [23].
Về mă ̣t cơ cấu tổ chứ c : Tại Tòa án nhân dân tối cao và Tòa án nhân dân
tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có Tòa hành chính (Khoản 2 Điều 17 và
khoản 1 Điều 27). Tại các tòa án nhân dân huyện , quận, thị xã , thành phố trực
thuộc tỉnh chỉ có các thẩm phán xét xử hành chính.
Ngay sau khi thiết lâ ̣p Tòa hành chính là một phân tòa trong hê ̣thống Tòa án
nhân dân là cơ quan giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính , toàn bộ trình tự , thủ tục
riêng, đă ̣c thù của hoa ̣t động giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính ta ̣i Tòa hành chính
cũng được thiết lập.
Ngày 21 tháng 05 năm 1995, Ủy ban thường vụQuốc hội đã thông qua Pháp
lê ̣nh thủ tục giải quyết các vụán hành chính và chính thứ c có hiê ̣u lực từ 01 tháng 7
năm 1996. Có thể nói Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính (Sau đây gọi
tắt là “Pháp lệnh năm 1996”) là bước ngoặt đặc biệt quan trọng trong quá trình phát
triển của pháp luâ ̣t về giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính , bởi lần đầu tiên trong hê ̣
thống văn bản pháp luâ ̣t về giải quyết khiếu kiê ̣n hành chính có văn bản chính thức ở
mứ c Pháp lê ̣nh (văn bản pháp luâ ̣t ở mứ c độcao ) quy đi ̣nh rõ ràng và tương đối đầy
đủ về quyền khởi kiê ̣n vụán hành chính , điều kiê ̣n và thời hiê ̣u khởi kiê ̣n, đối tượng
khởi kiê ̣n cũng như các quy đi ̣nh về trình tự thủ tục giải quyết vụán hành chính và
cũng là lần đầu tiên trong lịch sử phát triển của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Viê ̣t Nam pháp luâ ̣t thừ a nhâ ̣n quyền khởi kiê ̣n vụán hành chính ra trước Tòa á n đối
với các quyết đi ̣nh hành chính, hành vi hành chính của cơ quan công quyền.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiê ̣n để phù hợp với pháp luâ ̣t về khiếu na ̣i ,