Reserva da Biosfera "Os Ancares Lucenses..."monadela
Está situada en plenas serras orientais galegas, ao leste da provincia de Lugo, no linde con León e Asturias. É un territorio eminentemente de montaña onde se atopan serras que acadan case os dous mil metros altura. O río Navia atavesa o espazo de sur a norte e recibe numerosos afluentes que baixan das serras.
Conserva importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas), paisaxísticos, e ecolóxicos (diversidade de ecosistemas entre os que destacan as grandes fragas).
O LIC “Ancares-Courel” é un amplo espazo que inclúe dúas áreas coñecidas tradicionalmente como “Os Ancares” e “O Courel”, artellados na contorna das serras do mesmo nome, situadas no leste de Galiza. Un territorio de montañas de relevo abrupto, no que se suceden serras e vales e que acolle importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas, pregamentos), paisaxísticos, e ecolóxicos (diversidade de ecosistemas entre os que destacan as grandes fragas).
A amplitude e importancia ambiental dos Ancares e do Courel faríaos merecentes dunha protección de maior nivel.
Este primeiro traballo está dedicado aos Ancares, o terreo situado na contorna da serra dos Ancares e o val do río Navia.
Un amplo espazo que inclúe dúas áreas coñecidas tradicionalmente como “Os Ancares” e “O Courel”, artellados na contorna das serras do mesmo nome, situadas no leste de Galiza. Un territorio de montañas de relevo abrupto, no que se suceden serras e vales percorridos por ríos que forman parte da cunca do Navia e do Sil (Lor, Quiroga, Selmo, Soldón). Conserva importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas, pregamentos), paisaxísticos, e ecolóxicos (diversidade de ecosistemas entre os que destacan as grandes fragas).
A amplitude e importancia ambiental dos Ancares e do Courel faríaos merecentes dunha protección de maior nivel.
CONCELLOS: Navia de Suarna, Cervantes, Becerreá, As Nogais, Triacastela, Pedrafita do Cebreiro, Samos, O Incio, Folgoso do Courel, A Pobra de Brollón, Quiroga, Ribas do Sil.
É un grupo de serras cos cumes aplanados situado na zona central da provincia de Ourense. No seu conxunto presenta unha forma redondeada de aspecto macizo escavada polas beiras polos profundos vales dos ríos que nacen nos cumes. Está rodeado polo val do Sil, polo norte, o val do Bibei polo leste, a depresións de Monterrei polo sur e as depresións da Limia e de Maceda polo oeste.
Inclúe parte do Macizo Central (Serras da Queixa, Montes do Invernadeiro, Altos do Samión e unha parte das de Fial das Corzas e San Mamede); parte do val do río Bibei, cos afluentes pola esquerda e parte do Xares, pola dereita; e o val do Navea entre os encoros de Chandrexa e Guistolas.
É unha área de elevado interese xeomorfolóxico e paisaxístico que acolle unha grande diversidade de hábitats e especies.
Inclúe as serras do Eixe, A Mina, Calva e unha pequena parte da Segundeira, unha parte da do Canizo, os montes do Covelo e varios tramos do val do Bibei.
Linda co Parque Natural “Lago de Sanabria e arredores” (Zamora) e o Monumento Natural Lago da Baña (León).
É un espazo que combina a alta montaña con algúns vales de ríos nos que se dan condicións climáticas que propician a aparición dunha grande diversidade de animais e vexetais. Ademais ten un grande interese xeolóxico e paisaxístico.
CONCELLOS: Antas de Ulla, Monterroso e Palas de Rei.
A comarca da Ulloa está situada na zona suroriental da provincia de Lugo a carón das serras da Dorsal Galega que lle fan de linde polo leste e sur. Ocupa un territorio chan resto dunha antiga superficie de erosión formada por bloques afundidos, con suaves ondulacións e moi incidido pola erosión dos ríos. Está rodeado en todo o seu contorno por serras de formas suaves e alturas que non sobrepasan os 800 m. O río principal é o Ulla que lle da nome á comarca e ten nela o seu curso alto e parte do medio. Acolle espazos de grande valor natural: a Serra do Careón, o canón do Ulla e en xeral todos os cursos dos ríos e as serras.
Reserva da Biosfera "Os Ancares Lucenses..."monadela
Está situada en plenas serras orientais galegas, ao leste da provincia de Lugo, no linde con León e Asturias. É un territorio eminentemente de montaña onde se atopan serras que acadan case os dous mil metros altura. O río Navia atavesa o espazo de sur a norte e recibe numerosos afluentes que baixan das serras.
Conserva importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas), paisaxísticos, e ecolóxicos (diversidade de ecosistemas entre os que destacan as grandes fragas).
O LIC “Ancares-Courel” é un amplo espazo que inclúe dúas áreas coñecidas tradicionalmente como “Os Ancares” e “O Courel”, artellados na contorna das serras do mesmo nome, situadas no leste de Galiza. Un territorio de montañas de relevo abrupto, no que se suceden serras e vales e que acolle importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas, pregamentos), paisaxísticos, e ecolóxicos (diversidade de ecosistemas entre os que destacan as grandes fragas).
A amplitude e importancia ambiental dos Ancares e do Courel faríaos merecentes dunha protección de maior nivel.
Este primeiro traballo está dedicado aos Ancares, o terreo situado na contorna da serra dos Ancares e o val do río Navia.
Un amplo espazo que inclúe dúas áreas coñecidas tradicionalmente como “Os Ancares” e “O Courel”, artellados na contorna das serras do mesmo nome, situadas no leste de Galiza. Un territorio de montañas de relevo abrupto, no que se suceden serras e vales percorridos por ríos que forman parte da cunca do Navia e do Sil (Lor, Quiroga, Selmo, Soldón). Conserva importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas, pregamentos), paisaxísticos, e ecolóxicos (diversidade de ecosistemas entre os que destacan as grandes fragas).
A amplitude e importancia ambiental dos Ancares e do Courel faríaos merecentes dunha protección de maior nivel.
CONCELLOS: Navia de Suarna, Cervantes, Becerreá, As Nogais, Triacastela, Pedrafita do Cebreiro, Samos, O Incio, Folgoso do Courel, A Pobra de Brollón, Quiroga, Ribas do Sil.
É un grupo de serras cos cumes aplanados situado na zona central da provincia de Ourense. No seu conxunto presenta unha forma redondeada de aspecto macizo escavada polas beiras polos profundos vales dos ríos que nacen nos cumes. Está rodeado polo val do Sil, polo norte, o val do Bibei polo leste, a depresións de Monterrei polo sur e as depresións da Limia e de Maceda polo oeste.
Inclúe parte do Macizo Central (Serras da Queixa, Montes do Invernadeiro, Altos do Samión e unha parte das de Fial das Corzas e San Mamede); parte do val do río Bibei, cos afluentes pola esquerda e parte do Xares, pola dereita; e o val do Navea entre os encoros de Chandrexa e Guistolas.
É unha área de elevado interese xeomorfolóxico e paisaxístico que acolle unha grande diversidade de hábitats e especies.
Inclúe as serras do Eixe, A Mina, Calva e unha pequena parte da Segundeira, unha parte da do Canizo, os montes do Covelo e varios tramos do val do Bibei.
Linda co Parque Natural “Lago de Sanabria e arredores” (Zamora) e o Monumento Natural Lago da Baña (León).
É un espazo que combina a alta montaña con algúns vales de ríos nos que se dan condicións climáticas que propician a aparición dunha grande diversidade de animais e vexetais. Ademais ten un grande interese xeolóxico e paisaxístico.
CONCELLOS: Antas de Ulla, Monterroso e Palas de Rei.
A comarca da Ulloa está situada na zona suroriental da provincia de Lugo a carón das serras da Dorsal Galega que lle fan de linde polo leste e sur. Ocupa un territorio chan resto dunha antiga superficie de erosión formada por bloques afundidos, con suaves ondulacións e moi incidido pola erosión dos ríos. Está rodeado en todo o seu contorno por serras de formas suaves e alturas que non sobrepasan os 800 m. O río principal é o Ulla que lle da nome á comarca e ten nela o seu curso alto e parte do medio. Acolle espazos de grande valor natural: a Serra do Careón, o canón do Ulla e en xeral todos os cursos dos ríos e as serras.
Nesta segunda parte do traballos sobre o LIC “Os Ancares-O Courel” incluímos o territorio que se estende desde Pedrafita do Cebreiro e o val do Navia ata o val do Sil, terras que se agrupan arredor da Serra do Courel e outras serras próximas, unha sucesión de terreos montesíos, vales e carrozos que acollen fermosas paisaxes e numerosos tesouros naturais.
O macizo de Trevinca está formado por cinco serras que conflúen en Pena Trevinca: Eixe, Mina, Cabreira, Calva e Segundeira, compartidas entre Ourense (Galiza), Zamora e León (Castela-León). Unha área dun grande interese xeolóxico, paisaxístico e ecolóxico.
CONCELLOS: Dodro Padrón e Rois
A comarca do Sar está situada ao sur da provincia da Coruña ocupando parte do esteiro e do último tramo do Ulla e os vales de varios afluentes entre os que destaca o Sar. É un terreo de contrastes entre as terras baixas, as Veigas de Padrón e pequenos cumes, restos de antigas superficies de erosión que se sitúan polos lindes leste e oeste.
A comarca conta con interesantes espazos naturais, sobre todo a área protexida no río Ulla e o seu esteiro.
Ocupa o tramo final do val do río Limia en terras de Ourense e o conxunto de serras que o rodean polo NO (estribacións das serras do Leboreiro e o Monte do Quinxo) e polo S-SE (serras de Santa Eufemia, do Xurés e do Pisco). É un espazo cun grande valor paisaxístico ecolóxico e cultural no que se atopan especies pouco comúns ou únicas.
Un espazo que inclúe o Val do río Navea desde un pouco máis adiante do remate do encoro de Guístolas ata a altura de Navea, un pouco antes do encoro da Ponte Nova.
Destaca polas impresionantes vistas so canón do río Navea no que se asentan bosques naturais de grande interese.
Concellos: A Gudiña, A Mezquita, Viana do Bolo e Vilariño de Conso
O territorio é, na súa maior parte, de alta montaña, situado entre dous importantes macizos, Pena Trevinca e Macizo Central Ourensan, e varias serras de menor altitude. É unha sucesión de cumes e vales profundos e encaixados polos que circulan ríos das cuncas do Sil (Bibei, Camba e Conso) e do Douro (Rabaçal, con numerosas cabeceiras). O sur da Gudiña e os concellos de A Mezquita e Riós, coñécese como Terra de Frieiras.
É unha comarca con importantes valores ambientais e culturais.
Está situado ao nordeste da provincia de Ourense, na comarca de Valdeorras, no linde con León (comarca do Bierzo. O espazo articúlase arredor da serra de Enciña da Lastra (vertente suroeste) e do Val do Sil e varios afluentes en terreos de Rubiá (Ourense).
Conta con varias figuras de protección:
-PARQUE NATURAL. Decreto 157/2002, do 4 de abril (DOG 03-05-02).
-ZEPA Zona de especial protección para as aves (1.787 ha)
-LIC, Lugar de importancia comunitaria, 1787 ha (21 de setembro de 2006). Hai unha proposta de ampliación pendente de aprobar.
-ZEC, Zona especial de conservación, 1.742 ha (31 de marzo de 2014)
-A área correspóndese parcialmente coa IBA 010 Montes Aquilanos, compartida polas comunidades autónomas de Galiza e Castela e León, incluida no inventario de SEO/BirdLife (1998).
-O Instituto Xeolóxico e Mineiro de España inclue parte da área no Punto de Interese Xeolóxico "Minas de Pintura" (PIG OR-3), que, ademais dun depósito presilúrico de limonita situado en Pardollán, de elevado interese estratigráfico, inclúe o Estreito de Covas e o macizo calcario de Penarrubia.
-Linda co LIC “Sierra de la Encina de La Lastra” do Bierzo (León), cunha superficie de 289,44 ha.
Unha serra de enorme interese xeolóxico, biolóxico e cultural. Situada no sur de Pontevedra. Exténdese nuns 10 km de lonxitude, con orientación NO-SE, paralela á Depresión Meridiana e o val do Louro.
CONCELLOS: Vigo, Gondomar, O Porriño, Mos e Tui.
CONCELLOS: Carballedo, Chantada e Taboada.
A comarca de Chantada está situada no suroeste da provincia de Lugo, entre as serras da Dorsal (Martiñá, Faro, Farelo e Vacaloura), que lle serven de linde con Pontevedra e Ourense polo oeste, e o val do río Miño, ao leste, lindando coas Terras de Lemos. No territorio desta comarca distínguense claramente tres unidades: as serras, con altitudes superiores aos 1.000 m, a superficie de aplanamento de Chantada e o encaixado val do Miño, con paredes que nalgúns lugares acadan os 400 m de altura.
As serras e o río Miño son os grandes protagonistas da natureza da comarca e neles atópanse paisaxes e espazos naturais de gran beleza e valor ecolóxico.
Situada na Península da Barbanza entre as Rías de Noia, ao Norte e a de Arousa, ao Sur, compartida entre as comarcas da Barbanza e Noia.
As alturas máximas, de norte a sur, son o Iroite (687 m), Outeiro Louro (613 m), Alto da Torre (656 m), Barbanza (652 m), Alto da Lagoa (622 m), Os Forcados (620 m) e A Curota (569 m), Nunha estribación cara ao oeste destaca o Enxa (543 m).
Por riba dos 500 m a serra da Barbanza é un extenso altiplán erosionado, dividido en dúas áreas por unha falla que vai de Boiro a Portosín.
Un dos aspectos máis interesantes desta serra son as vistas panorámicas sobre as rías de Arousa e Noia e, e as costas de Corrubedo e Aguiño.
O espazo protexido inclúe A Serra do Careón, as Gándaras de Melide, un pequeno tramo do río Ulla e os cursos dos seus afluentes Furelos e Seco. É unha área dun grande interese xeolóxico, pola presenza de rochas pouco comúns e formacións xeolóxicas de interes e dunha excepcional relevancia botánica, por acoller especies vexetais únicas.
CONCELLOS: Melide, Santiso, Toques (A Coruña), Friol e Palas de Rei (Lugo)
Concellos: Bóveda, O Incio, A Pobra de Brollón, Monforte de Lemos, Pantón e Sober (Lugo)
O espazo protexido comprende parte do curso do río Cabe (desde a confluencia co río Antiga ata a ponte da estrada vella de Canaval, onde conecta co LIC “Canón do Sil), os seus afluentes: pola dereita o Carabelos (ata Santo Estevo do Mato), o Cinsa (ata San Martiño), e o Mao (ata o encoro de Vilasouto) co seu afluente Teilán ou Penacova (ata o mazo de Penacova); pola dereita o Picarrexo, o rego de Silvela, e algúns bosques de vales do Incio.
CONCELLOS: Parada do Sil, Nogueira de Ramuín (Ourense) e Sober e Pantón (Lugo)
Inclúe a ribeira do Canón do Sil, desde Os Peares ata Portabrosmos (Sober) e A Pena (Parada de Sil), e o canón do Cabe, desde Canaval ata a unión co Sil.
O maior interese desta zona reside na espectaculidade das paisaxes do canón do Sil, de grande valor xeolóxico, ecolóxico e cultural. A paisaxe deste espazo está moi influída pola man do ser humano: cultivo de vides en socalcos desde tempos moi antigos e construción de encoros que modificaron totalmente a fisonomía do val dos ríos.
Situada no nordeste de Galiza, entre a Terra Cha e as Mariñas Lucenses, nos concellos de Muras, Ourol, Vilalba e Abadín.
Prolóngase cara ao norte nos montes do Buio e dos Cabaleiros, polo leste na Toxiza e cara ao leste pola Carba e o Guriscado, formando un conxunto que se podería considerar un macizo.
É unha serra que acolle importantes valores naturais, en especial as turbeiras.
CONCELLOS: Lousame, Noia, Outes e Porto do Son.
A comarca de Noia está situada no suroeste da provincia de A Coruña, con fronte ao centro e sur da ría de Muros e Noia, nas Rías Baixas Galegas. É unha comarca de paisaxes asociados ao mar e ás serras, onde as estreitas chairas costeiras están rodeadas en toda a súa contorna por aliñacións de cumes que van do Tremuzo, ao norte, ata o Barbanza, ao sur. O río Tambre é a principal arteria da comarca e forma o maior esteiro que ocupa o fondo da ría.
As áreas de maior interese natural atópanse ao longo de toda a costa onde hai numerosas praias e cantís de grande valor ecolóxico, e no esteiro do Tambre.
É unha cadea montañosa de 210 km de lonxitude que se estende de norte a sur, desde Estaca de Bares ao Miño, na raia con Portugal. Marca a linde entre as provincias de A Coruña e Pontevedra (ao oeste) coas de Lugo e Ourense (ao leste). É un bloque que se elevou a finais do Período Terciario sobre montañas anteriores moi erosionadas.
Nesta segunda parte do traballos sobre o LIC “Os Ancares-O Courel” incluímos o territorio que se estende desde Pedrafita do Cebreiro e o val do Navia ata o val do Sil, terras que se agrupan arredor da Serra do Courel e outras serras próximas, unha sucesión de terreos montesíos, vales e carrozos que acollen fermosas paisaxes e numerosos tesouros naturais.
O macizo de Trevinca está formado por cinco serras que conflúen en Pena Trevinca: Eixe, Mina, Cabreira, Calva e Segundeira, compartidas entre Ourense (Galiza), Zamora e León (Castela-León). Unha área dun grande interese xeolóxico, paisaxístico e ecolóxico.
CONCELLOS: Dodro Padrón e Rois
A comarca do Sar está situada ao sur da provincia da Coruña ocupando parte do esteiro e do último tramo do Ulla e os vales de varios afluentes entre os que destaca o Sar. É un terreo de contrastes entre as terras baixas, as Veigas de Padrón e pequenos cumes, restos de antigas superficies de erosión que se sitúan polos lindes leste e oeste.
A comarca conta con interesantes espazos naturais, sobre todo a área protexida no río Ulla e o seu esteiro.
Ocupa o tramo final do val do río Limia en terras de Ourense e o conxunto de serras que o rodean polo NO (estribacións das serras do Leboreiro e o Monte do Quinxo) e polo S-SE (serras de Santa Eufemia, do Xurés e do Pisco). É un espazo cun grande valor paisaxístico ecolóxico e cultural no que se atopan especies pouco comúns ou únicas.
Un espazo que inclúe o Val do río Navea desde un pouco máis adiante do remate do encoro de Guístolas ata a altura de Navea, un pouco antes do encoro da Ponte Nova.
Destaca polas impresionantes vistas so canón do río Navea no que se asentan bosques naturais de grande interese.
Concellos: A Gudiña, A Mezquita, Viana do Bolo e Vilariño de Conso
O territorio é, na súa maior parte, de alta montaña, situado entre dous importantes macizos, Pena Trevinca e Macizo Central Ourensan, e varias serras de menor altitude. É unha sucesión de cumes e vales profundos e encaixados polos que circulan ríos das cuncas do Sil (Bibei, Camba e Conso) e do Douro (Rabaçal, con numerosas cabeceiras). O sur da Gudiña e os concellos de A Mezquita e Riós, coñécese como Terra de Frieiras.
É unha comarca con importantes valores ambientais e culturais.
Está situado ao nordeste da provincia de Ourense, na comarca de Valdeorras, no linde con León (comarca do Bierzo. O espazo articúlase arredor da serra de Enciña da Lastra (vertente suroeste) e do Val do Sil e varios afluentes en terreos de Rubiá (Ourense).
Conta con varias figuras de protección:
-PARQUE NATURAL. Decreto 157/2002, do 4 de abril (DOG 03-05-02).
-ZEPA Zona de especial protección para as aves (1.787 ha)
-LIC, Lugar de importancia comunitaria, 1787 ha (21 de setembro de 2006). Hai unha proposta de ampliación pendente de aprobar.
-ZEC, Zona especial de conservación, 1.742 ha (31 de marzo de 2014)
-A área correspóndese parcialmente coa IBA 010 Montes Aquilanos, compartida polas comunidades autónomas de Galiza e Castela e León, incluida no inventario de SEO/BirdLife (1998).
-O Instituto Xeolóxico e Mineiro de España inclue parte da área no Punto de Interese Xeolóxico "Minas de Pintura" (PIG OR-3), que, ademais dun depósito presilúrico de limonita situado en Pardollán, de elevado interese estratigráfico, inclúe o Estreito de Covas e o macizo calcario de Penarrubia.
-Linda co LIC “Sierra de la Encina de La Lastra” do Bierzo (León), cunha superficie de 289,44 ha.
Unha serra de enorme interese xeolóxico, biolóxico e cultural. Situada no sur de Pontevedra. Exténdese nuns 10 km de lonxitude, con orientación NO-SE, paralela á Depresión Meridiana e o val do Louro.
CONCELLOS: Vigo, Gondomar, O Porriño, Mos e Tui.
CONCELLOS: Carballedo, Chantada e Taboada.
A comarca de Chantada está situada no suroeste da provincia de Lugo, entre as serras da Dorsal (Martiñá, Faro, Farelo e Vacaloura), que lle serven de linde con Pontevedra e Ourense polo oeste, e o val do río Miño, ao leste, lindando coas Terras de Lemos. No territorio desta comarca distínguense claramente tres unidades: as serras, con altitudes superiores aos 1.000 m, a superficie de aplanamento de Chantada e o encaixado val do Miño, con paredes que nalgúns lugares acadan os 400 m de altura.
As serras e o río Miño son os grandes protagonistas da natureza da comarca e neles atópanse paisaxes e espazos naturais de gran beleza e valor ecolóxico.
Situada na Península da Barbanza entre as Rías de Noia, ao Norte e a de Arousa, ao Sur, compartida entre as comarcas da Barbanza e Noia.
As alturas máximas, de norte a sur, son o Iroite (687 m), Outeiro Louro (613 m), Alto da Torre (656 m), Barbanza (652 m), Alto da Lagoa (622 m), Os Forcados (620 m) e A Curota (569 m), Nunha estribación cara ao oeste destaca o Enxa (543 m).
Por riba dos 500 m a serra da Barbanza é un extenso altiplán erosionado, dividido en dúas áreas por unha falla que vai de Boiro a Portosín.
Un dos aspectos máis interesantes desta serra son as vistas panorámicas sobre as rías de Arousa e Noia e, e as costas de Corrubedo e Aguiño.
O espazo protexido inclúe A Serra do Careón, as Gándaras de Melide, un pequeno tramo do río Ulla e os cursos dos seus afluentes Furelos e Seco. É unha área dun grande interese xeolóxico, pola presenza de rochas pouco comúns e formacións xeolóxicas de interes e dunha excepcional relevancia botánica, por acoller especies vexetais únicas.
CONCELLOS: Melide, Santiso, Toques (A Coruña), Friol e Palas de Rei (Lugo)
Concellos: Bóveda, O Incio, A Pobra de Brollón, Monforte de Lemos, Pantón e Sober (Lugo)
O espazo protexido comprende parte do curso do río Cabe (desde a confluencia co río Antiga ata a ponte da estrada vella de Canaval, onde conecta co LIC “Canón do Sil), os seus afluentes: pola dereita o Carabelos (ata Santo Estevo do Mato), o Cinsa (ata San Martiño), e o Mao (ata o encoro de Vilasouto) co seu afluente Teilán ou Penacova (ata o mazo de Penacova); pola dereita o Picarrexo, o rego de Silvela, e algúns bosques de vales do Incio.
CONCELLOS: Parada do Sil, Nogueira de Ramuín (Ourense) e Sober e Pantón (Lugo)
Inclúe a ribeira do Canón do Sil, desde Os Peares ata Portabrosmos (Sober) e A Pena (Parada de Sil), e o canón do Cabe, desde Canaval ata a unión co Sil.
O maior interese desta zona reside na espectaculidade das paisaxes do canón do Sil, de grande valor xeolóxico, ecolóxico e cultural. A paisaxe deste espazo está moi influída pola man do ser humano: cultivo de vides en socalcos desde tempos moi antigos e construción de encoros que modificaron totalmente a fisonomía do val dos ríos.
Situada no nordeste de Galiza, entre a Terra Cha e as Mariñas Lucenses, nos concellos de Muras, Ourol, Vilalba e Abadín.
Prolóngase cara ao norte nos montes do Buio e dos Cabaleiros, polo leste na Toxiza e cara ao leste pola Carba e o Guriscado, formando un conxunto que se podería considerar un macizo.
É unha serra que acolle importantes valores naturais, en especial as turbeiras.
CONCELLOS: Lousame, Noia, Outes e Porto do Son.
A comarca de Noia está situada no suroeste da provincia de A Coruña, con fronte ao centro e sur da ría de Muros e Noia, nas Rías Baixas Galegas. É unha comarca de paisaxes asociados ao mar e ás serras, onde as estreitas chairas costeiras están rodeadas en toda a súa contorna por aliñacións de cumes que van do Tremuzo, ao norte, ata o Barbanza, ao sur. O río Tambre é a principal arteria da comarca e forma o maior esteiro que ocupa o fondo da ría.
As áreas de maior interese natural atópanse ao longo de toda a costa onde hai numerosas praias e cantís de grande valor ecolóxico, e no esteiro do Tambre.
É unha cadea montañosa de 210 km de lonxitude que se estende de norte a sur, desde Estaca de Bares ao Miño, na raia con Portugal. Marca a linde entre as provincias de A Coruña e Pontevedra (ao oeste) coas de Lugo e Ourense (ao leste). É un bloque que se elevou a finais do Período Terciario sobre montañas anteriores moi erosionadas.
CONCELLOS: Cariño, Cerdido, Mañón e Ortigueira
A comarca de Ortegal atópase na costa nordeste da provincia da Coruña entre o Océano Atántico e o Mar Cantábrico. O territorio sitúase arredor da ría de Ortigueira, incluíndo as puntas de Estaca de Bares e Ortegal, cunha costa na que se combinan impresionantes cantís con rías, enseadas, esteiros e praias. No interior as terras baixas, formadas polos vales dos ríos Mera, Baleo e Maior e dous sistemas de serras: no oeste o Macizo da Capelada e no leste unha aliñación formada polas serras da Coriscada e Faladoira.
É unha comarca con grandes valores naturais nas serras, na costa e nos ríos.
A comarca dos Ancares inclúe os concellos de Baralla, Becerreá, Cervantes, Navia de Suarna, As Nogais e Pedrafita do Cebreiro. Está situada en plenas serras orientais galegas, ao leste da provincia de Lugo, no linde con León. É un territorio eminentemente de montaña onde se atopan serras que acadan case os dous mil metros altura. O río Navia atravesa a comarca de sur a norte e recibe numerosos afluentes que baixan das serras. Conserva importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas), ecolóxicos (diversidade de ecosistemas e de especies), e culturais.
CONCELLOS: Arzúa, Boimorto, O Pino e Touro.
A comarca de Arzúa está situada no sur da provincia da Coruña entre os ríos Tambre e Ulla.
O relevo está formado por unha sucesión de formas suaves que separan os vales do Tambre e Ulla e van gañando altura cara ao leste onde se atopan as estribacións dos montes do Bocelo.
Está atravesada por numerosos cursos de auga que fragmentan o territorio e circulan cara aos dous ríos principais.
Os espazos naturais de maior valor atópanse nos ríos Ulla e Tambre e nos seus afluentes.
-LIC (decembro 2004) e -ZEC (Zona de Especial Protección dos Valores Naturais) Baixa Limia-Serra do Xurés.
Exténdese polas serras limítrofes entre Galiza e Portugal, desde o río Barxas ata o linde do concello de Calvos de Randín con Baltar. Serras do Laboreiro, Queguas, Quinxo, Santa Eufemia, Xurés, Pisco e A Pena. Inclúe un pequeno tramo do río Limia (no encoro de Lindoso) e as cabeceiras dos afluentes que baixan desas serras, así como o río Barxas, as cabeceiras do Deva (da cunca do Miño).
Unha achega ao Parque Nacional da Peneda-Gerês, en Portugal: descrición, xeoloxía, releve, ríos, flora, fauna, aproveitamento, valores culturais, problemas...
CONCELLOS: Touro, Boqueixón, Vedra, Teo, Padrón, Ames, Brión, Rois, Dodro e Rianxo (A Coruña). Vila de Cruces, Silleda, A Estrada, Pontecesures, Valga e Catoira (Pontevedra).
Abrangue o curso do Ulla desde a Ponte de Remesquide (entre as parroquias de Ribeira-Touro, e Obra-Vila de Cruces) ata a desembocadura, na punta das Tres Cruces (Entre Rianxo e Catoira), e parte do curso de varios afluentes: Deza (co Toxa), Liñares, Vea, Pereiro, Santa Lucía e Sar.
É unha zona de gran interese xeolóxico e biolóxico.
Os ecosistemas máis relevantes son o esteiro e marismas da desembocadura e os bosques de ribeira.
Concellos de Cervo, Ourol, O Vicedo, Viveiro e Xove.
A Mariña Occidental forma parte da Mariña de Lugo. Abrangue o territorio comprendido entre a serra dos Cabaleiros, polo leste, e o río Sor, que fai de linde coa provincia da Coruña, polo oeste.
Acolle un importante patrimonio natural (espazos naturais fluviais, costeiros e de montaña) e cultural.
Concellos de Cervo, Ourol, O Vicedo, Viveiro e Xove.
A Mariña Occidental forma parte da Mariña de Lugo. Abrangue o territorio comprendido entre a serra dos Cabaleiros, polo leste, e o río Sor, que fai de linde coa provincia da Coruña, polo oeste.
Acolle un importante patrimonio natural (espazos naturais fluviais, costeiros e de montaña) e cultural.
A comarca Terra de Celanova atópase ao oeste da provincia de Ourense, lindando con Portugal polo suroeste. O territorio é moi irregular e está formado polas serras Serras (Laboreiro, Outeiro de Augas, Montes de Bande, Monte Calvo e San Cibrao) e os vales dos ríos Arnoia e Deva e os seus afluentes. É unha área dun grande interesse natural e cultural.
Concellos: A Bola, A Merca, Cartelle, Celanova, Gomesende, Pontedeva, Quintela de Leirado, Ramirás e Verea.
A comarca de Sarria está situada no centro-sur da provincia de Lugo, entre o val do Miño e as serras orientais galegas. No territorio diferéncianse tres unidades claras. O centro está ocupado pola depresión de Sarria, o leste e sur polas serras de Albela, Oribio, Lóuzara e Trapa, e o oeste polos restos dunha penichaira moi erosionada na que o Miño escavou a súa canle e na que se ergue a serra do Páramo.
Os ríos forman parte da cunca do Miño (Neira-Sarria) e do Sil (Cabe-Mao, Lóuzara).
CONCELLOS: O Incio, Láncara, Paradela, O Páramo, Samos, Sarria e Triacastela.
O concello de Vimianzo está situado, na súa maior parte, no núcleo do Val de Soneira -o val do río Grande-. Conta con dous pequenos tramos de litoral, na costa ao mar aberto e no interior da Ría de Camariñas. Está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
A ría de Corme e Laxe está situada na Costa da Morte. Ábrese entre as puntas do Roncudo (ao norte) e Laxe (ao sur), na saída ao mar do río Anllóns. Nesta ría pódense distinguir dúas áreas diferenciadas: o interior, formado polo esteiro do Anllóns, protexido da forza do mar por unha barra de area de 2 km; e o resto do espazo, máis aberto, rochoso e recortado con algunhas zonas abrigadas nas que hai praias. As vilas máis importantes son Corme, Ponteceso e Laxe. Está protexida no LIC/ZEC “Río Anllóns” e “Costa da Morte” e na ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Ponteceso está situado na marxe dereita da ría de Corme e Laxe e na costa de mar aberto, entre as puntas do Roncudo e Queimada. Os principais núcleos de poboación son Ponteceso e Corme. Acolle áreas de grande valor paisaxístico e biolóxico asociados ás costas e ao río. Está protexida nos LICs/ZECs “Costa da Morte” e “Río Anllóns” e na ZEPA “Espazo Mariño da Costa da Morte”.
O concello de Laxe está situado no corazón da Costa da Morte, entre a ría de Corme e Laxe e o litoral de mar aberto. Ten unha costa moi diversa na que se alternan grandes areais e marismas, ría, enseadas, cabos, illotes, furnas... con tramos expostos e protexidos, zonas baixas e elevados cantís. É dun grande interese paisaxístico, xeolóxico e biolóxico. Está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte” e na Paisaxe Protexida “Penedos de Traba e Pasarela”.
O concello de Camariñas está situado no centro da Costa da Morte. Ten unha parte de costa moi exposta polo norte e o oeste e outra parte protexida, dentro da ría, polo sur. Acolle importantes áreas de interese paisaxístico, xeolóxico, ecolóxico e cultural. Está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”,no Sitio Natural de Interese Nacional “Cabo Vilán” e no Lugar de Interese Xeolóxico “Praia do Trece”.
CABANA DE BERGANTIÑOS está situado no fondo e na banda sur da ría de Corme e Laxe, onde ten un amplo tramo de litoral, en parte protexido nos LICs/ZECs “Río Anllóns” e “Costa da Morte”.
O concello de Malpica de Bergantiños forma parte do tramo de litoral coñecido como Costa da Morte, unha sucesión de cantís abruptos entre os que se atopan algunhas praias e que inclúe as illas Sisargas.
Acolle importantes valores naturais e culturais. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Carballo forma da parte da Costa da Morte, unha costa exposta aberta ao océano e moi diversa, na que se alternan grandes areais e marismas, enseadas cabos, illas... con zonas baixas e elevados cantís. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Arteixo atópase na fachada atlántica, no comezo do tramo de costa coñecido como “A Costa da Morte”. Nos seus 19 km de costa atópanse cantís de distintas alturas, esteiros, coídos e extensos areais. É unha costa dun grande valor ecolóxico, paisaxístico e xeolóxico, cunha importante actividade industrial e turística. Unha parte está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de A Laracha ten unha única parroquia que da ao mar, Caión. Está situada na Costa da Morte e ten un litoral que alterna cantís e areais de grande valor paisaxístico e biolóxico.
A costa comprendida entre a Punta de Mera e Torella é un espazo de mar aberto que separa as rías da Coruña e Betanzos-Ares. Un espazo de enormes valores paisaxísticos e ecolóxicos.
É unha ría curta e ampla, que se abre entre as puntas do Seixo Branco e Herminia, cunha separación de 4 km, e unha lonxitude total de 14 km, dos que case a metade corresponden á chamada ría do Burgo formada polo esteiro do Mero, que está separada da parte máis ancha pola frecha de Santa Cristina.
O concello de Oleiros ten unha liña litoral de case 40 km. Unha parte na ría do Burgo, outra na ría da Coruña, unha terceira mirando ao mar aberto e outra na boca da ría de Betanzos. Parte está protexida no LIC/ZEC e Monumento Natural “Costa de Dexo e Seixo Branco”
O concello da Coruña ten unha costa moi recortada e variada, parte na ría, onde se atopa o porto da cidade, e parte en mar aberto onde se suceden cantís e fermosas praias como as de Orzán e Riazor.
2. É unha serra
compartida por
varias
comunidades,
situada na parte
máis oriental da
provincia de Lugo
(comarca dos
Ancares), na parte
máis occidental da
provincia de León
(comarcas do
Bierzo e Laciana) e
o suroeste de
Asturias (concello
de Ibias).
3. A unidade de relevo que inclúe a serra dos Ancares forma unha curva
de dirección NE SO que segue o linde administrativo entre Galiza, León
e Asturias. Son as derradeiras estribacións cara ao Oeste da Cordilleira
Cantábrica, limitada polo río Navia no norte (Ibias) e afluentes do Sil
(Cúa, Valcarce-Burbia e Ancares) polo leste e sur.
Os Ancares desde Becerreá. A altitude dos Ancares,ademais de facelos visibles desde todas as áreas da contorna, é a
consecuencia de que sobre eles se manifesten, antes que en ningunha outra zona, as variacións climáticas.
5. Vista xeral da Serra dos Ancares desde a serra de Vilamane.
Miravalles
Porto de Ancares Cuíña
Penalonga
Mostallar
Corno Maldito
Penarrubia
Tres Bispos
6. Vista xeral da Serra dos Ancares desde o monte da Pintinidoira
7. O territorio que se coñece co nome dos Ancares chamábase antes Serra dos Picos e Montes
de Cervantes. O nome de Ancares aplicóuselle a partir da xeralización do topónimo do Val de
Ancares, en terreos do Bierzo leonés.
A serra dos Ancares ten un grande interese xeolóxico, paisaxístico, biolóxico e etnográfico.
Val de Ancares desde o Porto de Ancares.
8. CONCELLOS:
Cervantes, Navia de Suarna (Galiza), San
Antolín de Ibias (Asturias), Balboa, Vega
de Valcarce, Vilafranca do Bierzo, Vega
de Espinaredo, Candín, Peranzanes,
Fabero, Páramo do Sil, Palacios do Sil.
ESPAZOS PROTEXIDOS:
LICs “Os Ancares O Courel” , “Sierra de
los Ancares”, “Fuentes del Narcea y del
Ibias”
RESERVAS DA BIOSFERA: “Os Ancares
lugueses”, “Os Ancares leoneses”.
ZEPA “Ancares”
12. Porto de Cienfuegos, Serra dos Ancares no linde con Asturias.
Algúns autores consideran que a serra dos Ancares comeza a partir do Miravalles (ao fondo).
16. Pico do Surcio. Na chaira que se
ve á dereita da imaxe conflúen
Galiza, Asturias e León.
SERRA DE SURCIO
No límite de Navia de Suarna con Asturias, con orientación NO-SE. Na vertente sur nace o río Rao ou
Balouta (afluente do Navia), que forma un profundo canón de grandes paredes verticais de cuarcita, entre
esta serra e a do Brañal. A máxima altura é o Pico de Surcio, con 1.456 m.
17. SERRAS DE MURIAS E DO BRAÑAL
Esténdense con orientación NE-SO entre os regos de Balouta e Murias. O punto máis alto é o
Teso de Sobreporeiras, con 1.252 m.
Vista da zona de
Murias de Rao.
De esquerda a
dereita: o canón do
Rao, a serra do
Brañal co Penedo
de Murias e a serra
de Airelos.
18. Vista das Brañas de pan de Zarco, nos
cumes da serra do Brañal.
Penedo de Murias de Rao, con 1.027 m de
altura. Este impresionante penedo de
cuarcitas sobresae á beira do camiño de
Murias de Rao ás Brañas de Pan de Zarco.
36. Vista da serra de Agulleiro e Villous no inverno.
SERRAS DE AGULLEIRO E VILLOUS
Esténdense con dirección SO-NO desde Os Ancares ata o río das Pontes. Está rodeada polos
regos Ortigal e Piornedo. O cume máis alto son o Agulleiro con 1.693 e a Golada da Toca con
1.598 m. Conserva restos de acción glaciar nas súas abas en forma de penedos aliñados.
37. Vista desde o Mostallar cara ao sur: Picos Lagoa, Corno Maldito e Tres Bispos. Ao fondo Penarrubia.
51. Serra dos Ancares entre Tres Bispos e Penarrubia.
Á esquerda Pico de Bois e á dereita serra das Maseiras coa fraga de Cabana Vella.
52. Serra dos Ancares no inverno: Tres Bispos, Penarrubia e serra das Maseiras co val do rego da Vara.
53. SERRAS DO PANDO E MASEIRAS
É un sistema montañoso que se pode considerar como unha das estribacións dos Ancares,
con orientación NE-SO. O punto máis elevado é o monte Fieiró de Deva, con 1.643 m. Está
rodeada polos regos da Vara e Brego (afluentes do Cancelada-Cervantes).
Vista da Serra das Maseiras co val do rego da Vara desde o camiño a Tres Bispos.
54. Cereixedo e detrás a serra do Pando.
Nas abas da serra das Maseiras
consérvanse unhas das fragas máis
importantes dos Ancares.
71. AS ROCHAS
As máis abundantes son as
lousas do Paleozoico,
posteriormente pregadas na
Oroxenia Hercínica, que lle
confiren un perfil suave,
mesturadas con filitas, cuarcitas,
areíscas, granitos de dúas micas
e pequenas áreas calcárias.
Crista de
cuarcitas
73. O relevo dos Ancares é o resultado das oroxenias hercínica (hai 380 a 280 millóns de
anos) e alpina (hai 37 a 24 millóns de anos que elevaron e fracturaron o terreo en
diferentes etapas, e da posterior acción do modelado do xeo e da auga.
Cumes dos Ancares desde o val do Ser
74. GLACIARISMO
Nos Ancares existen numerosas pegadas de actividade glaciaria desenvolvida desde
hai 25.000 a 10.000 anos que se reflicten nas particulares formas de relevo
modeladas polo xeo (circos glaciares, vales con forma de U, umbrais, ombreiras),
rochas puidas e os depósitos típicos (morrenas, depósitos glacio-lacustres,
sedimentos glaciares…).
Corte do solo onde se aprecian os
distintos materiais transportados
en períodos de xeo-desxeo.
A acción glaciar foi máis intensa
nos vales orientais onde o xeo
chegou a ter espesores de 260 e
280 m nos vales de Burbia e
Ancares, con linguas glaciares de
11 e 13 km de lonxitude que
baixaron ata os 800 m de altitude.
Na parte galega destacan os vales
de Piornedo e Suarbol e o circo
glaciar de Tres Bispos.
86. RÍOS
A serra dos Ancares acolle unha densa rede fluvial que aproveita as numerosas fallas
e fracturas do terreo. Na parte oriental fórmanse as cabeceiras do río Cúa (Ancares,
Burbia), na occidental as cabeceiras do Ser, o Rao (afluentes do Navia) e ao norte as
do Ibias, tamén afluente do Navia.
Rego das Pasadas,
afluente do Ser.
Río Piornedo ou de
Bous ao pé do
Mostallar.
87. En xeral os ríos teñen un réxime pluvio-nival con augas altas no inverno e primavera, e
percorridos encaixados e con grandes desniveis nos que abondan as pozas e os rápidos. Na
súa contorna consérvanse espazos naturais de grande valor ecolóxico e un rico patrimonio
etnográfico: pontes, muíños, caneiros, mazos...
Val do río Ortigal, unha das cabeceiras do Ser (afluente do Navia).
88. RÍO SER
Fórmase con numerosos regos que baixan
dos Ancares e das serras próximas. Nun
comezo chámase rego das Pontes. Xúntase
co Navia en Souto.
Val do Ser
89. FERVENZA DAS PONTES. Parroquia de Donís (Cervantes).
No rego de Piornedo, pouco antes de xuntarse co río das
Pontes (Ser).
RÍO ORTIGAL. Parroquia de Donís (Cervantes).
O Ortigal é unha das cabeceiras do Ser, afluente do
Navia. Ten un percorrido en moita pendente con
rápidos e fervenzas. A máis accesible está ao pé da
estrada e salva un desnivel en cuarcitas de 6-7 m de
altura en dous saltos.
90. O REGO DE BOUS OU DE PIORNEDO nace
no Penalonga e desemboca no río das
Pontes (afluente do Sor que á súa vez vai
ao Navia). En todo o seu percorrido forma
varias fervenzas de pequeno tamaño,
pozas e rápidos. Pódense observar na ruta
que vai de Piornedo ao Mostellar, na
estrada de Campo da Braña a Piornedo
(un pouco antes de Donís) ou na
desembocadura cando se xunta co río das
Pontes.
Pontella sobre o río Piornedo
no camiño do Mostallar.
91. RÍO RAO
Fórmase con varios regos que baixan
das serras de Ancares, Airelos, Murias,
Brañal, Surcio e Barreiro e xúntase ao
Navia preto do Tabillón. Forma un val
moi encaixado con rápidos, fervenzas
e tobogáns de moi difícil acceso.
PESQUEIRA DE LASTROA. En Murias, parroquia de Rao
(Navia de Suarna). No rego de Campos, unha das
cabeceiras do Murias, afluente do Rao.
Canon do Rao (Navia de Suarna),
entre Murias e Valouta.
92. RÍO CÚA
Nace no Campo da Pesca, ao pé do porto de Cienfuegos e xúntase co Sil á altura de Toral dos
Vados. Os principaos afluentes son o Ancares e o Burbia, pola dereita.
Río Cúa na Veiga de Espiñaredo
98. RÍO IBIAS
Nace no porto do Cerredo (cordilleira
Cantábrica) e xúntase co Navia en
Negueira de Muñiz. Varios dos seus
afluentes nacen na vertente norte dos
Ancares.
99. CLIMA
Oceánico de montaña con invernos moi fríos e veráns frescos e unha abundante
pluviosidade. Máis seco na vertente do leste (O Bierzo)
Xantes, na primavera
e no inverno.
100. Mencer na serra do Pando. Vista desde o alto do Cieiro. O vapor de auga que se condensa e descende de nivel ao baixar
as temperaturas polas noites forma pola mañán masas de nubes das que sobresaen cumes.
101. Os cumes das serras están cubertos de pasteiros de montaña e mato de breixos, uces, piornos
e xestas (Genista obtusiramea e Genista florida), xenebreiros... e por debaixo atópanse as
formacións arbóreas, que varían segundo a orientación e a altitude dos montes.
Atópanse 20 endemismos da área cantábrica Campanula cantabrica, Gentiana lutea, subsp.
aurantiaca, Iris latifolia, Juniperus nana, Vaccinium uliginosum...)
FLORA
111. Tollemerendas
(Crocus serotinus)
Pinguicula lusitanica.
Nas áreas achairadas dos cumes máis altos abondan as
trubeiras onde se poden atopar especies adaptadas aos
solos pobres que se alimentan de insectos como as
grasillas e as rorelas..
114. AS ÁRBORES
Na serra dos Ancares atópanse varias fragas representativas dos bosques naturais atlánticos
(caducifolos). Son fragmentos dos bosques antigos orixinais que chegaron aos nosos días cun
grao de naturalidade máis ou menos importante. Teñen unha estrutura complexa nas que se
diferencia un estrato arbóreo, arbustivo, herbáceo e muscinal. As árbores dominantes son o
carballo, a abelaira, o bidueiro ou o pradairo, e, en menor cantidade capudres, faias, carbas,
castiñeiros e especies de folla perenne como loureiros, acivros, érvedos... Ademais atópanse
boas representación de acibeirais, carballeiras, soutos, aciñeirais e faiais. Algunhas áreas
están repoboadas con piñeiros. En moitos lugares consérvanse exemplares monumentais de
carballos, bidueiros, acivros e castiñeiros.
Capudres na fraga de
Penarrubia, un dos maiores
bosques dos Ancares.
115. O avesedo de Donís, situado no val do Ortigal foi o bosque máis grande de Galiza. Durante moitos anos
talose madeira de carballo e carba, para as travesas de ferrocarril e a construción naval.
Os avesedos son bosques que medran nas abas sombrizas (avesías) orientadas ao norte.
118. Acibeiral na
Fraga da
Cabanavella.
Froitos de acivro (Ilex aquifolilium), Os acivros medran como sotobosque nas fragas e
carballeiras e ás veces forman bosques monoespecíficos en zonas de altura moi illadas. Son
importantes para o mantemento da vida na zona. A persistencia das follas crea núcleos libres
de neve e os froitos, que se manteñen na árbore ata o inverno e no chan durante moito tempo,
son o principal alimento do que dispoñen moitos animais nos momentos máis duros do
119. O capudre ou carnabudo (Sorbus aucuparia)
é unha árbore típica das montañas. Cóbrese
de flores a finais da primavera e os seus
froitos vermellos atraen aos paxaros
durante o outono.
121. O cultivo de castiñeiros tivo sempre gran importancia
nos Ancares. A utilidade mixta do castiñeiro para
madeira e castañas favoreceu o seu cultivo, que
noutros tempos ocupou amplas superficies. Na
actualidade segue sendo unha fonte de recursos para
os habitantes da montaña.
Os soutos rodean os núcleos habitados.
122. ÁRBORES SENLLEIRAS
Incluídos no Catálogo de Árborese Senlleiras da Xunta de Galiza (P)
CARBALLO (Quercus robur)
Monte da Vara e Fraga de Cabana Vella.
(Cereixido, Cervantes). Nove exemplares de
grande porte, de ata 4,7 m de perímetro. (P)
Río Ortigal (P)
124. Os Acebais (Piornedo, Donís, Cervantes)
CARBA/MOURÉS (Quercus petraea)
Os Acebais (Piornedo, Donís, Cervantes).
Nas abas de Penalonga.
Varios exemplares, os de máis porte
acadan os 10,30 m de perímetro.
As Freitas (Piornedo, Donís, Cervantes)
Avesedo de Donís (Cervantes)
Varios exemplares de ata 6,40 m de
perímetro.
Río Ortigal
Teso das Valiñas (Piornedo)
129. CASTIÑEIRO
(Castanea
sativa)
Aucella (Cervantes)
Vallo (Navia de Suarna) -6 m de perímetro .
A Pedreira (Queizán-Navia de Suarna) -6,97m de
perímetro.
Souto de Saencia (Rao-Navia de Suarna)
Varios exemplares de ata 8,40 m de perímetro.
Robledo de Rao (Rao-Navia de Suarna)
Varios exemplares de ata 6,30 m de perímetro.
Rao (Navia de Suarna), varios exemplares no souto e
no centro da aldea, de ata 9,5 m de perímetro.
Castelo de Frades (Cereixedo- Cervantes)
-10, 30 m de perímetro.
Verdello de Cereixedo (A Canceliña, Veiga do Seixo,
Cervantes)
-7 m de perímetro.
-O Campano (Vilar de Acero) -16 m de perímetro
(Incluído no Catálogo de Especimes Vexetais
Singulares de Castela e León)
-Balboa -8,18 m de perímetro
-Burbia -8,18 m de perímetro
137. Fraga da Cabana Vella
ACIVRO/XARDÓN
(Ilex aquifolium)
Fraga da Cabana Vella
(Cereixedo-Cervantes).
- Varios exemplares de bo porte.
Avesedo de Donís (Cervantes).
- Varios exemplares de bo porte de
ata 3,20 m de perímetro.
139. BIDUEIRO / BIDO
(Betula celtiberica)
Monte dos Acebais (Piornedo,
Cervantes). Nas abas de Penalonga.
Varios exemplares de ata 4,30 m de
perímetro.
Avesedo de Donís (Cervantes).
Varios exemplares de ata 4,30 m de
perímetro.
Monte dos Acebais (Piornedo, Cervantes)
142. A Fauna é moi variada e conta con moitas especies en perigo, entre as que destaca o oso
pardo, o pito negro, a lebre de piornal, o bufo real, a charrela, a víbora de Seoane...
FAUNA
Oso pardo, visitante ocasional dos Ancares
procedente das serras cantábricas.
Bufo real (Bubo bubo)
151. A zona do Bierzo tivo unha importante actividade de mineiría do carbón
Teleférico para o transporte do mineral en Peranzanes
152. HISTORIA e PATRIMONIO
A pesar do seu relevo accidentado é unha zona habitada desde a prehistoria como o
atestiguan os numerosos restos arqueolóxicos atopados. Conserva un rico patrimonio
histórico-artístico (petroóglifos, castros, igrexas, castelos...) e etnográfico (pallozas, hórreos,
núcleos tradicionais, pontes, alvarizas, muíños, folclore...).
Capela e castro de Santa María do Castro (Cervantes )
Petróglifo no camiño da campa
do Barreiro (Cervantes)
153. Igrexa de Donís (Cervantes)
Igrexa de Suarbol
Igrexa de Balboa
Igrexa da Teixeira
156. As Alzadas eran lugares de pastoreo
no verán. As cabanas estaban
acondicionadas para residir na
tempada de verán mentres se
coidaba do gando na montaña.
Cabanas na alzada de
Pan de Zarco (Cervantes)
Restos dunha palloza na alzada de Campo del
Agua (Vilafranca do Bierzo).
En 1989 arderon todas as construcións (acababan
de ser restauradas con axuda pública).
Está declarada Ben de Interese Cultural.
157. Os habitantes dos Ancares conservaron unha forma de vida tradicional e unha arquitectura
herdada da cultura castrexa, considerada unha das máis antigas de Europa.
158. Hórreos típicos dos Ancares (de planta cadrada)
Balouta (Candín) Suarbol (Candín)
Vilarello (Cervantes)Teixeira (Vilafranca do Bierzo)
159.
160. A palloza é unha construción propia das serras Orientais galego-leonesas. Hoxe consérvanse
algunhas nos Ancares e no Cebreiro. Hai uns anos extendíanse desde A Fonsagrada ata a serra
do Courel e O Bierzo.
É un tipo de vivenda moi primitiva tanto na súa forma como nas súas estruturas. É unha
unidade na que se integra a vivenda e todas as dependencias necesarias nunha casa agro-
gandeira: corte, forno, almacén...
AS PALLOZAS
Palloza en
Piornedo
161. A planta pode ser redonda, elíptica, oval,
rectangular-redondeada...
A construción está realizada cos materiais da
contorna aplicando técnicas elementais. Nas
paredes úsase xisto e pedra de gran. Madeira de
castiñeiro ou de carballo para vigas e soportes e
palla centea para a cuberta.
Os ocos son reducidos e escasos para evitar perdas
de calor.
O interior está dividido en dúas partes por unha
parede que separa a zona do gando (estravariza) da
das persoas. Enriba da estrabariza hai unha división
horizontal (barra) que serve de almacén de herba e
palla para o inverno, e como dormitorio no verán.
O piso é terreo agás na zona da lareira que vai
enlousado.
Nalgúns casos constrúense tabiques de madeira
para delimitar un cuarto de durmir.
A altura do cume serve para darlle inclinanción á
cuberta e favorecer o escoado da auga e permitir
que o fume se eleve.
A palloza adáptase ao terreo e encáixase nel para
protexerse dos ventos e íllase da humidade cun
rego ou canle (viela) que recopola que escoa a auga
ou a neve.
162. Pallozas en Vilar (1980).
O arquitecto Pedro de Llano catalogou no ano 1984, 300 pallozas nos concellos de Baleira, Baralla, Becerreá, Cervantes, A
Fonsagrada, Navia de Suarna e Pedrafita do Cebreiro, das que 50 estaban habitadas e o resto adicadas a cortes ou palleiras.
166. ESPAZOS PROTEXIDOS
RESERVA DA BIOSFERA
OS ANCARES LUCENSES
53.664 ha nos concellos de Navia de Suarna,
Cervantes e Becerreá cunha poboacións duns
4.900 habitantes.
Está situada en plenas serras orientais galegas,
ao leste da provincia de Lugo, no linde con
León. É un territorio eminentemente de
montaña de relevo accidentado con son áreas
habitadas desde a prehistoria como o
atestiguan os numerosos restos arqueolóxicos
atopados. Na actualidade conserva
importantes valores naturais e culturais.
167. RESERVA DA BIOSFERA OS ANCARES LEONESES
67.280 ha nos concellos de Vega de Espinareda, Villafranca del Bierzo, Fabero, Páramo del Sil,
Palacios del Sil, Villablino, Peranzanes e Candín, cuns 33.003 habitantes.
É un espazo dun alto valor natural (paisaxes, vales glaciares, montañas, vales fluviais,
bosques, fauna...) e cultural (núcleos tradicionais, pallozas, folclore...)
168. LIC “OS ANCARES O COUREL”
É un grande espazo de 102.830 ha que abrangue as Serras Orientais de Lugo, ata o límite con
León, nesta comarca os concellos de Becerreá, Cervantes, Navia de Suarna, As Nogais e
Pedrafita do Cebreiro. É un espazo eminentemente de montaña onde se atopan serras que
acadan case os dous mil metros que verten as súas augas case por completo ao río Navia.
Conserva importantes valores xeolóxicos (vales glaciares), ecolóxicos (diversidade de
ecosistemas entre os que destacan as grandes fragas) e etnográficos.
Pita do monte (Tetrao urogallus), unha especie que desapareceu
dos Ancares. A Fauna dos Ancares é moi variada e conta con
moitas especies en perigo, a de maior interese por estar é o oso
pardo, que procedente dos montes cantábricos aparece
esporadicamente polos Ancares.
Aula da Natureza, en Degrada.
169. PARQUE NATURAL
FUENTES DEL NARCEA Y DEL IBIAS
Protexido tamén como LIC e RESERVA DA BIOSFERA
Un grande espazo do sur de Asturias cunha
superficie de 555 km2
. Inclúe as abas do
norte da serra de Ancares, no linde co
Bierzo que drenas cara ao río Ibias.
Vista desde o porto de Cienfuegos
170. Entre a avifauna propia
de matogueiras,
pasteiros e rochedos
montanos atópanse a
moi ameazada charrela
(Perdix perdix), a pica
alpina (Anthus
spinoletta), a azulenta
alpina (Prunella collaris),
o merlo rubio
(Monticola saxatilis), e a
choia (Pyrrhocorax
pyrrhocorax).
ZEPA OS ANCARES
Un espazo protexido de 12.656 ha en terreos de Cervantes e Navia de Suarna que se
corresponde parcialmente tamén coa IBA 009 “Serra dos Ancares”, incluída no inventario de
SEO/BirdLife (2012).
A serra dos Ancares constitúe o límite sudoccidental da área de distribución durante a época de cría para
un bo número de especies eurosiberianas vinculadas aos bosques montanos, aínda que os seus efectivos
son en xeral moi escasos. Entre elas, dúas están probablemente extintas na actualidade, a pita do monte
cantábrica (Tetrao urogallus subsp. Cantabricus) (sen datos de cría desde 1995) e o peto mediano
(Dendrocopos medius). A becada (Scolopax rusticola), o peto negro (Dryocopus martius), a estreliña do
norte (Regulus regulus), e o ferreiriño palustre (Parus palustris), son outras especies deste grupo de aves
forestais de ámbito moi restrinxido en Galiza.
Hai unha interesante
poboación de aves rapaces,
con presenza de aguia real
(Aquila chrysaetos),
actualmente non nidificante,
miñato abelleiro (Pernis
apivorus), aguia cobreira
(Circaetus gallicus),
gatafornela (Circus cyaneus ),
tartaraña cincenta (Circus
pygargus), aguia calzada
(Hieraaetus pennatus), falcón
peregrino (Falco peregrinus),
e bufo real (Bubo bubo),
entre as nidificantes
probables ou seguras. Choia
171. PROBLEMAS
Despoboamento e abandono das actividades tradicionais, incendios forestais, introdución de
especies alleas, perda de biodiversidade...
