โซเชียลมีเดียกับการศึกษาไทย Ph.D. Education Technology and Communation Naresuan University September 2013

1. 1
โซเชียลมีเดียกับการศึกษาไทย
วณิชชา แม่นยา, วิลาวัลย์ สมยาโรน, ศรัณยู หมื่นเดช, ชไมพร ศรีสุราช *
(ที่มาของภาพ [1]http://www.roar.pro/wp-content/uploads/2013/03/socialmediatree.jpg
[2]http://www.julienrio.com/marketing/pictures/JulienRio.Com_Social_Media_tree.jpg )
ความสาคัญและสภาพปัญหาของเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา
การเรียนการสอนในยุคปัจจุบัน ได้ปรับเปลี่ยนจากระบบการเรียนการสอนที่ครูเป็น
ผู้บรรยายแต่ผู้เดียว มาเป็นการใช้เทคโนโลยีควบคู่ไปกับการสอน และครูเปลี่ยนบทบาทจากผู้ให้
ความรู้ เป็นผู้ชี้แนะ การเรียนการสอนแบบเดิมที่ครูเป็นศูนย์กลางไม่สามารถช่วยให้นักเรียนเกิด
ทักษะที่จาเป็นในศตวรรษที่ 21 ได้ดีพอ [3] ดังนั้นครูจึงต้องปรับเปลี่ยนวิธีการสอนและเข้าใจ
บทบาทของนักเรียนและครูที่ถูกต้อง เพื่อให้นักเรียนได้ฝึกฝนทักษะที่สาคัญและจาเป็นอยู่เสมอ จะ
ช่วยพัฒนาให้นักเรียนมีความพร้อมในการใช้ชีวิตอย่างมีความสุขในศตวรรษที่ 21 ที่สิ่งแวดล้อม
รอบตัวมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
เมื่อระบบอินเทอร์เน็ตถูกพัฒนาให้มีประสิทธิภาพ ทั้งความเร็ว และความเสถียร การนาเอา
ระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ตเข้ามาเป็นเครื่องมือในการศึกษา คงเป็นสิ่งที่หลีกเลียงไม่ได้ เพราะ
แหล่งความรู้ต่างๆ ไม่ได้อยู่ในห้องสมุดแต่เพียงอย่างเดียว หากแต่มีอยู่มากมายในโลกที่สามารถ
สืบค้นได้ผ่านระบบอินเทอร์เน็ต โดยที่ทุกคนสามารถเชื่อมต่อและเข้าถึงข้อมูลได้ทุกที่ทุกเวลา
* นิสิตปริญญาเอก สาขาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา มหาวิทยาลัยนเรศวร

2. 2
เมื่อมีการเชื่อมโยงถึงกัน เราเรียกว่าการเกิดสังคม หากสังคมนั้น ไม่ได้จากัดเพียงแค่
ระยะทาง แต่เป็นการเชื่อมโยงผู้คนเข้าด้วยกันผ่านระบบเครือข่ายฯ โดยเรียกเว็บไซต์ที่เป็น
สื่อกลางให้บริการข้อมูลข่าวสารประเภทนี้ว่า “โซเชียลเน็ตเวิร์ค” และเรียกข้อมูลบนโซเชียล
เน็ตเวิร์คว่า “โซเชียลมีเดีย” ซึ่งสถิติการใช้ [4] เว็บไซต์ประเภทนี้ของไทยในปี 2554-2555 ที่ผ่านมา
พบว่า มีการใช้งานเว็บไซต์ facebook เป็นอันดับหนึ่ง และมีการใช้บริการประเภทวิดีโอ คือ
เว็บไซต์ youtube อยู่ในอันดับต้นๆ จะเห็นได้ว่า คนไทยใช้เว็บไซต์ประเภท “โซเชียลมีเดีย” หรือที่
เราเรียกว่า “เครือข่ายสังคม” เป็นส่วนหนึ่งของกิจวัตรประจาวัน
(ที่มาของภาพ [9] http://federalfinancialgroupllc.files.wordpress.com/2013/05/social-media-people.jpg )
หากครูจะนาพฤติกรรมการใช้สื่อสังคมออนไลน์เหล่านี้มาเป็นส่วนหนึ่งในการจัดการเรียน
การสอนให้สอดคล้องกับความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี เปลี่ยนการจัดการสอนแบบเดิมๆ ที่ครูเป็น
เพียงแหล่งความรู้แหล่งเดียว ให้เป็นนักเรียนสามารถสืบค้นความรู้จากแหล่งต่างๆ ที่มีอยู่มากมาย
ได้ด้วยตนเอง โดยที่ครูจะต้องชี้แนะว่าแหล่งข้อมูลใดน่าชื่อถือ และสามารถนามาอ้างอิงได้ รวมทัง
ใช้เว็บไซต์ประเภทเครือข่ายสังคมเป็นสื่อกลางในการพูดคุย แลกเปลี่ยนความคิดเห็น แสดงทัศนะ
หรือสร้างองค์ความรู้ของตนเอง อีกทั้งยังช่วยลดช่องว่างระหว่างครูและนักเรียนอีกด้วย
ผลลัพธ์ที่ปรากฏ
ในปัจจุบัน กระทรวงศึกษาธิการ มอบหมายให้ สานักเทคโนโลยีเพื่อการเรียนการสอน [6]
ดาเนินการจัดอบรมเพื่อกระตุ้นให้ครูไทย พัฒนาศักยภาพและส่งเสริมการใช้ social media ในการ
จัดการเรียนรู้ โดยเล็งเห็นความสาคัญในการส่งเสริมและผลักดันให้ครูสามารถนาเครื่องมือออนไลน์
ที่มีอยู่บนระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ตมาใช้ในการจัดการเรียนรู้ ให้เกิดเป็นเครือข่ายและเกิดความ
ร่วมมือกันระหว่างครูกับครู นักเรียนกับครู และนักเรียนกับนักเรียนด้วยกัน โดยไม่มีข้อจากัดเรื่อง
เวลา และสถานที่ ก่อให้เกิดการเรียนรู้แบบไม่มีที่สิ้นสุด นับเป็นยุคเว็บ 2.0 [7] ที่นักการศึกษา

3. 3
จาเป็นต้องตระหนัก เข้าใจ และเข้าถึงแหล่งเรียนรู้ที่สาคัญแห่งนี้ เพื่อตอบรับกับการเปลี่ยนแปลง
ของโลกในปัจจุบันและอนาคตอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
เครื่องมือออนไลน์ที่มีอยู่อย่างหลากหลายบนอินเทอร์เน็ตนั้น มีประสิทธิภาพสาหรับการใช้
งานที่แตกต่างกัน โดยนับวันจะพัฒนาและเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว คาถามคือ เราจะนา
เครื่องมือเหล่านี้มา สร้างให้เกิดแหล่งเรียนรู้เพื่อเป็นประโยชน์สาหรับนักเรียนได้อย่างไร โดยที่ครู
สามารถดึงเครื่องมือเหล่านี้ไปประยุกต์ใช้ในกระบวนการเรียนการสอนอย่างเป็นรูปธรรมและอย่าง
ยั่งยืน การที่ครูมีความเข้าใจในเทคนิค/แทคติค ของเครื่องมือ ผนวกกับ กลยุทธ์การสอน และสร้าง
ให้เกิดเป็นรูปแบบที่น่าสนใจสาหรับนักเรียนนั้น นับเป็นสิ่งที่ท้าทายสาหรับครูเป็นอย่างยิ่ง
โดยเครื่องมือ ที่ทาง สทร. แนะนาให้ครูได้ปรับเอาไปใช้ [8] ได้แก่
Wordpress : คือ เว็บไซต์สาเร็จรูป เพื่อใช้
สร้างบล็อกส่วนตัว หรือในแต่ละรายวิชา ได้
Facebook : คือ เว็บไซต์สาหรับกระดานข่าว
ให้ครูและนักเรียนสามารถสื่อสารและ
แลกเปลี่ยนข้อมูลซึ่งกันได้
Twitter : ใช้ในการสื่อสารข้อความสั้นๆ
คล้าย SMS สามารถ โต้ตอบกันได้อย่าง
รวดเร็ว
Youtube : เว็บไซต์ที่ใช้ ในการแบ่งปันไฟล์
วีดีโอ
Slideshare : ใช้ในการแบ่งบันไฟล์
Scribd : เว็บไซต์ที่ใช้ในการแบ่งปันไฟล์
เอกสาร เช่น ใบความรู้ ใบงาน แบบฝึก
(ที่มาของภาพ [10] http://www.gooddata.com/wp-content/uploads/2013/01/We-Speak-Social-Media.png)
ผลกระทบต่อการศึกษาไทย
ในการใช้โซเชียลมีเดีย หรือเครือข่ายสังคมกับการจัดการศึกษาไทย อาจเป็นได้ทั้งคุณและ
โทษ หากครูไม่มีการจัดการที่ดี เพราะนักเรียนอาจยังไม่สามารถควบคุมหรือกากับตนเองให้ใช้งาน
ได้อย่างเหมาะสม ซึ่งข้อดีและข้อเสียของการใช้โซเชียลมีเดียในการเรียนการสอนพอสรุปได้ดังนี้
ข้อดีของการใช้โซเชียลมีเดียในการเรียนการสอน
หากมีการใช้งานในทางที่ถูกต้อง จะส่งผลดีต่อทั้งครูและนักเรียน [5] ดังนี้
1. เป็นการเสริมสร้างสติปัญญาความรู้ ( Intellectual Benefit )
2. ก่อให้เกิดกระบวนการสื่อสาร การมีส่วนร่วม รวมทั้งการสร้างสังคมประกิต
(Benefits for Communication , Collaboration and Socialization )

4. 4
3. เป็นการเสริมสร้างแรงจูงใจ ( Motivational Benefits )
4. ปรับสภาพแวดล้อมการเรียนแบบเปิด ง่ายต่อการเชื่อมโยง สร้างความสัมพันธ์
ระหว่างสังคมในชั้นห้องเรียน
5. สนับสนุนและรองรับการสื่อสาร 2 ทาง สามารถนามาประยุกต์ใช้ในวิธีการ
จัดการเรียนการสอนที่หลากหลาย (collaborative learning, small group learning and other co-
creation of knowledge)
ข้อเสียของการใช้โซเชียลมีเดียในการเรียนการสอน
เมื่อมีข้อดี ก็ย่อมมีข้อเสีย ดังนี้
1. ความไม่มั่นใจในความเสถียรและความคงอยู่ของเว็บ
2. การเชื่อมโยงระบบและข้อมูลผู้ใช้เพื่อการทางานร่วมกันในสถานศึกษา
3. ความปลอดภัยและความเป็นส่วนตัวของข้อมูล
4. อุปกรณ์ที่เกี่ยวข้อง อาจมีราคาสูง
5. การขาดวิจารณญาณในการสืบค้นข้อมูล และการรับข้อมูลที่ไม่ถูกต้อง ส่งผลไป
ถึงการขาดวิจารณญาณในการนาเสนอข้อมูล ซึ่งอาจทาให้เนื้อหาของนักเรียนผิดพลาดได้
แนวทางและความเป็นไปได้ในการแก้ไขปัญหา
หากครูยังไม่สามารถใช้เทคโนโลยีในการเรียนการสอนได้อย่างเหมาะสม และใช้เทคโนโลยี
ที่มีอยู่ไม่คุ้มค่าตามงบประมาณที่รัฐบาลสนับสนุน การเลือกใช้เครื่องมือโซเชียลมีเดียที่ไม่เหมาะสม
กับรูปแบบหรือกิจกรรมการเรียนการสอน จะส่งผลให้นักเรียนไม่สามารถพัฒนาความรู้และทักษะที่
ต้องการได้เต็มศักยภาพ
(ที่มาของภาพ [11] http://edudemic.com/wp-content/uploads/2012/09/dd_social.jpg)

5. 5
นักเรียนที่ใช้งานโซเชียลมีเดียไปในทางที่ไม่ถูกต้อง อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อคุณธรรม
จริยธรรมและระบบการศึกษา ดังนั้นครูจึงควรสร้างความรู้เท่าทันสื่อ เพื่อเป็นแนวทางหนึ่งในการ
สร้างภูมิคุ้มกันให้กับผู้บริโภคสื่อ โดยเฉพาะเด็กและเยาวชน ในการเปิดรับเนื้อหาผ่านสื่อในเชิง
วิเคราะห์วิพากษ์ และประเมินสื่อ การสร้างความรู้เท่าทันสื่อนี้ โดยส่วนใหญ่แล้วจะเกิดจากการ
เรียนรู้ของเด็กผ่านการชี้แนะของครูและผู้ปกครอง รวมถึงการพัฒนาความคิดในเชิงวิเคราะห์
วิพากษ์ของเด็กเองผ่านการเรียนรู้จากประสบการณ์ตรงนั่นเอง
อ้างอิง
[1] ภาพ : http://www.roar.pro/wp-content/uploads/2013/03/socialmediatree.jpg
[2] ภาพ : http://www.julienrio.com/marketing/pictures/JulienRio.Com_Social_Media_tree.jpg
[3] วิจารย์ พานิช. (2555). ครูเพื่อศิษย์.
[4] Thailand Social Network 2013. (2013). Online :
http://mobiledista.com/media/2013/05/infographic-social-network-in-thailand-q1-2013.jpg
[5] Poore, M. ( 2013). Using Social Media in the Classroom : A Best Practice Guide.
London : SAGE.
[6] สานักเทคโนโลยีเพื่อการเรียนการสอน. (2552). โครงการก้าวใหม่ของครูไทย ก้าวไกลด้วย
Social Media. สืบค้นออนไลน์ จาก http://thaismedu.com/.
[7] Jeff Dunn. (2011). The 100 Best Web 2.0 Classroom Tools Chosen By You. Online :
http://www.edudemic.com/best-web-tools/
[8] การนา Social Media มาใช้ในการจัดการเรียนรู้. (2556). สืบค้นออนไลน์จาก
http://kasmos52.wordpress.com
[9] ภาพ2 : http://federalfinancialgroupllc.files.wordpress.com/2013/05/social-media-
people.jpg
[10] ภาพ3 ; http://www.gooddata.com/wp-content/uploads/2013/01/We-Speak-Social-
Media.png
[11] ภาพ4 : http://edudemic.com/wp-content/uploads/2012/09/dd_social.jpg