1. ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗΣ
Η Προστακτική είναι η έγκλιση που δηλώνει:
1. προσταγή π.χ. Ἅπτε, ὦ παῖ, λύχνον (= άναβε,παιδί,το λύχνο).
2. απαγόρευση π.χ. Ταῦτα μή ἐρώτα (= να μη ρωτάς αυτά).
3. προτροπή π.χ. Ἐμοί πείθου (= να υπακούς σ' εμένα).
4. αποτροπή π.χ. Μή κακοῖς ὁμίλει (= να μη συναναστρέφεσαι με κακούς).
5. παραίνεση π.χ. Ἤ λέγε τι σιγῆς κρεῖττον ἤ σιγήν ἔχε (= ή λέγε κάτι καλύτερο από τη σιωπή ή σιώπα).
6. Συγκατάθεση ή παραχώρηση: Ταῦτα οὕτως ἐχέτω (=αυτά ας είναι έτσι)
7. Ευχή ή κατάρα: Ὑγίαινε. Ἐρρέτω (=ας πάει στο διάβολο).
 Παίρνει άρνηση μή.
 Πολλές φορές συνοδεύεται από τα προτρεπτικά: ἴθι, ἄγε, φέρε, τα οποία δεν λογίζονται ως ρήματα και με-
ταφράζονται: εμπρός.
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΤΟΥ εἰμί
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
ἴσθι ἔστε γεγονώς-υῖα-ός ἴσθι γεγονότες-υῖαι-ότα ἔστε
ἔστω ἔστων/ὄντων/ἔστωσαν γεγονώς-υῖα-ός ἔστω γεγονότες-υῖαι-ότα ἔστων/ὄντων/ἔστωσαν
ΚΛΙΣΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗΣ ΒΑΡΥΤΟΝΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
παῦ-ε παῦ-σον πε-παυ-κώς - κυῖα - κός παύ-ου παῦ-σαι πέ-παυ-σο
φωνηεντόληκτα
παυ-έτω παυ-σάτω ἴσθι ἔστω παυ-έσθω παυ-σάσθω πε-παύ-σθω
παύ-ετε παύ-σατε πε-παυ-κότες- κυῖαι - κότα παύ-εσθε παύ-σασθε πέ-παυ-σθε
παύ-όντων/ παυ-σάντων/ ἔστε παυ-έσθων/ παυ-σάσθων/ πε-παύ-σθων/
παυ-έτωσαν παυ-σάτωσαν ἔστων/ὄντων/ἔστωσαν παυ-έσθωσαν παυ-σάσθωσαν πε-παύ-σθωσαν
δίωκ-ε δίωξ-ον δεδιωχώς-χυῖα-χός διώκ-ου δίωξ-αι δε-δίω-ξο
διωκ-έτω διωξ-άτω ἴσθι ἔστω διωκ-έσθω διωξ-άσθω δε-διώ-χθω
ουρανικόληκτα
διώκ-ετε διώξ-ατε δεδιωχότες - χυῖαι-χότα διώκ-εσθε διώξ-ασθε δε-δίω-χθε
διωκ-όντων/ διωξ-άντων/ ἔστε διωκ-έσθων/ διωξ-άσθων/ δε-διώ-χθων/
διωκ-έτωσαν διωξ-άτωσαν ἔστων/ὄντων/ἔστωσαν διωκ-έσθωσαν διωξ-άσθωσαν δε-διώ-χθωσαν
κόπτ-ε κόψ-ον κε-κο-φώς -φυῖα-φός κόπτ-ου κόψ-αι κέ-κο-ψο
κόπτ-έτω κοψ-άτω ἴσθι ἔστω κοπτ- έσθω κοψ- άσθω κε-κό-φθω
χειλικόληκτα
κόπτ-ετε κόψ-ατε κε-κο-φότες, φυῖαι-φότα κόπτ-εσθε κόψ-ασθε κέ-κο-φθε
κοπτ-όντων/ κοψ-άντων/ ἔστε κοπτ-έσθων/ κοψ-άσθων/ κε-κό-φθων/
κοπτ-έτωσαν κοψ-άτωσαν ἔστων/ὄντων/ἔστωσαν κοπτ-έσθωσαν κοψ-άσθωσαν κε-κό-φθωσαν
ψεύδ-ε ψεῦσ-ον ἐ-ψευ-κώς- κυῖα– κός ψεύδ-ου ψεῦσ-αι ἔ-ψευ-σο
ψευδ-έτω ψευσ-άτω ἴσθι ἔστω ψευδ- έσθω ψευσ-άσθω ἐ-ψεύ-σθω
οδοντικόληκτα
ψεύδ-ετε ψεύσ-ατε ἐ-ψευ-κότες -κυῖαι– κότα ψεύδ-εσθε ψεύσ-ασθε ἔ-ψευ-σθε
ψευδ-όντων/ ψευσ-άντων/ ἔστε ψευδ-έσθων ψευσ-άσθων/ ἐ-ψεύ-σθων/
ψευδ-έτωσαν ψευσ-άτωσαν ἔστων/ὄντων/ἔστωσαν ψευδ-έσθωσαν ψευσ-άσθωσαν ἐ-ψεύ-σθωσαν

2. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
1. Να συμπληρώσετε τον πίνακα με τους τύπους της προστακτικής των ρημάτων στο χρόνο και τη φωνή που
βρίσκονται:
β΄ενικό γ΄ενικό β΄πληθυντικό γ΄πληθυντικό
μετάπεισον
θεραπευέσθω
ῥυθμίσασθε
φονευόντων/φονευέτωσαν
ἐστρατεύσθω
παρεσκευακώς ἴσθι
κεκηρύχθων/κεκηρύχθωσαν
βέβλαψο
κέκρυφθε
θραῦε
προσταξάντων/προσταξάτωσαν
ἔψευσθε
κόψαι
τεθλίφθω
ἀγωνίζεσθε
σεσωκότες ἔστων/ἔστωσαν/
ὄντων
ὥρισο
άναπτυξάτω

3. 2. Να συμπληρώσετε τον πίνακα με το ίδιο πρόσωπο στους υπόλοιπους χρόνους και των δύο φωνών :
Ενεργητική φωνή Μέση φωνή
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
κυριευέτω
κόψατε
τεταραχώς ἴσθι
καλυπτέσθων
παιδευσάσθω
πεπράχθων/
πεπράχθωσαν
δίωξον
πεπεικώς ἔστω
βλάπτεσθε
σῶσαι
συνοδεύσατε
ἀθροιζόντων/
ἀθροιζέτωσαν
ἀπάλλαξαι
πεφονεύσθων/
πεφονεύσθωσαν
ῥίπτε
διαφυλάξατε
συντρίβετε
ὁπλίζου
ἐκδεδιώχθω

4. 3. Να σχηματίσετε τους τύπους προστακτικής των ρημάτων που δίνονται στην παρένθεση:
α) Μηδείς ὑμῶν ………………….. καθ' ἡμῶν ποτ' ἄν ὀμνύναι (= θα μπορούσε να ορκιστεί) (νομίζω, ενεστώτας, γ' ενικό).
β) …………………………….. ὅπως μηδέν ἀνάξιον τῆς τιμῆς ταύτης πράξετε (φροντίζω, ενεστώτας, β' πληθ.).
γ) ……………………………. αὐτῷ καί ἀντιλήψεταί σου (= θα σε βοηθήσει) (πιστεύω, αόριστος, β' ενικό).
δ) Καί δίκη αὐτῷ μή ………………….. περί τοῦ ἀργυρίου, μηδέ ἀρχή …………………………, περί τούτου μηδεμία (εἰμί, γ'
ενικό, εἰσάγω, ενεστώτας, γ' ενικό).
4. Να αναγνωρίσετε (χρόνος, πρόσωπο, αριθμός) τα ρήματα που βρίσκονται σε προστακτική έγκλιση και να
δηλώσετε τη λειτουργία της προστακτικής (προσταγή, προτροπή, παράκληση, απαγόρευση) στις ακόλουθες
προτάσεις:
α) Τοῖς νόμοις πείθου.
β) Μηδείς ὑμῶν ἀποκρινέσθω.
γ) Σκέψασθε τήν ἀναίδειαν τοῦ ἀνδρός, ὅς ἐν ὑμῖν ἐτόλμησεν εἰπεῖν.
δ) Μή μου ἅπτου (= μη μ' αγγίζεις).
ε) Ῥῦσαι (ῥύομαι = λυτρώνω) ἡμᾶς ἀπό τοῦ πονηροῦ.
5. Να σχηματίσετε τους τύπους προστακτικής των ρημάτων της παρένθεσης:
α. Οἱ Ἕλληνες ἔλεγον τοῖς Τρωσίν: «Μή ὑμεῖς ............................ ἀλλά ………………………………τά οἰκεῖα καί φεύγετε».
(ὀδύρομαι, ενεστ. κομίζομαι ενεστ.)
β. Ὁ Ἀγησίλαος ἔλεγε τοῖς Θηβαίοις: «Ὑμεῖς……………………….. καί...................... τά δίκαια» (ἄγω ενεστ., πράττω αόρ.)
γ. Ὦ Κλέαρχε, σύ ............................................... τοῦ σοῦ στρατεύματος, (φροντίζω αόρ.)
δ. Ὦ στρατιῶται, ὑμεῖς τούς πολεμίους .................................................... (φυλάττομαι αόρ.)
ε. Ὁ νόμος ταῦτα ...............................................(ἀπαγορεύω ενεστ.).
στ. Ὁ Δημοσθένης ἔλεγε τοῖς Ἀθηναίοις∙ «Ὑμεῖς ...................................... ἐπί τούς πολεμίους». (στρατεύομαι αόρ.)
ζ. Οἱ λόγοι οὗτοι οὕτως .............................................. (ἔχω ενεστ.)
η. «Ἄνδρες Ἕλληνες, ὑμεῖς ................................................τοῖς βαρβάροις». (ἀντιτάττομαι αόρ.)
θ. Σύ .......................................... τούς ἀθλητάς τῆς ἀρετῆς. (θαυμάζω αόριστος)
ι. Ὑμεῖς ................................ ἀγαθοί πολῖται (εἰμί ενεστώτας).
6. Σημειώστε αν είναι σωστή ή λανθασμένη η αναγνώριση του είδους της προστακτικής:
ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ
α. Μηδείς διαφθειρέτω τούς νέους. (απαγόρευση)
β. Ὑγίαινε, φίλε. (προτροπή)
γ. Ἐμοί ἕπου (=ακολούθα) (προτροπή)
δ. Παύσατε πῦρ (προσταγή)
ε. Μή καπνίζετε (παραχώρηση)