O espazo articúlase arredor do rio Eo (desde o seu nacemento ata a desembocadura) e de parte das cuncas do Navia, Porcia e Miño e pequenos ríos costeiros cantábricos, compartido entre Galiza e Asrurias.
Destaca polo seu valor mediambiental e paisaxístico con áreas costeiras, de media e alta montaña e vales fluviais.
A costa comprendida entre a Punta de Mera e Torella é un espazo de mar aberto que separa as rías da Coruña e Betanzos-Ares. Un espazo de enormes valores paisaxísticos e ecolóxicos.
Inclúe o curso medio e baixo do río Masma, os seus afluentes Valiñadares, Fraga Vella ou Figueiras e Batán, a ría de Foz, e a costa ata a desembocadura do rego da Laguela, nos concellos de Foz, Barreiros, Lourenzá e Mondoñedo.
No espazo atópanse varios ecosistemas ben definidos: cantís, areais, marismas, río e bosques de ribeira.
Espazo que abrangue a costa desde a punta do Penedo do Corvo, ao leste, ata punta Corbeira (no inicio da praia de Lóngara), ao oeste, e un tramo do curso baixo do Regueiro da Barranca que desemboca na praia de Arealonga (concellos de Ribadeo e Barreiros).
É unha área costeira na que alternan cantís, cabos, illotes e praias (Arealonga, Reinante, As Catedrais, O Esteiro, Marbadas, Cabalar e Os Castros) dun grande interese xeolóxico, ecolóxico e paisaxístico
O maior interese do espazo reside nos cantís traballados polo mar nos xistos e areiscas da rasa de Ribadeo. A intensa erosión e a disposición dos estratos da lugar a formacións moi curiosas e espectaculares.
Neste espazo está incluída a parte oriental da ría do Barqueiro, a zona exterior da ría de Viveiro e a costa ata a punta de Morás (San Cibrao). Inclúe tamén as illas Coelleira, Ansarón, Os Farallóns e numerosos illotes (Gaveira, Area, Os Netos, Insua da Cal...).
Concellos: Cervo, O Vicedo, Viveiro e Xove (Lugo).
P N COMPLEXO DUNAR DE CORRUBEDO E LAGOAS DE CARREGAL E VIXÁNmonadela
CONCELLOS: Ribeira (A Coruña)
Formado por un areal de 4 km de lonxitude limitado por cantís rochosos nos seus extremos; a marisma do Carregal, a lagoa de Vixán e un amplo sistema de dunas móbiles e fixas. Un espazo dun grande interese paisaxístico, ecolóxico e histórico-etnográfico.
A costa comprendida entre a Punta de Mera e Torella é un espazo de mar aberto que separa as rías da Coruña e Betanzos-Ares. Un espazo de enormes valores paisaxísticos e ecolóxicos.
Inclúe o curso medio e baixo do río Masma, os seus afluentes Valiñadares, Fraga Vella ou Figueiras e Batán, a ría de Foz, e a costa ata a desembocadura do rego da Laguela, nos concellos de Foz, Barreiros, Lourenzá e Mondoñedo.
No espazo atópanse varios ecosistemas ben definidos: cantís, areais, marismas, río e bosques de ribeira.
Espazo que abrangue a costa desde a punta do Penedo do Corvo, ao leste, ata punta Corbeira (no inicio da praia de Lóngara), ao oeste, e un tramo do curso baixo do Regueiro da Barranca que desemboca na praia de Arealonga (concellos de Ribadeo e Barreiros).
É unha área costeira na que alternan cantís, cabos, illotes e praias (Arealonga, Reinante, As Catedrais, O Esteiro, Marbadas, Cabalar e Os Castros) dun grande interese xeolóxico, ecolóxico e paisaxístico
O maior interese do espazo reside nos cantís traballados polo mar nos xistos e areiscas da rasa de Ribadeo. A intensa erosión e a disposición dos estratos da lugar a formacións moi curiosas e espectaculares.
Neste espazo está incluída a parte oriental da ría do Barqueiro, a zona exterior da ría de Viveiro e a costa ata a punta de Morás (San Cibrao). Inclúe tamén as illas Coelleira, Ansarón, Os Farallóns e numerosos illotes (Gaveira, Area, Os Netos, Insua da Cal...).
Concellos: Cervo, O Vicedo, Viveiro e Xove (Lugo).
P N COMPLEXO DUNAR DE CORRUBEDO E LAGOAS DE CARREGAL E VIXÁNmonadela
CONCELLOS: Ribeira (A Coruña)
Formado por un areal de 4 km de lonxitude limitado por cantís rochosos nos seus extremos; a marisma do Carregal, a lagoa de Vixán e un amplo sistema de dunas móbiles e fixas. Un espazo dun grande interese paisaxístico, ecolóxico e histórico-etnográfico.
O concello de Carballo forma da parte da Costa da Morte, unha costa exposta aberta ao océano e moi diversa, na que se alternan grandes areais e marismas, enseadas cabos, illas... con zonas baixas e elevados cantís. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O espazo protexido abrangue desde a Punta Avarenta, en Ares, ata Mugardos, incluíndo o espazo marítimo próximo, e a costa desde o cabo Prioriño ata a punta do Seixo en cariño (agás a área urbana de Cedeira), áreas interiores da Serra da Capelada e o curso alto do río Seixo de Landoi.
Na zona atópanse ecosistemas mariños, cantís, praias e sistemas dunares, illas e illotes, montes e brañas. Ten un grande interese xeolóxico, paisaxístico botánico e faunístico.
CONCELLOS: Cariño, Ortigueira, Cedeira, Valdoviño, Narón, Ferrol, Mugardos, Ares.
Os montes do Invernadeiro forman parte do Macizo Central. O espazo ocupa os vales dos ríos Ribeira Grande e Ribeira Pequena (Camba-Bibei-Sil) e os montes que os separan e rodean
Limita polo norte cos montes comunais de Camba (Laza) e Vilariño de Conso e coa serra de Queixa (Chandrexa de Queixa), ao sur co encoro das Portas e o monte comunal de Campobecerros (Castrelo do Val), ao leste coa divisoria dos ríos Ribeira Grande e Conso, e ao oeste coa serra do Fial das Corzas (Camba, Laza).
É unha área de elevado interese xeomorfolóxico e paisaxístico que acolle unha grande biodiversidade de hábitats e especies.
Inclúe a ría de Ribadeo, o curso do Río Eo desde Santalla, na Ribeira de Piquín, ata a desembocadura e os seus afluentes Rodil, Turia e Trabada, así como un pequeno tramo do Ramalledo.
É unha área con importantes valores ecolóxicos onde podemos atopar varias zonas diferenciadas cos seus ecosistemas específicos: a costa rochosa de mar aberto fora da ría de Ribadeo, a ría, o esteiro e o río.
O espazo inclúe os bosques de Cruzul e Agüeira e parte do curso do río Navia e os seus afluentes Valdeparada, Boullón e Narón, nos concellos de Becerreá e As Nogais.
CONCELLOS: Porto do Son e Ribeira (A Coruña)
Inclúe o tramo costeiro entre a Punta do Castro (Porto do Son) e a Punta do Francés, no Cabo Corrubedo; a costa desde o comezo da praia Ladeira ata a Punta Falcoeiro e as illas da boca da ría de Arousa ata o arquipélago de Sálvora, así como as áreas mariñas próximas o e sistema dunar e húmido de Corrubedo e as lagoas de Xuño e San Pedro de Muro ou Basoñas.
É un espazo cun grande valor ecolóxico, paisaxístico e histórico-etnográfico.
Abrangue a zona comprendida entre a praia do Eirón en Espasante e a Punta Almeiro en Bares, nos concellos de Mañón e Ortigueira (A Coruña).
A maioría da costa é rochosa con altos cantís entre os que se atopan algunhas praias como as de Esteiro, Sarridal e Picón.
É unha área de grande interese paisaxístico, xeolóxico e ecolóxico.
CONCELLOS: Carnota, Cee, Corcubión, Dumbría e Mazaricos
Espazo formado pola praia de Carnota, As Dunas de Caldebarcos os Montes do Pindo e Buxantes, as Illas Lobeiras e o espazo marítimo próximo á costa.
É unha área de grande interese xeolóxico, ecolóxico e paisaxístico onde alternan extensos areais (Carnota, Caldebarcos) con espectaculares formacións graníticas, canóns fluviais e fervenzas.
Espazo natural, situado nas as rías de Arousa e de Pontevedra constituído por varios sectores diferenciados.
-A punta do Carreirón, no extremo sur da Illa de Arousa, e varios illotes próximos (Rúa, Guidoiro Areoso, Guidoiro Pedregoso...)
-A enseada do Grove e o esteiro do río Umia, separados do mar aberto polo istmo da Lanzada;
-A costa de San Vicente do Grove coa lagoa Bodeira;
-A costa de Sanxenxo (Noalla e Portonovo) con alternancia de cantís e praias;
-A illa de Ons, na boca da ría de Pontevedra.
-Unha ampla extensión de augas mariñas entre Areoso e a illa de Arousa, na Enseada do Umia e entre Ons e A Lanzada.
CONCELLOS: Carnota e Muros
Espazo litoral marítimo-terrestre que alterna zonas rochosas e areosas, situado entre o Monte Louro e o porto Cubelo, na punta dos Remedios.
Está formado polo Monte Louro, a lagoa e marismas do mesmo nome, as praias de Area Maior, Lariño e Raposeiros, os illotes dos Forcados e o espazo mariño próximo.
Está situado ao nordeste da provincia de Ourense, na comarca de Valdeorras, no linde con León (comarca do Bierzo. O espazo articúlase arredor da serra de Enciña da Lastra (vertente suroeste) e do Val do Sil e varios afluentes en terreos de Rubiá (Ourense).
Conta con varias figuras de protección:
-PARQUE NATURAL. Decreto 157/2002, do 4 de abril (DOG 03-05-02).
-ZEPA Zona de especial protección para as aves (1.787 ha)
-LIC, Lugar de importancia comunitaria, 1787 ha (21 de setembro de 2006). Hai unha proposta de ampliación pendente de aprobar.
-ZEC, Zona especial de conservación, 1.742 ha (31 de marzo de 2014)
-A área correspóndese parcialmente coa IBA 010 Montes Aquilanos, compartida polas comunidades autónomas de Galiza e Castela e León, incluida no inventario de SEO/BirdLife (1998).
-O Instituto Xeolóxico e Mineiro de España inclue parte da área no Punto de Interese Xeolóxico "Minas de Pintura" (PIG OR-3), que, ademais dun depósito presilúrico de limonita situado en Pardollán, de elevado interese estratigráfico, inclúe o Estreito de Covas e o macizo calcario de Penarrubia.
-Linda co LIC “Sierra de la Encina de La Lastra” do Bierzo (León), cunha superficie de 289,44 ha.
A ría de Foz está situada na Rasa Cantábrica, unha chaira litoral inclinada que se estende por parte da costa entre Galiza e Cantabria,
ábrese entre as puntas dos Castelos (oeste), en Foz, e dos Prados (leste), en Barreiros. Nela desembocan o río Masma e o Centiño.
É unha cadea montañosa de 210 km de lonxitude que se estende de norte a sur, desde Estaca de Bares ao Miño, na raia con Portugal. Marca a linde entre as provincias de A Coruña e Pontevedra (ao oeste) coas de Lugo e Ourense (ao leste). É un bloque que se elevou a finais do Período Terciario sobre montañas anteriores moi erosionadas.
Litoral do concello de Cariño, entre os cantís da serra da Capelada e a ría de Ortigueira. Protexido nos LICs/ZECs "Cabo Ortegal" e "Ortigueira-Mera", na ZEPA "Ortigueira-O Ladrido" e como Lugar de Importancia Internacional.
A comarca do Morrazo está situada na costa leste de Pontevedra, entre as rías de Pontevedra e Vigo. O territorio presenta un releve moi irregular, aínda que non acada grandes alturas e unha costa moi recortada e diversa con zonas abrigadas en rías e enseadas, areaias e cantís de gran altura. Está moi fracturado e percorrido por numerosos ríos de curso curto e escaso caudal.
Acolle unha gran diversidade de ecosistemas e espazos naturais protexidos.
CONCELLOS: Bueu, Cangas, Marín e Moaña
A costa ten en Galiza 2.555 km de lonxitude (1.659 km de perímetro costeiro, 432 km de illas e 464 km de marismas), repartidos entre o Océano Atlántico e o mar Cantábrico, desde a Ría de Ribadeo ata a desembocadura do Miño.
O punto situado máis ao Norte é Estaca de Bares e o máis occidental o Cabo Touriñán.
Máis de 800 km son cantís e 300 km son de praias
Concellos de Cervo, Ourol, O Vicedo, Viveiro e Xove.
A Mariña Occidental forma parte da Mariña de Lugo. Abrangue o territorio comprendido entre a serra dos Cabaleiros, polo leste, e o río Sor, que fai de linde coa provincia da Coruña, polo oeste.
Acolle un importante patrimonio natural (espazos naturais fluviais, costeiros e de montaña) e cultural.
La novedad de la Identificación Holística de Aves por Impresión reside en que contempla un nuevo enfoque.
Tradicionalmente, la identificación de las aves se realiza vía plumaje. En el primer volumen se da un salto técnico y científico, para adoptar un punto de vista holístico.
Este enfoque se respetará en los próximos volúmenes de los que el Segundo se está escribiendo.
En la Identificación Holística además del plumaje se valoran las marcas de campo de la estructura, del comportamiento, del uso del hábitat y, por último, del plumaje.
El proceso holístico de identificación de aves consta de dos fases, el filtrado y la impresión. El resultado práctico consiste en que el observador multiplica su destreza para identificar aves. El observador contempla como mejoran su velocidad y fiabilidad de identificación, incluso en condiciones adversas de avistamiento. Y eso es válido también para los observadores expertos vía plumaje.
Por otra parte, la Identificación Holística permite ampliar el punto de vista que proporciona el plumaje dado que añade una visión de conjunto del ave inmersa en su entorno.
O concello de Carballo forma da parte da Costa da Morte, unha costa exposta aberta ao océano e moi diversa, na que se alternan grandes areais e marismas, enseadas cabos, illas... con zonas baixas e elevados cantís. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O espazo protexido abrangue desde a Punta Avarenta, en Ares, ata Mugardos, incluíndo o espazo marítimo próximo, e a costa desde o cabo Prioriño ata a punta do Seixo en cariño (agás a área urbana de Cedeira), áreas interiores da Serra da Capelada e o curso alto do río Seixo de Landoi.
Na zona atópanse ecosistemas mariños, cantís, praias e sistemas dunares, illas e illotes, montes e brañas. Ten un grande interese xeolóxico, paisaxístico botánico e faunístico.
CONCELLOS: Cariño, Ortigueira, Cedeira, Valdoviño, Narón, Ferrol, Mugardos, Ares.
Os montes do Invernadeiro forman parte do Macizo Central. O espazo ocupa os vales dos ríos Ribeira Grande e Ribeira Pequena (Camba-Bibei-Sil) e os montes que os separan e rodean
Limita polo norte cos montes comunais de Camba (Laza) e Vilariño de Conso e coa serra de Queixa (Chandrexa de Queixa), ao sur co encoro das Portas e o monte comunal de Campobecerros (Castrelo do Val), ao leste coa divisoria dos ríos Ribeira Grande e Conso, e ao oeste coa serra do Fial das Corzas (Camba, Laza).
É unha área de elevado interese xeomorfolóxico e paisaxístico que acolle unha grande biodiversidade de hábitats e especies.
Inclúe a ría de Ribadeo, o curso do Río Eo desde Santalla, na Ribeira de Piquín, ata a desembocadura e os seus afluentes Rodil, Turia e Trabada, así como un pequeno tramo do Ramalledo.
É unha área con importantes valores ecolóxicos onde podemos atopar varias zonas diferenciadas cos seus ecosistemas específicos: a costa rochosa de mar aberto fora da ría de Ribadeo, a ría, o esteiro e o río.
O espazo inclúe os bosques de Cruzul e Agüeira e parte do curso do río Navia e os seus afluentes Valdeparada, Boullón e Narón, nos concellos de Becerreá e As Nogais.
CONCELLOS: Porto do Son e Ribeira (A Coruña)
Inclúe o tramo costeiro entre a Punta do Castro (Porto do Son) e a Punta do Francés, no Cabo Corrubedo; a costa desde o comezo da praia Ladeira ata a Punta Falcoeiro e as illas da boca da ría de Arousa ata o arquipélago de Sálvora, así como as áreas mariñas próximas o e sistema dunar e húmido de Corrubedo e as lagoas de Xuño e San Pedro de Muro ou Basoñas.
É un espazo cun grande valor ecolóxico, paisaxístico e histórico-etnográfico.
Abrangue a zona comprendida entre a praia do Eirón en Espasante e a Punta Almeiro en Bares, nos concellos de Mañón e Ortigueira (A Coruña).
A maioría da costa é rochosa con altos cantís entre os que se atopan algunhas praias como as de Esteiro, Sarridal e Picón.
É unha área de grande interese paisaxístico, xeolóxico e ecolóxico.
CONCELLOS: Carnota, Cee, Corcubión, Dumbría e Mazaricos
Espazo formado pola praia de Carnota, As Dunas de Caldebarcos os Montes do Pindo e Buxantes, as Illas Lobeiras e o espazo marítimo próximo á costa.
É unha área de grande interese xeolóxico, ecolóxico e paisaxístico onde alternan extensos areais (Carnota, Caldebarcos) con espectaculares formacións graníticas, canóns fluviais e fervenzas.
Espazo natural, situado nas as rías de Arousa e de Pontevedra constituído por varios sectores diferenciados.
-A punta do Carreirón, no extremo sur da Illa de Arousa, e varios illotes próximos (Rúa, Guidoiro Areoso, Guidoiro Pedregoso...)
-A enseada do Grove e o esteiro do río Umia, separados do mar aberto polo istmo da Lanzada;
-A costa de San Vicente do Grove coa lagoa Bodeira;
-A costa de Sanxenxo (Noalla e Portonovo) con alternancia de cantís e praias;
-A illa de Ons, na boca da ría de Pontevedra.
-Unha ampla extensión de augas mariñas entre Areoso e a illa de Arousa, na Enseada do Umia e entre Ons e A Lanzada.
CONCELLOS: Carnota e Muros
Espazo litoral marítimo-terrestre que alterna zonas rochosas e areosas, situado entre o Monte Louro e o porto Cubelo, na punta dos Remedios.
Está formado polo Monte Louro, a lagoa e marismas do mesmo nome, as praias de Area Maior, Lariño e Raposeiros, os illotes dos Forcados e o espazo mariño próximo.
Está situado ao nordeste da provincia de Ourense, na comarca de Valdeorras, no linde con León (comarca do Bierzo. O espazo articúlase arredor da serra de Enciña da Lastra (vertente suroeste) e do Val do Sil e varios afluentes en terreos de Rubiá (Ourense).
Conta con varias figuras de protección:
-PARQUE NATURAL. Decreto 157/2002, do 4 de abril (DOG 03-05-02).
-ZEPA Zona de especial protección para as aves (1.787 ha)
-LIC, Lugar de importancia comunitaria, 1787 ha (21 de setembro de 2006). Hai unha proposta de ampliación pendente de aprobar.
-ZEC, Zona especial de conservación, 1.742 ha (31 de marzo de 2014)
-A área correspóndese parcialmente coa IBA 010 Montes Aquilanos, compartida polas comunidades autónomas de Galiza e Castela e León, incluida no inventario de SEO/BirdLife (1998).
-O Instituto Xeolóxico e Mineiro de España inclue parte da área no Punto de Interese Xeolóxico "Minas de Pintura" (PIG OR-3), que, ademais dun depósito presilúrico de limonita situado en Pardollán, de elevado interese estratigráfico, inclúe o Estreito de Covas e o macizo calcario de Penarrubia.
-Linda co LIC “Sierra de la Encina de La Lastra” do Bierzo (León), cunha superficie de 289,44 ha.
A ría de Foz está situada na Rasa Cantábrica, unha chaira litoral inclinada que se estende por parte da costa entre Galiza e Cantabria,
ábrese entre as puntas dos Castelos (oeste), en Foz, e dos Prados (leste), en Barreiros. Nela desembocan o río Masma e o Centiño.
É unha cadea montañosa de 210 km de lonxitude que se estende de norte a sur, desde Estaca de Bares ao Miño, na raia con Portugal. Marca a linde entre as provincias de A Coruña e Pontevedra (ao oeste) coas de Lugo e Ourense (ao leste). É un bloque que se elevou a finais do Período Terciario sobre montañas anteriores moi erosionadas.
Litoral do concello de Cariño, entre os cantís da serra da Capelada e a ría de Ortigueira. Protexido nos LICs/ZECs "Cabo Ortegal" e "Ortigueira-Mera", na ZEPA "Ortigueira-O Ladrido" e como Lugar de Importancia Internacional.
A comarca do Morrazo está situada na costa leste de Pontevedra, entre as rías de Pontevedra e Vigo. O territorio presenta un releve moi irregular, aínda que non acada grandes alturas e unha costa moi recortada e diversa con zonas abrigadas en rías e enseadas, areaias e cantís de gran altura. Está moi fracturado e percorrido por numerosos ríos de curso curto e escaso caudal.
Acolle unha gran diversidade de ecosistemas e espazos naturais protexidos.
CONCELLOS: Bueu, Cangas, Marín e Moaña
A costa ten en Galiza 2.555 km de lonxitude (1.659 km de perímetro costeiro, 432 km de illas e 464 km de marismas), repartidos entre o Océano Atlántico e o mar Cantábrico, desde a Ría de Ribadeo ata a desembocadura do Miño.
O punto situado máis ao Norte é Estaca de Bares e o máis occidental o Cabo Touriñán.
Máis de 800 km son cantís e 300 km son de praias
Concellos de Cervo, Ourol, O Vicedo, Viveiro e Xove.
A Mariña Occidental forma parte da Mariña de Lugo. Abrangue o territorio comprendido entre a serra dos Cabaleiros, polo leste, e o río Sor, que fai de linde coa provincia da Coruña, polo oeste.
Acolle un importante patrimonio natural (espazos naturais fluviais, costeiros e de montaña) e cultural.
La novedad de la Identificación Holística de Aves por Impresión reside en que contempla un nuevo enfoque.
Tradicionalmente, la identificación de las aves se realiza vía plumaje. En el primer volumen se da un salto técnico y científico, para adoptar un punto de vista holístico.
Este enfoque se respetará en los próximos volúmenes de los que el Segundo se está escribiendo.
En la Identificación Holística además del plumaje se valoran las marcas de campo de la estructura, del comportamiento, del uso del hábitat y, por último, del plumaje.
El proceso holístico de identificación de aves consta de dos fases, el filtrado y la impresión. El resultado práctico consiste en que el observador multiplica su destreza para identificar aves. El observador contempla como mejoran su velocidad y fiabilidad de identificación, incluso en condiciones adversas de avistamiento. Y eso es válido también para los observadores expertos vía plumaje.
Por otra parte, la Identificación Holística permite ampliar el punto de vista que proporciona el plumaje dado que añade una visión de conjunto del ave inmersa en su entorno.
A ría de Foz está situada na Rasa Cantábrica, unha chaira litoral inclinada que se estende por parte da costa entre Galiza e Cantabria,
ábrese entre as puntas dos Castelos (oeste), en Foz, e dos Prados (leste), en Barreiros. Nela desembocan o río Masma e o Centiño.
Situado na desembocadura dos ríos Miñor e da Groba, entre as puntas Lourido e Santa Marta. Inclúe as marismas da parte final do esteiro e a frecha da praia de Ladeira ou Sabarís.
Este pequeno espazo, ben abrigado e de augas tranquilas e mornas, está condicionado pola dinámica das mareas que o anegan e o deixan ao descuberto periodicamente.
CONCELLOS: Baiona e Nigrán
Un litoral dun enorme interese paisaxístico, xeolóxico e biolóxico, protexido nos LICs/ZECs "Río Ouro" e "Ría de Foz-Masma", e como Lugar de Interese Xeolóxico Internacional
Situada entre a punta de Couso (praia de Couso) e Cabo Home. Inclúe a Punta do Couso, os cantís da costa da Vela, o Cabo Home, as praias de Melide, Barra e Nerga, e o espazo marítimo fronte á costa da vela.
É un espazo mariño/costeiro de grandes cantís e fermosos areais cun grande interese xeolóxico, paisaxístico, biolóxico e etnográfico.
CONCELLOS: Cangas
O concello de Noia está situado no fondo da ría de Muros e Noia, entre a desembocadura do Tambre e a Punta do Cabalo Baixo. Ten unha costa baixa e protexida, onde alternan rochedos con areais e esteiros dunha grande riqueza biolóxica que da lugar a importantes bancos marisqueiros.
LiIC Río Landro e Souto da Retorta de Chavínmonadela
Inclúe os tramos medio e baixo do curso do río Landro, desde Ourol ata Viveiro e o seu afluente Bravos, en territorio dos concellos de Ourol e Viveiro (Lugo)
Abrangue as illas Estelas (dúas pequenas illas, Estela Grande ou de Dentro e Estela Pequena ou de Fora), algún pequeno illote (Serralleiras), o litoral da punta de Meda ou Monteferro, e a zona mariña que os rodea.
A maior parte do espazo protexido é mariño.
CONCELLOS: Nigrán
A ría de Cedeira ábrese entre as puntas Ardillosa e Chirlateira.
Unha costa dun enorme interese paisaxístico, xeolóxico e biolóxico protexida no LIC/ZEC “Costa Ártabra”, no Lugar de Interese Xeolóxico Internacional “Cabo Ortegal” e como Reserva Mariña de Interese Pesqueiro.
O espazo protexido inclúe unha grande parte do curso do Río Xuvia (desde o límite do concello de As Somozas e Moeche ata a desembocadura), o curso do río Castro, e a Serra do Forgoselo.
Os principais ecosistemas son os bosques das ribeiras dos ríos e as zonas húmidas dos cumes achairados do Forgoselo.
CONCELLOS: A Capela, Moeche, Narón, Neda, San Sadurniño, As Somozas e As Pontes de García Rodríguez.
O concello de Laxe está situado no corazón da Costa da Morte, entre a ría de Corme e Laxe e o litoral de mar aberto. Ten unha costa moi diversa na que se alternan grandes areais e marismas, ría, enseadas, cabos, illotes, furnas... con tramos expostos e protexidos, zonas baixas e elevados cantís. É dun grande interese paisaxístico, xeolóxico e biolóxico. Está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte” e na Paisaxe Protexida “Penedos de Traba e Pasarela”.
O espazo protexido inclúe unha faixa litoral desde a praia da Mourisca (na ría de Pontevedra) ata a punta Niño do Corvo, na enseada de Aldán, o espazo mariño que a limita e a península do Cabo Udra.
Destaca pola xeoloxía, as súas paisaxes e a flora e fauna mariñas.
CONCELLOS: Bueu e Cangas (Pontevedra)
O concello de Nigrán está situado no extremo sur da ría de Vigo. O litoral é un espazo formado por dous amplos seos, que acollen no seu fondo extensos areais, os promontorios que os limitan, e a beira norte do esteiro do río Miñor; en conxunto unha zona case chan a non ser nos perímetros de Monteferro, onde hai cantís de máis de 50 m, do monte Lourido e as beiras rochosas das illas Estelas.
As principais actividades son a industria, os servizos, o marisqueo e pesca.
O concello de Meaño ten un pequeno tramo de litoral (1,4 km), na parroquia de Dena, que fai parte do Seo do Umia (espazo protexido), na ría da Arousa. Esténdese entre o rego do Francón, compartido co concello de Cambados, e a desembocadura do rego Trilleiro, linde co concello de Sanxenxo.
O elemento máis destacado é o río da Chanca e o esteiro da súa desembocadura.
Inclúe os concellos de Allariz, A Bola, Rairiz de Veiga e Vilar de Santos. O territorio está artellado arredor dos vales do Arnoia e Limia e os macizos montañosos que os separan. É unha área que acolle importantes valores naturais e culturais.
O concello de Vimianzo está situado, na súa maior parte, no núcleo do Val de Soneira -o val do río Grande-. Conta con dous pequenos tramos de litoral, na costa ao mar aberto e no interior da Ría de Camariñas. Está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
A ría de Corme e Laxe está situada na Costa da Morte. Ábrese entre as puntas do Roncudo (ao norte) e Laxe (ao sur), na saída ao mar do río Anllóns. Nesta ría pódense distinguir dúas áreas diferenciadas: o interior, formado polo esteiro do Anllóns, protexido da forza do mar por unha barra de area de 2 km; e o resto do espazo, máis aberto, rochoso e recortado con algunhas zonas abrigadas nas que hai praias. As vilas máis importantes son Corme, Ponteceso e Laxe. Está protexida no LIC/ZEC “Río Anllóns” e “Costa da Morte” e na ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Ponteceso está situado na marxe dereita da ría de Corme e Laxe e na costa de mar aberto, entre as puntas do Roncudo e Queimada. Os principais núcleos de poboación son Ponteceso e Corme. Acolle áreas de grande valor paisaxístico e biolóxico asociados ás costas e ao río. Está protexida nos LICs/ZECs “Costa da Morte” e “Río Anllóns” e na ZEPA “Espazo Mariño da Costa da Morte”.
O concello de Camariñas está situado no centro da Costa da Morte. Ten unha parte de costa moi exposta polo norte e o oeste e outra parte protexida, dentro da ría, polo sur. Acolle importantes áreas de interese paisaxístico, xeolóxico, ecolóxico e cultural. Está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”,no Sitio Natural de Interese Nacional “Cabo Vilán” e no Lugar de Interese Xeolóxico “Praia do Trece”.
CABANA DE BERGANTIÑOS está situado no fondo e na banda sur da ría de Corme e Laxe, onde ten un amplo tramo de litoral, en parte protexido nos LICs/ZECs “Río Anllóns” e “Costa da Morte”.
O concello de Malpica de Bergantiños forma parte do tramo de litoral coñecido como Costa da Morte, unha sucesión de cantís abruptos entre os que se atopan algunhas praias e que inclúe as illas Sisargas.
Acolle importantes valores naturais e culturais. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Arteixo atópase na fachada atlántica, no comezo do tramo de costa coñecido como “A Costa da Morte”. Nos seus 19 km de costa atópanse cantís de distintas alturas, esteiros, coídos e extensos areais. É unha costa dun grande valor ecolóxico, paisaxístico e xeolóxico, cunha importante actividade industrial e turística. Unha parte está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de A Laracha ten unha única parroquia que da ao mar, Caión. Está situada na Costa da Morte e ten un litoral que alterna cantís e areais de grande valor paisaxístico e biolóxico.
É unha ría curta e ampla, que se abre entre as puntas do Seixo Branco e Herminia, cunha separación de 4 km, e unha lonxitude total de 14 km, dos que case a metade corresponden á chamada ría do Burgo formada polo esteiro do Mero, que está separada da parte máis ancha pola frecha de Santa Cristina.
O concello de Oleiros ten unha liña litoral de case 40 km. Unha parte na ría do Burgo, outra na ría da Coruña, unha terceira mirando ao mar aberto e outra na boca da ría de Betanzos. Parte está protexida no LIC/ZEC e Monumento Natural “Costa de Dexo e Seixo Branco”
O concello da Coruña ten unha costa moi recortada e variada, parte na ría, onde se atopa o porto da cidade, e parte en mar aberto onde se suceden cantís e fermosas praias como as de Orzán e Riazor.
Proposto en 2011 como Lugar de importancia comunitaria (LIC) e Zona especial de conservación (ZEC).
Inclúe o tramo final do río Baxoi desde Ponte Baxoi ata a punta Redonda e unha pequena parte da frecha que forma a praia Grande de Miño. Os ecosistemas de maior interese son o esteiro, as dunas e un pequeno bosque de ribeira.
Rías da Costa Átártabra nos concellos de Ares, Fene, Cabanas, Pontedeume, Miño, Paderne, Sada e Oleiros. Ábrense entre as puntas Coitelada (Ares) e Torrella (Oleiros). Pódense considerar dúas rías que comparten unha boca común, aínda que cada unha delas ten as súas propias características.
O concello de Pontedeume está situado na banda sur da ría de Ares e unha pequena parte na de Betanzos. A costa esténdese desde a desembocadura do Eume ata a praia de Andaío.
O litoral está marcado por un relevo que, a non ser na vila e no esteiro, logo acada os 50 m de altitude e está moi próximo ou por enriba dos 20 m en case toda a liña de costa.
2. O espazo articúlase arredor do rio Eo (desde o seu nacemento ata a
desembocadura) e de parte das cuncas do Navia, Porcia e Miño e pequenos ríos
costeiros cantábricos.
Destaca polo seu valor mediambiental e paisaxístico con áreas costeiras, de
media e alta montaña e vales fluviais.
As altitudes oscilan entre o nivel do mar e os 1.286 do Busbeirón o que determina
tamén unha gran variabiliade climática, de ecosistemas de flora e de fauna.
3. SUPERFICIE:
158.883 ha (108.007 en Galiza)
compartidas con Asturias
CONCELLOS:
Galiza: Ribadeo, Trabada, A
Pontenova, Ribeira de Piquín,
Baleira, A Fonsagrada, Negueira de
Muñiz.
Principado de Asturias: Castropol, A
Veiga do Eo, Taramundi, San Tirso
de Abres, Villanueva de Oscos, Santa
Eulalia de Oscos e San Martín de
Oscos
VALORES NATURAIS:
Ecosistemas de montaña, ríos,
bosques de ribeira, fragas, cantís,
praias e dunas, esteiros e unha gran
variedade de flora e fauna atlánticas
e mediterráneas.
VALORES CULTURAIS:
Patrimonio histórico-artístico e
etnográfico, tecnoloxía tradicional...
4. PROTECCIÓN
-RESERVA DA BIOSFERA (Unesco, 17 de setembro de 2007).
-LICs (Galiza): As Catedrais, Río Eo, Ría do Eo, A Marronda, Carballido e Negueira
-LICs (Asturias): Penarronda-Barayo e Cunca do Agüeira
-ZEPA: Ribadeo, Penarronda-Barayo
-HUMIDAL RAMSAR: Ría do Eo
-HUMIDAL PROTEXIDO Ría do Eo
-MONUMENTO NATURAL: Praia das Catedrais, Praia de Penarronda
Fraga de San Xes (A Pontenova)
As Catedrais
5. ZONA NÚCLEO (16.000 ha):
comprende as áreas que acollen os
ecosistemas naturais menos
alterados e os espazos de maior valor
ecolóxico que se corresponden en
xeral cos espazos protexidos e zonas
próximas, así como a superficie
marítima e fluviomariña.
Fraga da Marronda
6. ZONA TAMPÓN (30.000 ha): rodea á zona núcleo na maior parte da súa extensión
asimilando posibles impactos derivados das zonas con maior actividade
económica. Nela permitirase a realización de actividades compatibles cos
obxectivos de conservación, contribuíndo desta forma á protección das zonas
máis valiosas. Inclúe os principais cursos fluviais e aquelas masas forestais
naturais e orlas arbustivas de rexeneración (carballeiras, amieirais, salgueirais)
ligadas ao ámbito fluvial.
7. ZONA DE TRANSICIÓN inclúe a superficie ocupada polos asentamentos
humanos, as terras circundantes, as infraestruturas de maior entidade, e de forma
xeral as superficies antropizadas e transformadas por actividades humanas.
9. Río Navia
UNIDADES PAISAXÍSTICAS
O espazo está conformado por paisaxes moi variadas que podemos clasificar en
catro unidades con características propias:
O litoral A ría Os vales dos ríos A Montaña
Fragas na Pontenova
Praia de Lóngara Ría de Ribadeo
10. O LITORAL-A RASA CANTÁBRICA
A costa deste espazo forma parte da rasa Cantábrica, unha ampla superficie que
se estende desde o cabo Peñas (Asturias) ata o cabo Burela (Lugo), cunha
anchura que vai dos máis de 5 km (na área asturiana) a menos de 100 m.
A rasa é unha superficie elevada (planalto) sobre o nivel d o mar, moi chan, cunha
pendente suave cara ao mar que se corta bruscamente terra adentro, na liña na
que se cree que antigamente estaban os cantís. Comeza con maior altura en
Asturias, con 110 a 120 m, e vai descendendo pouco a pouco ata Burela onde só
acada de 3 a 5 m. Na beira costeira remata en zonas de cantís que caen case
rectos e zonas de praias. Asimesmo está interrompido polos vales dalgúns ríos.
11. Vista da Rasa desde o cume do Mondigo (Ribadeo)
A orixe desta rasa ou planalto foi moi estudada por diversos especialistas que
barallan distintas hipóteses sobre as causas que puideron actuar máis ou menos
combinadas: proceso tectónico de fallas e levantamento da costa no final da
Oroxenia Hercínica, movementos epiroxénicos Alpinos, e elevación e descenso
do nivel do mar con maior ou menor acción erosiva.
12. Arcos na praia das Catedrais, un impresionante monumento xeolóxico
14. Nas rochas dos cantís da Rasa Cantábrica pódense
ver gran cantidade de pregamentos e fallas que o
traballo do mar deixa ao descuberto.
Punta das Penas Brancas.
15. Praia das Illas.
Entre as praias dos
Castros e das Illas
atópase un grupo de
illotes de tamaños
variados chamados
“Os Castros”, que,
segundo a tradición
local, estaban unidos
entre sí formando un
castro.
Praia dos Castros.
Punta Gallín.
19. Prados naturais
-Zonas subestépicas de gramíneas e anuais del Thero-
Brachypodietea
-Prados con molinias sobre substratos calcários, turbosos ou
arxilo-limónicos
-Prados húmidos mediterráneos de herbas altas (Molinion-
Holoschoenion)
-Megaforbios húmidos higrófilos
-Prados pobres de sega de baixa altitude
Turbeiras
-Mires de transición
-Turbeiras calcárias de Cladium mariscus
-Mananciais petrificantes con formación de tuf (Cratoneurion)
Hábitats rochosos e covas
-Pendientes rochosas silíceas con vexetación casmofítica
-Rochedos silíceos con vexetación pioneira do Sedo-
Scleranthion
Covas non explotadas polo turismo
-Covas mariñas somerxidas e semisomerxidas
Bosques
-Bosques aluviais con Alnus glutinosa e Fraxinus excelsior
-Carballeiras galaico-portuguesas con Quercus robur e Q.
pyrenaica
TIPOS DE HÁBITATS NATURAIS E SEMINATURAIS
PRESENTES NA ÁREA LITORAL,
SEGUNDO O SISTEMA DE CLASIFICACIÓN ESTABLECIDO NO ANEXO I DA DC 92/43/CEE
Augas mariñas e medios de marea
-Bancos de area cubertos permanentemente por auga mariña
pouco profunda
-Grandes calas e badías pouco profundas
-Arrecifes
Cantís mariños e praias de pelouros
Vexetación anual sobre refugos mariños acumulados
Vexetación perenne de bancos de pelouros
Cantís con vexetación das costas atlánticas e bálticas
Dunas mariñas
-Dunas móviles embrionarias
-Dunas móviles do litoral con Ammophila arenaria (dunas
brancas)
-Dunas costeiras fixas con vexetación herbácea (dunas grises)
Hábitats de auga dóce
-Ríos, de pisos de planicie a montano con vexetación de
Ranunculion
Brezais e matogueiras de zona temperada
-Brezais húmidos atlánticos meridionais de Erica ciliaris e Erica
tetralix
-Brezais secos europeos
-Brezais secos atlánticos costeiros con Erica vagans
-Matogueiras esclerófilas
-Matogueira arborescente con Laurus nobilis
20. FLORA
Na área litoral hai unha gran varibilidade de especies en función do achegamento
ao mar e dos tipos de substratos: liques, plantas halófitas, pradeiras,
matogueiras...
Destaca a presenza de Armeria pubigera subsp depilata, Chritmum maritimum,
Plantago maritima, Euphorbia portlandica, Inula crithmoides, Limonium
binervosum, Asplenium maritimum, Daucus carota subsp. gummifer, Silene
uniflora, Asparagus prostratus, Trifolium occidentale, Festuca rubra subsp
pruinosa, Daucus carota subsp gummifer, Leucanthemum pluriflorum, Angelica
pachycarpa, Carlina corymbosa var major ...
ESPECIES DE INTERESE
Arnica montana
Narcissus asturiensis
Ruscus aculeatus
Woodwardia Radicans
Zostera marina
Inula crithmoides
23. FAUNA
Destacan as aves acuáticas de
areais e de cantís e a presenza
irregular de cetáceos e focas.
Corvo mariño real
(Phalacrocorax carbo)
Percebes (Pollycipes cornucopia). Son crustáceos de vida
sedentaria aos que lles gostan as augas limpas e batidas.
Píllaras riscadas, limícola que invernan
nas costas da zona.
24. A ría entre Castropol e Ribadeo
A RÍA
A Ría de Ribadeo ou do Eo ocupa unhas 800 ha. É alongada e estreita (10 km de
lonxitude e 800 m de anchura media). Ábrese aproveitando unha falla con
orientación N-S entre a Punta da Cruz en Asturias e a Illa Pancha en Ribadeo.
É unha ría case rectilínea, con algúns entrantes na parte asturiana, que está
limitada por unha costa de cantís rochosos de lousas, xistos e areiscas.
O curso baixo do Eo forma chairas aluviais moi planas e terrazas dando lugar a
un esteiro de extensas marismas que quedan ao descuberto na baixamar.
31. Augas mariñas e medios de marea
-Bancos de area cubertos permanentemente por auga mariña
pouco profunda
-Esteiros
-Chairas fangosas ou areosas que non están cubertas de agua en
marea baixa
-Lagoas costeiras
-Grandes calas e badías pouco profundas
-Arrecifes
Cantís mariños e praias de pelouros
-Vexetación anual sobre refugos mariños acumulados
-Vexetación perenne de bancos de pelouros
-Cantís con vexetación das costas atlánticas e bálticas
Marismas
-Vexetación anual pioneira con Salicornia
-Pastizais salinos atlánticos (Glauco-Puccinellietalia maritimae)
-Matogueiras halófilas mediterráneas e termoatlánticas
Hábitats de auga dóce
-Ríos, de pisos de planicie a montano con vexetación de
Ranunculion
Brezais e matogueiras de zona temperada
-Brezais húmidos atlánticos meridionais de Erica ciliaris e Erica
tetralix
-Brezais secos europeos
-Brezais secos atlánticos costeiros con Erica vagans
TIPOS DE HÁBITATS NATURAIS E SEMINATURAIS
PRESENTES NO ESTEIRO DO EO,
SEGUNDO O SISTEMA DE CLASIFICACIÓN ESTABLECIDO NO ANEXO I DA DC 92/43/CEE
Matogueiras esclerófilas
-Matogueira arborescente con Laurus nobilis
Prados naturais
-Zonas subestépicas de gramíneas e anuais del Thero-
Brachypodietea
-Prados con molinias sobre substratos calcários, turbosos ou
arxilo-limónicos
-Prados húmidos mediterráneos de herbas altas (Molinion-
Holoschoenion)
-Megaforbios húmidos higrófilos
-Prados pobres de sega de baixa altitude
Turbeiras
-Mires de transición
-Turbeiras calcárias de Cladium mariscus
-Mananciais petrificantes con formación de tuf (Cratoneurion)
Hábitats rochosos e covas
-Pendientes rochosas silíceas con vexetación casmofítica
-Rochedos silíceos con vexetación pioneira do Sedo-
Scleranthion
-Covas non explotadas polo turismo
-Covas mariñas somerxidas e semisomerxidas
Bosques
-Bosques aluviais con Alnus glutinosa e Fraxinus excelsior
-Carballeiras galaico-portuguesas con Quercus robur e Q.
pyrenaica
32. Seba (Zostera marina)
FLORA
As especies vexetais están moi influenciadas polo ritmo da mareas, o substrato
(rochoso, areoso, lamacento) e a variacións de salinidade. Abonda a seba, os
xuncos (Scirpus maritimus var. compactus, Scirpus pungens, Cladium mariscus),
a espartina, os carrizos (Phragmites australis), o limonio, a portulaca...
ESPECIES DE INTERESE:
Arnica montana
Narcissus asturiensis
Ruscus aculeatus
Woodwardia Radicans
Zostera marina
Spartina maritima
33. FAUNA
O maior interese desta área son as aves acuáticas, en grande parte especies
migradoras, oscilando el número de individuos censados entre los 9.000 e os
25.000, distribuidos en máis de 40 especies, entre as que predominan os láridos,
as anátidas e as limícolas.
Entre as especies protexidas destacan Gavia inmer, Podiceps auritus,
Recurvirostra avosetta, Limosa lapponica, Anas penelope, Numenius arquata e
Anas acuta. Nos peixes destacan a lamprea mariña (Petromyzon marinus), o
sábalo (Alosa alosa) e o salmón atlántico (Salmo salar).
Mazarico real (Numenius arquata)
Mazarico rabipinto (Limosa Lapponica)
34. Garzota (Egretta garzetta) Cagón (Arenicola mariña), un verme común nos fondos
limpos dos esteiros e areais das rías que se alimenta
filtrando area e deixa estas curiosas moreas.
35. CORREDORES FLUVIAIS
A maior parte do espazo está
conformado pola cunca do Eo, e parte
das cuncas do Navia, o Porcia e o Miño.
Na zona costeira aparecen pequenos
ríos que desembocan directamente ao
Cantábrico: Rochela, Caínzos, Tacos e
Vilaselán, en Galiza, e Basbosa,
Péligos, Tol, Fernanda e Anguileira, en
Asturias.
O Eo en San Paio (Baleira)
36. Río Eo
É un río compartido en grande parte
con Asturias que nace en Fonteo
(Baleira) e desemboca na ría de
Ribadeo despois de 99 km de
percorrido. Dos 930 km2
da súa
conca, 700 corresponden ao
territorio galego. Os principais
afluentes son o Rodil, Bidueiro e
Turia pola dereita e o Xudán,
Riotorto e Trabada pola esquerda.
Ten augas altas invernais e unha
moderada estiaxe como
corresponde a ríos de réxime pluvial
oceánico.
O río Eo é un dos poucos ríos galegos
onde se pesca habitualmente o salmón.
Está protexido en varios espazos. LIC
“Río Eo” LIC, Humidal de importancia
internacional (Convenio RAMSAR) e
ZEPA “Ría de Ribadeo” e está incluído
ademais no Inventario de Áreas
Importantes para as Aves da Sociedade
Española de Ornitoloxía (SEO/BidLife).
O Eo en Fonteo (Baleira)
39. O Eo na Cortevella (Baleira).
Na área hai un miradoiro, un
muíño, ouriceiras e un
sendeiro acondicionado.
40. O río de Martín nace na
Serra do Miradoiro (Monte
Salgueiriño) e xúntase co Eo
nas proximidades de Martín.
Baixa por un val estreito e
profundo no que se asenta parte
da fraga da Marronda.
O rego do Souto, un
afluente do Martín no
interior da fraga da
Marronda
42. Fervenza Pena dos Portelos
En San Xurxo (Ribeira de Piquín) , no
rego de Survial do Couso (Eo) que baixa
da aba oriental da Serra de Meira. O río
cae nun barranco de lousas moi fondo e
escuro dunha altura de máis de 15 m. No
verán ten pouca auga. O camiño atravesa
unha fraga ben conservada na que se
poden ver bos exemplares de castiñeiros
e carballos.
Panel informativo elaborado polo alumnado do colexio
43. Río Rodil
Nace na Serra do Invernal e percorre as terras da Fonsagrada e Ribeira de Piquín
onde se xunta co Eo. Recibe pola dereita o Rego de Queixoiro, Penide, Pontigón,
Veiga de Logares e A Pontiga. Pola esquerda o Esteiro (ou Esteleiro), Santo
Estevo e Vao Vello.
O Rodil nos Vaos (Ribeira de Piquín)
44. SEIMEIRAS DO QUEIXOIRO
No lugar de O Queixoiro, parroquia de A
Bastida (concello de A Fonsagrada), no rego
do Queixoiro, un afluente do Rodil.
45. Seimeira de San Xes.
No rego do Bidueiro, interior da
fraga de San Xes.
Rego do Bidueiro
Un afluente do Eo que baixa do Couto
de Frades e xúntase a el nas
proximidades da Pontenova.
Pozo da Chamosa no Rego Reigadas
en Bogo/Vilaboa (A Pontenova)
47. Río Turia: nace na aba norte do
Coto de Frades (Taramundi) e
xúntase co Eo na Pontenova.
Rego das Mestas (Turia) en Teixois
(Taramundi)
O Turia na Pontenova
49. Fervenza da Pena do
Encanto, no rego de
Ramalledo (Eo) en San
Tirso de Abres
50. Nace no alto da Garganta (entre a
serra de Ouroso e Bobia) e
xúntase co Eo na Veiga.
Río Suarón en Meredo.
Río Suarón en Meredo
Río Suarón
Nace entre as serras
da Bobia e Oroso e
xúntase co Eo na
Veiga.
52. Río Navia
É un río compartido con Asturias que nace no Monte Chao da Serra (Serra do
Rañadoiro) en terras do Cebreiro e e desemboca na ría de Navia, no Cantábrico,
despois de percorrer 99 km. Ten un forte caudal de augas procedentes da chuvia
que recibe ao longo da súa cunca e da fusión das neves caídas nos picos máis
altos. Isto fai que as súas augas altas se alonguen ata finais da primavera.
Os principais afluente neste espazo son o Suarna e o Agüeira. Está protexido nos
LICs “Negueira” e “Cunca do Agüeira”.
Canón do Navia en
Negueira de Muñiz
53. Canón do Navia entre Galiza e Asturias, desde
o miradoiro de Arexo (A Fonsagrada).
54. Río Suarna
Nace en Fonfría, na serra de
Follabal e recolle tamén as augas
da serra de Liñares. O afluente máis
importante é o rego de Lamas que
nace na serra da Lastra, en
Degolada, e drena case toda a
metade sur da comarca da
Fonsagrada, recollendo as augas
das serras do Hospital, Foncuberta,
O Portelo, O Restelo e Louxas.
Ao longo do río Suarna e os seus
afluentes hai varias rutas sinaladas polo
concello da Fonsagrada: a da Seimeira
de Vilagocende, a que segue o río
pasando pola Naraxa e chega ata a
ferrería, a da Chaila que sobe polo
Suarna desde Vilarín e a do Rellouso
que vai polo rego da Porteliña. En todas
elas podemos ver fermosas fervenzas,
chamadas na zona, seimeiras.
Río Suarna na Naraxa. O Río
Suarna, ao pé da Pena do
Inferno, fai unha curva nunha
zona que está acondicionada
como área de lecer e praia
fluvial.
55. SEIMEIRA DE VILAGOCENDE
Entre os lugares de Fito e Vilagoncende, na parroquia
de San Martiño de Suarna (A Fonsagrada), no río
Villarbol, afluente do Lamas que vai ao Suarna (Navia).
Rozabragada, no río Rozabragada en
San Martiño de Suarna (A Fonsagrada)
56. Río Agüeira
Nace na serra de Follabal (A Fonsagrada) e, despois de 47 km de percorrido
xúntase co Navia no encoro de Doiras. Os principais afluentes son o Ahío e o
Bercial.
O Agüeira en Pumares
(Santalla de Oscos).
57. Seimeira de Morlongo no rego de Villanueva Seimeira de Busqueimado no río Agüeira.
58. RÍO NEIRA
Un afluente do Miño que nace nas proximidades de Fontaneira (Baleira). Ten un
curto percorrido polo concello, onde tamén o fan o seus afluentes Rego de
Trabeiro (ou Trabazas) e Val de Pedroso. Vai xuntarse co Miño entre os concellos
de Portomarín, O Páramo e Láncara.
Área de lecer no nacemento do
río Neira en Fontaneira (Baleira).
O río Neira en Baleira.
59. RÍO PORCÍA:
Nace na serra da Bobia e desemboca no Cantábrico, na praia de Porcía, despois
de 31 km de percorrido. Os principais afluentes son o Mazo, Cabo, Valle, Grandal
e Arco.
Fervenza do Cioyo (Castropol)
60. TIPOS DE HÁBITATS NATURAIS E SEMINATURAIS
PRESENTES NOS CORREDORES FLUVIAIS,
SEGUNDO O SISTEMA DE CLASIFICACIÓN ESTABLECIDO NO ANEXO I DA DC 92/43/CEE
Augas estancadas
-Augas estancadas, oligotróficas ou mesotróficas
-Hábitats de auga dóce
-Ríos de pisos de planicie a montano con vexetación de Ranunculion
Brezais e matogueiras de zona temperada
-Brezais húmidos atlánticos meridionais de Erica ciliaris e Erica tetralix
-Brezais secos europeos
Prados naturais
-Zonas subestépicas de gramíneas e anuais do Thero-Brachypodietea
-Prados con molinias sobre substratos calcários, turbosos ou arxilo-limónicos
-Megaforbios húmidos higrófilos
-Prados pobres de sega de baixa altitude
Turberas
-Turbeiras altas activas
-Mires de transición
Hábitats rochosos e covas
-Pendentes rochosas silíceas con vexetación casmofítica
-Rochedos silíceos con vexetación pioneira do Sedo-Scleranthion
Bosques
-Bosques aluviais con Alnus glutinosa e Fraxinus excelsior
-Carballeiras galaico-portuguesas con Quercus robur e Q. pyrenaica
61. FLORA
Nas zonas altas aparecen especies de turbeira (rorelas, esfagnos...) e nas ribeira
bosques formados por amieiras (Alnus glutinosa), freixos (Fraxinus excelsior),
salgueiros (Salix atrocinerea e S. alba), avelairas (Coryllus avellana)... con fentos,
oucas, ranúnculospé de boi, narcisos...
Herba canuda (Equisetum sp.)
nas beiras do Eo.
Durante o verán as
beiras do río enchénse
coas flores da herba
moedeira (amarelas),
salgueiriño (violetas) e
herba dos porcos
(rosas).
ESPECIES DE INTERESE
Arnica montana
Narcissus asturiensis
Narcissus triandrus
Ruscus aculeatus
Sphagnum pylaesii
Vandenboschia speciosa
Woodwardia radicans
63. Ra patilonga (Rana iberica). Vive preto dos regatos limpos
con correntes e abundante cobertura vexetal.
Merlo rieiro (Cinclus cinclus)
Cabalo do demo (Aeshna cyanea)
FAUNA
O máis significativo son os peixes
migratorios, os anfibios e os
mamíferos, con especial mención á
lontra (Lutra lutra) e o furapresas
(Galemys pyrenaicus); así como
moluscos de interese como o mexillón
de río (Margaritifera margaritifera).
65. Mazo da ferrería de Bogo (A Pontenova)
A enerxía do río
Os ríos desta área foron aproveitados para mover todo tipo de enxeños, entre os
que destacan os muíños, os batáns e os mazos e outros aparellos para traballar o
ferro. Na actualidade a maioría destas instalacións desapareceron ou deixaron de
funcionar. Algunhas están restauradas e convertidas en museos.
71. Vista desde o Mondigo cara ao sur
A MONTAÑA
A área montañosa deste espazo actúa de nexo de unión entre as estribacións
máis occidentais da Cordilleira Cantábrica (Serra dos Ancares) e as Serras
Septentrionais de Galiza (O Xistral).
Ao norte aparecen pequenas serras costeiras que limitan a Rasa Cantábrica,
entres as que destaca o Mondigo (570 m). Ao leste as serras de San Isidro (1.082
m), a Bobia (1.201 m), Gallardo e Uría. Ao sur as serras de Liñares, Louxas,
Portelo, Follabal, Louxas, Restelo... Ao leste Puñago, Vacariza, Miradoiro, Panda,
Meira, Pousadoiro e a Cadeira
72. A orografía é suave, con predominio das formas redondeadas e escasamente
abruptas, con profundos vales, con ladeiras de forte pendente e cumes
xeralmente horizontais con pequenos crestóns. A altitude vai aumentando cara
ao interior. As cotas máis altas son a Serra do Hospital (Pico do Muraldal con
1.109 m), as serras orientais da Bobia (Pena Grallas, con 1.096 m), a Serra das
Penas Apañadas (Pico da Lagoa, con 1.195 m e a Serra de Gallardo (Busbeirón,
con 1.286 m de altitude).
Os materiais dominantes son as lousas, os xistos e as cuarcitas, con pequenos
afloramentos de calcarias.
Rasa costeira e primeiras elevacións
das serras paralelas ao mar.
73. SERRA DO MONDIGO
Está formada por varios montes de pequena altura situados no concello de
Ribadeo. A máxima altura é o Alto do Mondigo, con 570 m, un excelente miradoiro
sobre a costa desde Burela a Ribadeo. Os montes están practicamente cubertos
de piñeiros e eucaliptos.
Cara oeste do Mondigo.
74. SERRA DA CADEIRA
Situada ao leste do río Masma, entre o Val de Lourenzá e o val do Eo. O cume mái
alto é o Cerrochao, con 776 m.
Bosque autóctono na aba oeste da Cadeira, en Taboada.
75. SERRA DO POUSADOIRO
Ten orientación N-S e separa os concellos A Pontenova e Riotorto. Polas dúas
vertentes circulan afluentes do Eo (o Ferreiravella e o Xudán). O punto máis alto é
o Pousadoiro, con 666 m. Está formado por lousas, areiscas, e crestóns de
cuarcitas.
Vista do Pousadoiro desde A Pontenova.
76. MONTES DE SAN XES
Unha sucesión de montes que forman as últimas estribacións cara ao norte das
serras orientais galegas e fan de linde entre a comarca da Mariña Oriental, as
terras asturianas e a comarca da Fonsagrada. O cume máis alto é o Couto de
Frades, con 916 m, na confluencia entre A Pontenova, A Fonsagrada e Asturias.
Son montes de cumes suaves e vales profundos nos que se atopan algunhas das
mellores fragas atlánticas de Galiza (San Xes e Reigadas) protexidas dentro do
LIC “Carballido”.
Couto de Frades.
77. SERRA DE MEIRA
Unha parte está no concello de Ribeira de Piquín, na vertente oriental, onde nacen
afluentes do Eo. Unha ruta que sae do Pedregal de Irimia cruza a serra e segue
ata chegar ao río Eo (Ruta Miño-Eo).
Abas leste da Serra de Meira onde se aprecian as
fortes pendentes que caen cara ao río Eo.
78. PENA OUVIAÑA
Cume de 893 m situado ao leste da serra de Meira que forma parte dunha cadea
de montañas (Montes de Vilar de Calvos) nos lindes orientais do concello de
Ribeira de Piquín con A Fonsagrada e A Pontenova. Está coroada dunha crista de
cuarcitas.
Montes de Vilar de Calvos con Pena Ouviaña á dereita.
79. MONTES DE LOGARES, CARBALLIDO E VILAR DE CALVOS
Marcan o límite norte da comarca da Fonsagrada, coa de Meira (Ribeira de Piquín)
e a Mariña Oriental (A Pontenova). A maior altura está no coto de Frades (960 m)
preto da fronteira con Asturias.
O Coto Frades.
80. SERRA DO CORNO DO CERVO
Con orientación NE-SO, situada no concello de Fonsagrada, e rodeada polos
profundos vales do río Rodil e os seus afluentes. O punto máis alto é a Cruz do
Pito, con 849 m. As abas que dan ao río Rodil están ocupadas por carballeiras
moi ben conservadas que forman parte do espazo “Carballido”.
Serra de Corno de Cervo desde A Fonsagrada.
No val a Pobra de Burón.
81. SERRA DE FOLLABAL
Compartida entre A Fonsagrada e Asturias, con orientación SO-NE. Está formada
por lousas e cuarcitas. A máxima altura está en Penas Apañadas, con 1.203 m.
O monte Penas Apañadas, situado ao sur do Porto do Acebo, fai fronteira con Asturias. Desde os cumes
hai unha ampla panorámica sobre as serras orientais, desde o Pousadoiro ata os Ancares.
82. SERRA DO INVERNAL
Esténdese cara ao norte desde a Serra de Follabal, nas proximidades da
Fonsagrada. O cume máis alto é a Lomba do Tresvilar, con 937 m.
Serra do Invernal desde o cume das Penas Apañadas.
83. SERRA DE LIÑARES
Prolongación cara ao surleste da serra de Follabal. A máxima altura é o Seixón,
con 953 m. Polo leste está rodeada polo río Navallos e polo oeste, polo Suarna,
que van ao Navia.
Serra de Liñares (A Fonsagrada) e ermida da Fornaza
84. Busbeirón e encoro do Navia
SERRA DE URÍA
Pecha o val do Navia polo Leste, con orientación NE-SO e fai linde con Asturias.
O seu punto máis alto é o Busbeirón, con 1.286 m. Na súa vertente oriental nacen
varios regatos afluentes do Navia.
SERRA DE GALLARDO:
Esténdese con dirección N-S pola fronteira entre Negueira de Muñiz e Asturias.
Unisa á serra de Uría no Busbeirón.
85. SERRA DO HOSPITAL
Situada entre Baleira e A Fonsagrada, con orientación SO-NE. As rochas
dominantes son lousas e xistos e, nos cumes, cristas de cuarcita. As máximas
alturas son o Pico do Hospital e o Lagoaseca, ambos con 1.108 m. Os ríos da
vertente norte van á conca do Rodil (Eo) e os do sur á do Navia.
Cara sur da Serra do Hospital desde a serra de Louxas.
86. Serra do Muradal (no primeiro plano), montes de Vilar de Calvos e Carballido
SERRA DO MURADAL
Con dirección NE-SO, unida á do Hospital polo sur. Está formada por lousas,
xistos e cuarcitas. O punto máis alto é o Pico do Muradal, con 1.108 m.
87. SERRA DO POZO
Pequena serra con orientación N-
S, Limita polo norte co río Eo e
polo leste cun afluente do
mesmo. No sur (Fontaneira) nace
o río Neira, afluente do Miño. O
monte máis alto é o Panda con
933 m. Unha grande parte das
abas do leste da serra do Pozo
están ocupadas polas fragas de
Estornín.
Serra do Pozo, á esquerda
unha pequena parte da Fraga
de Estornín.
88. SERRA DA LASTRA
Con orientación N-S, situada entre A Fonsagrada e Baleira. A máxima altura e O
Padornelo, con 958 m.
Cumes de cuarcita na Serra da Lastra (Baleira)
89. MONTE DA MARRONDA
Pequeno sistema montañoso de
864 m de altura rodeado polos
vales do río Martín e Souto,
formada por rochas silíceas
paleozoicas. Destaca polas
fragas autóctonas situadas na
aba leste. Esta protexido como
LIC e ZEP.
Entre as especies arbóreas da
fraga da Marronda destaca a
presenza das faias, unhas das
máis occidentais de Europa.
90. SERRA DO MIRADOIRO
Con orientación N-S, fai fronteira entre Pol, Castroverde e Baleira. O sector
occidental está formado por xistos calcárias e dolomías, a central de bandas
paralelas de pelitas e areíscas envoltas por faixas estreitas de cuarcitas. A
máxima altura é o Padrairo, con 1.034 m
Na parte oriental nace o Eo e o seu afluente o Martín, así como varios regos das
súas cabeceiras.
Cuarcitas nos cumes da serra
91. SERRAS DA VAQUERIZA E PUÑAGO
Xunto coa do Miradoiro, separadas por pequenas diferenzas de cota, forman unha
liña recta contínua, con orientación N-S, na que apenas se distinguen os cumes.
Están formadas por faixas concéntricas de pelitas, cuarcitas, calcárias e areíscas.
O Punto máis alto da Vaqueriza é o Pedrazo, con 919 m, e o do Puñago é o Lagua,
con 945 m.
Vista do conxunto das serras, O Puñago á esquerda e a Vaqueriza á dereita.
92. SERRA DE FONCUBERTA
Esténdese entre os cursos altos dos ríos do Castelo e Lamas, ao sur da Serra do
Hospital.O punto máis alto acada 774 m.
Serra de Foncuberta desde o monte Restelo.
93. SERRA DO PORTELO
Compartida entre os concellos da Fonsagrada e Becerreá, con orientación NO-SE.
O punto máis alto é o Portelo, con 938 m.
O Portelo no Inverno
94. MONTE RESTELO
É o cume dun sistema de serras radiais
que perden altura cara ao vales do
Navia e o Suarna. Pola súa posición é
un magnífico miradoiro sobra as serras
dos Ancares, A Fonsagrada e Becerreá.
Panorámica da metade sur da comarca da Fonsagrada desde o monte Restelo.
Cume do monte Restelo (1.013 m).
95. SERRA DE LOUXAS
Con orientación E-O, en terreos dos concellos de A Fonsagrada e Navia de
Suarna. O punto máis alto é A Louriña, con 912 m. Ten formas suaves e
achairadas, aproveitadas en grande parte para pastos e outros cultivos.
Serra de Louxas no verán.
96. SERRA DA BOBIA
Esténdese entre as cuncas do Eo e o Navia, no linde entre os concellos de
Castropol e Vilanova de Oscos. O cume áis alto é o Filso da Bobia, con 1.201 m.
Nela nacen os ríos Porcía, Suarón, Urubio, rego da Bobia...
97. TIPOS DE HÁBITATS NATURAIS E SEMINATURAIS
PRESENTES NA MONTAÑA,
SEGUNDO O SISTEMA DE CLASIFICACIÓN ESTABLECIDO NO ANEXO I DA DC 92/43/CEE
Hábitats de auga dóce
-Ríos, de pisos de planicie a montano con vexetación de Ranunculion
Brezais e matogueiras de zona temperada
-Brezais húmidos atlánticos meridionais de Erica ciliaris e Erica tetralix
-Brezais secos europeos
Prados naturais
-Zonas subestépicas de gramíneas e anuais do Thero-Brachypodietea
-Prados con molinias sobre substratos calcários, turbosos o arxilo-limónicos
-Megaforbios húmidos higrófilos
-Prados pobres da sega de baixa altitude
Turbeiras
-Turbeiras altas activas
-Mires de transición
Hábitats rochosos e covas
-Pendentes rochosas silíceas con vexetación casmofítica
-Rochedos silíceos con vexetación pioneira do Sedo-Scleranthion
Bosques
-Faiais acidófilos atlánticos
-Bosques de ladeiras, desprendementos ou barrancos do Tilio-Acerion
-Bosques aluviais con Alnus glutinosa e Fraxinus excelsior
-Carballeiras galaico-portuguesas con Quercus robur e Q. pyrenaica
-Bosques de Castanea sativa
-Sobreirais de Quercus suber
-Bosques de Ilex aquifolium
98. Unha constante nas serras da zona é o aproveitamento agrogandeiro dos cumes achairados e o forestal
das abas encostas, onde se conservan grandes superficies de bosques autóctonos.
Os cumes aparecen dominados polo mato de breixos e piornos e nos vales
aséntanse diferentes formacións arbóreas: con carballos, bidueiros, acivros,
pradairos e, máis raramente, faias e teixos. Nalgunhas zonas do val do Navia hai
érbedos e sobreiras e na contorna das poboacións soutos.
99. Detalle das follas e das cúpulas nas que están
pechados os froitos das faias (faiucos).
Capudre
Teixo
Cerdeira brava (Prunus avium). Ten numerosos
froitos vermellos de sabor lixeiramente amargo.
ESPECIE DE INTERESE
Arnica montana
Narcissus asturiensis
Ruscus aculeatus
Sphagnum pylaesii
Vandenboschia speciosa
Woodwardia radicans
100. Os paxariños (Linaria
triornotofora) danlle cor ás beiras
dos camiños e aos lindeiros.
No sotobosque e nas matogueiras predominan as
arandeiras e as uces ás que acompañan numerosas
herbas e outras plantas que viven nas zonas
sombrizas ou ocupan os claros.
Nas terras máis secas e
orientadas ao sur podemos
atopar ourego (Origanum
vulgare).
Toxo gateño (Ulex nanus). Un toxo de
pequeno tamaño que florece durante case
todo o ano nas matogueiras que cobren as
partes altas dos montes.
Arandeiras (Vaccinium myrtillus)
101. Lagartixa dos penedos (Podarcis hispanica).
Acada na área de Negueira o punto máis ao
norte da súa distribución en Galiza.
Lobo (Canis lubis
signatus), un
habitante común
destas serras.
FAUNA
Destaca a grande diversidade de
aves do mato e do bosque e
pequenos mamíferos cun total
de oito quirópteros (un incluído
no Catálogo Rexional de
Especies Ameazadas do
Principado de Asturias e no
Galego, Miniopterus
schreibersii.
Bacaloura (Lucanus cervus), o insecto máis
grande de Europa. Pasa varios anos en estado
larvario alimentándose da madeira morta das
árbores vellas. Na actualidade é unha especie
protexida debido á reducción dos seus hábitats.
103. Complexo hidráulico de Teixois
O Plan de Desenvolvemento Integral Oscos-Eo, foi pioneiro na aplicación da Lei de
Agricultura de Montaña en Asturias, e vangardista no desenvolvemento das zonas de
montaña desde o ano 1985. Entre os principais obxectivos está a conservación e o coidado
do medio na zona aproveitando os recursos naturais e o patrimonio etnográfico.
109. CARBALLOS DE RIOXOAN
En Rioxoán (Pol). Dous carballos de bo porte situados nunha explotación gandeira.
COMO CHEGAR: na estrada do Cádavo a Meira, pouco despois do cruce de Rioxoan a Ribeira de Piquín vense os carballos no interior dunha propiedade situada á
dereita.
CARBALLO DE MOSTEIRO
Situado na praza de Mosteiro (Pol) á esquerda do concello, nunha propiedade privada.
AMIEIRAS DOS VAOS
Á beira do río Rodil nos Vaos (Ribeira de Piquín). Varias amieiras: 4,60 e 4,10 m de contorno.
COMO CHEGAR: na estrada de Chao de Pousadoiro a Fonsagrada cóllese en dirección a Os Vaos, e no desvío da poboación, báixase ao río Rodil, á esquerda, antes de
cruzar a ponte
AMIEIRAS DOS VAOS
Á beira do río Rodil nos Vaos
(Ribeira de Piquín).
Varias amieiras:
4,60 e 4,10 m de contorno.
110. HISTORIA-PATRIMONIO CULTURAL
Forte de Ribadeo. Fornos de calcinación do mineral de ferro (A Pontenova)
Restos do castelo da
Pobra do Burón
O territorio da Reserva da Biosfera foi poboado desde
tempos moi antigos, do que dan testemuñas os restos
de poboamentos prehístoricos.
Desde a Idade Moderna ata o pasado século houbo unha
intensa actividade de mineiría e manufactura do ferro,
que deixou mazos e ferrerías, minas, vías férreas,
cargadoiros de mineral, fornos... A cidade de Ribadeo
foi un importante porto comercial.
Por todo o espazo consérvase un importante patrimonio
etnográfico e histórico artístico: muíños, pontes,
hórreos, igrexas, pazos, conxuntos urbáns...
O Camiño Xacobeo do Norte atravesa a zona.
111. PUNTOS DE INTERESE
BALEIRA
•Fonteo
•Fontaneira
•Área de lecer A Cortevella
•ÁRBORES SENLLEIRAS: teixo de Córneas
•FERVENZAS: Pozo da Serra, Pozo da Ferrería
Casa en Paradevella (Baleira).
Hórreo en Fontaneira (Baleira).
112. A FONSAGRADA
•ÁRBORES SENLLEIRAS: Teixos de Peizais, carballo de Santoso de Cereixido
•FERVENZAS: Seimeiras de Vilagocende, Queixoiro, Rozabragada
•IGREXAS: capela de Santa María, Allonca, Santa María de Lamas
•Muíños: San Pedro Nerio, Rozabragada, Vilar de Cuíña, Vilarín...
•Mazo da Porteliña, ferrería de Vilar de Cuíña
•Ruínas do hospital de Montouto
•Ponte de Lamas de Moreira
•Museo etnográfico
•Caleiros de Arroxo
•Minas de ferro e outros minerais
•Cortiños
•Cileiros (palleiras circulares pechadas)
•Canón do Navia
•Área de lecer da Naraxa
Mueseo etnográfico da Fonsagrada
Casas típicas da Fonsagrada
113. NEGUEIRA DE MUÑIZ
•Festa do Viño
•Encoro de Grandas de Salime (río Navia)
•Monte Busbeirón
Val do Navia (Entralgo, Negueira de Muñiz)
114. A PONTENOVA
•Fragas de San Xes e As Reigadas
•FERVENZAS: San Xes, Pozo da Chamosa
•IGREXAS: Bogo
•Mazo e muíño de Bogo
•Fornos de calcinación de mineral de A
Pontenova
•Área de lecer do Eo
Fornos de calcinación da Pontenova
115. RIBADEO
•IGREXAS: capela da Atalaia, convento de santa Clara (século XIII)
•Casco histórico de Ribadeo (casa modernistas)
•Aduana Vella
•Cargadoiro de Mineral
•Forte
•Illa Pancha
•Praia das Catedrais
•Rinlo
Antiga cetárea de Rinlo, a primeira de Galiza.
Embarcadoiro de mineral das minas de ferro de
Vilaodrid (A Pontenova)
Ribadeo desde o miradoiro do monte de Santa Cruz
116. RIBEIRA DE PIQUÍN
•ÁRBORES SENLLEIRAS: amieiras de Os Vaos (río Rodil)
•Áreas de lecer no río Eo
•Fervenza Pena dos Portelos
•Muíños
Os Vaos. No val do Rodil, no linde coa Fonsagrada e
o espazo protexido Fragas de Carballido.
117. TRABADA
•Área de lecer “A Choza” no Eo
•Menhir Marco da Pena Verde en Fornea (linde entre os concellos de Trabada, Barreiros e
Ribadeo)
Área de lecer “A Choza” na Ría de Abres, no Eo, Conta con embarcadoiros,
paneis explicativos e observatorio de aves.
118. CASTROPOL
•FERVENZAS: “El Cioyo” (río Porcia)
•Castro costeiro de Corno de Villadún
•Praia de Peñarronda (illote con arco)
•Muíño de marea en Barres (As Acías)
•Rutas costeiras
Castropol desde o muíño de Barres
Molín das Acías (muíño de marea) en Castropol
119. Hórreo en Ferreirela
SANTA EULALIA (SANTALLA)
DE OSCOS
•ÁRBORES SENLLEIRAS: teixos en
Busqueimado e Quinta
•FERVENZAS: A Seimeira de
Busqueimado (Río Agüeira-Navia)
•Mazonovo (traballo nos antigos mazos
de ferro)
•Ruta dos cortíns
Mazonovo
Casa-museo Marqués de Sargadelos
120. SAN MARTÍN DE OSCOS
•Museo casa campesiña
•Minas
•Ruta de Piorno aos Fornos
•Áreas de lecer
121. •Mosteiro de Santa María (século XII)
VILLANUEVA (VILANOVA)
DE OSCOS
•Explotacións mineiras romanas
•Ecomuseo do pan
•FERVENZAS: Seimeira de Morlongo
•Mosteiro de Santa María
122. Vista de El Llano, capital do concello
SAN TIRSO DE ABRES
•FERVENZAS: Pena do Encanto
•Mina romana de Salgueiro (de ferro)
•Ruta do ferrocarril
•Muíño de vento
123. TARAMUNDI
•Os Teixois: ferrería, muíño, batán
•Mazonovo, museo dos muíños
•Casa da Auga de Bres
•Museo dos coitelos
Teixois
Museo dos coitelos
124. Mazo de Meredo
A VEIGA
•Ponte antiga de Piantón
•Mazo de Meredo
•Cristo de Paramios
•Senda das 12 pontes
Río Suarón na Veiga
Ponte en Piantón
125. ESPAZOS PROTEXIDOS
LIC NEGUEIRA
Espazo de 4.558 ha (está proposta unha ampliación a 6.550 ha) no concello de
Negueira de Muñiz. Inclúe parte do curso do río Navia e o seu encoro de Grandas
de Salime e os montes que o rodean. O val do Navia en Negueira ten unhas
características climáticas especiais que permiten a convivencia de especies
atlánticas e mediterráneas (nas zonas máis baixas e abrigadas).
A parte alta dos montes está cuberta dun mato de uces e nas partes máis baixas de toxo,
xesta e algún érbedo. Na ladeira do Monte Mouro medra un bo bosque de cerquiños e
piñeiros. Nas partes secas pódense ver sobreiras.
A fauna máis representativa son as aves (miñato común, azor, rapaces nocturnas...) e os
mamíferos (lobo, raposo, corzo, xabarín, esquío, xeneta, marta, gato bravo...)
126. Vista xeral da
Marronda.
Hai unha gran ruta
(GR 1) “A Marronda”
de 66 km que sae de
Fonteo e percorre
parte do concello de
Baleira pasando por
Cubilledo, segue
parte do curso do río
Eo e rodea a
Marronda.
LIC A MARRONDA
Espazo de 1.239 ha que inclúe parte dos vales do curso alto do río Eo, a marxe
dereita do río Martín e o seu afluente Souto e as fragas que os rodean, en terreos
dos concellos de Baleira.
É unha fraga autóctona de montaña que cobre a ladeira norte do Monte da
Marronda (864 m de altitude) e os vales do río Martín e Souto.
As árbores máis comúns na fraga son: carballos, capudres, abelairas, bidueiros, carbas,
acivros, maceiras bravas, pereiras bravas, faias, teixos... Para visitar a Fraga pódese ir
desde Fonteo pola estrada da Braña a Martín
Interior da fraga.
127. LIC CARBALLIDO
Ocupa dúas zonas separadas que se corresponden cos vales dos río Rodil e
Bidueiro, afluentes do Eo. 4.828 ha nos concellos de A Fonsagrada, A Pontenova
e Ribeira de Piquín. A fraga de San Xes (ou Cabanal) , unha parte da fraga de
Reigadas e case a totalidade das fragas de Carballido, situadas nos caborcos
excavados en xistos polo río Rodil e os seus afluentes Veiga de Logares, Muíños,
Pontigón, Vao Vello e Santo Estebo.
O seu maior interese reside en ser fragas atlánticas moi ben conservadas cunha
flora e fauna moi variadas, ao que hai que engadir o atractivo paisaxístico e
etnográfico da zona.
A fraga de San Xes (ou
Cabanal) é unha das
maiores fragas de Galiza,
situada entre o cume do
Caramelo (870 m) e a marxe
esquerda do río Bidueiro ou
San Xes, cubrindo por
completo unha aba de lousa
de 40 m de desnivel.
128. LIC SERRA DE FONCUBERTA
Un espazo de 15.523,2 ha proposto en 2011 como LIC e ZEC (pendiente de
aprobación), co que se crea unha gran unidade ao conectar entre si as fragas e
serras orientais: os LICs Os Ancares-O Courel polo sur, Carballido, polo Norte e A
Marronda, polo oeste. Ten un gran interese paisaxístico, biolóxico e etnográfico.
O territorio está conformado por unha sucesión de serras que teñen como eixo as serras do
Hospital e Follabal. Cara ao norte: Lastra, Muradal e Lagua Seca; e cara ao sur Lastra,
Madorra, Escamelada, Foncuberta, Penas de Ferreira e Fornelos, montes de Ribón e
Piqueira, Alto da Cuíña e Monte Maior.
129. O Eo na Pontenova
LIC RÍO EO
É un espazo que inclúe a ría de Ribadeo, o curso do Río Eo desde Santalla, na
Ribeira de Piquín ata a desembocadura e os seus afluentes Rodil, Turia e
Trabada.
É unha área con importantes valores ecolóxicos onde podemos atopar
ecosistemas diferentes: o esteiro, o río, os bosques de galería...
Salmón, unha especie emblemática do río
Eo.
130. Patos rabudos
RÍA DE RIBADEO
Humidal de importancia internacional (Convenio RAMSAR -563,44 ha) e Zona de
especial protección para as aves (ZEPA -1.915 ha), compartida con Asturias.
Está incluída no Inventario de Áreas Importantes para as Aves da Sociedade
Española de Ornitoloxía (SEO/BidLife).
É unha zona que destaca por ser unha das áreas de descanso máis importantes
para as aves invernantes entre as que se atopa a maior concentración de patos
rabudos (Anas acuta) de España (arredor de 1.000 exemplares).
131. LIC PRAIA DAS CATEDRAIS
Espazo que abrangue a costa desde a
punta Corbeira ata a punta do Gallín e
un tramo do curso baixo do Regueiro
da Barranca que desemboca na praia
de Arealonga; 297 ha nos Concellos de
Barreiros e Ribadeo. A Praia das
Catedrais (28,94 ha) está declarada
tamén Monumento Natural. O maior
interese do espazo reside nos cantís
traballados polo mar nos xistos e
areiscas da rasa de Ribadeo.
132. LIC PENARRONDA-BARAYO
Espazo costeiro que abrangue o litoral desde a Punta do Torno ata Los Aguiones
(4266,88 h terrestres e 78,87 ha mariñas. Dentro da Reserva da Biosfera está
incluído o litoral de Castropol ata a desembocadura do rego de Penarronda.
A Praia de Penarronda está declarada tamén Monumento Natural. Ten un sistema
dunar ben conservado. É a única localización asturiana no que aparece o alhelí de
mar (Malcomia Littorea), e marca o extremo occidental da reducida área de
nidificación da gabita (Haematopus ostralegus).
133. LIC CUNCA DO AGÜEIRA
Inclúe o tramo do rio Agüeira, desde
Pelorde ata San Mamede e parte do
curso do seu afluente Ahío. 174 ha nos
concellos de Pesoz, Santalla e San
Mariño de Oscos. Son cursos fluviais
de alta naturalidade que conservan
unha boa vexetación de ribeira.
Destaca a presenza da saramaganta
(Chioglossa lusitanica) e a lontra
(Lutra lutra).
134. Plantacións de eucaliptos no val do Eo
PROBLEMAS
-Presenza de especies invasoras
-Abandono do medio rural
-Incendios forestais
-Repoboacións con especies alóctonas...