Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864 Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net Download luận văn thạc sĩ ngành quản lí giáo dục với đề tài: Biện pháp quản lí hoạt động dạy học của hiệu trưởng các trường THCS huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, cho các bạn tham khảo 50000523

1. i
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
NGUYỄN SƠN THÀNH
BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ
Chuyên ngành: Quản lí giáo dục
Mã số: 60140114
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS. NGUYỄN SỸ THƢ
Thừa Thiên Huế, năm 2016

2. ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng
tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là
trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa
từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN
Nguyễn Sơn Thành

3. iii
LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến:
- Ban Giám đốc Đại học Huế;
- Ban Giám hiệu Trường Đại học sư phạm Huế;
- Khoa Tâm lí giáo dục;
- Phòng Quản lí đào tạo sau đại học;
- Quý thầy, cô giáo giảng dạy lớp Cao học quản lí giáo dục khóa XXIII
Trường Đại học sư phạm Huế.
Đã tận tình giảng dạy, tạo mọi điều kiện cho tác giả trong suốt quá trình
học tập, nghiên cứu và làm luận văn.
Đặc biệt, xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến PGS.TS
Nguyễn Sỹ Thƣ, người thầy trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Xin trân trọng và chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, quan tâm của các đồng
chí lãnh đạo Sở GD&ĐT Quảng Trị, cán bộ và chuyên viên Phòng GD&ĐT
Gio Linh, CBQL, GV các trường trung học cơ sở huyện Gio Linh đã cung
cấp tài liệu, số liệu, những thông tin cần thiết để tôi nghiên cứu. Cảm ơn sâu
sắc đến gia đình, người thân, bạn bè đã động viên, khích lệ, giúp đỡ và ủng hộ
về mọi mặt, đồng thời chia sẻ, cảm thông với những khó khăn trong quá trình
học tập, nghiên cứu.
Mặc dù đã rất cố gắng nhưng luận văn chắc chắn không thể tránh khỏi
những thiếu sót, với tinh thần cầu thị, tác giả mong nhận được ý kiến chỉ dẫn,
góp ý của quí thầy cô, các bạn đồng nghiệp và những người quan tâm đến
luận văn.
Xin chân thành cảm ơn!
Thừa thiên Huế, tháng 9 năm 2016
TÁC GIẢ LUẬN VĂN
Nguyễn Sơn Thành

4. 1
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa ...............................................................................................................i
Lời cam đoan...............................................................................................................ii
Lời cảm ơn ................................................................................................................ iii
MỤC LỤC...................................................................................................................1
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .........................................................................5
DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ SƠ ĐỒ......................................................................6
PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................7
1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................................7
2. Mục đích nghiên cứu...............................................................................................9
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................................9
4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................9
5. Nhiệm vụ nghiên cứu..............................................................................................9
6. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................10
7. Phạm vi nghiên cứu...............................................................................................10
8. Cấu trúc của luận văn............................................................................................10
NỘI DUNG ..............................................................................................................11
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ..........................................................................11
1.1. Khái quát lịch sử vấn đề nghiên cứu..................................................................11
1.2. Một số khái niệm cơ bản....................................................................................13
1.2.1. Quản lí.............................................................................................................13
1.2.2. Quản lí giáo dục ..............................................................................................15
1.2.3. Quản lí nhà trường ..........................................................................................15
1.2.4. Dạy học và quản lí HĐDH..............................................................................17
1.3. Mục tiêu, vị trí, nhiệm vụ của trường trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục
quốc dân ....................................................................................................................18
1.3.1. Vị trí, tính chất của trường THCS...................................................................18
1.3.2. Mục tiêu giáo dục của trường THCS ..............................................................19
1.3.3. Mục tiêu quản lí trường THCS .......................................................................19
1.3.4. Nhiệm vụ của trường THCS ...........................................................................19
1.4. Quản lí HĐDH của HT trường THCS trong giai đoạn hiện nay .......................20

5. 2
1.4.1. Tiêu chuẩn, nhiệm vụ, quyền hạn và vai trò của HT THCS...........................20
1.4.2. Chức năng, phương tiện quản lí HĐDH của người hiệu trưởng trường THCS........22
1.4.3. Yêu cầu quản lí HĐDH của trường THCS trong GĐ hiện nay ......................24
1.5. Nội dung quản lí HĐDH của hiệu trưởng THCS...............................................29
1.5.1. Quản lí xây dựng, thực hiện kế hoạch dạy học của nhà trường......................29
1.5.2. Quản lí xây dựng, thực hiện kế hoạch DH của tổ chuyên môn, GV...............30
1.5.3. Quản lí hoạt động dạy của giáo viên...............................................................30
1.5.4. Quản lí hoạt động học của học sinh ................................................................34
1.5.5. Quản lí hoạt động bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho
giáo viên....................................................................................................................35
Tiểu kết chương 1......................................................................................................37
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CỦA
HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN GIO LINH,
TỈNH QUẢNG TRỊ................................................................................................38
2.1. Khái quát đặc điểm tình hình kinh tế xã hội, giáo dục huyện Gio Linh, tỉnh
Quảng Trị ..................................................................................................................38
2.1.1. Đặc điểm về kinh tế - xã hội ...........................................................................38
2.1.2. Đặc điểm về giáo dục Gio Linh ......................................................................40
2.2. Khái quát về quá trình khảo sát thực trạng ........................................................42
2.2.1. Mục đích khảo sát ...........................................................................................43
2.2.2. Nội dung khảo sát............................................................................................43
2.2.3. Đối tượng khảo sát ..........................................................................................45
2.2.4. Phương pháp khảo sát .....................................................................................45
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học ở các trường THCS huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị....45
2.3.1. Về quy mô, số lượng.......................................................................................45
2.3.2. Về chất lượng ..................................................................................................46
2.3.3. Tình hình về công tác xây dựng đội ngũ.........................................................49
2.3.4. Tình hình về đội ngũ hiệu trưởng các trường THCS ......................................51
2.3.5. Tình hình về cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học ..........................................53
2.4. Thực trạng quản lí HĐDH ở các trường THCS huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị .......54
2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lí về HĐDH trong trường THCS hiện nay...54
2.4.2. Thực trạng việc thực hiện các biện pháp quản lí dạy học của HT THCS huyện
Gio Linh ....................................................................................................................56

6. 3
2.4.3. Kết quả nghiên cứu qua trao đổi với các chuyên gia, tham dự hội thảo, dự
giờ, quan sát hoạt động sư phạm và các hình thức khác...........................................60
2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lí hoạt động dạy học của HT các trường
THCS huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị ....................................................................61
2.5.1. Những điểm mạnh...........................................................................................62
2.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân......................................................................62
Tiểu kết chương 2......................................................................................................66
Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CỦA
HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN GIO LINH,
TỈNH QUẢNG TRỊ................................................................................................67
3.1. Những nguyên tắc đề xuất biện pháp.................................................................67
3.1.1. Đảm bảo tính pháp lí.......................................................................................67
3.1.2. Đảm bảo tính hệ thống ....................................................................................67
3.1.3. Đảm bảo tính kế thừa và hướng đích ..............................................................67
3.1.4. Đảm bảo tính khả thi.......................................................................................67
3.2. Các biện pháp quản lí HĐDH của hiệu trưởng các trường THCS huyện Gio
Linh, tỉnh Quảng Trị .................................................................................................68
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của công tác quản lí dạy
học cán bộ quản lí giáo dục, giáo viên......................................................................68
3.2.2. Biện pháp 2: Tăng cường bồi dưỡng nghiệp vụ, nâng cao trình độ chuyên
môn của đội ngũ CBQL, GV, NV đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục .....................71
3.2.3. Biện pháp 3: Quản lí việc thực hiện chương trình, kế hoạch, nội dung dạy học
của giáo viên .............................................................................................................75
3.2.4. Biện pháp 4: Tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra việc thực hiện quy chế chuyên môn
của giáo viên .............................................................................................................77
3.2.5. Biện pháp 5: Tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra việc đổi mới PPDH của đội ngũ giáo viên ..82
3.2.6. Biện pháp 6: Đổi mới kiểm tra, đánh giá nhằm phát huy tính tích cực học tập
của học sinh...............................................................................................................85
3.2.7. Biện pháp 7: Quản lí hoạt động xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị, công
tác xã hội hóa phục vụ HĐDH ..................................................................................88
3.3. Khảo nghiệm về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lí hoạt
động dạy học .............................................................................................................91
3.3.1. Các bước khảo nghiệm....................................................................................91

7. 4
3.3.2.Tổng hợp kết quả khảo sát ý kiến chuyên gia..................................................92
Tiểu kết chương 3......................................................................................................94
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.........................................................................95
1. Kết luận .................................................................................................................95
2. Khuyến nghị..........................................................................................................96
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................98
PHỤ LỤC

8. 5
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ
BCHTW:
BGH:
CBQL:
CNTT:
CNH-HĐH:
CSVC:
ĐDDH:
ĐMGD:
ĐMPPDH:
GD&ĐT:
GV
HĐDH:
HT:
KT-ĐG:
NXBGD:
NV:
PHT:
SKKN:
TDTT:
THCS:
THPT:
TNCSHCM:
TNTPHCM:
UBND:
Ban chấp hành Trung ương
Ban giám hiệu
Cán bộ quản lý
Công nghệ thông tin
Công nghiệp hoá - Hiện đại hóa
Cơ sở vật chất
Đồ dùng dạy học
Đổi mới giáo dục
Đổi mới phương pháp dạy học
Giáo dục và đào tạo
Giáo viên
Hoạt động dạy học
Hiệu trưởng
Kiểm tra đánh giá
Nhà xuất bản giáo dục
Nhân viên
Phó hiệu trưởng
Sáng kiến kinh nghiệm
Thể dục thể thao
Trung học cơ sở
Trung học phổ thông
Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh
Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh
Uỷ ban nhân dân

9. 6
DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ SƠ ĐỒ
Trang
BẢNG
Bảng 2.1: Số lượng lớp học, số lượng HS đầu vào và tỉ lệ huy động trẻ đầu cấp qua
5 năm gần đây ...........................................................................................................46
Bảng 2.2: Thống kê số lượng HS đạt giải kì thi các môn văn hoá cấp huyện và cấp
tỉnh 5 năm gần đây ....................................................................................................47
Bảng 2.3: Thống kê kết quả đào tạo hai mặt hạnh kiểm và học lực 5 năm..............48
Bảng 2.4: Số lượng và chất lượng đội ngũ...............................................................50
Bảng 2.5: Tình hình đội ngũ hiệu trưởng .................................................................52
Bảng 2.6: Khảo sát thực trạng nhận thức của cán bộ quản lí THCS về tầm quan
trọng của các nội dung quản lí HĐDH......................................................................54
Bảng 2.7: Khảo sát việc thực hiện các biện pháp quản lí dạy học của HT THCS...56
Bảng 3.1. Tổng hợp kết quả khảo sát ý kiến chuyên gia về các biện pháp quản lí
HĐDH của HT trường THCS tại huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị ..........................92
SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Mô hình hoạt động quản lí.......................................................................14
Sơ đồ 1.2: Hiệu trưởng trường THCS quản lí HĐDH ..............................................36

10. 7
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Báo cáo chính trị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI: “ Đổi mới chương trình,
nội dung, phương pháp dạy và học, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng hiện đại;
nâng cao chất lượng toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lí tưởng, giáo dục truyền
thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành,
tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội ”. Nghị quyết Hội nghị Trung ương
8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo: “Tiếp tục đổi mới mạnh
mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại phát huy tính tích cực, chủ động,
sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp
đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự
học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng
lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý
các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công
nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”. Chiến lược phát triển giáo dục giai
đoạn 2011-2020, trong đó mục tiêu tổng quát là : “Đến năm 2020, nền giáo dục nước
ta được đổi mới căn bản và toàn diện theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội
hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất lượng giáo dục được nâng cao một cách
toàn diện, gồm: Giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực thực
hành, năng lực ngoại ngữ và tin học; đáp ứng nhu cầu nhân lực, nhất là nhân lực
chất lượng cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây
dựng nền kinh tế tri thức”. Để thực hiện mục tiêu tổng quát, một trong những giải
pháp quan trọng hàng đầu là: “Đổi mới quản lí giáo dục”.
Đối với nhà trường phổ thông, hoạt động dạy - học là hoạt động cơ bản đầu
tiên, quyết định sự tồn tại và phát triển của nó. Vì lẽ đó, quản lí HĐDH là thước đo
về năng lực tư duy quản lí của chủ thể quản lí trong nhà trường. Người HT với tư
cách là nhà lãnh đạo, quản lí, nhà tổ chức đơn vị trường học, nên vai trò của họ
trong vấn đề này rất to lớn.
Hiện nay, chất lượng của HĐDH ở các trường THCS đang có những chuyển
biến tích cực trên nhiều phương diện. Quá trình đổi mới chương trình, nội dung
sách giáo khoa và PPDH tích cực đã tác động to lớn đến tư duy, tác nghiệp của

11. 8
người dạy và người học. Các nhà trường đã và đang được đầu tư, trang bị chu đáo
hơn về cơ sở vật chất, phương tiện dạy học hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi để thầy
và trò tiếp cận, lĩnh hội nhiều tri thức khoa học hơn. Tuy nhiên, xét trên bình diện
tổng thể, chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng của HĐDH nói riêng còn có
nhiều bất cập, hiệu quả đạt được chưa thật bền vững. Thực trạng cho thấy, phần lớn
HS cấp THCS hiện nay sau khi ra trường chưa có đủ trình độ nhận thức, phương
pháp tư duy khoa học cơ bản, kỹ năng sống cần thiết và thể lực đủ để đáp ứng các
yêu cầu giáo dục mà cấp học này cần đạt tới. Một trong những nguyên nhân của
tình trạng đó là trình độ quản lí của đội ngũ HT trường THCS còn có nhiều hạn chế,
không theo kịp sự đa dạng, phức tạp của các hoạt động giáo dục nói chung, HĐDH
nói riêng trong quá trình đổi mới hiện nay.
Gio Linh là huyện phía Bắc của tỉnh Quảng Trị, có địa bàn khá rộng trong 9
huyện thị của tỉnh. Mạng lưới trường THCS ở đây được hình thành từ những năm
đầu hoà bình được lập lại ở miền Bắc và cho đến nay đã trải rộng qua nhiều vùng
địa hình khác nhau: vùng trung du, vùng đồng bằng, đô thị và vùng duyên hải.
Trong sự phát triển chung của giáo dục cả nước, công tác quản lí nhà trường của
người HT THCS nơi đây đã và đang có những đổi mới. Song, xem xét dưới gốc độ
khoa học quản lí, chúng tôi thấy rằng, có nhiều vấn đề trong lĩnh vực này cần phải
được khảo sát, nghiên cứu nghiêm túc đặc biệt là hoạt động quản lí dạy học ở các
trường. Đó là thực trạng về năng lực, phạm vi, cường độ, nội dung phương pháp
quản lí HĐDH của HT THCS trên địa bàn trong xu thế đổi mới và phát triển của
giáo dục phổ thông hiện nay. Thực tế cho thấy, đa số HT THCS huyện Gio Linh
đều trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ, tuổi đời và tuổi nghề cao. Họ nổi
trội trong chuyên môn, nhiệt tình, gương mẫu trong công tác nhưng ít được trãi qua
sự đào tạo có hệ thống, bồi dưỡng có chu kỳ về khoa học quản lí giáo dục. Vì thế,
công tác quản lí nhà trường, trong đó có hoạt động quản lí dạy học của các HT
THCS chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, mang tính chủ quan, thụ động, ít có sự sáng
tạo, dẫn đến tình trạng quản lí máy móc, chạy theo tình huống nên không thể giải
quyết triệt để toàn bộ nội dung việc.
Trên cơ sở của các vấn đề lý luận và thực tiễn đã nêu trên đây, tôi mạnh dạn
chọn đề tài: “Biện pháp quản lí HĐDH của hiệu trưởng các trường THCS huyện

12. 9
Gio Linh, tỉnh Quảng Trị” để nghiên cứu, đi sâu vào bản chất khoa học của công
tác quản lí HĐDH ở trường THCS của người HT. Đây là đề tài chưa có tác giả nào
tiếp cận, nghiên cứu trên địa bàn huyện Gio Linh. Do đó, việc khảo sát, tìm hiểu
thực trạng và tìm ra các biện pháp quản lí khoa học cho người HT THCS tại đây,
trên lĩnh vực này, là rất cần thiết để góp một phần nhỏ bé vào việc xây dựng các
biện pháp quản lí nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THCS, đáp ứng
yêu cầu, nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó cho cấp học này.
2. Mục đích nghiên cứu
Qua việc nghiên cứu lý luận và thực trạng của công tác quản lí HĐDH của
HT trường THCS trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, tác giả đề xuất các
biện pháp quản lí HĐDH của HT các trường THCS huyện Gio Linh, tỉnh Quảng
Trị, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trước yêu cầu đổi mới giao dục hiện nay.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lí HĐDH của HT các trường THCS.
3.2. Đối tƣợng nghiên cứu
Biện pháp quản lí HĐDH của HT các trường THCS huyện Gio Linh, tỉnh
Quảng Trị.
4. Giả thuyết khoa học
Quản lí HĐDH là hoạt động trung tâm của người hiệu trưởng quyết định chất
lượng dạy học, chất lượng giáo dục của mỗi một nhà trường. Thực tế cho thấy, quản
lí HĐDH của một bộ phận cán bộ quản lí trường THCS hiện nay còn hạn chế. Nếu
khảo sát, đánh giá đúng thực trạng công tác quản lí HĐDH của HT các trường
THCS tại huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, xác lập được các biện pháp quản lí của
người HT mang tính khoa học, khả thi thì có thể nâng cao được chất lượng công tác
quản lí HĐDH ở trường THCS góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của công tác quản lí HĐDH của HT trường THCS.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lí HĐDH ở các trường THCS huyện
Gio Linh, tỉnh Quảng Trị.
5.3. Đề xuất biện pháp của HT trong công tác quản lí HĐDH ở nhà trường

13. 10
THCS huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị.
5.4. Khảo nghiệm sự nhận thức về tính hợp lý và tính khả thi của các biện
pháp đã đề xuất.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận
Bao gồm phương pháp: Phân tích, tổng hợp, phân loại tài liệu, nhằm xây
dựng cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu.
6.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn
Bao gồm phương pháp: Điều tra, quan sát sư phạm, tổng kết kinh nghiệm,
phương pháp chuyên gia; nghiên cứu sản phẩm hoạt động... nhằm khảo sát, đánh
giá thực trạng của công tác quản lí HĐDH của HT trường THCS trên địa bàn huyện
Gio Linh, tỉnh Quảng Trị.
6.3. Phƣơng pháp thống kê toán học
Nhằm xử lý kết quả khảo sát.
7. Phạm vi nghiên cứu
Thực hiện đề tài này, tác giả tập trung nghiên cứu công tác quản lí HĐDH của
HT THCS tại huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, gồm 16 trường: Trung Sơn, Trung
Hải, Trung Giang, Gio Phong, TT Gio Linh, Gio Quang, Gio Thành, Gio Mỹ, Gio
Việt, Gio Mai, Gio Hải, TT Cửa Việt, Gio Sơn, Gio An, Hải Thái, Linh Thượng.
Thời gian khảo sát thực trạng từ năm 2010 đến 2015.
8. Cấu trúc của luận văn
Luận văn được chia làm ba phần
Phần 1. Mở đầu: Giới thiệu chung về đề tài.
Phần 2. Nội dung: Gồm có 3 chƣơng
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lí HĐDH ở trường THCS
Chƣơng 2: Thực trạng công tác quản lí HĐDH của HT các trường THCS
huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị.
Chƣơng 3: Biện pháp quản lí HĐDH của HT các trường THCS huyện Gio
Linh, tỉnh Quảng Trị.
Phần 3. Kết luận và khuyến nghị
Danh mục tài liệu tham khảo
Phụ lục.

14. 11
NỘI DUNG
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Khái quát lịch sử vấn đề nghiên cứu
Tư tưởng quản lí HĐDH, hoạt động giáo dục xuất hiện rất sớm trong xã hội
con người. Nhà triết học Hy Lạp Xôcơrát (469-399 TCN) cho rằng dạy học phải:
“Giúp thế hệ trẻ từng bước tự khẳng định mình, tự phát hiện tri thức mới mẻ, phù
hợp với chân lý” 15, tr.111. Khi bàn đến phương pháp của quá trình dạy học, các
nhà giáo dục học thời cổ đại đã có những quan điểm rất tiến bộ, hầu như tiếp cận
được với quan điểm về HĐDH hiện đại ngày nay. “Phải dùng cách gợi mở, đi từ
gần đến xa, từ đơn giản đến phức tạp, nhưng phải đòi hỏi người học phải tích cực
suy nghĩ”. “Đòi hỏi học trò phải tập luyện, hình thành nề nếp thói quen trong học
tập.” 15, tr.15. Tư tưởng về HĐDH này của Khổng Tử (551- 479TCN) đã gợi mở
cho các nhà quản lí giáo dục về con đường quản lí hoạt động dạy - học theo hướng
chủ động, tích cực, sáng tạo và cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị.
Lịch sử giáo dục của thế giới đã trãi qua những thời kỳ dài với những cơ chế
giáo dục khác nhau, nhằm phục vụ cho lý tưởng chính trị của các thiết chế xã hội.
Phải đến khi chủ nghĩa Mác-Lênin ra đời cùng với sự phát triển mạnh mẽ của cuộc
cách mạng khoa học công nghệ ở thế kỷ XX đến nay, khoa học giáo dục nói chung
và lý luận HĐDH nói riêng mới có sự đột phá về lượng và chất. Hàng loạt các khái
niệm về những thành tố cấu thành nên quá trình dạy học và quản lí dạy học như:
Mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện, chủ thể, khách thể, đánh giá kết quả
dạy học đã được các nhà giáo dục học theo quan điểm Mác-xít định nghĩa, sắp xếp
thành một hệ thống khoa học, tạo điều kiện quan trọng để việc nghiên cứu và áp
dụng quá trình dạy học vào đời sống được phát triển và hoàn thiện.
Ở Việt Nam, người mở đường cho việc nghiên cứu và phát triển nền giáo dục
cách mạng chính là Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890- 1969). Trong những tác phẩm của
mình, Người đã để lại những tư tưởng có giá trị to lớn về quá trình xây dựng lý luận
giáo dục, lý luận dạy học. Về công tác quản lí phương pháp của HĐDH, Người đặc
biệt chú trọng vấn đề quản lí hoạt động tự học, tự nghiên cứu với phương châm “

15. 12
Học phải đi đôi với hành”. Người chỉ giáo: “Phải nâng cao và hướng dẫn việc tự
học”, “và lấy tự học làm cốt, do chỉ đạo và thảo luận giúp vào.” 18, tr.237.
Đã có nhiều công trình nghiên cứu dựa trên nền tảng lý luận giáo dục học
của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh ra đời ở Việt Nam. Trong
những công trình này, các tác giả thường dành một chương quan trọng để nghiên
cứu về công tác quản lí giáo dục, quản lí nhà trường mà trọng tâm là quản lí HĐDH.
Dưới đây là một số công trình tiêu biểu có đề cập tới HĐDH và quản lí HĐDH:
Trên Tạp chí Khoa học Giáo dục, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam
(VNIES) cũng có công trình nghiên cứu: Tạp chí Khoa học Giáo dục, số 96, Tháng
09/2013, tác giả Đỗ Tiến Sỹ nghiên cứu “Quản lí đổi mới phương pháp dạy học ở
trường phổ thông”.
Trong những năm gần đây, nhiều luận văn Thạc sĩ đã đề cập đến các vấn đề cụ
thể trong công tác quản lí giáo dục, quản lí trường học. Những vấn đề như các biện
pháp quản lí chuyên môn, các biện pháp quản lí việc bồi dưỡng nâng cao chất lượng
đội ngũ giáo viên, các biện pháp quản lí ĐMPPDH... đã đi sâu nghiên cứu và đạt
được một số kết quả trong việc giải quyết những vướng mắc trong công tác quản lí
trường học ở các địa phương. Các luận văn Thạc sĩ như: “Các biện pháp quản lí
HĐDH của hiệu trưởng trường THCS trên địa bàn huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị”
(Tác giả Nguyễn Văn Hữu, năm 2007); “Biện pháp quản lí HĐDH học theo định
hướng ĐMPPDH ở các Trường THCS huyện Ninh Giang tỉnh Hải Dương” (tác giả
Nguyễn Thị Phương năm 2008), “Biện pháp quản lí HĐDH của Hiệu trưởng Trường
THCS quận Gò Vấp, thành phố Hồ Chí Minh theo định hướng ĐMGD hiện nay” (tác
giả Nguyễn Long Sơn 2010); “Biện pháp quản lí HĐDH của hiệu trưởng các trường
THCS ở huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội”, (tác giả Lê Đình Thắng, năm 2014)...
Các công trình này đã tạo tiền đề cho công tác nghiên cứu lý luận và thực
tiễn hoạt động quản lí giáo dục, quản lí nhà trường hiện nay, đảm bảo tính khoa học,
tính định hướng rõ ràng.
Tại địa bàn tỉnh Quảng Trị, công tác tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ quản lí cho
đội ngũ HT trước những năm 2010 không diễn ra thường xuyên liên tục. Vì thế,
trình độ lý luận, nghiệp vụ quản lí của hàng ngũ HT đang dần lạc hậu, không theo
kịp những yêu cầu của công tác quản lí giáo dục đang đặt ra hiện nay. HĐDH là

16. 13
hoạt động trọng tâm của bất cứ nhà trường nào. Để người HT THCS có thể quản lí
một cách hiệu quả hoạt động này, cần phải có một quá trình nghiên cứu khách quan
thực trạng, phân tích rõ những mặt mạnh, mặt yếu, những tồn tại để đúc rút kinh
nghiệm. Trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp quản lí HĐDH trong nhà trường ngày
càng hiệu quả hơn. Thực trạng công tác quản lí hoạt động dạy - học của HT THCS
tại huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị từ trước đến nay chưa có tác giả nào nghiên cứu.
Bởi vậy, công tác định hướng khảo sát, nghiên cứu thực trạng và đề xuất các biện
pháp quản lí HĐDH cho HT THCS nơi đây là rất cần thiết.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lí
Quản lí là một khái niệm rất chung, rất tổng quát, khái niệm này xuất hiện kể
từ khi đời sống con người nảy sinh, những mối quan hệ giữa cá nhân và cá nhân,
giữa con người với thiên nhiên và với đời sống xã hội. Trong quá trình hình thành
và phát triển của lý luận quản lí, các nhà nghiên cứu đã định nghĩa khái niệm quản lí
theo nhiều cách khác nhau, tuỳ theo góc độ tiếp cận khái niệm này. Có thể đưa ra
đây một số quan niệm được giới khoa học quan tâm:
Theo lý luận của chủ nghĩa Mác về quản lí:
- “Quản lí xã hội một cách khoa học là sự tác động có ý thức của chủ thể quản
lí đối với toàn bộ hay những hệ thống khác nhau của hệ thống xã hội trên cơ sở nhận
thức và vận dụng đúng đắn những quy luật khách quan vốn có của nó nhằm đảm bảo
cho nó hoạt động và phát triển tối ưu theo mục đích đặt ra.” [10, tr.16]
- “Quản lí là sự tác động chỉ huy, điều khiển các quá trình xã hội và hành vi
hoạt động của con người để chúng phát triển phù hợp với quy luật, đạt tới mục đích
đề ra và đúng ý chí người quản lí.” 19, tr.20
- “Quản lí là quá trình tác động có định hướng, có tổ chức dựa trên các
thông tin về tình trạng của đối tượng và môi trường, nhằm giữ cho sự vận hành của
đối tượng được ổn định và làm cho nó phát triển tới mục đích đã định.” [13, tr.34]
- “Quản lí là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các
chức năng kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra.” [10, tr.24]
Từ các định nghĩa trên đây, có thể thấy, dù tiếp cận khái niệm quản lí ở gốc
độ chức năng, đặc trưng, bản chất hay tính hệ thống, các quan điểm này đều có
những biểu hiện chung dưới đây:

17. 14
- Quản lí là hoạt động xã hội tạo ra sự ổn định và thúc đẩy sự phát triển của
tố chức đến một trạng thái có chất lượng cao hơn.
- Quản lí là quá trình tác động có tính tổ chức, tính định hướng của chủ thể
quản lí.
- Hoạt động quản lí là những tác động phối hợp nổ lực của các cá nhân nhằm
thực hiện mục tiêu của tổ chức đề ra.
Như vậy, quản lí là những tác động của chủ thể quản lí trong việc huy động,
phát huy, kết hợp sử dụng, điều chỉnh, điều phối hợp các nguồn lực (nhân lực, vận
lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức
với hiệu quả cao nhất.
Có thể được đồ hoá khái niệm quản lí bằng sơ đồ 1.1: 28, tr.26
Sơ đồ 1.1: Mô hình hoạt động quản lí
Quản lí có 4 chức năng cơ bản:
- Chức năng xây dựng kế hoạch: là phương án hành động cho từng bộ phận
và toàn bộ của một cơ sở, kế hoạch yêu cầu đủ các yếu tố sau: Làm cái gì? Ai làm?
Ở đâu? Khi nào? Làm như thế nào? Kế hoạch bao gồm mục tiêu và phương thức để
đạt được mục tiêu. Chức năng xây dựng kế hoạch là chức năng trung tâm trong các
chức năng quản lí.
- Chức năng tổ chức: là sắp xếp một cách khoa học những yếu tố liên quan
thuộc đối tượng quản lí tiến hành các hoạt động có sự tương tác tối ưu giữa con
người với con người.
- Chức năng chỉ đạo: là hoạt động của chủ thể quản lí, tác động tới đối tượng
Chủ thể
quản lí
Khách thể
quản lí
Mục tiêu
quản lí
Công cụ
Phƣơng
pháp

18. 15
quản lí nhằm thực hiện kế hoạch theo mục tiêu xác định.
- Chức năng kiểm tra, đánh giá: là khâu không thể thiếu được bởi vì quản lí
mà thiếu kiểm tra, đánh giá thì coi như không quản lí. Có tổ chức kiểm tra, người
quản lí mới đánh giá mức độ hoàn thành kế hoạch theo mục tiêu để kịp thời bổ
sung, điều chỉnh kế hoạch nếu có sai sót hoặc có biện pháp uốn nắn kịp thời những
sai lệch của đối tượng quản lí.
1.2.2. Quản lí giáo dục
1.2.2.1. Khái niệm quản lí giáo dục
Theo tác giả Phạm Minh Hạc: “Quản lí giáo dục là hệ thống tác động có
mục đích, có kế hoạch hợp quy luật của chủ thể quản lí, nhằm làm cho hệ thống vận
hành theo đường lối nguyên lý của Đảng, thực hiện các tính chất của nhà trường xã
hội chủ nghĩa.”[18, tr.22]
Như vậy “Quản lí giáo dục là hệ thống tác động có hướng đích của chủ thể
quản lí đến đối tượng quản lí ở các cơ sở giáo dục khác nhau trong toàn bộ hệ
thống giáo dục, nhằm phát triển quy mô cả về số lượng và chất lượng để đạt tới
mục tiêu giáo dục.”
Giáo dục xuất hiện nhằm thực hiện cơ chế truyền kinh nghiệm lịch sử - xã
hội của loài người, của thế hệ đi trước cho thế hệ sau và để thế hệ sau có trách
nhiệm thừa kế và phát triển nó một cách sáng tạo, làm cho xã hội, giáo dục và bản
thân con người phát triển không ngừng.
1.2.2.2. Những đặc trưng quản lí giáo dục
Quản lí giáo dục mang những đặc trưng sau đây:
- Con người là nhân tố quan trọng nhất trong quản lí giáo dục và việc quản lí
con người là vấn đề trung tâm của quản lí giáo dục.
- Quản lí giáo dục chính là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lí đến
khách thể quản lí nhằm đưa hoạt động sư phạm đạt được mục tiêu đề ra với hiệu
quả cao nhất.
- Quản lí giáo dục có tính chất liên tục, kế thừa, tính chất thống nhất và linh hoạt.
- Nhà trường là đối tượng cuối cùng và cơ bản nhất của quản lí giáo dục,
trong đó đội ngũ GV và HS là đối tượng quản lí quan trọng nhất.
1.2.3. Quản lí nhà trường
1.2.3.1. Khái niệm quản lí nhà trường
Trong nội dung của khái niệm quản lí giáo dục, trường học được hiểu là tổ

19. 16
chức cơ sở mang tính nhà nước - xã hội trực tiếp làm công tác giáo dục và đào tạo
thế hệ trẻ. Bởi vì nhà trường là nơi tổ chức việc thực hiện các mục tiêu giáo dục đặt
ra. Tác giả Phạm Viết Vượng cho rằng: “Quản lí trường học là lao động của các cơ
quan quản lí nhằm tập hợp và tổ chức lao động của GV, HS và các lực lượng giáo
dục khác, cũng như huy động tối đa các nguồn lực giáo dục để nâng cao chất lượng
giáo dục và đào tạo nhà trường.” [25, tr.106]
Theo GS - TSKH Phạm Minh Hạc: “Quản lí nhà trường là thực hiện đường
lối giáo dục của Đảng, trong phạm vi trách nhiệm của mình đưa nhà trường vào
vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo
đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng HS.” [14, tr.24]
Quản lí nhà trường là một hoạt động được thực hiện trên cơ sở những quy
luật chung của quản lí, nó mang những nét đặc thù so với các hoạt động quản lí xã
hội khác, được qui định bởi bản chất hoạt động sư phạm của GV, bản chất của quá
trình dạy học, quá trình giáo dục.
1.2.3.2. Nguyên tắc quản lí trường học
- Đảm bảo nguyên tắc lãnh đạo toàn diện và tuyệt đối của Đảng đối với toàn
bộ công tác giáo dục trong nhà trường như: chuyên môn, chính trị, đạo đức, văn thể
và lao động hướng nghiệp…
- Đảm bảo tính khoa học, tính kế hoạch và tính thực tiễn quản lí trường học.
- Đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ trong lãnh đạo các công việc của
nhà trường.
- Nguyên tắc kết hợp hài hòa các lợi ích, động viên về tinh thần kết hợp với
sự chú ý thích đáng, tới các lợi ích vật chất và chăm lo đời sống.
- Nguyên tắc sử dụng toàn diện các phương pháp quản lí.
- Nguyên tắc đổi mới, bởi vì nhà trường luôn luôn đối mặt với các thách thức
trong nền kinh tế thị trường thời mở cửa và hội nhập của nền kinh tế tri thức.
- Nguyên tắc hiệu quả, đây là nguyên tắc quy định mục tiêu của quản lí cần
xác định rõ hiệu quả về kinh tế, chất lượng, hiệu quả xã hội.
1.2.3.3. Công cụ quản lí trường học
a) Khái niệm công cụ quản lí:
Công cụ quản lí giáo dục là những phương tiện, những giải pháp của chủ thể
quản lí nhằm định hướng, dẫn dắt, khích lệ, điều hòa, phối hợp và đánh giá kết quả
hoạt động của các thành viên. Trong tổ chức giáo dục hướng vào việc thực hiện

20. 17
mục tiêu đề ra. [22, tr.27]
b) Vai trò, vị trí của công cụ quản lí:
Công cụ quản lí có vai trò để nhà quản lí sử dụng tổ chức, phối hợp, định hướng
hoạt động của đối tượng quản lí nhằm thực hiện mục tiêu đã đặt ra.
c) Các loại công cụ trong quản lí giáo dục:
- Công cụ quản lí tổ chức bộ máy: Công cụ tổ chức vô cùng quan trọng cho
công tác quản lí, nó giúp người quản lí có cơ sở để chỉ đạo và tổ chức thực hiện các
nhiệm vụ của nhà trường; nhà trường có bộ máy tổ chức khoa học sẽ hoạt động có
hiệu quả hơn.
- Công cụ quản lí theo nội dung và quá trình quản lí của nhà trường gồm:
công cụ quản lí chuyên môn, công cụ kiểm tra đánh giá, công cụ điều chỉnh các hoạt
động như nội quy, quy chế chuyên môn, kế hoạch năm học và các quy định của hiệu
trưởng nhà trường.
- Bên cạnh đó còn có các nguồn lực rất đa dạng phong phú để thực hiện quá
trình quản lí như: Nguồn lực con người, nguồn lực vật chất, nguồn lực tài chính,
nguồn lực thông tin.
1.2.4. Dạy học và quản lí HĐDH
1.2.4.1. Hoạt động dạy học
Trong tất cả các hoạt động của nhà trường, dạy học là hoạt động trung tâm,
chi phối tất cả các hoạt động khác. Đó là con đường trực tiếp, thuận lợi nhất để giúp
người học lĩnh hội một cách sáng tạo tri thức của nhân loại, tự hình thành và hoàn
thiện nên nhân cách của mình. Bàn về chức năng dạy học đối với đời sống, tác giả
Phạm Minh Hạc cho rằng: “Dạy học là một chức năng xã hội, nhằm truyền đạt và
lĩnh hội kiến thức, kinh nghiệm xã hội tích luỹ được để biến kiến thức, kinh nghiệm
xã hội thành phẩm chất và năng lực cá nhân.”[14, tr.36]
Xét ở góc độ dạy học là một quá trình vận động, tác giả Hà Thế Ngữ và
Đặng Vũ Hoạt quan niệm: “Quá trình dạy học là một quá trình sư phạm bộ phận,
một phương tiện trao đổi học vấn, phát triển giáo dục và phẩm chất giáo dục, nhân
cách thông qua sự tác động qua lại giữa người dạy và người học nhằm truyền thụ
và lĩnh hội một cách có hệ thống những tri thức khoa học, những kỹ năng, kỷ xảo,
nhận thức và thực hành.”[21, tr.25]
1.2.4.2. Quản lí hoạt động dạy học
Quản lí hoạt động dạy học là một công việc phức tạp, có tính hệ thống,

21. 18
thường xuyên, liên tục của chủ thể quản lí nhằm tổ chức, chỉ đạo, lãnh đạo vận hành
quá trình dạy học trong nhà trường đạt tới những mục tiêu giáo dục đã định với hiệu
quả cao nhất. Như đã trình bày ở trên, dạy học là trung tâm trong tất cả các hoạt
động phức tạp đa chiều của giáo dục nhà trường, diễn ra bởi sự hoạt động dạy của
thầy và hoạt động học của trò. Vì thế, quản lí HĐDH chính là quản lí hoạt động lao
động sư phạm của người thầy, trong mối quan hệ chặt chẽ, thống nhất với hoạt động
học tập của HS.
Hoạt động dạy và hoạt động học diễn ra trong mối quan hệ tương tác, hỗ trợ
lẫn nhau cùng phát triển. Những ý đồ của người dạy về mục đích, nội dung, phương
pháp, cách thức tổ chức dạy học sẽ ảnh hưởng quyết định đến mục đích, nội dung
phương pháp của HS và ngược lại hoạt động học của HS theo quan niệm lấy người
học làm trung tâm sẽ gợi mở cho GV những định hướng, những điều chỉnh trong
hoạt động dạy. Vì thế, “quản lí HĐDH là sự tác động có hệ thống, hợp qui luật của
chủ thể quản lí dạy học đến chủ thể dạy học (GV, HS) bằng các giải pháp phát huy
tác dụng của các phương pháp, phương tiện dạy học nhằm đạt được mục tiêu dạy
học đề ra.” 9, tr.112
Quản lí hoạt động dạy học của HT được tiến hành thông qua sự quản lí trực
tiếp của các tổ chức, đoàn thể trong nhà trường để tránh tình trạng bao biện, áp đặt,
chuyên quyền, sai nguyên tắc. Các tổ chức đoàn thể như tổ chuyên môn, tổ hành
chính, đội ngũ GVCN lớp, Đoàn TNCSHCM, Đội Thiếu niên TPHCM, ban cán sự
lớp...chính là những khâu trung gian giúp cho chủ thể quản lí của nhà trường chủ
động trong việc triển khai hoạt động quản lí dạy học đi đúng hướng, phù hợp với
thực tiễn của nhà trường, đảm bảo được nguyên tắc quản lí HĐDH toàn diện.
1.3. Mục tiêu, vị trí, nhiệm vụ của trƣờng trung học cơ sở trong hệ thống giáo
dục quốc dân
Hoạt động dạy học và giáo dục ở phổ thông có mục tiêu là giúp HS tiếp nhận
những tri thức cơ bản của nhân loại, phù hợp với tư duy lứa tuổi, phát triển toàn
diện về đạo đức, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá
nhân, tính năng động sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội
chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho HS tiếp tục học
lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
1.3.1. Vị trí, tính chất của trường THCS
Trường THCS là cơ sở giáo dục của bậc phổ thông trung học, là cấp học nối

22. 19
tiếp bậc tiểu học đồng thời là giai đoạn chuyển tiếp của THPT.
Luật giáo dục được Quốc hội nước Cộng hoà XHCN Việt Nam khoá XI, kỳ
họp thứ 7 thông qua ngày 14 tháng 6 năm 2005 có ghi: “Giáo dục THCS được thực
hiện trong bốn năm học, từ năm lớp 6 đến lớp 9. HS vào học lớp 6 phải hoàn thành
chương trình tiểu học, có tuổi là mười một tuổi.” [1b-điều 26
“Trường THCS gắn bó với phường xã, kế hoạch xây dựng của trường là một
bộ phận trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.”[1-điều 48]
Trường THCS XHCN có tính chất: “Phổ thông, cơ bản, toàn diện, lao động kỹ
thuật và hướng nghiệp, chuẩn bị nghề. Tính chất của trường THCS thể hiện trong cơ
cấu tổ chức và toàn bộ hoạt động giảng dạy, giáo dục của nhà trường.”[1- điều 28]
1.3.2. Mục tiêu giáo dục của trường THCS
“Giáo dục THCS nhằm giúp HS củng cố và phát triển những kết quả của
giáo dục tiểu học; có học vấn phổ thông ở trình độ cơ sở và những hiểu biết ban
đầu về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học THPT, trung cấp, học nghề hoặc đi
vào cuộc sống lao động.” [2-điều 27]
1.3.3. Mục tiêu quản lí trường THCS
a) Mục tiêu phát triển số lượng, phổ cập giáo dục THCS.
b) Mục tiêu về nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục toàn diện.
c) Mục tiêu về xây dựng đội ngũ: Đủ về số lượng, mạnh về chất lượng, đồng
bộ về cơ cấu, dân chủ đoàn kết.
d) Mục tiêu về xây dựng hệ thống chính trị trong trường học và nâng cao
hiệu quả, hiệu lực quản lí.
e) Mục tiêu về xây dựng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và các hoạt động
giáo dục khác.
g) Mục tiêu phối hợp giáo dục với gia đình và các lực lượng xã hội, tham gia
xây dựng nhà trường, giáo dục, đào tạo HS, thực hiện công tác “xã hội hoá giáo dục”.
1.3.4. Nhiệm vụ của trường THCS
Trường THCS có các nhiệm vụ sau đây:
a) Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo chương
trình giáo dục trung học do Bộ trưởng Bộ giáo dục và đào tạo ban hành.
b) Tiếp nhận HS, vận động HS bỏ học đến trường, thực hiện kế hoạch phổ
cập giáo dục THCS trong phạm vi cộng đồng theo qui định của Nhà nước.
c) Quản lí GV, NV và HS.
d) Quản lí đất đai, trường sở, trang thiết bị và tài chính theo qui định của

23. 20
pháp luật.
e) Phối hợp với gia đình HS, tổ chức và cá nhân trong cộng đồng thực hiện
các hoạt động giáo dục.
g) Tổ chức GV, NV và HS tham gia các hoạt động xã hội trong phạm vi
cộng đồng.
h) Thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.
1.4. Quản lí HĐDH của HT trƣờng THCS trong giai đoạn hiện nay
1.4.1. Tiêu chuẩn, nhiệm vụ, quyền hạn và vai trò của HT THCS
a) Tiêu chuẩn
Điều 18, chương II, Điều lệ trường trung học (Ban hành theo Thông tư số
12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3/2011 của Bộ GD&ĐT) quy định: " Hiệu trưởng
phải đạt tiêu chuẩn quy định tại Chuẩn Hiệu trưởng trường THCS, trường THPT và
trường phổ thông có nhiều cấp học.” [4, tr.10]
b) Nhiệm vụ, quyền hạn của Hiệu trưởng (mục 1, Điều 19, Chương II Điều lệ
trường trung học)
Là người đứng đầu trong cơ quan trường học, HT trường THCS có những
nhiệm vụ và quyền hạn sau:
- Xây dựng, tổ chức bộ máy nhà trường;
- Thực hiện các quyết nghị của Hội đồng trường;
- Xây dựng quy hoạch phát triển nhà trường; xây dựng và tổ chức thực hiện
kế hoạch nhiệm vụ năm học; báo cáo, đánh giá kết quả thực hiện trước Hội đồng
trường và các cấp có thẩm quyền;
- Thành lập các tổ chuyên môn, tổ văn phòng và các hội đồng tư vấn trong
nhà trường; bổ nhiệm tổ trưởng, tổ phó; đề xuất các thành viên của Hội đồng trường
trình cấp có thẩm quyền quyết định;
- Quản lí giáo viên, nhân viên; quản lí chuyên môn; phân công công tác,
kiểm tra, đánh giá xếp loại giáo viên, nhân viên; thực hiện công tác khen thưởng, kỉ
luật đối với giáo viên, nhân viên; tiếp nhận giáo viên, nhân viên theo quy định của
Nhà nước;
- Quản lí học sinh và các hoạt động của học sinh do nhà trường tổ chức; xét
duyệt kết quả đánh giá, xếp loại học sinh, ký xác nhận học bạ; quyết định khen
thưởng, kỷ luật học sinh;
- Quản lí tài chính, tài sản của nhà trường;

24. 21
- Thực hiện các chế độ chính sách của Nhà nước đối với giáo viên, nhân
viên, học sinh; tổ chức thực hiện quy chế dân chủ trong hoạt động của nhà trường;
thực hiện công tác xã hội hoá giáo dục của nhà trường;
- Chỉ đạo thực hiện các phong trào thi đua, các cuộc vận động của ngành;
thực hiện công khai đối với nhà trường;
- Được đào tạo nâng cao trình độ, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và
hưởng các chế độ, chính sách theo quy định của pháp luật. [27, tr.10]
c) Vai trò của người HT
- HT là người đại diện cơ quan Nhà nước về mặt hành chính, thực hiện các
hoạt động quản lí trường học trên cơ sở những quy định pháp luật của Nhà nước và
các văn bản quy phạm pháp luật của các cơ quan quản lí hữu quan. Là người đại
diện chính quyền thi hành luật, quản lí hành chính Nhà nước bằng pháp luật.
- HT là người đóng vai trò trụ cột, trung tâm, thúc đẩy tập thể sư phạm nhà
trường phát triển thông qua công tác bồi dưỡng có tính liên tục, hệ thống cho đội
ngũ GV. HT phải nắm vững khoa học giáo dục, khoa học là PPDH và phải dạy giỏi
một môn học mà mình được đào tạo. HT trước hết phải là nhà sư phạm mẫu mực.
- HT là người có tư tưởng cách tân đổi mới hoạt động sư phạm, hoạt động
quản lí giáo dục để nâng cao hiệu quả công tác của bản thân và hiệu quả giáo dục của
nhà trường. Có thái độ tích cực, ủng hộ cái mới, mạnh dạn cải tạo cái cũ, xoá bỏ
những biểu hiện lạc hậu, bảo thủ trong giáo dục. HT là hạt nhân của quá trình đổi mới
trường học, tổ chức thực hiện mục tiêu giáo dục có khả năng đón đầu sự phát triển.
- HT là hoạt động chính trị, xã hội, là nhà ngoại giao. Với vai trò này, HT
phải đi đầu trong công tác xã hội hoá giáo dục, thực hiện nguyên lý nhà trường gắn
liền với xã hội, tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước chính
quyền trung ương và địa phương đến GV, HS và cha mẹ học sinh, tận dụng mọi cơ
hội để tranh thủ các nguồn kinh phí đầu tư cho sự phát triển giáo dục của nhà
trường. HT là chiếc cầu nối quan trọng giữa giáo dục nhà trường và xã hội.
- HT là người tổ chức, chỉ đạo bằng những tác động có mục đích, có kế
hoạch đến đối tượng người dạy, người học, tạo ra tính tự giác, tích cực của GV,
HS để nâng cao hiệu quả dạy và học trong nhà trường. Vì HĐDH là hoạt động trung
tâm, là hoạt động đặc trưng nhất của nhà trường phổ thông.

25. 22
1.4.2. Chức năng, phƣơng tiện quản lí HĐDH của ngƣời hiệu trƣởng trƣờng THCS
1.4.2.1. Chức năng quản lí của HT trường THCS
Theo tài liệu của tổ chức UNESCO, công tác quản lí nói chung có 4 chức
năng cơ bản. Đó là, chức năng kế hoạch hoá, chức năng tổ chức, chức năng chỉ đạo
và chức năng kiểm tra. Vận dụng quan điểm của Các Mác về bản chất của quá trình
lao động, tác giả IuK. Baban xki quan niệm: “Xét về mặt điều khiển học, quá trình
dạy học gồm ba yếu tố: Tổ chức và thực hiện hoạt động học tập, nhận thức, kích
thước hoạt động nhận thức, kiểm tra và đánh giá kết quả.” [22, tr.288]
Từ quan điểm này cho thấy, chức năng quản lí HĐDH gồm ba yếu tố cơ bản.
Đó là kích thích, động viên, tạo động lực; Tổ chức hoạt động và kiểm tra đánh giá
suy rộng ra. Trong thực tiễn của công tác quản lí giáo dục, quản lí HĐDH của người
HT, có 5 vấn đề về mặt chức năng còn phải đặc biệt lưu ý, đó là, kích thích động
viên, tạo động lực, kế hoach hoá, tổ chức hoạt động, chỉ đạo hoạt động và kiểm tra,
đánh giá. Trong đó, chức năng kích thích động viên tạo động lực là chức năng cơ sở
để 4 chức năng còn lại với tư cách là những chức năng công cụ, có mặt trong tất cả
các hoạt động quản lí của người HT được thực hiện đúng chủ đích.
Vận dụng các chức năng nói trên vào công tác quản lí HĐDH của người HT
THCS, tác giả đề xuất các chức năng công cụ cơ bản sau đây:
a) Chức năng kế hoạch hoá HĐDH:
Đó là việc đưa tất cả HĐDH trong nhà trường vào kế hoạch quản lí, trong đó
cần làm rõ các bước, các biện pháp sẽ thực hiện và sự chuẩn bị đảm bảo các nguồn
lực để HĐDH đạt được mục tiêu đề ra. Kế hoạch quản lí HĐDH vừa mang tính độc
lập, vừa thống nhất trong kế hoạch giáo dục tổng thể của trường, được xây dựng
theo năm học thông qua sự nhất trí của HĐSP nhà trường và được cấp quản lí trực
tiếp phê duyệt. Yêu cầu cơ bản của kế hoạch quản lí HĐDH là phải đảm bảo tính cụ
thể, tính mục tiêu và dự kiến được thời gian, nguồn lực, biện pháp hợp lí, đủ điều
kiện và đồng bộ trong quá trình thực hiện.
b) Chức năng tổ chức quản lí HĐDH:
Là quá trình sắp xếp, bố trí các nguồn lực (nhân lực, tài lực, vật lực) theo
những cách thức nhất định nhằm đảm bảo để thực hiện được các mục tiêu mà kế
hoạch quản lí HĐDH đã vạch ra. Chức năng tổ chức đóng vai trò hiện thực hoá các
mục tiêu và huy động sức mạnh của tập thể, nếu quá trình phân phối và sắp xếp các
nguồn lực diễn ra khoa học, phù hợp với thực tiễn của nhà trường.

26. 23
c) Chức năng chỉ đạo HĐDH:
Là sự tác động liên tục, có chủ định của HT tới mọi thành viên trong nhà
trường nhằm cụ thể hoá những yêu cầu hoạt động sáng tạo của mọi người, ở đó
người HT vừa thực hiện quyền chỉ huy, hướng dẫn triển khai các HĐDH, vừa là
mối liên kết, tạo sự động viên, khích lệ, giám sát các cá nhân, các bộ phận thực hiện
đúng kế hoạch đã xác định. Chức năng chỉ đạo cũng chính là cơ sở để phát huy các
động lực nhằm thực hiện các mục tiêu của HĐDH.
d) Chức năng kiểm tra, đánh giá HĐDH:
Đây là quá trình xem xét thực tiễn, đánh giá thực trạng về HĐDH nhằm tìm
ra và khích lệ, động viên các nhân tố tích cực đồng thời điều chỉnh những lệch lạc
trong quá trình thực hiện HĐDH của các cá nhân, tổ chức nhằm đưa tổ chức vào
guồng máy hoạt động thống nhất, hiệu quả. Trong quá trình thực hiện chức năng
kiểm tra, đánh giá, HT phải xây dựng được các chuẩn kiểm tra, đo lường mà định
tính, vừa định lượng để có thể đánh giá, so sánh chính xác mức độ thực hiện so với
mục tiêu và ra quyết định điều chỉnh hợp lý, kịp thời. Công tác kiểm tra, đánh giá
của HT phải được thực hiện thường xuyên, liên tục trong quản lí dạy học, không
phải chỉ chú trọng vào thời gian cuối kỳ hay tổng kết năm học.
Để thực hiện có hiệu quả 4 chức năng trên, người HT phải biết động viên,
khuyến khích, tạo động lực cho mọi thành viên cùng tham gia hoạt động. Động lực
chính là động cơ, là nhân tố thúc đẩy, định hướng và duy trì hoạt động của mỗi
người. Để tạo ra động lực trong HĐDH, HT phải chú trọng khâu hình thành, phát
triển, kích thích động cơ dạy học của thầy, động cơ dạy học của thầy, động cơ học
tập của trò.
1.4.2.2. Phương tiện quản lí HĐDH của người HT THCS
Phương tiện quản lí là những gì chủ thể quản lí sử dụng trong hoạt động
quản lí để đạt được mục tiêu quản lí. HT với tư cách là người được xã hội giao cho
những quyền hành và nhiệm vụ nhất định theo quy định của pháp luật vì thế họ có
quyền quản lí trực tiếp một đội ngũ nhân lực, được cung cấp tài liệu, vật lực thông
tin.... để lựa chọn, sử dụng trong hoạt động quản lí sao cho có hiệu quả cao. Có thể
hiểu, phương tiện quản lí HĐDH của HT chính là: Các chế định GD&ĐT, bộ máy
và nhân lực dạy học, nguồn tài lực, vật lực phục vụ HĐDH, hệ thống thông tin và
môi trường dạy học.
- Chế định GD&ĐT là các văn bản pháp quy như: Luật giáo dục, chiến lược

27. 24
phát triển GD&ĐT, chính sách, chế độ giáo dục, thông tư hướng dẫn, điều lệ trường
học, quy chế, chỉ thị năm học... Các văn bản đó là cơ sở pháp lý để xác định mục
tiêu, nội dung chương trình, kế hoạch quản lí, điều hành quản lí dạy học, được cụ
thể hoá trong hệ thống những quy định nội bộ của nhà trường. Quy định nội bộ đó
phản ánh chủ trương, định hướng quản lí HĐDH là phương tiện tiền đề để HT thực
thi công tác quản lí đi đúng với mục tiêu đề ra.
- Bộ máy tổ chức và nhân lực dạy học: Là cơ cấu về bộ máy quản lí, các bộ
phận chuyên môn và nghiệp vụ của nhà trường, bao gồm cán bộ quản lí, GV, NV,
HS và các lực lượng khác tham gia vào quá trình giáo dục. HT phải có trách nhiệm
giao nhiệm vụ và quyền hạn cho từng thành viên, từng bộ phận một cách cụ thể,
hợp lý, chỉ rõ sự liên kết, thống nhất giữa các thành viên và các bộ phận đó để sự
sắp xếp, bố trí bộ máy tổ chức được vận hành đúng hướng đã định. Bộ máy tổ chức
và nhân lực dạy học chính là phương tiện quyết định để thực hiện có hiệu quả công
tác quản lý HĐDH.
- Nguồn tài lực, vật lực dạy học là nguồn tài chính, là cơ sở vật chất, trang
thiết bị phục vụ dạy học được huy động, sử dụng để tổ chức dạy học quản lí HĐDH.
Hiện nay, quá trình đổi mới PPDH đang diễn ra mạnh mẽ, toàn diện. Nhu cầu dạy
và học đòi hỏi phương tiện kỹ thuật phải được hiện đại hoá, đồng bộ hoá, kỹ năng
thực hành ngày càng được đề cao nên việc đầu tư tài chính, cơ sở vật chất trong các
nhà trường là rất cấp thiết. Vì vậy, có thể coi nguồn tài lực, vật lực là điều kiện, là
phương tiện tất yếu để thực hiện công tác quản lý HĐDH có hiệu quả.
- Hệ thống thông tin và môi trường dạy học: Là những hiểu biết về chế định
GD&ĐT, về năng lực hoạt động của bộ máy tổ chức và nhân lực dạy học là hiệu
suất sử dụng các nguồn tài lực, vật lực về các thông tin khoa học - giáo dục - dạy
học, về những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của môi trường TNXH đối với
HĐDH. Người HT cần phải tổ chức cho tập thể sư phạm nhà trường và HS nắm bắt,
định hướng đúng xu thế phát triển của quá trình dạy học, vận động thuyết phục họ
cần xây dựng một môi trường giáo dục bền vững. Đây chính là điều kiện và cũng là
phương tiện cần thiết để HT thực hiện quản lí HĐDH đi đúng hướng, đảm bảo duy
trì được sự ổn định và cân bằng được xu thế phát triển của nhà trường.
1.4.3. Yêu cầu quản lí HĐDH của trường THCS trong GĐ hiện nay
Hoạt động giáo dục trong nhà trường luôn lấy quá trình dạy học làm trung
tâm. Bàn về vấn đề này, GSTS Phạm Minh Hạc khẳng định: “Trong nhà trường,

28. 25
HĐDH là trung tâm. Trong các của nhà trường, mối quan hệ thầy - trò là trung
tâm... ” [14, tr.125]
Quản lí HĐDH ở nhà trường phổ thông chính là quản lí quá trình lao động sư
phạm của thầy và hoạt động học tập của trò, chủ yếu diễn ra trong quá trình dạy học.
Với vai trò là người lãnh đạo, tổ chức giám sát điều khiển các thành tố trong quá trình
dạy học của nhà trường vận động đúng quy luật, công việc quản lí HĐDH của người
HT đối với HĐDH luôn hướng tới mục đích: “Quản lí quá trình hình thành và tự
hình thành nhân cách HS bằng các hoạt động cộng đồng, hợp tác liên nhân cách
giữa các thành viên trong nhà trường với nhau và với xã hội.” 21, tr.13
Trước yêu cầu to lớn đang đặt ra cho ngành giáo dục - đào tạo hiện nay là
“Tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, PPDH và hệ
thống quản lí giáo dục” 5, tr.21. Yêu cầu về quản lí HĐDH của HT nhà trường là
cần hướng tới, đổi mới các vấn đề chủ yếu trong HĐDH hiện nay như: Mục tiêu,
chương trình, nội dung, PPDH, kết quả dạy học. Vì đó là những yếu tố quyết định
hiệu quả của hoạt động quản lí dạy học.
1.4.3.1. Yêu cầu về quản lí mục tiêu dạy học
Mục tiêu của HĐDH nằm trong tổng thể mục tiêu giáo dục của nhà trường.
Thông qua công tác chỉ đạo, kiểm tra HĐDH của GV, người HT giúp họ cụ thể hoá
mục tiêu dạy học vào từng tiết học bài học, trong đặc trưng của từng bộ môn. Thực
hiện mục tiêu dạy học chính là việc thực hiện đồng bộ 3 nhiệm vụ: Trang bị kiến
thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành thái độ tích cực cho người học. Bởi vậy công
tác quản lí mục tiêu dạy học của HT là làm cho đội ngũ GV chủ động chọn lọc các
tri thức khác để trang bị kiến thức có hệ thống trong sách giáo khoa và các nguồn
thông tin tri thức khác để trang bị kiến thức cho HS đảm bảo tính lý luận, tính khoa
học, tính hiện đại, phù hợp với thực tiễn đời sống, làm cơ sở cho việc phát huy năng
lực tự do, tự khám phá của người học.
Quá trình quản lí HĐDH phải nhằm làm cho đội ngũ GV, thông qua việc
truyền thụ tri thức trong dạy học, giúp HS triển khai thành thạo các kỹ năng phát
hiện vấn đề, lập luận giải thích vấn đề và giải quyết sáng tạo các vấn đề đặt ra. Từ
việc trang bị kiến thức, kỹ năng, thao tác tư duy, giải quyết một cách phù hợp các
hiện tượng xảy ra trong đời sống, người quản lí phải định hướng để GV hình thành
cho HS một thế giới quan khoa học, một nhân sinh quan tiến bộ, giúp HS nhận biết

29. 26
được cái đúng, cái sai, những vấn đề cần thiết cho đời sống cá nhân và cộng đồng
xã hội. Vì vậy, mục tiêu dạy - học không phải là cái đích chủ quan của người dạy,
của nhà quản lí áp đặt lên nhận thức của người học mà mục tiêu đó phải được căn
cứ vào các nguyên tắc khoa học của quá trình dạy học, căn cứ vào mục tiêu chung
của giáo dục mà chế độ xã hội đang đòi hỏi.
1.4.3.2. Yêu cầu về quản lí chương trình, nội dung dạy học
Chương trình dạy học là pháp lệnh của Nhà nước do Bộ GD&ĐT ban hành,
là căn cứ pháp lý để Nhà nước tiến hành chỉ đạo, giám sát HĐDH của các nhà
trường. Đó cũng là căn cứ pháp lý để HT quản lí hoạt động dạy - học của GV theo
yêu cầu Nhà nước đề ra cho từng môn học, cấp học.
Quản lí chương trình dạy học là quản lí việc dạy đúng, dạy đủ theo chuẩn
kiến thức kỹ năng, chương trình quy định.
Muốn vậy, HT phải chỉ đạo GV lập kế hoạch dạy bộ môn, đảm bảo thời gian
quy định cho chương trình theo biên chế năm học, theo dõi việc thực hiện chương
trình theo tuần, tháng, tránh tình trạng thêm bớt, chắp vá trong kế hoạch dạy học đã
được thống nhất trong các văn bản mang tính pháp lệnh của Bộ GD&ĐT.
Nội dung dạy học: Là hệ thống những kiến thức toàn diện về khoa học tự
nhiên, kỹ thuật, về xã hội và nhân văn, về tư duy nghệ thuật cùng với các kỹ năng,
kỷ xảo, hoạt động vật chất, tinh thần cần trang bị cho người học. Cùng với PPDH,
nhà giáo sử dụng nội dung dạy học để dẫn dắt người học đến được các mục đích
mong muốn. Nội dung dạy học ở trường THCS hiện nay đang được cấu trúc theo
hướng tích hợp, lồng ghép, mang tính đồng bộ, thống nhất giữa các môn học có liên
hệ chặt chẽ với nhau nhằm: “Thoả mãn tính toàn diện, đảm bảo trang bị cho HS hệ
thống kiến thức, kỹ năng, kỷ xảo và thái độ nhằm hình thành ở HS những phẩm
chất, năng lực vừa phát triển trí tuệ, tình cảm, thể lực, ý chí vừa phát triển lý luận
và thực tiễn” 1, tr.13.
Quản lí nội dung dạy học của người HT cần hướng vào các nhiệm vụ:
- Chỉ đạo GV cung cấp kiến thức, nội dung phù hợp với HS về tâm lý, đặc
điểm lứa tuổi, tránh hiện tượng quá tải trong việc cung cấp tri thức.
- Đảm bảo được tính toàn diện, tính phổ thông trong nội dung dạy học. Đảm
bảo được các nội dung đó được chọn lọc trong hệ thống tri thức khoa học, phản ánh
trình độ phát triển của khoa học công nghệ trong nước, khu vực và trên thế giới, phù
hợp với văn hoá truyền thống dân tộc và điều kiện kinh tế xã hội của địa phương.

30. 27
- Mục đích của hoạt động quản lí nội dung dạy học là đem đến tác dụng tích
cực cho người học trong việc phát huy nguồn tri thức đã được trang bị, ứng dụng
vào thực tiễn phát triển của kinh tế xã hội địa phương và của đất nước.
1.4.3.3. Yêu cầu về quản lí phương pháp, hình thức tổ chức dạy học
a) Có nhiều định nghĩa khác nhau về PPDH:
- Theo quan điểm điều khiển học, PPDH là cách thức tổ chức hoạt động nhận
thức của HS và điều khiển hoạt động này.[15, tr.61]
- Theo quan điểm lôgíc, PPDH là những thủ thuật lôgíc được sử dụng để
giúp HS nắm kiến thức, kỹ năng, kỷ xảo một cách tự giác 15, tr.61.
- Theo quan điểm về bản chất nội dung: PPDH là sự vận động của nội dung
dạy học 24, tr.216.
Hiểu một cách khái quát: “PPDH là cách thức tương tác giữa thầy và trò
nhằm giải quyết các nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát triển trong quá trình
dạy học”. [26, tr.216]
Trong lịch sử phát triển, quá trình dạy học đã sử dụng nhiều phương pháp
khác nhau tuỳ theo mối quan hệ giữa người dạy và người học, chẳng hạn:
- PPDH hướng vào chương trình học. Còn gọi là “phương pháp sư phạm
đóng” [29, tr.23].
- PPDH hướng vào ý định chủ quan của người học. Còn gọi là "phương pháp
sư phạm tự do". [29, tr.23]
- PPDH hướng vào ý định chủ quan của người dạy. Còn gọi là “phương
pháp sư phạm bách khoa.” [29, tr.23]
- PPDH tích cực, hướng vào bộ ba: Người học - người dạy - môi trường. Đây
là phương pháp bao quát được quá trình dạy học, tạo được mối liên kết chặt chẽ
giữa người dạy - người học và môi trường tự nhiên - xã hội. Trong phương pháp
này, người học giữ vai trò chủ động, người thầy giữ vai trò chủ đạo để cùng nhau
giải quyết những tác động môi trường. Phương pháp này còn gọi là “phương pháp
sư phạm tương tác.” [29, tr.24]
Trong quá trình dạy học, sự phân biệt các phương pháp chỉ mang tính hình
thức, người dạy thường linh động, sáng tạo phối hợp, lồng ghép các phương pháp
với nhau, đồng thời sử dụng các tác động của môi trường dạy học để làm tăng tính
hiệu quả của HĐDH. Bởi vì, không có một phương pháp nào chiếm vị trí độc tôn

31. 28
trong quá trình này.
Quản lí việc đổi mới PPDH là quản lí việc lựa chọn, phối hợp các PPDH phù
hợp với người dạy, người học đồng thời vận dụng tối đa các tác dụng của môi
trường dạy học để nâng cao tính hiệu quả trong công tác giảng dạy, giáo dục HS.
Quá trình quản lí đổi mới PPDH của HT được tiến hành thông qua các sinh hoạt của
tổ chuyên môn, công tác thực tập, kiến tập thao giảng rút kinh nghiệm để nhân rộng
các phương pháp phù hợp với thực tiễn dạy học bộ môn ở nhà trường, hiện nay
chương trình, nội dung dạy học, thiết bị dạy học ở cấp THCS đã được đổi mới đồng
bộ, toàn diện. Vì vậy, đổi mới PPDH là điều tất yếu, đòi hỏi người dạy phải thay đổi
tư duy, không ngừng nâng cao năng lực giảng dạy, cập nhật thông tin về nhiệm vụ
tích hợp các PPDH để áp dụng vào bài giảng của mình. Đi đôi với nhiệm vụ đổi
mới quản lí PPDH, HT cần tạo điều kiện, tổ chức cho GV tiếp cận, sử dụng các
phương tiện dạy học, đặc biệt là phương tiện dạy học hiện đại, vì đây là một điều
kiện quan trọng để đổi mới PPDH trong nhà trường hiện nay.
b) Hình thức tổ chức dạy học là cách thức tổ chức quá trình học tập cho
người học, phù hợp với mục tiêu, chương trình nhằm đem tới chất lượng, hiệu quả
dạy học cao. Hình thức tổ chức dạy học rất đa dạng, tuỳ theo nội dung dạy học, đặc
trưng bộ môn để người dạy quyết định lựa chọn hình thức phù hợp. Dựa vào một số
dấu hiệu chủ yếu, có thể phân thành các loại dưới đây.
- Theo thời gian học tập, có hình thức tổ chức dạy học chính khoá, học ngoại
khoá, chuyên tu, tại chức...
- Theo không gian học tập, có hình thức tổ chức học ở nhà, học ở lớp (ở
phòng thí nghiệm, thực hành, ở thư viện, xưỡng trường, vườn trường) và hoạt động
tham quan, thực tế, dã ngoại.
- Theo số lượng người học: Có hình thức dạy học cá nhân, học nhóm, học tập thể.
- Theo đặc điểm người dạy và người học: Có hình thức tổ chức lên lớp, tổ
chức thực hành, thảo luận nhằm rèn luyện các kỹ năng, kỷ xảo.
- Theo mục tiêu cần đạt của bài dạy: Có hình thức dạy bài lý thuyết, bài thực
hành, bài ôn tập, kiểm tra. Quản lí hình thức tổ chức dạy học là việc tổ chức một
cách đồng bộ, hài hoà, có hiệu quả các hình thức dạy học sao cho phù hợp với đặc
điểm của bài học, môn học, phù hợp với môi trường tự nhiên xã hội phương và phù
hợp với môi trường truyền thống văn hoá của cộng đồng.

32. 29
1.4.3.4. Yêu cầu về quản lí hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học
Hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học là một quá trình đưa ra những
nhận định về quá trình dạy học, trên cơ sở đó để xác định biện pháp dạy học hợp lý.
Kết quả dạy học phản ánh hiệu quả của quá trình lao động sư phạm của
thầy và trò trong việc thực hiện mục tiêu nhiệm vụ dạy học của nhà trường. Dựa
vào các tiêu chuẩn và phương thức đánh giá, HT cần quản lí công tác này bằng các
biện pháp sau:
- Chỉ đạo GV loại bỏ phương thức đánh giá kết quả dạy học một chiều,
không có sự tham gia dân chủ của HS, loại bỏ hành vi vi phạm tính khách quan,
trung thực trong quá trình đánh giá.
- Chủ động quản lí kết quả dạy học thông qua việc đánh giá công việc soạn
bài, giảng bài, ra đề kiểm tra của GV. Theo dõi việc đánh giá kết quả học tập của
HS, đối chiếu với phương thức đánh giá mà GV sử dụng để điều chỉnh cho phù hợp
với yêu cầu môn học đặt ra.
- Tăng cường chỉ đạo việc tự đánh giá của HS trong giờ học; chỉ đạo việc
dùng các thiết bị kỹ thuật vào trong quá trình đánh giá kết hợp với phương pháp
trắc nghiệm khách quan, đang được triển khai phổ biến hiện nay.
1.5. Nội dung quản lí HĐDH của hiệu trƣởng THCS
1.5.1. Quản lí xây dựng, thực hiện kế hoạch dạy học của nhà trường
Cơ sở để xây dựng kế hoạch năm học và kế hoạch chuyên môn là chỉ thị năm
học mới của Bộ GD&ĐT, hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học của Sở GD&ĐT
cùng với các văn bản chỉ đạo của Phòng GD&ĐT. Trên cơ sở điều tra tình hình chất
lượng học sinh của nhà trường đối với giáo viên và các điều kiện đảm bảo cho việc
dạy và học, hiệu trưởng lên kế hoạch năm học đảm bảo đủ điều kiện khả thi nhất.
Kế hoạch phải phù hợp với đặc điểm tình hình đơn vị, thuận lợi, khó khăn
xác định phương hướng, mục tiêu, chỉ tiêu phấn đấu về các mặt hoạt động hợp lí với
đơn vị.
Tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch: Hiệu trưởng quản lí HĐDH, triển
khai theo từng tháng, theo từng tuần và từng ngày được thực hiện thông qua:
Thực hiện tháng chuyên môn, tuần chuyên môn.
Thực hiện theo phân công chuyên môn cho từng thành viên.
Thực hiện theo kế hoạch thời khóa biểu.
Thực hiện theo kế hoạch thao diễn dự giờ và dạy chuyên đề.

33. 30
Hiệu trưởng phải quán triệt tới từng giáo viên thực hiện kế hoạch dạy học
trên thời khóa biểu.
1.5.2. Quản lí xây dựng, thực hiện kế hoạch DH của tổ chuyên môn, GV
Hiệu trưởng hướng dẫn giáo viên quy trình xây dựng kế hoạch, xác định mục
tiêu bộ môn sát với nhiệm vụ trọng tâm, chỉ tiêu kế hoạch của nhà trường và biết
tìm ra các biện pháp thực hiện các mục tiêu đó. Hiệu trưởng phải cùng với tổ
chuyên môn góp ý kiến và duyệt kế hoạch dạy học của từng giáo viên.
Trong quản lí HĐDH, hiệu trưởng phải thấy rõ tầm quan trọng của việc giáo
viên, các tổ chuyên môn thực hiện tốt kế hoạch là quan trọng nhất để đảm bảo chất
lượng dạy học, hiệu trưởng phải thường xuyên kiểm tra, đôn đốc phát hiện kịp thời
thì mới có sự chỉ đạo linh hoạt trong việc bổ sung hay điều chỉnh một vài chi tiết
trong kế hoạch sao cho không làm thay đổi mục tiêu mà lại phù hợp với tình hình
thực tế thì chất lượng dạy học mới đạt cao.
1.5.3. Quản lí hoạt động dạy của giáo viên
1.5.3.1. Quản lí chương trình dạy học, nội dung dạy học
Chương trình dạy học về nguyên tắc là pháp lệnh của nhà trường do Bộ
GD&ĐT ban hành, là căn cứ pháp lệnh để nhà trường tiến hành chỉ đạo giám sát
quản lí HĐDH. Chương trình dạy học quy định số lượng tiết học, xây dựng phương
pháp, hình thức dạy học cho từng môn học, thời gian từng môn bằng số tiết trên
tuần và số tiết cho cả năm học nhằm thực hiện mục tiêu của từng cấp học.
Hiệu trưởng phải quản lí thực hiện đúng chương trình, kế hoạch dạy học và
biên chế năm học do Bộ GD&ĐT tạo ban hành; phải chỉ đạo giáo viên thực hiện
dạy đúng, đủ theo phân phối chương trình, theo nội dung sách giáo khoa cho từng
môn học; yêu cầu giáo viên không được tự ý cắt xén, làm đảo lộn chương trình,
đảm bảo số tiết học phải dạy đủ đúng theo quy định của từng tuần, đúng tiến trình
và thời gian quy định.
Hiệu trưởng phải nắm vững cấu tạo chương trình dạy học của cấp học, từng
môn học, hiểu thật chắc về nội dung và phạm vi kiến thức từng môn học; phải nắm
vững kế hoạch dạy học của từng môn học, lớp học, phương pháp dạy học đặc trưng
của từng bộ môn; tổ chức cho giáo viên nghiên cứu nắm vững mục tiêu nội dung,
chương trình dạy học ở cấp học và của từng khối lớp.
Ngoài ra phải thường xuyên kiểm tra, đôn đốc giáo viên thực hiện đúng
chương trình qua lịch báo giảng, sổ ghi đầu bài, dự giờ giáo viên...

34. 31
Thời gian thực hiện chương trình được ổn định theo tuần, tháng, học kỳ mà
mỗi nhà trường không được thực hiện nhanh hoặc chậm mà phải đúng tiến độ. Do
vậy hiệu trưởng phải chấp hành quy định thời gian cho việc thực hiện chương trình
dạy học đã quy định về biên chế năm học.
Yêu cầu thực hiện chương trình đối với giáo viên: Hiệu trưởng chỉ đạo yêu
cầu đối với mỗi giáo viên phải nghiên cứu nắm vững cấu tạo nội dung chương trình
trong toàn bậc học và nhất là những môn được phân công dạy trong đó kế hoạch
thực hiện từng môn dạy. Nếu giáo viên nghỉ dạy có lý do, phân công giáo viên dạy
thay nếu môn học đó dạy chậm chương trình, cần yêu cầu giáo viên dạy bù thêm
giờ ngoài phân công thời khóa biểu để kịp tiến độ thực hiện chương trình và đề nghị
giáo viên ghi vào sổ dạy thay, dạy bù để theo dõi kịp thời. Ngoài ra yêu cầu giáo
viên cần nắm vững nội dung kiến thức cơ bản của môn học, không ngừng đổi mới
phương pháp và hình thức tổ chức dạy học để nâng cao hiệu quả dạy học.
1.5.3.2. Quản lí giờ lên lớp
Bộ GD&ĐT tạo có văn bản số 10227/THPT ngày 11/9/2001 hướng dẫn về
tiêu chuẩn đánh giá xếp loại một giờ lên lớp ở bậc Trung học bao gồm các mặt về:
nội dung, phương pháp, phương tiện, tổ chức, kết quả học tập trên lớp, nó đảm bảo
cho học sinh nắm được kiến thức cơ bản nhất của bài học, bồi dưỡng năng lực nhận
thức, tư duy, năng lực tự học, rèn cho học sinh kỹ năng học tập, vận dụng vào thực
tiễn, bồi dưỡng cho các em những tư tưởng tình cảm đẹp để hình thành nhân cách
cho các em. Trong thực tế mỗi môn học đều có phương pháp giảng dạy và hình thức
tổ chức trên lớp tương ứng các tiêu chuẩn đánh giá trên. Chính vì vậy hiệu trưởng
phải chỉ đạo tới từng giáo viên nghiên cứu xây dựng tiêu chuẩn giờ lên lớp cho từng
môn học, bài học mình dạy dựa trên cơ sở lý luận dạy học và tiêu chuẩn đánh giá
chung của Bộ GD&ĐT.
Xây dựng và sử dụng thời khóa biểu để quản lí giờ lên lớp:
Trên cơ sở của kế hoạch năm học, hiệu trưởng cho xây dựng thời khóa biểu
của trường. Thời khóa biểu là một loại kế hoạch được “Thể chế hóa" từ kế hoạch
năm học và kế hoạch chuyên môn của trường. Thời khóa biểu xếp xong được gọi là
lịch học. Thực hiện thời khóa biểu là pháp lệnh trong nhà trường. Thời khóa biểu
phải đảm bảo quyền lợi học tập của học sinh và những quy định về chuyên môn đối
với giáo viên. Thời khóa biểu có tác dụng duy trì nề nếp dạy và học trong ngày,
trong tuần. Thực hiện nghiêm túc thời khóa biểu sẽ nâng cao chất lượng dạy và học

35. 32
trong nhà trường.
Xây dựng lịch kiểm tra giờ lên lớp:
Kiểm tra giờ lên lớp để từng ngày nắm bắt tình hình dạy và học, ra vào lớp
của giáo viên và học tập của học sinh. Hiệu trưởng càng sâu sát quản lý trực tiếp giờ
lên lớp của giáo viên bao nhiêu thì càng có tác dụng thúc đẩy dạy và học tốt bấy
nhiêu vì thế việc xây dựng lịch kiểm tra giờ lên lớp phải được hiệu trưởng duy trì
hàng ngày, thường xuyên trong năm học.
Dự giờ - đánh giá tiết dạy:
Do đặc tính dạy học ở trường THCS có nhiều môn học nên hiệu trưởng phải
có kế hoạch dự giờ thăm lớp, đánh giá tiết dạy một cách thường xuyên, đột xuất,
hay định kỳ, kế hoạch này được hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng, nhóm
trưởng kết hợp cùng tham dự.
Sau khi dự giờ giáo viên, việc tổ chức rút kinh nghiệm và đánh giá tiết dạy
phải được thực hiện nghiêm túc, phải giúp giáo viên thấy rõ điểm yếu, điểm mạnh
của mình về nội dung, kiến thức về phương pháp giảng dạy, về tổ chức các hoạt
động học tập của học sinh, qua đó giúp giáo viên nâng cao được năng lực sư phạm,
phương pháp truyền thụ kiến thức cho học sinh tốt hơn, đồng thời giúp hiệu trưởng
thấy rõ việc kiểm tra bằng dự giờ, rút kinh nghiệm đánh giá tiết dạy là công việc
thường xuyên, quan trọng trong HĐDH của một nhà trường.
1.5.3.3. Quản lí hồ sơ chuyên môn
Quản lí hồ sơ là một trong các hoạt động của quản lí bởi vì hồ sơ là một
phương tiện phản ánh quá trình quản lí có tính khách quan và cụ thể giúp hiệu
trưởng nắm chắc hơn việc thực hiện quy chế chuyên môn của giáo viên, theo yêu
cầu đề ra.
Theo "Điều lệ trường THCS, trường THPT và trường phổ thông có nhiều cấp
học" Điều 27, khoản 3 quy định hồ sơ chuyên môn đối với mỗi giáo viên phải có:
- Bài soạn (Giáo án );
- Kế hoạch giảng dạy theo tuần (Lịch báo giảng );
- Sổ dự giờ thăm lớp;
- Sổ chủ nhiệm ( đối với giáo viên làm công tác chủ nhiệm );
- Các hồ sơ khác theo quy định của Phòng GD&ĐT và nhà trường như: sổ chấm
chữa, sổ lưu đề kiểm tra, sổ bồi dưỡng chuyên môn, sổ công tác, sổ điểm cá nhân v.v...
- Sách giáo khoa, sách hướng dẫn giảng dạy, phân phối chương trình bộ

36. 33
môn, tư liệu giảng dạy.
Để quản lí tốt hồ sơ chuyên môn của giáo viên Hiệu trưởng cần quy định nội
dung, thống nhất mẫu ghi chép các loại sổ sách, kết hợp với các tổ trưởng chuyên
môn có kế hoạch thường xuyên KT-ĐG chất lượng hồ sơ của từng giáo viên.
1.5.3.4. Quản lí đổi mới phương pháp dạy học, phương tiện dạy học
ĐMPPDH là yêu cầu cấp thiết, để nâng cao chất lượng dạy học, vì thế bằng
nhiều biện pháp và hình thức tổ chức khác nhau, hiệu trưởng phải chỉ đạo làm thật
tốt ĐMPPDH, theo hướng “Phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo học tập của
học sinh trên lớp dưới sự hướng dẫn của giáo viên”. Theo tinh thần chỉ đạo của
Công văn số 5555/BGDĐT-GDTrH, ngày 08/10/2014 của Bộ Giáo dục và Đào tạo
về việc hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm
tra, đánh giá; tổ chức và quản lí các hoạt động chuyên môn của trường trung
học/trung tâm giáo dục thường xuyên qua mạng.
Hiệu trưởng quản lí việc ĐMPPDH thông qua:
Giờ dạy mẫu, đánh giá tiết dạy; hội thảo về đổi mới phương pháp giảng dạy;
tổ chức cho giáo viên giỏi phổ biến việc vận dụng ĐMPPDH; trao đổi kinh nghiệm
soạn giáo án và sử dụng ĐDDH hiện đại. Bên cạnh đó, hiệu trưởng cần có kế hoạch
và biệc pháp quản lí các phương tiện dạy học, đảm bảo các thiết bị dạy học phải
được sử dụng vào quá trình dạy học nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học
ở nhà trường; bổ sung, mua sắm, bảo quản các phương tiện dạy học, chú trọng đến
các phương tiện dạy học hiện đại nhằm thực hiện tốt việc ĐMPPDH hiện nay.
1.5.3.5. Quản lí đổi mới kiểm tra, đánh giá học sinh
Kiểm tra, đánh giá học sinh nhằm có kế hoạch sát thực và phù hợp với trình
độ của học sinh giúp nhà trường tăng cường thực hiện các biện pháp quản lí HĐDH
để nâng cao chất lượng dạy và học.
Công tác kiểm tra, đánh giá phải là một việc làm thường xuyên nhằm tìm hiểu
việc thực hiện kế hoạch và thực hiện các quyết định quản lí, giúp hiệu trưởng phát
hiện các sai lệch và nguyên nhân của nó, trên cơ sở đó hiệu trưởng điều chỉnh bổ
sung giúp cho các cấp dưới khắc phục, thực hiện tốt các kế hoạch và quyết định quản
lí. Thông qua kiểm tra hiệu trưởng phát hiện các mối liên hệ ngược về bản thân các
quyết định quản lí có phù hợp không để điều chỉnh, nhằm nâng cao tính khả thi của
các quyết định tác động đến đối tượng quản lí nhằm nâng cao tinh thần trách nhiệm
của người thừa hành để kịp thời khuyến khích, động viên, và nhắc nhở ngăn chặn các

37. 34
sai sót có thể xảy ra làm cho các hoạt động trong nhà trường thực hiện tốt hơn.
Công việc kiểm tra phải dựa vào các tiêu chuẩn, chế độ, nội quy, các chỉ tiêu
kế hoạch đã đặt ra. Nếu các chỉ tiêu đó, các quy định đó đã lạc hậu thì cần phải có sự
điều chỉnh, thay đổi. Hiệu trưởng khi kiểm tra bản thân phải thông thạo chuyên môn
nghiệp vụ, phải đánh giá thật khách quan, tôn trọng người được kiểm tra. Hiệu trưởng
khi tìm ra nguyên nhân sai lệch phải có thiện chí giúp đỡ học sinh sửa chữa sai sót,
kiểm tra để ngăn ngừa các sai sót có thể xảy ra, kiểm tra mang tính xây dựng, nhằm
động viên khuyến khích mọi thành viên trong bộ máy hoàn thành nhiệm vụ.
Kiểm tra có thể là đột xuất, kiểm tra có thể thường xuyên, kiểm tra định kỳ.
Khi kiểm tra phải lựa chọn vấn để cần kiểm tra, nội dung kiểm tra, trên cơ sở đó
phải xây dựng các tiêu chuẩn dựa trên kế hoạch và yêu cầu quản lí để kiểm tra. Sau
khi kiểm tra phải so sánh các kết quả đạt được và yêu cầu, tiêu chuẩn đề ra để đánh
giá đối tượng được kiểm tra. Chỉ ra các mặt tốt đã đạt được, các sai lệch vi phạm và
phân tích các sai lệch vi phạm đó, cuối cùng xếp loại đối tượng được kiểm tra. Sau
đó lập kế hoạch khắc phục sai lệch nếu có, tiến hành khắc phục sai lệch nhằm làm
cho nhà trường hoạt động tốt hơn.
Kiểm tra tinh thần thái độ học tập trên lớp để kịp thời uốn nắn; kiểm tra thực
hiện nội quy nhà trường; kiểm tra học sinh về tinh thần, thái độ học tập ở nhà, kiểm
tra phải gắn liền với khen thưởng, động viên khuyến khích và phê bình kịp thời để
giúp học sinh tiến bộ.
1.5.4. Quản lí hoạt động học của học sinh
Nhà trường cần xây dựng các biện pháp giáo dục tinh thần, thái độ và động
cơ học tập cho học sinh, dạy cho học sinh các phương pháp học tập từng bộ môn và
những điều cần phải thực hiện đã được cụ thể hóa trong nội quy nhà trường để học
sinh rèn luyện thường xuyên thành thói quen tự giác.
Hiệu trưởng phải xây dựng và chỉ đạo nề nếp học tập của học sinh hướng vào
hoạt động với nội dung sau đây:
- Về tinh thần thái độ học tập trên lớp: Tập trung nghe giảng để hiểu bài ngay
tại lớp, trung thực trong kiểm tra, tham gia đầy đủ các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Thực hiện tốt 4 nội dung thi đua: Học tập (4 điểm), kỷ luật (3 điểm), vệ sinh (2
điểm), chuyên cần (1 điểm).
- Về tổ chức học tập ở nhà: Có góc học tập ở nhà; học bài và làm đầy đủ bài
tập thầy cô cho về nhà; chuẩn bị bài học mới.