1. Το άμεσο
και έμμεσο
αντικείμενο
Ενότητα 8
Αρχαία Β΄
Γυμνασίου
Σελίδες 65-67

2. Τι είναι το
αντικείμενο;
Αντικείμενο είναι ο όρος της πρότασης
που δηλώνει το πρόσωπο, το ζώο ή το
πράγμα στο οποίο μεταβαίνει η ενέργεια
του υποκειμένου.
π.χ. Ο Ηρακλής σκοτώνει το
λιοντάρι. Όπως φαίνεται στο
παράδειγμα το υποκείμενο (Ο
Ηρακλής) κάνει μια ενέργεια
(σκοτώνει). Η ενέργεια αυτή
μεταβαίνει στη λέξη λιοντάρι (στο
αντικείμενο).

3. Θα μου δώσετε κι
ένα παράδειγμα
στα Αρχαία
Ελληνικά;
Ὁ Σωκράτης διδάσκει τὴν ἀρετήν.
Όπως φαίνεται στο παράδειγμα το
υποκείμενο (Ὁ Σωκράτης) κάνει
μια ενέργεια (διδάσκει). Η
ενέργεια αυτή μεταβαίνει στη λέξη
τὴν ἀρετήν (στο αντικείμενο).

4. Σε ποια πτώση
μπαίνει το
αντικείμενο;
Το αντικείμενο στα αρχαία ελληνικά
μπαίνει στις πλάγιες πτώσεις, δηλ.
γενική, δοτική και αιτιατική.
π.χ. Οἱ Ἀθηναῖοι
ἐπιμελοῦντο τῆς
πόλεως. > γενική
ΠΡΟΣΟΧΗ: Πάντα να θυμάσαι ότι το υποκείμενο του
ρήματος βρίσκεται σε πτώση ονομαστική ενώ το
αντικείμενο βρίσκεται στις πλάγιες πτώσεις, τη γενική,
τη δοτική και την αιτιατική.

5. Σε ποια πτώση
μπαίνει το
αντικείμενο;
ΠΡΟΣΟΧΗ: Πάντα να θυμάσαι ότι το υποκείμενο του
ρήματος βρίσκεται σε πτώση ονομαστική ενώ το
αντικείμενο βρίσκεται στις πλάγιες πτώσεις, τη γενική,
τη δοτική και την αιτιατική.
Το αντικείμενο στα αρχαία ελληνικά
μπαίνει στις πλάγιες πτώσεις, δηλ.
γενική, δοτική και αιτιατική.
π.χ. Οἱ Ἀθηναῖοι
ἐπείθοντο τοῖς
νόμοις > δοτική

6. Σε ποια πτώση
μπαίνει το
αντικείμενο;
ΠΡΟΣΟΧΗ: Πάντα να θυμάσαι ότι το υποκείμενο του
ρήματος βρίσκεται σε πτώση ονομαστική ενώ το
αντικείμενο βρίσκεται στις πλάγιες πτώσεις, τη γενική,
τη δοτική και την αιτιατική.
Το αντικείμενο στα αρχαία ελληνικά
μπαίνει στις πλάγιες πτώσεις, δηλ.
γενική, δοτική και αιτιατική.
π.χ. Οἱ Ἀθηναῖοι
ἐπολέμησαν τοὺς
Πέρσας > αιτιατική

7. Όλα τα ρήματα
έχουν
αντικείμενο;
Η απάντηση είναι ΟΧΙ.
Αντικείμενο έχουν τα ρήματα που
δηλώνουν ενέργεια και αυτή η
ενέργεια φεύγει από το υποκείμενο
και πηγαίνει κάπου αλλού.
Τα ρήματα αυτά λέγονται
ενεργητικά μεταβατικά.

10. Παρατήρηση
Απαρέμφατο ή δευτερεύουσα
ονοματική πρόταση που επέχει
θέση αντικειμένου αντιστοιχεί
στην αιτιατική πτώση ουσιαστικού
που δηλώνει πράγμα.

11. Αὐτούς ἀπεστέρησαν βίου.
Ἀποδώσω τά ἡμίσεα τοῖς φίλοις.
Διδάσκει τούς νέους τήν ἀρετήν.
Ἔπεισαν τούς Θηβαίους βοηθεῖν.
Ἡ ἀριθμητική διδάσκει ἡμᾶς ὅσα ἐστίν τά τοῦ ἀριθμοῦ.
Τῶν τιμῶν τοῖς φίλοις μεταλαμβάνομεν.
Πρόξενος ἐδεῖτο τοῦ Κλεάρχου μή ποιεῖν
ταῦτα.
Εἶπε τῷ Ξενοφῶντι ὅτι ἀποπέμψει αὐτόν.

12. Αὐτούς ἀπεστέρησαν βίου.
Ἀποδώσω τά ἡμίσεα τοῖς φίλοις.
Διδάσκει τούς νέους τήν ἀρετήν.
Ἔπεισαν τούς Θηβαίους βοηθεῖν.
Ἡ ἀριθμητική διδάσκει ἡμᾶς ὅσα ἐστίν τά τοῦ ἀριθμοῦ.
Τῶν τιμῶν τοῖς φίλοις μεταλαμβάνομεν.
Πρόξενος ἐδεῖτο τοῦ Κλεάρχου μή ποιεῖν
ταῦτα.
Εἶπε τῷ Ξενοφῶντι ὅτι ἀποπέμψει αὐτόν.
Αὐτούς
τά ἡμίσεα
τούς νέους
τούς Θηβαίους
ἡμᾶς
Τῶν τιμῶν
μή ποιεῖν
ὅτι ἀποπέμψει
αὐτόν
βίου
τοῖς φίλοις
τήν ἀρετήν
βοηθεῖν
ὅσα ἐστίν τά τοῦ
ἀριθμοῦ
τοῖς φίλοις
τοῦ Κλεάρχου
τῷ Ξενοφῶντι

13. Οἱ νέοι πρεσβυτέροις διαμιλλῶνται.
Τοὺς δικαίους καὶ ἀνδρείους τιμῶσι.
Γλῶσσαν τὴν Ἀττικὴν ἐδίδασκον τοὺς παῖδας.
Ὁ πάππος τὸν Κῦρον στολὴν καλὴν ἐνέδυσε.
Οἱ τριάκοντα ἡμᾶς πόλεως ἀπεστέρουν.
Ὁ φιλότιμος τῆς ὑπεροχῆς ὀρέγεται.
Ὑμεῖς δέ μου ἀκούσεσθε πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν.
Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε το ή τα
αντικείμενα των ρημάτων. Για τα δίπτωτα ρήματα να
διακρίνετε το άμεσο και το έμμεσο αντικείμενο.

14. Οἱ νέοι πρεσβυτέροις διαμιλλῶνται.
Τοὺς δικαίους καὶ ἀνδρείους τιμῶσι.
Γλῶσσαν τὴν Ἀττικὴν ἐδίδασκον τοὺς παῖδας.
Ὁ πάππος τὸν Κῦρον στολὴν καλὴν ἐνέδυσε.
Οἱ τριάκοντα ἡμᾶς πόλεως ἀπεστέρουν.
Ὁ φιλότιμος τῆς ὑπεροχῆς ὀρέγεται.
Ὑμεῖς δέ μου ἀκούσεσθε πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν.
πρεσβυτέροις
Τοὺς δικαίους
καὶ ἀνδρείους
τοὺς παῖδας
τὸν Κῦρον
ἡμᾶς
τῆς ὑπεροχῆς
τὴν ἀλήθειαν
Γλῶσσαν
στολὴν
πόλεως
μου
Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε το ή τα
αντικείμενα των ρημάτων. Για τα δίπτωτα ρήματα να
διακρίνετε το άμεσο και το έμμεσο αντικείμενο.

15. Πολλοὺς τῆς εἰσόδου ἀπέκλεισεν.
Οὐδὲν αὐτοῖς ἀπεκρίνατο.
Παραχωρῶ σοι τοῦ βήματος.
Ὀλιγαρχία τῶν κινδύνων τοῖς πολλοῖς μεταδίδωσι.
Οἱ θεοὶ νίκην ἡμῖν διδόασιν.
Oὐδεὶς ἠμφεσβήτησε τῆς κληρονομίας ἐκείνῳ.
Ἀγανακτήσασα δὲ Ἥρα μανίαν αὐτοῖς ἐνέβαλε.
Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε το ή τα
αντικείμενα των ρημάτων. Για τα δίπτωτα ρήματα να
διακρίνετε το άμεσο και το έμμεσο αντικείμενο.

16. Πολλοὺς τῆς εἰσόδου ἀπέκλεισεν.
Οὐδὲν αὐτοῖς ἀπεκρίνατο.
Παραχωρῶ σοι τοῦ βήματος.
Ὀλιγαρχία τῶν κινδύνων τοῖς πολλοῖς μεταδίδωσι.
Οἱ θεοὶ νίκην ἡμῖν διδόασιν.
Oὐδεὶς ἠμφεσβήτησε τῆς κληρονομίας ἐκείνῳ.
Ἀγανακτήσασα δὲ Ἥρα μανίαν αὐτοῖς ἐνέβαλε.
Πολλοὺς
Οὐδὲν
τοῦ βήματος
τῶν κινδύνων
νίκην
τῆς κληρονομίας
μανίαν
τῆς εἰσόδου
αὐτοῖς
σοι
τοῖς πολλοῖς
ἡμῖν
ἐκείνῳ
αὐτοῖς
Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε το ή τα
αντικείμενα των ρημάτων. Για τα δίπτωτα ρήματα να
διακρίνετε το άμεσο και το έμμεσο αντικείμενο.

17. Ὁ δὲ Λυκοῦργος πλείστους πόνους αὐτοῖς
ἐπέβαλε.
Ἀλέξανδρος προέταξε τῶν πεζῶν τοὺς τοξότας.
Ἀγγέλλει τοῖς στρατιώταις τὰ ἐκ τῶν Ἀθηνῶν.
Σεύθης ὑμᾶς ἀποστερεῖ τόν μισθόν.
Χρή τῆς οὐσίας μεταδιδόναι τοῖς φίλοις.
Ἡμεῖς ἳππους καὶ κύνας τρέφομεν.
Κῦρος ἀπέπεμπε τοὺς δασμοὺς βασιλεῖ.
Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε το ή τα
αντικείμενα των ρημάτων. Για τα δίπτωτα ρήματα να
διακρίνετε το άμεσο και το έμμεσο αντικείμενο.

18. Ὁ δὲ Λυκοῦργος πλείστους πόνους αὐτοῖς
ἐπέβαλε.
Ἀλέξανδρος προέταξε τῶν πεζῶν τοὺς τοξότας.
Ἀγγέλλει τοῖς στρατιώταις τὰ ἐκ τῶν Ἀθηνῶν.
Σεύθης ὑμᾶς ἀποστερεῖ τόν μισθόν.
Χρή τῆς οὐσίας μεταδιδόναι τοῖς φίλοις.
Ἡμεῖς ἳππους καὶ κύνας τρέφομεν.
Κῦρος ἀπέπεμπε τοὺς δασμοὺς βασιλεῖ.
πόνους
τοὺς τοξότας
τὰ ἐκ τῶν Ἀθηνῶν
ὑμᾶς
τῆς οὐσίας
ἳππους καὶ κύνας
τοὺς δασμοὺς
αὐτοῖς
τῶν πεζῶν
τοῖς στρατιώταις
τόν μισθόν
τοῖς φίλοις
βασιλεῖ
Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε το ή τα
αντικείμενα των ρημάτων. Για τα δίπτωτα ρήματα να
διακρίνετε το άμεσο και το έμμεσο αντικείμενο.

19. 7. Στις παρακάτω φράσεις να χαρακτηρίσετε τα ρήματα ως μονόπτωτα ή δίπτωτα και
να βρείτε τα αντικείμενά τους:
στ. Οἱ πατέρες ἡμῶν Μήδων ἐκράτησαν (= νίκησαν).
ε. Ἄνθρωπος ὤν μέμνησο (= να θυμάσαι) τῆς κοινῆς τύχης.
δ. Οἱ στρατηγοί ἐδίδοσαν (= έδιναν) τοῖς στρατιώταις καί τοῖς δούλοις μισθόν καί σῖτον.
γ. Δίωκε δόξαν καί ἀρετήν.
β. Πολλά ἀγαθά οἱ θεοί παρέχουσιν τοῖς άνθρώποις.
α. Βλάπτει τόν ἄνδρα θυμός.
Βιβλίο,
σελ. 66

20. 7. Στις παρακάτω φράσεις να χαρακτηρίσετε τα ρήματα ως μονόπτωτα ή δίπτωτα και
να βρείτε τα αντικείμενά τους:
στ. Οἱ πατέρες ἡμῶν Μήδων ἐκράτησαν (= νίκησαν).
ἐκράτησαν: μονόπτωτο Μήδων: αντικείμενο
ε. Ἄνθρωπος ὤν μέμνησο (= να θυμάσαι) τῆς κοινῆς τύχης.
μέμνησο: μονόπτωτο τύχης: αντικείμενο
δ. Οἱ στρατηγοί ἐδίδοσαν (= έδιναν) τοῖς στρατιώταις καί τοῖς δούλοις μισθόν καί σῖτον.
ἐδίδοσαν: δίπτωτο μισθόν καί σῖτον:άμεσο αντικείμενο τοῖς στρατιώταις καί τοῖς δούλοις:έμμεσο αντικείμενο
γ. Δίωκε δόξαν καί ἀρετήν.
Δίωκε: μονόπτωτο δόξαν καί ἀρετήν: αντικείμενο
β. Πολλά ἀγαθά οἱ θεοί παρέχουσιν τοῖς άνθρώποις.
παρέχουσιν: δίπτωτο ἀγαθά: άμεσο αντικείμενο τοῖς άνθρώποις: έμμεσο αντικείμενο
α. Βλάπτει τόν ἄνδρα θυμός.
Βλάπτει: μονόπτωτο τόν ἄνδρα :αντικείμενο
Βιβλίο,
σελ. 66

21. Κῦρος ἀπέκρυπτεν τούς στρατιώτας τήν
ἑαυτοῦ λύπην.
Παρέδοσαν τοῖς Θηβαίοις τούς νεκρούς
ὑποσπόνδους (= κατόπιν συμφωνίας).
Ἐμοί ὁ μέν γάρ πατήρ κατέλιπεν (=
κληροδότησε) οὐδέν.
Ἀπέλυσεν ὁ Διονύσιος τῆς τιμωρίας τόν
ἐγκαλούμενον (= τον κατηγορούμενο) //
καί παρεκάλεσε τούς ἄνδρας τρίτον
ἑαυτόν εἰς τήν φιλίαν προσλαβέσθαι.
Οἱ Κορίνθιοι ἐδέοντο (= παρακαλούσαν)
τῶν Βοιωτῶν ξυμμάχους γενέσθαι σφῶν
τε καί Ἀργείων καί τἆλλα κοινῇ (= από
κοινού) πράσσειν.
Βιβλίο,
σελ. 67

22. Κῦρος ἀπέκρυπτεν τούς στρατιώτας τήν
ἑαυτοῦ λύπην.
Παρέδοσαν τοῖς Θηβαίοις τούς νεκρούς
ὑποσπόνδους (= κατόπιν συμφωνίας).
Ἐμοί ὁ μέν γάρ πατήρ κατέλιπεν (=
κληροδότησε) οὐδέν.
Ἀπέλυσεν ὁ Διονύσιος τῆς τιμωρίας τόν
ἐγκαλούμενον (= τον κατηγορούμενο) //
καί παρεκάλεσε τούς ἄνδρας τρίτον
ἑαυτόν εἰς τήν φιλίαν προσλαβέσθαι.
Οἱ Κορίνθιοι ἐδέοντο (= παρακαλούσαν)
τῶν Βοιωτῶν ξυμμάχους γενέσθαι σφῶν
τε καί Ἀργείων καί τἆλλα κοινῇ (= από
κοινού) πράσσειν.
τούς
στρατιώτας
τούς νεκρούς
οὐδέν
τόν
ἐγκαλούμενον
// τούς ἄνδρας
γενέσθαι καί
πράσσειν
τήν λύπην.
τοῖς Θηβαίοις
Ἐμοί
τῆς τιμωρίας //
προσλαβέσθαι
τῶν Βοιωτῶν
Βιβλίο,
σελ. 67

23. 9. Να μεταφέρετε τις λέξεις που δίνονται μέσα στην παρένθεση στην πτώση που ζητείται και να δηλώσετε αν
αυτές είναι τα άμεσα ή τα έμμεσα αντικείμενα των ρημάτων από τα οποία εξαρτώνται:
α. Μιλτιάδης ὤφειλε ____________ (τό δημόσιον,
δοτ. εν.) ____________ (χρῆμα, αιτ. πληθ.).
β. Ἔπειτα δέ ἀναμνήσω ____________ (σύ, αιτ. πληθ.) καί
____________ (ὁ κίνδυνος, αιτ. πληθ.) τῶν
ἡμετέρων προγόνων.
γ. Ἡμεῖς μετεσχήκαμεν (= έχουμε συμμετάσχει) ____________ (σύ,
δοτ. πληθ.) ____________ (σεμνότατον ἱερόν, γεν. πληθ.),
____________ (θυσία, γεν. πληθ.), ____________
(καλλίστη ἑορτή, γεν. πληθ.).
Βιβλίο, σελ. 67

24. 9. Να μεταφέρετε τις λέξεις που δίνονται μέσα στην παρένθεση στην πτώση που ζητείται και να δηλώσετε αν
αυτές είναι τα άμεσα ή τα έμμεσα αντικείμενα των ρημάτων από τα οποία εξαρτώνται:
α. Μιλτιάδης ὤφειλε ____________ (τό δημόσιον,
δοτ. εν.) ____________ (χρῆμα, αιτ. πληθ.).
β. Ἔπειτα δέ ἀναμνήσω ____________ (σύ, αιτ. πληθ.) καί
____________ (ὁ κίνδυνος, αιτ. πληθ.) τῶν
ἡμετέρων προγόνων.
γ. Ἡμεῖς μετεσχήκαμεν (= έχουμε συμμετάσχει) ____________ (σύ,
δοτ. πληθ.) ____________ (σεμνότατον ἱερόν, γεν. πληθ.),
____________ (θυσία, γεν. πληθ.), ____________
(καλλίστη ἑορτή, γεν. πληθ.).
Βιβλίο, σελ. 67
τῷ δημοσίῳ
χρήματα
ὑμᾶς
τούς κινδύνους
ὑμῖν
σεμνοτάτων ἱερῶν
Θυσιῶν καλλίστων ἑορτῶν
έμμεσο Α.
άμεσο Α.
άμεσο Α.
έμμεσο Α.
έμμεσο Α.
άμεσο Α.
άμεσο Α.
άμεσο Α.

25. http://users.sch.gr/ipap/
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B112/269/1972,6728/