ΑΡΧΑΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

1. ΠΑΘΗΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ Α
Σχηματισμός Παθητικού Μέλλοντα
Ο Παθητικός Μέλλοντας α σχηματίζεται με το ρηματικό θέμα + το πρόσφυμα -
θη- + τις καταλήξεις του μέσου Μέλλοντα :
Παραδείγματα:
παιδεύομαι: παιδευθήσομαι
λύομαι: λυθήσομαι
τοξεύομαι: τοξευθήσομαι
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ Α
παιδευθήσομαι
Οριστική Ευκτική Απαρέμφατο
παιδευθήσομαι παιδευθησοίμην
παιδευθήσεσθαι
παιδευθήσῃ παιδευθήσοιο
παιδευθήσεται παιδευθήσοιτο Μετοχή
παιδευθησόμεθα παιδευθησοίμεθα παιδευθησόμενος
παιδευθήσεσθε παιδευθήσοισθε παιδευθησομένη
παιδευθήσονται παιδευθήσοιντο παιδευθησόμενον
Αφωνόληκτα ρήματα
Τα ρήματα με χαρακτήρα ένα άφωνο σύμφωνο, δηλαδή ένα ουρανικό(κ,γ,χ) π.χ.
λέγομαι ή ένα χειλικό(π,β,φ) π.χ καλύπτομαι ή ένα οδοντικό (τ,δ,θ) π.χ.
ψεύδομαι , σχηματίζουν παθητικό Μέλλοντα α με όμοιο τρόπο με τον παθητικό
μέλλοντα των φωνηεντόληκτων ρημάτων.
Όμως πραγματοποιούνται ορισμένες μεταβολές.
Προσοχή!! Μεταβολές!!
1

2. α) Χειλικά (π,β,πτ φ)
β) Ουρανικά( κ,γ,ττ,σσ χ)
γ)Οδοντικά( τ,δ,θ,ζ σ)
Αφωνόληκτα ρήματα
Παραδείγματα σχηματισμού Παθητικού Μέλλοντα α
ἂγομαι ἀχθήσομαι
καλύπτομαι καλυφθήσομαι
κομίζομαι κομισθήσομαι
Το –σ- βέβαια, προστίθεται και σε κάποια ρήματα που δεν είναι οδοντικόληκτα,
π.χ: ἀκούομαι ἀκουσθήσομαι, κελεύομαι κελευσθήσομαι,
θραύομαι θραυσθήσομαι
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ Α
Ο Παθητικός Αόριστος α σχηματίζεται με αύξηση + το ρηματικό θέμα +το
πρόσφυμα -θη- +τις καταλήξεις του Παθητικού Αορίστου.
Παραδείγματα
παιδεύομαι: ἐπαιδεύθην
λύομαι: ἐλύθην
τοξεύομαι: ἐτοξεύθην
Οι μεταβολές που πραγματοποιούνται στα αφωνόληκτα ρήματα κατά το
σχηματισμό του Παθητικού Μέλλοντα α ισχύουν και για τον Παθητικό Αόριστο
α.
Αφωνόληκτα ρήματα
Παραδείγματα σχηματισμού Παθητικού Αορίστου α
τάττομαι ἐτάχθην
τρέπομαι ἐτρέφθην
ψεύδομαι ἐψεύσθην
2

3. ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ Α
ἐπαιδεύθην
Οριστική Υποτακτική Ευκτική Προστακτική Απαρέμφατο
ἐπαιδεύθην παιδευθῶ παιδευθείην παιδευθῆναι
ἐπαιδεύθης παιδευθῇς παιδευθείης παιδεύθητι
ἐπαιδεύθη παιδευθῇ παιδευθείη παιδευθήτω Μετοχή
ἐπαιδεύθημεν παιδευθῶμεν παιδευθείημεν παιδευθείς
παιδευθεῖμεν
ἐπαιδεύθητε παιδευθῆτε παιδευθείητε παιδεύθητε παιδευθεῖσα
παιδευθεῖτε
ἐπαιδεύθησαν παιδευθῶσι(ν) παιδευθείησαν παιδευθέντων παιδευθέν
παιδευθεῖεν παιδευθήτωσαν
Το –σ- βέβαια προστίθεται και σε κάποια ρήματα που δεν είναι οδοντικόληκτα,
π.χ. ἀκούομαι ἠκούσθην, θραύομαι ἐθραύσθην, κελεύομαι
ἐκελεύσθην
ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΑΟΡΙΣΤΟΣ Β
Κάποια αρχαιοελληνικά ρήματα σχηματίζουν παθητικό μέλλοντα που
δεν έχει πρόσφυμα -θη- αλλά -η-, κλίνεται όπως ο παθητικός μέλλοντας
α και λέγεται παθητικός μέλλοντας β.
Επίσης εμφανίζουν παθητικό αόριστο που δεν έχει πρόσφυμα -θη- ή -
θε- αλλά -η- ή -ε-, κλίνεται όπως ο παθητικός αόριστος α, με
διαφορετική κατάληξη στο β ενικό προστακτικής, δηλαδή -θι- αντί -τι-
(π.χ γράφηθι αντί γράφητι) και λέγεται παθητικός αόριστος β.
3

4. Παραδείγματα
Παθητικός Μέλλοντας β
ἐκπλήττομαι: ἐκπλαγήσομαι
τρέπομαι: τραπήσομαι
βλάπτομαι: βλαβήσομαι
ἀλλάττομαι: ἀλλαγήσομαι
Παθητικός Αόριστος β
γράφομαι: ἐγράφην
ἀλλάττομαι: ἠλλάγην
φαίνομαι: ἐφάνην
ἐκπλήττομαι: ἐξεπλάγην
ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ
Σε ρήματα παθητικής διάθεσης το υποκείμενο δε δηλώνει αυτόν που
ενήργησε αλλά αυτόν που δέχθηκε μία ενέργεια από κάποιον άλλο. Ο
όρος που φανερώνει τον υπεύθυνο για το πάθημα του υποκειμένου
είναι το ποιητικό αίτιο.
Στα αρχαία ελληνικά χρησιμοποιείται ως ποιητικό αίτιο ό,τι είναι
ουσιαστικό αλλά και όποιο μέρος του λόγου λειτουργεί ως ουσιαστικό.
Η πιο συνηθισμένη μορφή ποιητικού αιτίου είναι η εμπρόθετη γενική με
την πρόθεση ὑπό δηλαδή: ὑπό+γενική αλλά υπάρχουν και άλλες
μορφές ποιητικού αιτίου όπως η απρόθετη δοτική και οι προθέσεις ἀπό,
ἐκ, παρά, προς+γενική.
Παραδείγματα ποιητικού αιτίου
Κέφαλος ἐπείσθη ὑπό Περικλέους.
Ἐγκαταλαμβάνεται ὑπό τοῦ πυρός.
Ἐπράχθη οὐδέν ἀπ’αυτῶν.
Τὰ δῶρα πέμπεται παρὰ του βασιλεύοντος.
Πάντα ἡμῖν πεποίηται.
4

5. Ταῦτα ὡμολόγητο ἡμῖν τε και σοι.
Εἰρήσεται αὐτοῖς τἀληθές.
Μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική
Μεταβολές
Το ρήμα από ενεργητικό γίνεται παθητικό.
Το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο στο
παθητικό ρήμα.
Το αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο στο
παθητικό ρήμα.
Στα δίπτωτα ρήματα το άμεσο αντικείμενο γίνεται υποκείμενο του
ρήματος και το έμμεσο αντικείμενο γίνεται αντικείμενο του ρήματος.
Το κατηγορούμενο αντικειμένου γίνεται κατηγορούμενο υποκειμένου.
Παράδειγμα
Ὁ πατήρ ἒπεμψε τόν παῖδα. Ὁ παῖς ἐπέμφθη ὑπό τοῦ πατρός.
Μετατροπή παθητικής σύνταξης σε ενεργητική
Μεταβολές
Το ρήμα από παθητικό γίνεται ενεργητικό.
Το ποιητικό αίτιο του παθητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο στο
ενεργητικό ρήμα.
Το υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται αντικείμενο στο
ενεργητικό ρήμα.
Παράδειγμα
Πάντα ἡμῖν πεποίηται Ἡμεῖς πεποιήκαμεν πάντα.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΑΣΚΗΣΗ 1
Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τον κατάλληλο τύπο
του παθητικού ρήματος που βρίσκεται στην παρένθεση:
1. Ἡ πόλις ἡμῶν οὐ …………………………(σώζομαι, Παθ. Μέλλοντας)
5

6. 2. Ὑμεῖς ὑπό τῶν στρατιωτῶν …………………………….(σώζομαι,
Παθ.Αόριστος)
3. Οὐ ……………………..σύ τοῖς τούτων λόγοις (πείθομαι,Παθ.
Μέλλοντας)
4. ………………………οἱ ἀδικοῦντες. (κολάζομαι, Παθ. Μέλλοντας)
5. Ἡμεῖς ὑπό τῶν διδασκάλων ……………………(παιδεύομαι, Παθ.
Αόριστος).
6. Ἐβούλετο………………………..(πείθομαι, απαρ. Παθ. Αορ.) τοῖς
φρονίμως κρίνουσιν.
7. …………………………….(πορεύομαι, Προστ. Παθ. Αορ) οὖν, παῖδες,
πρός τήν μητέρα καί ταῦτα ἀγγείλατε αὐτή.
8. Ἢλπιζον………………………….(κηρύττομαι, απαρ. Παθ. Μελλ.) πάντα
ταῦτα τοῖς Κύρου στρατιώταις.
9. Ἐάν ὑφ’ ἡμῶν τοῦτο …………………………..(πράττομαι, υποτ. Παθ.
Αορ.) οὐδείς τῶν θεῶν ἒσται εὐμενής.
10. Ὁ δέ Ἰησοῦς………………………..(αποκρίνομαι, μετ. Παθ. Αορ.) τῷ
Πιλάτῳ λέγει αὐτῷ.
ΑΣΚΗΣΗ 2
Να συμπληρώσετε τον ακόλουθο πίνακα
Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος Παθ.Μέλλοντας Παθ.Αόριστος
Διώκεσθε
Πείθομαι
Κελευόμεθα
Καλύπτεσθε
ΑΣΚΗΣΗ 3
Να μετατρέψετε την ενεργητική σε παθητική σύνταξη στα επόμενα
παραδείγματα:
6

7. 1. Οἱ φρουροί τήν πόλιν ἒσωσαν.
……………………………………………………………………………………
2. Ὁ βασιλεύς κελεύει τούς Ἓλληνας.
………………………………………………………………………………………
3. Οἱ λόγοι ἐκείνου ἐτάραξαν τάς ψυχάς τῶν συμμάχων.
………………………………………………………………………………………
4. Οἱ Πλαταιεῖς τούς τριακοσίους Θηβαίους ἐφόνευσαν.
………………………………………………………………………………………
5. Κῦρος τούς τοξότας ἒταξε παρά τῷ ποταμῷ.
………………………………………………………………………………………
6. Οἱ στρατιῶται ἐθαύμαζον τόν Κῦρον.
……………………………………………………………………………………..
7. Ὑμεῖς ἐβοηθήσατε τοῖς φίλοις.
………………………………………………………………………………………
8. Οἱ Ἓλληνες ἒπεμψαν κήρυκας.
………………………………………………………………………………………
9. Ὁ δῆμος τοὺς τυράννους μισεῖ.
………………………………………………………………………………………
10. Ξενοφῶν τοῦτο προσέταξε.
………………………………………………………………………………………
11. Οἱ Καλλιμάχου λόγοι ὑμᾶς πείθουσι.
………………………………………………………………………………………
7