“R2R และ KM 4.0 เพื่อ Thailand 4.0” บรรยายโดย ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช ในการประชุมเครือข่ายวิจัยโรงพยาบาล ครั้งที่ 10 ประจำปี 2560 เมื่อวันที่ 25 สิงหาคม 2560 ที่โรงแรม ดิ เอ็มเพรส เชียงใหม่

1. เพื่อการบรรลุ ประเทศไทย ๔.๐
วิจารณ์ พานิช
ประธานมูลนิธิ สคส.
www.kmi.or.th; www.gotoknow.org/blog/thaiKM
R2R & KM 4.0
บรรยายในงานประชุมวิชาการเครือข่ายวิจัยโรงพยาบาล ครั้งที่ ๑๐ ประจาปี ๒๕๖๐ ณ โรงแรมดิเอ็มเพรส เชียงใหม่

2. Thailand 4.0 คืออะไร
• หลุดจากกับดักรายได้ปานกลาง สู่รายได้สูง (WB 2016
= $12,236 = baht 428,260 per capita) ในปี ๒๕๖๙
• เวลานี้ $6,265 (Wikipedia)
• ความเหลื่อมล้าต่า กระจายความมั่งคั่ง
• สังคมดี คนมีความสุข ความสามัคคี
• มั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน

3. บรรลุ Thailand 4.0 ได้อย่างไร
• สร้างความได้เปรียบในการแข่งขันบนฐานความรู้
• สร้างสรรค์คุณค่าให้กับสินค้าและบริการ
• การผลิตและบริการที่ใช้ความรู้ขั้นสูง
• บริหารจัดการการลงทุนของไทยในต่างประเทศ
ปรเมธี วิมลศิริ. ยุทธศาสตร์ชาติ ๒๐ ปี อนาคตประเทศไทย เพื่อความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน
http://planning.pn.psu.ac.th/plan_doc/procedure/docs_procedure/300_1498813858.pdf

4. Creating

7. Labor  Knowledge Worker
From brawl to brain

8. http://www.nesdb.go.th/download/Plan12/ระดมความเห็นแผน12ระดับภาค.pdf

9. http://plan.vru.ac.th/wp-content/uploads/download-manager-files/thailand4.0.pdf

10. กุญแจสาคัญที่สุด สู่ Thailand 4.0
• การเรียนรู้และนวัตกรรมในทุกหย่อมหญ้า ทุก
กิจกรรม ทุกภาคส่วน ทุกพื้นที่
= เป็น Knowledge Worker
• มีระบบสนับสนุน
• พุ่งเป้าชัดเจน

11. กุญแจสาคัญที่สุด สู่ Thailand 4.0
• การเรียนรู้และนวัตกรรมในทุกหย่อมหญ้า ทุก
กิจกรรม ทุกภาคส่วน ทุกพื้นที่
R2R และ KM 4.0 คือเครื่องมือ

12. R2R คืออะไร
• เป็น เครื่องมือ มากกว่าเป็น ผลลัพธ์
• เน้น คน มากกว่า ผลงานวิจัย
• สร้างคุณค่า ของงาน Routine
• ให้ก้าวสู่วัฒนธรรมคุณภาพ CQI / TQM, Creativity,
Innovation
• ขยายศักยภาพในการสร้างสรรค์ของคน
• เครื่องมือพัฒนาคน ผ่านการพัฒนางาน สู่การวิจัย/สร้างสรรค์

13. 4 ลักษณะสาคัญของงานวิจัย R2R
• คาถามวิจัย:
– มาจาก ปัญหางานประจา
– เพื่อ แก้ปัญหา และ พัฒนาการทางานประจา
• ผู้ทางานวิจัย:
– ผู้ปฏิบัติงานประจา ที่ เผชิญปัญหา นั้น
– โดยอาจจะเชิญ ผู้เชี่ยวชาญ มาร่วมงานด้วย
• การวัดผลลัพธ์:
– วัดที่ ระดับผู้ป่วย หรือ การบริการ
– มีการวัดผลลัพธ์ที่สาคัญต่อการตัดสินใจในการรักษา/บริการ
– ผลลัพธ์ที่ไม่สามารถบอกถึง การดีข้ึ้น/เลวลง ของผู้ป่วยหรือ การบริการโดยตรง อาจ
ไม่ใช่ผลลัพธ์ในงาน R2R
• การใช้ประโยชน์:
– งานวิจัยนี้ต้อง นาผล กลับมาใช้ประโยชน์กับงานประจาได้
อ. นพ. อัครินทร์ นิมมานิตย์Modified from the concept of Prof. Dr. Vicharn Panich13

14. แต่
• R2R ไม่ได้จากัดอยู่เฉพาะงานโรงพยาบาล
• งานอะไรก็ทา R2R ได้ทั้งสิ้น
• เป็นการสร้างความรู้จากงานประจา
• เป็นเครื่องมือพัฒนาคน
• เป็นเครื่องมือพัฒนาหน่วยงาน เป็น LO

15. 10 ไม่ ของ R2R
• ไม่ใช่ระเบียบวิจัยใหม่
• ไม่ใช่งานวิจัยขึ้นหิ้ง
• ไม่จากัดเฉพาะปัญหาทางคลินิก
• ไม่ควรมาเดี่ยว
• ไม่มีความรู้เรื่องวิจัยก็ทาได้

16. 10 ไม่ ของ R2R
• ไม่เริ่มจากอยากทาวิจัย
• ไม่เริ่มด้วยการอบรมระเบียบวิธีวิจัย
• ไม่ใช้เงินมาก
• ไม่วัดความสาเร็จที่จานวนผลงานวิจัย
• ไม่ใช่งานวิจัยชั้นสอง

17. วัฒนธรรม R2R
• มองงานประจาเป็นโอกาส ในการพัฒนา สู่ผลงานวิจัย
• ทุกคนในหน่วยงานมีโอกาสสร้างสรรค์
• มีการสื่อสารเป้าหมายขององค์กร/หน่วยงาน เพื่อเปิด
โอกาสให้คนหน้างานทางานสร้างสรรค์
• มีหน่วยสนับสนุน ช่วยเหลือ มี “คุณอานวย”
• บรรยากาศแนวราบ ชื่นชมผลงาน แลกเปลี่ยนเรียนรู้

18. เส้นทางสู่ R2R
• ปัญหาคือโอกาส
• จิตสาธารณะ ต้องการทาดีเพื่อผู้อื่น คือโอกาส
• มีการฝึก “เหลาปัญหาหน้างาน” สู่โจทย์วิจัย ที่คมชัด
• มีการฝึก “พัฒนางาน” พร้อมกับ “ตอบโจทย์วิจัย”
• ฝึกเก็บข้อมูลอย่างเป็นระบบ เชื่อถือได้ นามาวิเคราะห์
สังเคราะห์ ตอบโจทย์

19. ผลจาก R2R
• ผู้ป่วยและญาติ (ผู้รับบริการ) ได้รับบริการที่ดีขึ้น
• คนหน้างานพัฒนาขึ้น : ได้ส.ป.ก. - สุข ประเทือง
ปัญญา ก้าวหน้า เป็น Learning Person
• บรรยากาศในที่ทางาน
• องค์กร/หน่วยงาน มี CQI(ContinuousQuality Improvement)
มีผลงานวิชาการ และพัฒนาเป็น LO – Learning Organization

20. ผู้บริหารกับ R2R
• ต้องการสร้างผลงานที่ส่งผลต่อเนื่องยั่งยืน
• หาเครื่องมือมาใช้
• ใช้เครื่องมือหลายตัว ให้เหมาะสมและเสริมกัน
• อย่าจับจด ในเรื่องเครื่องมือ
• สร้างทีม “คุณอานวย” (facilitator) ... หน่วย R2R

21. ผู้บริหารกับ R2R (2)
• ชักชวนตั้งเป้า / โจทย์
• ชวนกันคิดโจทย์เป็นพวง เพื่อเป้าใหญ่… Meta
R2R
• จัดเฉลิมฉลอง/ให้รางวัล เมื่อบรรลุ “เป้าหมายราย
ทาง” และชวนกันตั้งโจทย์ท้าทาย … High Expectation
• นาผลงานมาใช้ในระดับองค์กร... บริหารผลลัพธ์
• เชื่อมโยงผลงาน สู่ ส.ป. ก.ใช้ R2R บริหารการเปลี่ยนแปลง

22. ตัวอย่าง Meta R2R ที่น่าชื่นชม
• ลดอุบัติการณ์แม่ตกเลือดหลังคลอดจังหวัดปทุมธานี
http://r2rthailand.org/download/84)%20ปทุมธานีพี่ช่วยน้องพัฒนา
ระบบการดูแลผู้คลอด_พรทิพย์%20คนึงบุตร.pdf
• การพัฒนาการดูแลคนพิการ อ. ท่าวังผา จ. น่าน
• อื่นๆ
• http://r2rthailand.org/sites/default/files/r2r2560-final.pdf

23. คนหน้างานกับ R2R
• หาความท้าทายให้แก่ชีวิต... สู่ความสาเร็จ ... ที่มี “ตัวช่วย”
• ปรึกษาหารือ คิดพัฒนางานที่อยู่ตรงหน้า : ประเมินสภาพ
ปัจจุบัน ศึกษาผลงานของที่อื่น ปักธงเป้าหมาย โดย
นา vision, mission ขององค์กรมาเป็นเข็มทิศ
• วางแผนพัฒนา ... PDCA พร้อมกับวางแผนเก็บข้อมูล
ให้น่าเชื่อถือ
ไม่โดดเดี่ยว มีกลไกช่วยเหลือ สนับสนุน

24. คนหน้างานกับ R2R (2)
• จากข้อมูล... สู่ข้อสรุปความรู้ใหม่
• ผ่านการวิเคราะห์ข้อมูล และสังเคราะห์ สรุปผล
• ศึกษา/ปรึกษา แนวทางนาเสนอข้อค้นพบ : เผยแพร่ & สู่
new SOP(Standard Operating Procedure)
• นาสู่ประเด็นเรียนรู้และพัฒนาต่อเนื่อง ... หัวข้อ R2R
ใหม่
ไม่โดดเดี่ยว มีกลไกช่วยเหลือ สนับสนุน

25. วัฏจักรชีวิตการทา R2R
• ไม่ใช่เป็นเส้นตรง (linear) ไม่ใช่จากจุดตั้งต้น สู่จุดจบ
• แต่เป็นวงจร/วัฏจักร หมุนวนเรื่อยไป ไม่จบสิ้น
• เป็นวงจรยกระดับการเรียนรู้ ปฏิสัมพันธ์กับเพื่อน
ร่วมงาน ปฏิสัมพันธ์กับงาน คุณค่าของงาน ผลงาน
ตาแหน่งหน้าที่ความรับผิดชอบ

26. R2R ในโลก/สังคม แห่งการเปลี่ยนแปลง
• ธรรมชาติของยุคปัจจุบัน ... การเปลี่ยนแปลง ที่อัตรา
เร่งเพิ่มขึ้นๆ
• คนที่จะอยู่ได้และอยู่ดีต้องเป็นสมาชิกของ
ขบวนการสร้างการเปลี่ยนแปลง … เป็น change agent
• R2R เป็นเครื่องมือส่งเสริมให้คนหน้างาน เข้าไป
เป็น change agent โดยไม่ยากลาบาก เพราะมีตัวช่วย

27. R2R มีคุณค่าอย่างไร
• เครื่องมือบรรลุเป้าหมายขององค์กร
• เป็นหนึ่งในเครื่องมือของ LO
• สร้าง องค์กรแนวราบ ลดความเป็นแนวดิ่ง
• สร้างบรรยากาศของ CQI
• เครื่องมือพัฒนาคน ได้ส.ป.ก. ได้เป็นผู้นาการเปลี่ยนแปลง
เรียนรู้ตลอดชีวิต และเป็น somebody ในองค์กร

28. R2R มีคุณค่าอย่างไร
• เครื่องมือให้คนหน้างานมีส่วนขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลง
ระบบสุขภาพ
• เพิ่มคุณค่าของคนหน้างาน ได้เป็นผู้นา
• เครื่องมือเปล่งประกาย talent ในมนุษย์ทุกคน
• เครื่องมือค้นพบสิ่งใหม่ๆ ที่ไม่คาดคิด(emergence)
• เครื่องมือสร้างนวัตกรรมโดยคนหน้างาน
• เป็นส่วนหนึ่งของการขับเคลื่อนThailand 4.0

29. คู่แฝด R2R – KM
• เน้นการเรียนรู้ การสร้าง & ใช้ความรู้
• เน้นคนหน้างาน
• มีระบบหนุน
• มีการจัดการอย่างเป็นระบบ
• เป้าหมายคือผลงาน ระดับนวัตกรรม (เล็กๆ ที่ยิ่งใหญ่)

30. KM 4.0
• อยู่ในวิถี (ฝังสู่เนื้อในองค์กร)
• มีเป้าหมาย (ที่โฟกัสยุทธศาสตร์)
• ใช้IT (เก็บ ประเมิน ประมวล จัด เอื้อการใช้ยกระดับ ความรู้)
• มี “พลังทั้งสี่” หนุน (คน/บทบาท กระบวนการ เทคโน กากับ)
• คุณค่า/มูลค่า พิสูจน์ตน (รวบรวมข้อมูล และสื่อสาร)

31. KM 4.0
• อยู่ในวิถี (ฝังสู่เนื้อในองค์กร)
• มีเป้าหมาย (ที่โฟกัสยุทธศาสตร์)
• ใช้IT (เก็บ ประเมิน ประมวล จัด เอื้อการใช้ยกระดับ ความรู้)
• มี “พลังทั้งสี่” หนุน (คน/บทบาท กระบวนการ เทคโน กากับ)
• คุณค่า/มูลค่า พิสูจน์ตน (รวบรวมข้อมูล และสื่อสาร)
จัดการการเปลี่ยนแปลง

32. Work-Embeded Learning
• คือเส้นทางเดียวสู่ Learning Organization
• เป็นการเดินทาง (journey) ที่ไม่มีจุดจบ
• มีตัวช่วย ช่วยให้ง่าย / สนุก เรียกว่า KM 4.0
• ใช้พลังหนุนทั้งสี่ : คนแสดงบท(กระจายในทุกระดับงาน),
กระบวนการ/เครื่องมือ KM, เทคโนโลยี(IT), การกากับ
• มีการจัดการอย่างเป็นระบบ ... จัดการการเปลี่ยนแปลง

33. KM 4.0 ดำรงอยู่ด้วยผลงำน
• ผลงานวัดที่ธุรกิจ/ภารกิจหลัก
• จึงต้องเริ่มที่งานเชิงยุทธศาสตร์/ท้าทาย ขององค์กร
• โฟกัสสองสามเรื่อง
• เพื่อพิสูจน์หลักการว่ากระบวนการ (KM Process)
ที่เลือก ให้ผลดีในบริบทขององค์กร
• แล้วจึงตัดสินใจ เดินหน้า/ยุติ

34. จัดทำ “วิธีกำรเยี่ยม” เป็นเอกสำร
• เพื่อส่งเสริมการนาไปใช้และยกระดับความรู้
• Capture  Documentation  Verification 
Analysis  Synthesis  จัดการสู่ Re-Use
• ใช้“พลังทั้งสี่” ทาให้เป็นระบบ โฟกัส ต่อเนื่อง
หนุนผลงานองค์กร

35. พลังทั้งสี่
• คน ผู้แสดงบทบาทรับผิดชอบ
• กระบวนการ เครื่องมือ KM
• เทคโนโลยี
• ระบบ/บุคคล กากับดูแล สร้างกติกา (Governance)

36. บทบำท KM ในหน่วยธุรกิจ
• KM Sponsor
• KM Steering Committee
• CoP (Community of Practice) / Network
- Sponsor
- Leader
- Failitator
- Members
ผู้แสดง
Roles & Responsibilities

37. บทบำท KM ในหน่วยธุรกิจ(2)
• การบันทึกความรู้
- knowledge engineer
- lesson-learned facilitator
- learning historian
- knowledge base publisher
ผู้แสดง
Roles & Responsibilities

38. บทบำท KM ในหน่วยธุรกิจ(3)
• การสังเคราะห์ความรู้
- knowledge owner
- knowledge base administration team
- on-line librarian team
ผู้แสดง
Roles & Responsibilities

39. บทบำท KM ในหน่วยธุรกิจ(4)
• สนับสนุนการค้นหาและนาความรู้ไปใช้ต่อ
- knowledge analyst
- professional support expert
- taxonomist
- information architech
- search expert
ผู้แสดง
Roles & Responsibilities

40. บทบำท KM ในหน่วยธุรกิจ(5)
• บทบาทหุ้นส่วน KM
- IT
- HR
- Information Management
- Corporate Communications
- Corporate Functions
ผู้แสดง
Roles & Responsibilities

41. กระบวนกำรทั้งหก
• การเชื่อมโยงคนเข้าหากัน
• การเรียนจากประสบการณ์
• การเพิ่มโอกาสเข้าถึงเอกสาร ที่จัดทาอย่างพุ่งเป้าผู้ใช้
• การเก็บความรู้ไว้ในองค์กร (ไม่สูญหายไปกับพนักงานที่
ออกไป)
• การสร้างวิธีการที่เป็นเลิศ (best practice)
• นวัตกรรม

42. เครื่องมือที่ใช้บ่อย
• BAR (Before Action Review)
• AAR (After Action Review)
• Storytelling
• Peer Assist
• Retrospect
• CoP

43. คนหน้างานเป็น Knowledge Worker
• ใช้ความรู้ที่ดีที่สุดในการทางานของตน
• ใช้แล้วสร้าง/ยกระดับความรู้ต่อเนื่อง
• นามา ลปรร. ในโอกาสต่างๆ ผ่านสื่อขององค์กร
• สื่อสารผลงาน ตามด้วยวิธีการ (ความรู้)
• เรียนรู้จากเพื่อนร่วมงาน
• ยึดถือ Vision & Mission ขององค์กร/หน่วยงาน

44. คนหน้างานเป็น Innovator
ผ่านระบบสนับสนุน
... ระบบ KM 4.0

45. จุดร่วมของ R2R & KM
• การเรียนรู้ของคนทางาน อย่างต่อเนื่อง
• ผ่านการพัฒนางาน า่่วมกันเป็นทีม
• WBL (Work-Based Learning), LLL (Life Long Learning), AL
(Adult Learning) เรียนจากการปฏิบัติ (Action) ตามด้วย
การใคร่ครวญไตร่ตรองสะท้อนคิด(Reflection) ใช้
พลังกลุ่ม
• มีระบบหนุน

46. สิ่งที่ไม่ได้พูด
• Engagement 4.0
• เหนือ “การมีส่วนร่วม” ความสัมพันธ์แบบ
หุ้นส่วน
• KM 4.0 = Engagement 4.0 ของคนหน้างาน
• R2R ด้านบริการสุขภาพสามารถใช้E 4.0 ได้
หากเคลื่อนสู่พลังความรู้ของผู้ป่วยและญาติ

47. สรุปR2R & KM 4.0 เพื่อการบรรลุประเทศไทย ๔.๐
• ต้องการการจัดการแนวราบ เพื่อใช้พลังสร้างสรรค์
ของคนหน้างาน
• สร้างนวัตกรรมต่อเนื่องในทุกระดับงาน ในคนทุก
ระดับ
• มีการจัดการอย่างเป็นระบบ สนับสนุนโดยผู้บริหาร
• มีการวัดผลที่งานหลัก ที่การบรรลุวิสัยทัศน์ & พันธ
กิจ นามาสื่อสารคุณค่า สร้างพลังขับเคลื่อน