CONCELLOS: Touro, Boqueixón, Vedra, Teo, Padrón, Ames, Brión, Rois, Dodro e Rianxo (A Coruña). Vila de Cruces, Silleda, A Estrada, Pontecesures, Valga e Catoira (Pontevedra).
Abrangue o curso do Ulla desde a Ponte de Remesquide (entre as parroquias de Ribeira-Touro, e Obra-Vila de Cruces) ata a desembocadura, na punta das Tres Cruces (Entre Rianxo e Catoira), e parte do curso de varios afluentes: Deza (co Toxa), Liñares, Vea, Pereiro, Santa Lucía e Sar.
É unha zona de gran interese xeolóxico e biolóxico.
Os ecosistemas máis relevantes son o esteiro e marismas da desembocadura e os bosques de ribeira.
O macizo de Trevinca está formado por cinco serras que conflúen en Pena Trevinca: Eixe, Mina, Cabreira, Calva e Segundeira, compartidas entre Ourense (Galiza), Zamora e León (Castela-León). Unha área dun grande interese xeolóxico, paisaxístico e ecolóxico.
Situada na Península da Barbanza entre as Rías de Noia, ao Norte e a de Arousa, ao Sur, compartida entre as comarcas da Barbanza e Noia.
As alturas máximas, de norte a sur, son o Iroite (687 m), Outeiro Louro (613 m), Alto da Torre (656 m), Barbanza (652 m), Alto da Lagoa (622 m), Os Forcados (620 m) e A Curota (569 m), Nunha estribación cara ao oeste destaca o Enxa (543 m).
Por riba dos 500 m a serra da Barbanza é un extenso altiplán erosionado, dividido en dúas áreas por unha falla que vai de Boiro a Portosín.
Un dos aspectos máis interesantes desta serra son as vistas panorámicas sobre as rías de Arousa e Noia e, e as costas de Corrubedo e Aguiño.
Proposto en 2011 como Lugar de importancia comunitaria (LIC) e Zona especial de conservación (ZEC). Está pendente de aprobación.
O espazo protexido abrangue a case totalidade do curso do río Arnoia desde Calvelo (Baños de Molgas) ata a desembocadura no Miño, un curtos tramos nos afluentes Tioira, Meván e Gato, as Brañas de Calvelo, os montes de Requeixo e Casnaloba, o val entre Allariz e Freixo, os cavorcos de Escudeiro e o val do río e afluentes na Arnoia.
Neste espazo incluímos o Canón do Sil desde o remate do LIC ata a confluencia co Lor, no LIC “Os Ancares-O Courel” e varios dos seus afluentes: o Mao, o Edo...
O espazo ocupa as ladeiras dos canóns dos ríos que circulan polas fallas dunha superficie aplanada e moi erosionada.
CONCELLOS: Touro, Boqueixón, Vedra, Teo, Padrón, Ames, Brión, Rois, Dodro e Rianxo (A Coruña). Vila de Cruces, Silleda, A Estrada, Pontecesures, Valga e Catoira (Pontevedra).
Abrangue o curso do Ulla desde a Ponte de Remesquide (entre as parroquias de Ribeira-Touro, e Obra-Vila de Cruces) ata a desembocadura, na punta das Tres Cruces (Entre Rianxo e Catoira), e parte do curso de varios afluentes: Deza (co Toxa), Liñares, Vea, Pereiro, Santa Lucía e Sar.
É unha zona de gran interese xeolóxico e biolóxico.
Os ecosistemas máis relevantes son o esteiro e marismas da desembocadura e os bosques de ribeira.
O macizo de Trevinca está formado por cinco serras que conflúen en Pena Trevinca: Eixe, Mina, Cabreira, Calva e Segundeira, compartidas entre Ourense (Galiza), Zamora e León (Castela-León). Unha área dun grande interese xeolóxico, paisaxístico e ecolóxico.
Situada na Península da Barbanza entre as Rías de Noia, ao Norte e a de Arousa, ao Sur, compartida entre as comarcas da Barbanza e Noia.
As alturas máximas, de norte a sur, son o Iroite (687 m), Outeiro Louro (613 m), Alto da Torre (656 m), Barbanza (652 m), Alto da Lagoa (622 m), Os Forcados (620 m) e A Curota (569 m), Nunha estribación cara ao oeste destaca o Enxa (543 m).
Por riba dos 500 m a serra da Barbanza é un extenso altiplán erosionado, dividido en dúas áreas por unha falla que vai de Boiro a Portosín.
Un dos aspectos máis interesantes desta serra son as vistas panorámicas sobre as rías de Arousa e Noia e, e as costas de Corrubedo e Aguiño.
Proposto en 2011 como Lugar de importancia comunitaria (LIC) e Zona especial de conservación (ZEC). Está pendente de aprobación.
O espazo protexido abrangue a case totalidade do curso do río Arnoia desde Calvelo (Baños de Molgas) ata a desembocadura no Miño, un curtos tramos nos afluentes Tioira, Meván e Gato, as Brañas de Calvelo, os montes de Requeixo e Casnaloba, o val entre Allariz e Freixo, os cavorcos de Escudeiro e o val do río e afluentes na Arnoia.
Neste espazo incluímos o Canón do Sil desde o remate do LIC ata a confluencia co Lor, no LIC “Os Ancares-O Courel” e varios dos seus afluentes: o Mao, o Edo...
O espazo ocupa as ladeiras dos canóns dos ríos que circulan polas fallas dunha superficie aplanada e moi erosionada.
Inclúe as serras do Eixe, A Mina, Calva e unha pequena parte da Segundeira, unha parte da do Canizo, os montes do Covelo e varios tramos do val do Bibei.
Linda co Parque Natural “Lago de Sanabria e arredores” (Zamora) e o Monumento Natural Lago da Baña (León).
É un espazo que combina a alta montaña con algúns vales de ríos nos que se dan condicións climáticas que propician a aparición dunha grande diversidade de animais e vexetais. Ademais ten un grande interese xeolóxico e paisaxístico.
CONCELLOS: Carnota, Cee, Corcubión, Dumbría e Mazaricos
Espazo formado pola praia de Carnota, As Dunas de Caldebarcos os Montes do Pindo e Buxantes, as Illas Lobeiras e o espazo marítimo próximo á costa.
É unha área de grande interese xeolóxico, ecolóxico e paisaxístico onde alternan extensos areais (Carnota, Caldebarcos) con espectaculares formacións graníticas, canóns fluviais e fervenzas.
Situada no nordeste de Galiza, entre a Terra Cha e as Mariñas Lucenses, nos concellos de Muras, Ourol, Vilalba e Abadín.
Prolóngase cara ao norte nos montes do Buio e dos Cabaleiros, polo leste na Toxiza e cara ao leste pola Carba e o Guriscado, formando un conxunto que se podería considerar un macizo.
É unha serra que acolle importantes valores naturais, en especial as turbeiras.
A ría de Camariñas está situada no centro da costa da morte, nos concellos de Camariñas, Vimianzo e Muxía. Ábrese entre o Cabo Vilán, ao norte, e a Punta da Barca, ao sur. O principal río é o Grande que desemboca na Ponte do Porto e serve de linde entre as comarcas Terra de Soneira e Fisterra. No seu interior ábrese o seo da Basa, na desembocadura do rego de Trasteiro. Acolle un importante patrimonio natural e cultural. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC “Costa da Morte”.
Inclúe o curso medio e baixo do río Masma, os seus afluentes Valiñadares, Fraga Vella ou Figueiras e Batán, a ría de Foz, e a costa ata a desembocadura do rego da Laguela, nos concellos de Foz, Barreiros, Lourenzá e Mondoñedo.
No espazo atópanse varios ecosistemas ben definidos: cantís, areais, marismas, río e bosques de ribeira.
CONCELLOS: Parada do Sil, Nogueira de Ramuín (Ourense) e Sober e Pantón (Lugo)
Inclúe a ribeira do Canón do Sil, desde Os Peares ata Portabrosmos (Sober) e A Pena (Parada de Sil), e o canón do Cabe, desde Canaval ata a unión co Sil.
O maior interese desta zona reside na espectaculidade das paisaxes do canón do Sil, de grande valor xeolóxico, ecolóxico e cultural. A paisaxe deste espazo está moi influída pola man do ser humano: cultivo de vides en socalcos desde tempos moi antigos e construción de encoros que modificaron totalmente a fisonomía do val dos ríos.
Está situada ao surleste de Pontevedra, lindando con Ourense e Portugal dos que a separa o río Miño. O relevo, irregular, está condicionado pola serra do Suído, ao norte, a do Faro de Avión ao norleste, a Paradanta no centro, cruzando a comarca do norleste ao suroeste, entre as que se atopa o val e o curso alto do río Tea; e o río Miño ao leste e ao sur cara ao que se dirixen as pendentes e os afluentes Ribadil, Deva e Cea.
É unha comarca que acolle importantes valores naturais, ligados sobre todo aos rios e as serras.
CONCELLOS: Arbo, A Cañiza, Crecente e Covelo.
O concello de Vimianzo está situado, na súa maior parte, no núcleo do Val de Soneira -o val do río Grande-. Conta con dous pequenos tramos de litoral, na costa ao mar aberto e no interior da Ría de Camariñas. Está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
A ría de Corme e Laxe está situada na Costa da Morte. Ábrese entre as puntas do Roncudo (ao norte) e Laxe (ao sur), na saída ao mar do río Anllóns. Nesta ría pódense distinguir dúas áreas diferenciadas: o interior, formado polo esteiro do Anllóns, protexido da forza do mar por unha barra de area de 2 km; e o resto do espazo, máis aberto, rochoso e recortado con algunhas zonas abrigadas nas que hai praias. As vilas máis importantes son Corme, Ponteceso e Laxe. Está protexida no LIC/ZEC “Río Anllóns” e “Costa da Morte” e na ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Ponteceso está situado na marxe dereita da ría de Corme e Laxe e na costa de mar aberto, entre as puntas do Roncudo e Queimada. Os principais núcleos de poboación son Ponteceso e Corme. Acolle áreas de grande valor paisaxístico e biolóxico asociados ás costas e ao río. Está protexida nos LICs/ZECs “Costa da Morte” e “Río Anllóns” e na ZEPA “Espazo Mariño da Costa da Morte”.
O concello de Laxe está situado no corazón da Costa da Morte, entre a ría de Corme e Laxe e o litoral de mar aberto. Ten unha costa moi diversa na que se alternan grandes areais e marismas, ría, enseadas, cabos, illotes, furnas... con tramos expostos e protexidos, zonas baixas e elevados cantís. É dun grande interese paisaxístico, xeolóxico e biolóxico. Está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte” e na Paisaxe Protexida “Penedos de Traba e Pasarela”.
O concello de Camariñas está situado no centro da Costa da Morte. Ten unha parte de costa moi exposta polo norte e o oeste e outra parte protexida, dentro da ría, polo sur. Acolle importantes áreas de interese paisaxístico, xeolóxico, ecolóxico e cultural. Está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”,no Sitio Natural de Interese Nacional “Cabo Vilán” e no Lugar de Interese Xeolóxico “Praia do Trece”.
CABANA DE BERGANTIÑOS está situado no fondo e na banda sur da ría de Corme e Laxe, onde ten un amplo tramo de litoral, en parte protexido nos LICs/ZECs “Río Anllóns” e “Costa da Morte”.
O concello de Malpica de Bergantiños forma parte do tramo de litoral coñecido como Costa da Morte, unha sucesión de cantís abruptos entre os que se atopan algunhas praias e que inclúe as illas Sisargas.
Acolle importantes valores naturais e culturais. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Carballo forma da parte da Costa da Morte, unha costa exposta aberta ao océano e moi diversa, na que se alternan grandes areais e marismas, enseadas cabos, illas... con zonas baixas e elevados cantís. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Arteixo atópase na fachada atlántica, no comezo do tramo de costa coñecido como “A Costa da Morte”. Nos seus 19 km de costa atópanse cantís de distintas alturas, esteiros, coídos e extensos areais. É unha costa dun grande valor ecolóxico, paisaxístico e xeolóxico, cunha importante actividade industrial e turística. Unha parte está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de A Laracha ten unha única parroquia que da ao mar, Caión. Está situada na Costa da Morte e ten un litoral que alterna cantís e areais de grande valor paisaxístico e biolóxico.
A costa comprendida entre a Punta de Mera e Torella é un espazo de mar aberto que separa as rías da Coruña e Betanzos-Ares. Un espazo de enormes valores paisaxísticos e ecolóxicos.
É unha ría curta e ampla, que se abre entre as puntas do Seixo Branco e Herminia, cunha separación de 4 km, e unha lonxitude total de 14 km, dos que case a metade corresponden á chamada ría do Burgo formada polo esteiro do Mero, que está separada da parte máis ancha pola frecha de Santa Cristina.
O concello de Oleiros ten unha liña litoral de case 40 km. Unha parte na ría do Burgo, outra na ría da Coruña, unha terceira mirando ao mar aberto e outra na boca da ría de Betanzos. Parte está protexida no LIC/ZEC e Monumento Natural “Costa de Dexo e Seixo Branco”
O concello da Coruña ten unha costa moi recortada e variada, parte na ría, onde se atopa o porto da cidade, e parte en mar aberto onde se suceden cantís e fermosas praias como as de Orzán e Riazor.
2. LONXITUDE:
159 km, 90 en Galicia
SUPERFICIE DA CUNCA:
2.590 km²,
1.124 km2
en Galicia.
CONCELLOS:
Pedrafita do Cebreiro, As Nogais,
Becerreá, Cervantes, Navia de
Suarna, Baleira, A Fonsagrada e
Negueira de Muñíz en Galicia; e
Degaña, Ibias, Grandas de Salime,
Allande, San Martín de Oscos, Santa
Eulalia de Oscos, Villanueva de
Oscos, Illano, Boal, Villayón, Coaña e
Navia en Asturias; ademais dunha
pequena parte do concello de Candín
(os regos de Suarbol, que vai ao río
Ser, e Balouta, que vai ao río Rao) de
Castela- León.
3. CLIMA
Atlántico, máis frío no curso alto e pequenas áreas, que pola súa
orientación e abrigo gozan de temperaturas máis suaves.
Cultivo de vides en Negueira de Muñiz.
4. RÉXIME:
Pluvial con achegas de neve
dos cumes máis altos con
augas altas ata finais da
primavera.
CAUDAL:
48,5 m3
/s
5.
6. NACEMENTO: Monte Chao da Serra (Serra do Rañadoiro)
en terras do Cebreiro.
Val do Navia desde O Cebreiro. O río, a pouco do seu nacemento, corre por un val
limitado pola serra do Piornal, á esquerda e polas serras Travesa, Pintinidoira, Chan de
Pereira e A Escrita, á dereita.
8. AS NOGAIS
Boullón
Valdeparada
O Navia nas Nogais
Nace no Chao das Grandas e
xúntase co Navia nas Nogais Nace no Rañadoiro e
xúntase co Navia preto das Nogais
9. Narón ou Ferreiros
O Narón en Cruzul
O Navia en Agüeira
Nace na serra da Albela e xúntase co
Navia na Pena Furada (Becerreá).
10. Cervantes
Quindous
O Navia en Pontes de Gatín
Nace nos montes da Pintinidoira e
xúntase co Navia nas Pontes de Gatín.
Nace na serra da Fiosa e xúntase co
Navia pasado San Román de Cervantes.
11. Ser
É o máis grande dos afluentes do
Navia en Galicia. Fórmase cos
numerosos regos que baixan dos
Ancares e serras limítrofes.
Rego das Pasadas (Ser)
Val do Ser, cos Ancares ao fondo.
17. Navallo
O Navia no encoro de Grandas de Salime
(Negueira de Muñiz)
Encontro do Navallo co Navia
Nace no alto do Acebo e xúntase co
Navia no encoro de Grandas de Salime,
entre A Fonsagrada e Negueira de
Muñiz.
18. O Navia no encoro de Grandas de Salime
(Negueira de Muñiz)
19. Ibias
É o principal afluente do Navia, cunha
lonxitude de 60,5 km e unha cunca de
máis de 300 km2
. Nace en Puerto
Cerredo, na serra de Degaña e xúntase
ao Navia en Negueira de Muñíz.
20. O Navia no encoro de Grandas de Salime
(Negueira de Muñiz)
21. O Navia no encoro de Grandas de Salime
(Negueira de Muñiz)
22. O Navia no encoro de Grandas de Salime
(Negueira de Muñiz)
23. Oro
Val do Navia entre Grandas de
Salime e Negueira de Muñiz
Encoro de Grandas de Salime
Nace na Serra do Lago e xúntase co
Navia en Villarpedre, no encoro de
Grandas.
24. Agüeira
nace na Serra da Sendiña (Ribeira de
Piquín) e, despois dun percorrido moi
encaixado, xúntase co Navia en Lijou
(Pezós-Asturias).
O Navia en Xío
O Agüeira na área recretiva de Pezós.
31. Oneta
Nace na serra de Panondres e xúntase
co Navia nas proximidades de Arbón.
O Navia no encoro de Arbón
32. Ría de Navia desde Vivedro
Ponte da autovía sobre o Navia
33. Meiro
Anleo
Nace na serra de Penouta e xúntase co
Navia no esteiro (El Espín-Cuaña).
Nace no Picollongo e xúntase co Navia na
entrada de Navia.
As Aceñas, na desembocadura do Anleo.
37. XEOLOXÍA
O curso é sinuoso e encaixado por un val estreito e moi fondo
escavado en lousas e cuarcitas das serras orientais galegas e do
occidente asturiano. Nalgúns dos seus afluentes hai fervenzas.
Canón do Navia en Xío
Canón do Navia entre A Fonsagrada e Asturias.
40. Pesqueira da Lastroa, nun
afluente do Rao, en Murias.
Seimeira de Rozabragada, un
afluente do San Martiño (Suarna)
41. Seimeira de Vilagocende: entre os lugares de Fito
e Vilagoncende, na parroquia de San Martiño de
Suarna (A Fonsagrada). O río da Porteliña,
afluente do Lamas (Suarna) cae nun salto de máis
de 50 m desde unha crista de cuarcitas.
42. La Firvia: no rego de Oneta. Tres
saltos sucesivos, o máis grande duns
20 m de altura.
43. FLORA
Ao longo do curso dos ríos consérvanse as especies propias da
ribeira: salgueiros, amieiros, carballos, salgueiros, pradairos,
freixos... e nalgúns puntos dos vales aparecen especies
mediterránes (sobreiras, érbedos, aciñeiras...).
45. FAUNA
No río podemos atopar lontras, aguaneiros, garzas, merlos rieiros,
aves limícolas e anátidas (no esteiro e nos encoros), anfibios (ras,
sapos, saramaganta, pintafontes...), gran variedade de insectos
acuáticos. Nas augas libres arriba dos encoros aínda hai mexillón de
río.
Saramaganta
Libeliña facendo a posta.
46. A presenza de peixes está moi
alterada polos encoros que
impiden a súa migración. Nas
augas libres hai troitas e augas
abaixo dos encoros pódense
atopar anguías, salmóns, reos,
lampreas ...
Troitas
47. ESPAZOS PROTEXIDOS
Varios tramos forman parte de
espazos protexidos.
LICS: “Cruzul-Agüeira”, “Ancares-
Courel”, “Alto Navia”, “Ibias”,
“Negueira”, “Alcornocales del
Navia”, “Río del Oro”, “Cunca do
Agüeira”, “Río Navia”.
RESERVAS DA BIOSFERA: “Os
Ancares” e “Río Eo, Oscos e
Terra de Burón”.
PARQUE NATURAL das Fontes
do Narcea e do Ibias.
MONUMENTO NATURAL: La
Firvia de Oneta.
48. APROVEITAMENTO
Subministro de auga, pesca, produción de enerxía eléctrica, lecer...
Ten tres grandes encoros para a produción de enerxía eléctrica:
Grandas de Salime, Doiras e Arbón.
Encoro de Arbón
50. DATOS HISTÓRICOS
O río Navia e os seus afluentes foron amplamente utilizados para
mover enxeños hidráulicos: mazos ou ferrerías, muíños, moas de
afíar…
Muíño en Vilarín (A Fonsagrada)
Muíño en Oneta.
51. Restos da ferrería de
Vilar de Cuíña (A Fonsagrada).
Mazo da Porteliña
(A Fonsagrada).
52. No seu contorno consérvanse importantes restos históricos:
castros, núcleos tradicionais, pontes, hórreos, castelos…
Ponte e castelo de Navia de Suarna.
Castro de Cuaña.
53. Prensa para o viño.
Museo Etnográfico da Fonsagrada.
Hórreo e aparellos agrarios.
Museo etnográfico de Grandas de Salime.
54. TRADICIÓNS
Conta a lenda que un mozo que vivía nunha
banda do río namorouse dunha rapaza moi
bonita que vivía na outra banda. Como non
tiñan medios para cruzalo e así xuntarse,
pactaron có demo a construción dunha ponte a
cambio de darlle o primeiro ser vivo que nacera
na casa da parella.
Rápidamente celebrouse a boda dos namorados
e ela quedou preñada ao pouco tempo. Mentras,
o demo intermediaba para que non nacera
ningún animal, asegurandose así, que o primeiro
ser vivo nacido na casa fora o neno que
esperaban. Co que non contou o demo foi coa
palleira da casa, xa que o destino quixo que
nacera unha camada de gatiños (de aí ven a
palabra gatín). Enton o home colleu o primeiro
gatiño nacido e levoullo ao demo á Ponte onde
llo entregou, burlando así deste xeito o fatal
destino que o demo lles tiña preparado.
55. PROBLEMAS
Encoros que alteran os ecosistemas, industrias contaminantes,
invasión de especies.
Fábrica de celulosa no esteiro do Navia.