1. ΕΝΟΣΗΣΑ 3Η,
ΣΟ ΧΡΕΟ΢ ΣΟΤ
Ι΢ΣΟΡΙΚΟΤ
Α. Κείκελν,Πνιύβηνο, Ἱζηνξίαη 1.14.4-7

2. Ο ΢ΣΟΧΟ΢ ΣΗ΢ Ι΢ΣΟΡΙΚΗ΢ ΕΡΕΤΝΑ΢
6νο αηώλαο
 Ο Εθαηαίνο ν Μηιήζηνο απηά εδψ αθεγείηαη.
Γξάθω απηά πνπ ζεωξώ όηη είλαη αιεζηλά…
5νο αηώλαο
 Ο Ηξόδνηνο από ηελ Αιηθαξλαζζό παξνπζηάδεη
εδώ ηελ έξεπλά ηνπ (ἱζηνξίεο ἀπόδεμηο), έηζη
ώζηε ηα αλζξώπηλα θαηνξζώκαηα λα κελ
μεραζηνύλ ζην ρξόλν θαη κεγάια θαη ζαπκαζηά
επηηεύγκαηα, άιια Ειιήλσλ θαη άιια
Βαξβάξσλ, λα κε κείλνπλ αδόμαζηα θαη
θπξίωο, γηα λα δείμεη γηα πνηα αηηία νη Έιιελεο
θαη νη βάξβαξνη πνιέκεζαλ κεηαμύ ηνπο.

3. Καη ε αθξόαζε ηεο αθήγεζήο κνπ ίζωο θαλεί
ιηγόηεξν επράξηζηε, επεηδή ιείπεη από απηή ην
κπζηθό ζηνηρείν. εκέλα όκωο κνπ είλαη αξθεηό
λα θξίλνπλ ην έξγν κνπ ωθέιηκν, όζνη ζέινπλ
λα γλσξίζνπλ κε αθξίβεηα απηά πνπ έγηλαλ
θη εθείλα πνπ -επεηδή απηή είλαη ε
αλζξώπηλε θύζε- ζα γίλνπλ θάπνηε μαλά κ’
έλαλ παξόκνην ηξόπν. Γηαηί ην έξγν απηό έρεη
γξαθηεί πην πνιύ ζαλ παληνηηλό κειέηεκα
(θηῆκα ἐο ἀεί) παξά ζαλ αλάγλωζκα ηεο
ζηηγκήο γηα λα η’ αθνύλ επράξηζηα.
Θνπθπδίδεο, 1.22.4

4. 20νο αηώλαο
 «Σηόρνο κνπ είλαη λα θαηαιάβσ θαη λα
εμεγήζσ γηαηί ηα πξάγκαηα εμειίρηεθαλ κε
ηνλ ηξόπν πνπ εμειίρηεθαλ θαη πώο
ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο…»
Eric Hobsbawm, The Age of Extremes (1994)

5. Ο Ι΢ΣΟΡΙΚΟ΢ ΠΟΛΤΒΙΟ΢
 Γελλήζεθε ζηε Μεγαιφπνιε ην 200 π.Χ.
πεξίπνπ θαη είρε αξηζηνθξαηηθή θαηαγσγή.
 Ο παηέξαο ηνπ ήηαλ ν Λπθφξηαο, επηθαλήο
ζηξαηεγφο ηεο Αρατθήο ΢πκπνιηηείαο. Ο ίδηνο
αλαδείρηεθε έηζη ζε αλψηαηα αμηψκαηα ηεο
ζπκπνιηηείαο.
 Μεηά ηε λίθε ησλ Ρσκαίσλ ζηελ Πχδλα (168
π.Χ.), ζπθνθαληήζεθε σο ερζξφο ησλ Ρσκαίσλ
θαη εμνξίζηεθε ην 167 π.Χ. ζηε Ρψκε γηα 16
ρξφληα, καδί κε 1000 αθφκα Έιιελεο ηεο
αρατθήο θνηλσλίαο.

6. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο νκεξίαο ηνπ ζπλδέζεθε
θηιηθά κε ην ΢θηπίσλα Αηκηιηαλφ, ν νπνίνο
αγαπνχζε πνιχ ηελ θιαζηθή Ειιάδα θαη ηνλ
πνιηηηζκφ ηεο.
΢ηαδηαθά ν Πνιχβηνο εμειίρζεθε ζε ζαπκαζηή ηεο
δχλακεο θαη ηνπ κεγαιείνπ ηεο Ρψκεο.
Η θηιία ηνπ κε ηνλ ΢θηπίσλα ηνπ επέηξεςε λα
αθνινπζήζεη ην θίιν ηνπ ζε δηάθνξεο πνιεκηθέο
εθζηξαηείεο. Έηζη παξαθνινχζεζε ην 146 ηελ
θαηαζηξνθή ηεο Καξρεδφλαο θαη ηεο Κνξίλζνπ.
 Εηζεγήζεθε ζην ΢θηπίσλα επκελή κεηαρείξηζε ησλ
Κνξηλζίσλ. O ΢θηπίσλ ην έπξαμε θαη νη Κνξίλζηνη
ηνπ ην αληαπέδσζαλ κε έλα καξκάξηλν άγαικα.

7. Επέζηξεςε ζηελ Ειιάδα ην 146 π.Χ, αιιά
ζπλέρηζε ηα ηαμίδηα ηνπ επηζθεπηφκελνο ηελ
Αιεμάλδξεηα, ηηο ΢άξδεηο θαη άιια κέξε.
Λφγσ ηεο εκπινθήο ηνπ κε ηα αλψηεξα επίπεδα
ηεο ξσκατθήο εμνπζίαο, ν Πνιχβηνο άξρηζε λα
ζπιιέγεη πιεξνθνξίεο γηα ηα γεγνλφηα ηνπ
θαηξνχ ηνπ απφ επίζεκα έγγξαθα, φπσο θαη απφ
δηεγήζεηο καξηχξσλ.
Μεηά ηελ επηζηξνθή ηνπ απφ ηελ εμνξία, άξρηζε
λα γξάθεη έλα κλεκεηψδεο έξγν, κηα ζεηξά απφ
40 βηβιία κε ηίηιν «Καζνιηθή Ιζηνξία». ΢ε απηφ
εμηζηνξεί ηα γεγνλφηα απφ ην έηνο 264 π.Χ. ζε
ζρέζε κε ηηο εμειίμεηο ζηνλ ηφηε γλσζηφ θφζκν.

8. «Πνιπβίνπ ηνπ
Λπθόξηα
Μεγαινπνιίηνπ
Ιζηνξηώλ ηα
ζσδόκελα»
Πξνκεησπίδα θαη
ηίηινο ηζηνξηθήο
επαλέθδνζεο ηνπ
1670

9. Με ην έξγν ηνπ απηφ ν Πνιχβηνο εμηζηνξεί ηελ
αλάδεημε ηεο Ρψκεο ζε παγθφζκηα δχλακε, φπσο
θαη ηελ ηζηνξηθή ηεο απνζηνιή λα αλαζπγθξνηήζεη
ην κεζνγεηαθφ ρψξν, κεηά ηελ παξαθκή ησλ
ειιεληθψλ πφιεσλ.
Σα 5 πξψηα απφ ηα βηβιία ηνπ έρνπλ δηαζσζεί ζην
ζχλνιφ ηνπο, ελψ απφ ηα ππφινηπα ζψδνληαη
απνζπάζκαηα. Σν έξγν ηνπ Πνιχβηνπ απνηειεί
πνιχηηκε πεγή γηα ηελ ηζηνξηθή έξεπλα ηεο επνρήο
ηνπ.
Ο Πνιχβηνο πέζαλε ην 120 π.Χ. ζε ειηθία 82 εηψλ
κεηά απφ ηξαπκαηηζκφ ηνπ θαηά ηελ πηψζε απφ
άινγν.

10. ΣΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
 Τη ζα πξέπεη λα θάλεη θαλείο ζηε δσή ηνπ
απέλαληη ζε γλσζηνύο θαη θίινπο;
 Ἐλ κὲλ νὖλ ηῷ ινηπῷ βίῳ ἴζσο ηηο
ν ὒ θ ἂ λ ἐ θ β ά ι ιν η (ηη;)
η ὴ λ ην η α ύ η ε λ
ἐπηείθεηαλ

11.  Πνηεο αξεηέο πξέπεη λα έρεη ν ελάξεηνο
άλζξσπνο ζηηο ζρέζεηο ηνπ απέλαληη ζε
γλσζηνύο θαη θίινπο;
ηὸλ ἀγαζὸλ ἄλδξα
θαὶ γὰξ (Πνηνο;)
θηιόθηινλ εἶλαη θαὶ
θηιόπαηξηλ
δεῖ (ηη πξέπεη;)
θαὶ ζ π κ κ η ζ ε ῖ λ ηνῖο θίινηο ηνὺο
ἐρζξνὺο
θαὶ ζ π λ α γ α π ᾶ λ ηνὺο θίινπο (ηνῖο
θίινηο)

12.  Όηαλ θάπνηνο επσκίδεηαη ηὸ ηῆο ἱζηνξίαο ἦζνο,
ηη πξέπεη λα θάλεη;
ρξή ἐπηιαζέζζαη πάλησλ ηῶλ ηνηνύησλ
θαί πνιιάθηο κὲλ εὐινγεῖλ θαὶ θνζκεῖλ
ηνῖο κεγίζηνηο ἐπαίλνηο ηνὺο ἐρζξνύο
(Πφηε;) ὅηαλ αἱ πξάμεηο ἀπαηηῶζη ηνῦην

13.  Καη ηη άιιν πξέπεη (ρξή);
πνιιάθηο δ’ ἐιέγρεηλ θαὶ ςέγεηλ ἐπνλεηδίζησο
ηνὺο ἀλαγθαηνηάηνπο
ὅηαλ αἱ ηῶλ ἐπηηεδεπκάησλ ἁκαξηίαη
(Πφηε;) ηνῦζ’ ὑπνδεηθλύσζηλ.

14.  Τη ζπκβαίλεη κε έλα δσληαλό νξγαληζκό πνπ
ηνπ αθαίξεζαλ ηα κάηηα; (ηῶλ ὄςεσλ ηνῦ δώνπ
ἀθαηξεζεηζῶλ)
ἀρξεηνῦηαη ηὸ ὅινλ
 Αλ από ηελ ηζηνξία αθαηξέζνπκε ηελ αιήζεηα ηη
ζα απνκείλεη;
ηὸ θαηαιεηπόκελνλ αὐηῆο ἀλσθειὲο γίλεηαη
δηήγεκα.

15. ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Όληωο, όηαλ θαλείο αλαιακβάλεη ην έξγν ηνπ
ηζηνξηνγξάθνπ, νθείιεη λα μεράζεη ηελ αγάπε
θαη ην κίζνο: ζπρλά πξέπεη λα ζηνιίδεη ηνπο
ερζξνύο ηνπ κε ηνπο κεγαιύηεξνπο επαίλνπο,
όηαλ ηα γεγνλόηα ην επηβάιινπλ, θη επίζεο λα
ειέγρεη ηνπο πην αγαπεηνύο, όηαλ απηό
ππνδεηθλύνπλ νη ιαλζαζκέλεο πξάμεηο ηνπο. Γη'
απηό αθξηβώο δελ πξέπεη λα δηζηάδεη νύηε ηνπο
θίινπο λα θαηεγνξεί νύηε θαη ηνπο ερζξνύο λα
εγθωκηάδεη.
Άλλα Κνκλελή, Αιεμηάο, Πξόινγνο 2.3

16. Καη πηζηεχεη φηη, φπσο ε επζηξνθία είλαη απαξαίηεηε
ζηε ξεηνξηθή θαη ε κπζνπιαζία ζηελ πνίεζε, έηζη
αθξηβψο απαηηείηαη θαη ε αιήζεηα γηα ηελ ηζηνξηθή
ζπγγξαθή. Γη' απηφ, κε βάζε απηή ηελ αξρή, δελ
απέθξπςε ηα ζθάικαηα θαη ηηο απνηπρίεο αθφκα θαη
ησλ πην νηθείσλ ηνπ, αιιά έγξαςε ηα πάληα κε θάζε
αθξίβεηα, φπσο πξάγκαηη έγηλαλ, είηε θαιά είηε θαθά
Πξνθόπηνο, Ὑπέξ ηῶλ πνιέκσλ ιόγνη 1.1.4-5

17. Σέηνηνο ινηπφλ, θαηά ηε γλψκε κνπ, αο είλαη ν ζπγγξαθέαο
— απηφεηνο, ακεξφιεπηνο, ειεχζεξνο, θίινο ηεο ειεπζεξίαο
ηνπ ιφγνπ θαη ηεο αιήζεηαο, φπσο ν θσκηθφο ιέγεη, ιέγνληαο
ηα ζχθα ζχθα θαη ηε ζθάθε ζθάθε ρσξίο λα εθκεηαιιεχεηαη
θάηη εμαηηίαο κίζνπο θαη θηιίαο θαη ρσξίο λα ιππάηαη ή λα
επζπιαρλίδεηαη ή λα ληξέπεηαη ή λα δεηιηάδεη, ακεξφιεπηνο
δηθαζηήο, θαινπξναίξεηνο κε φινπο κέρξη ην ζεκείν λα κελ
παξαρσξεί ζε θάπνηνλ πεξηζζφηεξα απφ φζα πξέπεη, μέλνο
θαη ρσξίο παηξίδα ζηα βηβιία ηνπ, αλεμάξηεηνο,
αθεδεκφλεπηνο, ρσξίο λα ζθέθηεηαη ηη εληχπσζε ζα
ζρεκαηίζεη ν έλαο ή ν άιινο αιιά ιέγνληαο ηη έρεη γίλεη.
Λνπθηαλόο, Πῶο δεῖ ἱζηνξίαλ ζπγγξάθεηλ 41

18. ΚΟΙΝΑ ΢ΗΜΕΙΑ ΣΩΝ ΠΑΡΑΛΛΗΛΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΜΕ ΣΟ
ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΗ΢ ΕΝΟΣΗΣΑ΢
 Ο ηζηνξηθφο πξέπεη, ζχκθσλα κε ην
Θνπθπδίδε θαη φζνπο αθνινπζνχλ ηηο αξρέο
ηνπ, φπσο :
 ν Πνιύβηνο (2νο π.Χ αη.),
 ν Λνπθηαλόο (2νο κ.Χ αη.),
 ν Πξνθόπηνο (6νο κ.Χ.αη.) θαη
 ε Άλλα Κνκλελή (12νο κ.Χ αη.), λα ζηεξίδεηαη
ζηελ απηνςία, έιεγρν θαη κειέηε ησλ
πεγώλ, ζπζηεκαηηθφ δηαρσξηζκό αξρώλ
θαη αηηηώλ.

19.  Να δηαζέηεη θξηηηθή ηθαλφηεηα, λα εθηηκά ηα
γεγνλφηα, ηηο ελέξγεηεο/επηινγέο ησλ
πξνζψπσλ θαη λα εμάγεη ζπκπεξάζκαηα.
 Να ζηέθεηαη κε ακεξνιεςία θαη
αληηθεηκεληθφηεηα απέλαληη ζε νηθείνπο θαη
ερζξνχο, αλεπεξέαζηνο απφ ζπλαηζζήκαηα
θηιίαο θαη κίζνπο.
 Απαξαίηεηε βέβαηα πξνυπφζεζε γηα εμαγσγή
αζθαιψλ ζπκπεξαζκάησλ είλαη ε ρξνληθή
απφζηαζε απφ ηα γεγνλφηα, πξνθεηκέλνπ λα
ζπλεθηηκεζνχλ θαη νη καθξνπξφζεζκεο
ζπλέπεηεο.