Litoral do concello de Narón, na marxe dereita da ría de Ferrol e na Costa Ártabra exterior.

1. NARÓN
A costa

2. O concello de Narón está
situado na comarca de
Ferrol. O litoral ten dúas
partes separadas e de
características contrarias:
un tramo de case 5 km na
costa exterior, na Costa
Ártabra, exposto, con
cantís que acadan en varios
puntos máis de 100 m de
altura, e de difícil acceso; e
o outro duns 7 km no
fondo da ría de Ferrol, na
marxe dereita do esteiro
do río Grande de Xuvia,
recollido, con cantís de
xistos de ata 10 m de
altura, coas partes baixas
de cascallo e lama, e
tramos alterados por
recheos na área urbana.

3. En xeral a costa está mal comunicada
por atoparse afastada de áreas
habitadas, a non ser na contorna de
Xuvia e no polígono da Gándara.
As principais actividades son a
industria e os servizos.
Conserva importantes restos
etnográficos (muíño de vento, muíño
de marea, muíños hidráulicos) e
histórico-artísticos (igrexa de San
Martiño).

4. PROTECCIÓNS
-LIC “Costa Ártabra” (a costa exterior)

5. RÍA DE FERROL
Está limitada polo cabo Prioriño no norte e a punta da Coitelada no sur. Acada 17 km de
lonxitude e 2 km de largura media. É unha ría con dúas partes ben definidas: unha canle de
entrada estreita coas beiras escarpadas e un interior amplo con varias enseadas. Na parte
interior ten unha grande acumulación de sedimentos lamacentos. O río principal que a
alimenta é o Grande de Xuvia. Tamén desembocan nela o río Belelle e outros pequenos
regos. As rochas dominantes son granitos na zona da boca e xistos no interior.
É unha ría dunha grande riqueza biolóxica que está densamente poboada e con moita
actividade industrial.
Vista da ría e de Narón desde o miradoiro do Coto de Ancos (Neda)

6. Vista de Narón desde o miradoiro do Coto do Rei (Fene)

7. 1-Río Grande de Xuvia.
Nace nos montes de Serra
en terras das Somozas e,
despois de 31 km,
desemboca na Ría do
Ferrol, entre Narón (Xuvia)
e Neda.

8. Muíños de Xuvia
Conxunto de dous muíños con catro moas, na marxe dereita da desembocadura do río Xubia.
Construidos en 1775. Están en proceso de rehabilitación para instalar un centro didáctico e museístico.
Na outra banda do río funcionaban, coa enerxía do río, fábricas de papel, de tecidos e de laminados de
cobre.

9. 1-Río Grande de Xuvia. Nace nos montes de Serra en terras das Somozas e, despois de
31 km, desemboca na Ría do Ferrol, entre Narón (Xuvia) e Neda.

10. Ponte sobre o río Xuvia, entre Narón e Neda

11. Paseo de Xuvia

12. Paseo de Xuvia

13. Paseo de Xuvia

14. Rego de Santa Icía

15. 3-Esteiros dos regos Freixeiro e do Salgueiro. Á dereita o río Xuvia

16. Aceña do Ponto (Xuvia). No esteiro do río Freixeiro. Muíño de mareas de tres moas
construído a finais do século XVIII. Foi nomeado Real Fábrica por Carlos IV en 1798 e
funcionou como muíño industrial ata 1970.
Nas proximidades houbo una antigas saíñas de orixe romana.

17. Aceña de Xuvia

18. Acea de Xuvia

19. 4-Punta Outeiro

20. 5-Punta de San Martiño

21. Punta de San Martiño

22. Punta de San Martiño

23. Praia do Vilar

24. Praia do Vilar

25. Praia do Vilar

26. Praia do Vilar

27. Praia do Vilar

28. A Oliveira

29. 7-Punta Caleira. Ancoradoiro de Lóngara

30. 8-Enseada da Gándara

31. Enseada da Gándara

32. Enseada da Gándara

33. Enseada da Gándara

34. Enseada da Gándara

35. Enseada da Gándara

36. Enseada da Gándara

37. 9-Rego Marixosa, no linde con Ferrol
(costa exterior de Narón)

38. 10-Punta Ferruxeda

39. Punta Ferruxeda

40. 11-Praia do Casal

41. Praia do Casal punta Ferruxeda

42. 12-Punta Corveiro

43. Punta Corveiro

44. Punta Corveiro

45. 13-Punta do Castelo

46. Punta do Castelo

47. 14-Espiñaredo. Os cantís caen case verticais nunha zona sen acceso posible.

48. Espiñaredo

49. Espiñaredo

50. 15-Pena Lopesa, un illote moi achegado a terra cunha pequena praia.
Neste illote houbo un castro poboado entre os séculos I a.C. e I d.C.

51. Pena Lopesa

52. Pena Lopesa. Conta unha lenda que había un rei que vivía nun castelo sobre a rocha e nel había un
gran tesouro envexado por todos os veciños. Como non podían atacar o castelo tentaron pillar ao
rei mentres ía cazar, pero el deuse conta e ferrou o cabalo do revés para enganalos. Logo tentárono
rodeando o castelo, pero o rei resistiu moito tempo porque tiña comida abondo. Cando se lle
estaba rematando a comida o rei atou bandos de aves botándolle millo, pero os inimigos pensaron
que era un mago e nunca máis o amolaron.

53. Monte da Lagoa, un bo miradoro da costa de Narón e a contorna.
Ao fondo Monte da Vela, en Valdoviño

54. VALOR XEOLÓXICO
A parte de maior interese xeolóxico do litoral de Narón é a costa exterior, por manterse
no seu estado máis orixinal. A maior parte son cantís abruptos formados por gneis e
granitoides calcoalcalinos.

56. LUGAR DE INTERESE XEOLÓXICO GM010-Costa Ártabra entre as rías de Cedeira e Ferrol
(pendente de aprobación definitiva)
Interese: xeomorfolóxico.
Este tramo de costa acolle un variado conxunto de elementos xeomorfológicos: complexos dunares,
lagoas litorais, cantís de granitoides, xistos-lousas e rochas máficas...
Punta Ferruxeda. Destaca un filón de cuarcita entre
as rochas máis escuras (gneis e metavulcanitas)

57. Na punta Ferruxeda
podemos ver unha
mostra das rochas da
contorna

58. VALOR BIOLÓXICO
No fondo da ría consérvanse algunas zonas de esteiros e marismas onde abondan as algas,
os xuncos, a espartina… invertebrados que viven no substrato e aves acuáticas.
Enseada da Gándara

59. Praia do Vilar

60. Garza real e gaivota

61. Nos cantís hai poucas áreas para o
asentamento dos seres vivos. As
plantas aproveitan os espazos entre as
rochas, al algas e liques apéganse a
elas e os animais viven nos refuxios ou
fixados ás pedras.
Corvo mariño cristado

62. LIC “COSTA ÁRTABRA”
O espazo protexido abrangue desde a Enseada de Areosa, en Ares, ata Mugardos, incluíndo o
espazo marítimo próximo, e a costa desde o cabo Prioriño ata o cabo Ortegal, agás a área
urbana de Cedeira, áreas interiores da Serra da Capelada e o curso alto do río Seixo de
Landoi.
CONCELLOS:
Cedeira,
Valdoviño,
Ferrol, Narón,
Mugardos e Ares.

63. ZEPA (ZONA DE ESPECIAL PROTECCIÓN PARA AS AVES)
“COSTA FERROL-VALDOVIÑO”
Concellos: Ferrol, Narón
e Valdoviño.
Destaca pola presenza de
colonias interesantes de aves
mariñas.

64. Gaivotas nos cantís

65. USOS/APROVEITAMENTO
-Pesca, marisqueo e acuicultura
-Navegación
-Turismo, lecer e deportes
-Industrias
Mariscadores na punta de San Martiño

66. O percorrido en coche da
parte exterior pódese
facer con vehículo
todoterreo desde Os
Vilares (por un desvío da
estrada que vai de
Ferrol a Valdoviño) a
Cobas (Ferrol), e o
interior desde a Gándara
á ponte de Xubvia por
estradas interiores pero
sen apenas puntos de
achegamento á beira do
mar a non ser unha
baixada no Vilar, outra
ao pé da igrexa de San
Martiño e unha última
preto da Aceña, Antes de
rematar no paseo
marítimo de Xubia.
Camiñando podemos
seguir o paseo marítimo
ou pola beira dos cantís.
NARÓN

67. PROBLEMAS/AGRESIÓNS
-Construcións na liña de costa, dragados, recheos
-Presión humana nos espazos naturais e sobre as especies
-Especies invasoras
-Contaminación

68. Vista de Narón desde o miradoiro do Coto de Ancos (Neda).
Ao fondo os esteiros dos regos Freixeiro e do Salgueiro.

70. Adela Leiro, Mon Daporta
Outubro 2020
Punta Ferruxeda