ผลงานนักเรียนชั้น ม.6/4 เรื่องเศรษฐกิจสมัยสุโขทัย อยุธยาและธนบุรี

1. สภาพเศรษฐกิจ

2. สมาชิก
1.นายกิตวรินทร์ นาปรัง เลขที่ 1 ชัน ม.6/4
้
2.นายจตุพล เพิมพู น
่ เลขที่ 2 ชัน ม.6/4
้
3.นายปัณณรักษ์ สิงสิน เลขที่ 8 ชัน ม.6/4
้
4.นายพรหมพล ภู่ประภากร เลขที่ 9 ชัน ม.6/4 ้
5.นายภัทรพล อนันต์ชยพัฒนา
ั เลขที่ 10 ชัน ม.6/4 ้
6.นางสาวกฤตัชญา เบญจาภิวฒน์ เลขที่
ั 17 ชัน ม.6/4
้
7.นางสาวดรุณรัตน์ อรุณานันท์ เลขที่ 18 ชัน ม.6/4
้
เสนอ ครูสายพิน วงษารัตน์

3. เศรษฐกิจสมัยสุโขทัย

4. เศรษฐกิจสมัยสุโขทัย
สัญลักษณ์แห่งความอุ ดมสมบูรณ์ทางเศรษฐกิจของกรุงสุโขทัย คือ ข้อความ
ใน หลักศิลาจารึกหลักที่ 1 กล่าวว่า "เมืองสุโขทัยนีด ี ในน้ามีปลา ในนามี
้
ข้าว" พืนฐานทางเศรษฐกิจการยังชีพของกรุงสุโขทัยอยู่ทการเกษตร การค้า และการ
้ ี่
ทาเครืองสังคโลก
่

5. หลักฐานจากศิลาจารึก
>หลักฐานศิลาจารึกหลักที่ 1
>เศรษฐกิจในสมัยสุโขทัยมีความเจริญรุ่งเรือง
>ประชาชนมีความกินดีอยู่ดบานเมืองมีความอุ ดมสมบูรณ์
ี้

6. ปจจัยสาคัญที่ช่วยส่งเสริมให้สโุ ขทัยสามารถพัฒนาเศรษฐกิจให้
ั
เจริญก้าวหน้าได้
1. ภูมประเทศ
ิ
ตังอยู่บริเวณทีราบลุมแม่น้า ทีราบเชิงเขา
้ ่ ่ ่
เป็ นแหล่งเพาะปลูก เลียงสัตว์ และจับสัตว์นา
้ ้
2. ทรัพยากรธรรมชาติ
มีพชพรรณธรรมชาติต่างๆ อย่างอุ ดมสมบูรณ์เช่น ป่าไม้ สัตว์ป่า และแร่ธาตุ
ื

7. ความสามารถของผูนา
้
มีพระปรีชาสามารถในการคิดริเริมและดัดแปลงสิงแวดล้อมสร้างทานบกันน้าไว้เพือเก็บกักน้า ทีเ่ รียกว่า
่ ่ ้ ่
ทานบพระร่วงส่งน้าไปตามคูคลองสู่คูเมืองเพือระบายน้าสู่พนทีเ่ กษตรกรรมทาให้ประชาชนมีน้าใช้สอย
่ ้ื
อย่างเพียงพอ

8. ระบบเงินตราในสมัยสุโขทัย
เงิน พดด้วง มีลกษณะกลม เรียกว่า
ั
“เงินกลม” ทาด้วย โลหะผสม เงิน
พดด้วงมีตราประทับ 3 ตรา อัน
ได้แก่ ตราช้า ง ตราราชสีห์และตรา
ราชวัตร เป็ นสัญลักษณ์มขนาด
ี
ตังแต่ 1 บาทขึนไปจนถึง 4 บาท
้ ้
เงิน หอยเบียเป็ นสือกลางในการ
้ ่
แลกเปลียนสินค้าแบ่งย่อยได้เป็ น
่
เบีย โพล้ง เบีย แก้ เบีย จัน เบีย บาง
้ ้ ้ ่ ้
เบียหมู เบียกลม เบียบัวและเบียตุ้ม
้ ้ ้ ้

9. พื้นฐานทางด้านเศรษฐกิจของสุโขทัยขึ้นอยู่กับอาชีพหลักของประชาชน
3 อาชีพ
1. เกษตรกรรม
2. หัตถกรรม
3. ค้าขาย

10. เกษตรกรรม
1. เพาะปลูก
> ทานา ทาไร่
> ทาสวนพืช เช่น มะม่วง หมากพลู เป็ นต้น
> บริเวณทีราบลุมแม่น้าปิ ง แม่น้ายม และแม่น้าน่าน
่ ่
> มีน้าน้อยในหน้าแล้งและเมือถึงฤดูน้าจะมีน้าท่วมขังเป็ นเวลานาน
่
จึงสร้างทีเ่ ก็บกักน้า แล้วขุดท่อน้าจากคูเมืองไปสู่สระต่างๆ
2. เลียงสัตว์
้
> ช้าง ม้า วัว ควาย และอืนๆ
่

11. หัตถกรรม
> ผลิตเครืองสังคโลกหรือเครืองปันดินเผา เช่น จาน ชาม ถ้วย แจกัน เหยือก โถน้า
่ ่ ้
โอ่ง ไห เป็ นต้น
> พบหลักฐานแสดงว่าแหล่งผลิตทีสาคัญ มีอยู่ 2 แห่ง คือ กรุงสุโขทัย
่
และเมืองศรีสชนาลัย
ั
> พบหลักฐานเตาขนาดใหญ่เป็ นจานวนมาก แสดงว่าน่าจะเป็ นสินค้าที่
ได้รบความนิยมจากดินแดนต่าง ๆ ในสมัยนัน
ั ้

12. การค้าขายภายในอาณาจักร
> การค้าแบบเสรี ทุกคนมีอสระในการค้าขาย รัฐไม่จากัดชนิดสินค้า
ิ
และไม่เก็บภาษีผานด่านทีเ่ รียกว่า จกอบ
่
> ค้าสัตว์ชนิดต่าง ๆ เช่น ช้าง ม้า วัว ควาย เป็ นต้น
> ค้าขายแร่เงินและแร่ทอง
> การค้าภายในอาณาจักร มีตลาดปสานเป็ นแหล่งรวมสินค้าประเภทต่างๆ ที่
สาคัญ ได้แก่ ผ้า เครืองถ้วยชาม เครืองจักสาน มีด
่ ่

13. > การค้ากับดินแดนอืนๆ ทีใ่ กล้เคียงนัน มีความสาคัญต่อเศรษฐกิจมาก
่ ้
> ทางเหนือมีเส้นทางติดต่อถึงลุมแม่นาโขง ทางใต้มเี ส้นทางผ่านลุม
่ ้ ่
แม่น้าปิ ง แม่นาเจ้าพระยาลงไปถึงนครศรีธรรมราช ทางตะวันตกมี
้
เส้นทางติดต่อกับเมืองพุ กาม (พม่า) และหัวเมืองมอญ ซึงออกสู่
่
ทะเลเบงกอลทีตดต่อกับลังกาและอินเดียได้
่ ิ
> ตังอยู่ในเส้นทางการค้ามีส่วนทาให้สุโขทัยติดต่อค้าขายกับดินแดน
้
อืนๆ ได้เป็ นอย่างดี
่
> อนุญาตให้พอค้าต่างถินนาสินค้ามาค้าขายแลกเปลียนได้ โดยไม่เก็บ
่ ่ ่
ภาษีผานด่านหรือจังกอบ (จกอบ)
่

14. การค้าขายภายนอกอาณาจักร
> กับจีน ชวา มลายู อินเดีย ลังกา อาหรับและมอญ
> ทีสาคัญ คือ จีน โดยพ่อค้าจีนได้นาผ้าไหมและเครืองถ้วยชามมาขาย
่ ่
แต่เป็ นทีนยมในหมูคนชันสูงมากกว่าชาวบ้านทัวไป
่ิ ่ ้ ่
> ส่วนสินค้าทีจนต้องการ ได้แก่ เครืองประดับจากอาหรับ ซึงสุโขทัย
่ี ่ ่
เป็ นพ่อค้าคนกลางและสินค้าพืนเมือง เช่น ของป่าชนิดต่างๆ
้
เมืองหงสาวดี ตะนาวศรี ล้านนา กัมพู ชา มะละกา และชวา เป็ นต้น
> สินค้าออกทีสาคัญ ได้แก่ เครืองสังคโลก พริกไทย น้าตาล งาช้าง
่ ่
หนังสัตว์ นอแรด เป็ นต้น

15. เศรษฐกิจสมัยกรุงศรีอยุธยา

16. เศรษฐกิจสมัยกรุงศรีอยุธยา

17. ด้านการเกษตรกรรม
ขึนอยู่กบลักษณะการเกษตรแบบ ดังเดิม คือยังอาศัยธรรมชาติ พืชเศรษฐกิจสาคัญ
้ ั ้
เช่น ข้าว พริกไทย ฝ้ าย หมาก มะพร้าว ไม้ฝาง นอแรด หนังสัตว์ และงาช้าง

18. ด้านการต่างประเทศ
กรุงศรีอยุธยาติดต่อค้าขายกับอินเดีย จีน ญีปุ่น และอาหรับ การค้าขายกับจีน เรียกว่า จิมก้อง
่ ้
(การยอมรับเป็ นเมืองขึนของจีนโดยต้องส่งเครืองราชบรรณาการ แล้วจีนจะตอบแทนคืนทีมากกว่าใน
้ ่ ่
ฐานะประเทศทียงใหญ่) สินค้าออก ทีสาคัญ เช่น ของป่ า ดีบุก เงิน พลอย และ
่ ิ่ ่
เครืองปันดินเผา เป็ นต้น สินค้าเข้าทีสาคัญ เช่น แพร เครืองถ้วยชาม ดาบ ทองแดง และเกราะ เป็ น
่ ้ ่ ่
ต้น การค้ากับชาติตะวันตก เริมปรากฏตังแต่หลังสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีท ี่ 2 เป็ นต้นมา ชาติ
่ ้
ตะวันตกชาติแรกทีเ่ ข้ามาติดต่อค้าขาย ได้แก่ โปรตุเกส สเปน อังกฤษ ฮอลันดา ฝรังเศส และ
่
เดนมาร์ก สินค้าออกทีชาวตะวันตกต้องการ เช่น งาช้าง ไม้กฤษณา ไม้จนทน์ และไม้หอม เป็ นต้น
่ ั
สินค้าเข้า เช่น กระสุนดินดา ปื นไฟ และกามะถัน เป็ นต้น

19. สมัยของสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง
ได้มการตัง พระคลังสินค้า เพือทาหน้าทีเ่ ป็ นตัวกลางในการซื้อขายสินค้า ทาให้การค้า ของ
ี ้ ่
กรุงศรีอยุธยา เป็ นระบบผู กขาดมากขึน การค้ากับต่างประเทศของกรุงศรีอยุธยาเจริญรุ่งเรืองทีสุด
้ ่
ในสมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิและ สมเด็จพระเอกาทศรถ และการค้ากับต่างประเทศของ
กรุงศรีอยุธยาเสือมลง ในสมัยสมเด็จพระเพทราชา เพราะนโยบาย ของผู นาทีไ่ ม่ต้องการจะคบค้ากับ
่ ้
ชาติตะวันตก จนเกิดความขัดแย้งระหว่างกรุงศรีอยุธยากับฝรังเศส ่

20. รายได้แผ่นดินของกรุงศรีอยุธยา รายได้ของกรุงศรีอยุธยาแบ่งเป็ นประเภท
ใหญ่ ๆ 3 ประเภท คือ
1. รายได้จากภาษีอากรประเภทต่าง ๆ ได้แก่
> จังกอบ คือค่าผ่านด่านขนอนทังทางบกและทางน้า รับจะเก็บจากราษฎร ในอัตรา 10 ชัก
้
1 ถ้าเป็ นภาษีขาเข้า เรียกว่า ภาษีร้อยชัก ถ้าเก็บตามความกว้างของปากเรือ เรียกว่า
ภาษีปากเรือ หรือ ภาษีเบิกร่อง
> อากร คือ การเก็บภาษีจากราษฎรทีไ่ ม่ได้ประกอบอาชีพค้าขายโดยตรง
เช่น ทานา ทาสวน และทาไร่
> ส่วย คือการเก็บสิงของแทนการเกณฑ์แรงงานไพร่หลวง เช่น ดีบุก มูล ค้างคาว รังนก
่
และส่วยบรรณาการทีไ่ ด้จาก เมืองประเทศราช
> ฤชา คือ ค่าธรรมเนียมทีรฐเก็บจากประชาชนทีมาใช้บริการจากรัฐ เช่น การออกโฉนด
่ั ่
และค่าธรรมเนียมในการฟองร้อง
้

21. 2. ผลกาไรจากการค้าขายพระคลังสินค้า พระคลังสินค้ามีกาไรมากจากการซื้อขายสินค้า
ต้องห้าม เช่น มูลค้างคาว งาช้าง และกระสุนดินดา ซึงถือว่าเป็ นรายได้หลักทีสาคัญอย่างหนึง
่ ่ ่
ของแผ่นดิน
3. รายได้จากการค้ากับต่างประเทศ กรุงศรีสอยุธยาค้าขายกับประเทศทังในเอเชียและยุโรป จึง
้
มีรายได้เข้าประเทศทังผลกาไร จากการค้า ภาษีขาเข้า และภาษีขาออก
้

22. เศรษฐกิจสมัยธนบุรี

23. เศรษฐกิจสมัยธนบุรี
หลังจาการกู้เอกราชสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี งานทีทรงจัดทาต่อไปคือการรวบรวม
่
ผู คนให้มาอยู่รวมกันเพือเป็ นกาลังของชาติต่อไป การทีมคนมารวมอยู่มากขึน
้ ่ ่ี ้
ก่อให้เกิดปัญหา ทรงได้แก้ไขดังนี้

24. 1. ในระยะแรกของการครองราชย์ เป็ นภาวะทีพนจากการศึกสงคราม ราษฎรยัง
่ ้
ไม่ได้ทานา ทรงแก้ไขการขาดแคลนเฉพาะหน้าด้วยการใช้ราชทรัพย์ส่วยพระองค์ซ้อ ื
ข้าวสารจากพ่อค้าจีน เพือแจกจ่าย ให้แก่บรรดาข้าราชการ ทหาร และพลเรือนทัง
่ ้
ไทยและจีนคนละ 1 ถังต่อ 20 วัน นอกจากนีทรงแจกจ่ายอาหารให้พลเรือนที่
้
อดอยากด้วย *
2. ทรงโปรดให้ขาราชการผู ใ้ หญ่ผูนอยทานาปี ละ 2 ครัง ( เพือแก้ปญหาความ
้ ้้ ้ ่ ั
ขาดแคลนข้าว) ทรงให้ขาราชการและพลเรือนทังหลายจับหนูมาส่งกรม
้ ้
พระนครบาล เพือปราบการระบาดของหนูในยุงฉาง
่ ้
3. ทรงใช้การส่งเสริมการค้ากับต่างประเทศ ส่งสาเภาหลวงออกไปทาการค้ากับนานา
ประเทศทางตะวันออกไปถึงเมืองจีน ทางตะวันตกไปถึงอินเดียเพือเพิมรายได้
่ ่
ให้กบท้องพระคลัง รวมทังมีชาวต่าง -ประเทศมาติดต่อค้าขายเป็ นอันมาก เช่น
ั ้
จีน ชวา แขกมัวร์ ( ชาวอาหรับ )

25. 4. ทรงปราบปรามโจรผู ร้ายทีปล้นสะดมในฤดูทเี่ ก็บเกียว สมเด็จพระเจ้าตากทรง
้ ่ ่
ดาเนินการแก้ไขโดยจัดกองทหารออกลาดตระเวนตรวจตราและใช้มาตรการขัน ้
เด็ดขาดแก่ผูประพฤติตนเป็ นโจรผู ร้าย
้ ้
5. การหารายได้จากภาษีอากร ส่วย และเครืองบรรณาการต่างๆจากหัวเมือชันใน หัว
่ ้
เมืองชันนอก และหัวเมืองประเทศราช
้

26. 6. เพิมพู นรายได้แผ่นดินด้วยการเปิ ดโอกาสให้มการประมูลผู กขาดเก็บค่าภาคหลวง
่ ี
ขุดทรัพย์ทมคนฝั งเอาไว้ในกรุงศรีอยุธยา ทีฝังไว้ในขณะหลบหนีพม่า
ี่ ี ่
อย่างไรก็ตาม การแก้ไขเศรษฐกิจและสภาพบ้านเมือง ยังมีปญหาอยู่บาง ดังที่
ั ้
บาดหลวงชาวฝรังเศสชือ มอรซิเยอร์ เลอบอง ซึงเข้ามาในเมืองไทยเมือ
่ ่ ่ ่
พ.ศ. 2314 จดบันทึกไว้ในช่วงพ.ศ. 2318ดังนี้
“ จนถึงเวลาเดียวนี้ อาหารการกินในเมืองนียงแพงมาก เพราะบ้านเมืองไม่เป็ นอัน
๋ ้ ั
ทามาหากินมาเป็ นเวลา ๑๕ ปี แล้ว และในเวลานียงหาสงบทีเดียวไม่”*
้ ั
สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรทรงกังวลพระทัยเรืองนีเ้ คยทรงตรัสว่า
ี ่
้ี ์ ์
“บุทคลผู ใ้ ดเป็ นอาทิคอเทวดา บุทคลผู มฤทธิมาประสิทธิมากระทาให้ขาวปลา
ื ้
อาหารบริบูรณ์ขน ให้สตว์โลกเป็ นสุขได้แม้นผู นนจะปรารถนาพระพาหาแห่งเรา
้ึ ั ้ ั้
ข้างหนึง ก็อาจตัดบริจาคแก่ผูนนได้”* *
่ ้ ั้

27. เอกสารอ้างอิง
 เอกสารออนไลน์ “พัฒนาการทางด้านเศรษฐกิจสมัยสุโขทัย” เข้าถึงได้จาก
http://www.thaigoodview.com/node/47118
 เอกสารออนไลน์ “เศรษฐกิจสมัยธนบุรี” เข้าถึงได้จาก
http://www.snr.ac.th/elearning/s303/lesson4.htm
 เอกสารออนไลน์ “พัฒนาการทางด้านเศรษฐกิจสมัยอยุธยา” เข้าถึงได้จาก
http://truepanya.muslimthaipost.com/main/index.ph
p?page=sub&category=13&id=18825