Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864 Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net Download luận văn thạc sĩ ngành luật hình sự với đề tài: Xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn huyện Hóc Môn, TP. HCM, cho các bạn tham khảo

1. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
NGHIÊM ĐÌNH THÁP
XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18
TUỔI PHẠM TỘI THEO PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ
VIỆT NAM TỪ THỰC TIÊN HUYỆN HÓC MÔN,
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ
HÀ NỘI, năm 2019

2. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
NGHIÊM ĐÌNH THÁP
XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI
PHẠM TỘI THEO PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ
VIỆT NAM TỪ THỰC TIÊN HUYỆN HÓC MÔN,
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Ngành: Luật hình sự và Tố tụng hình sự
Mã số: 8.38.01.04
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS TRẦN HỮU TRÁNG
HÀ NỘI, năm 2019

3. I
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu luận văn Thạc sĩ “Xét xử sơ thẩm
vụ án hình sự đối với đối với người dưới 18 tuổi phạm tội theo pháp luật tố tụng
hình sự Việt Nam từ thực tiễn huyện Hóc Môn, TP. HCM” là công trình do tôi tự
nghiên cứu. Ngoài những thông tin tham khảo được trích dẫn nguồn, toàn bộ kết
quả trình bày trong công trình nghiên cứu được phân tích từ các số liệu do tôi tự
thu thập. Tất cả các số liệu đều trung thực, phù hợp với thực tiễn và nội dung
nghiên cứu trong luận văn chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào
khác. Tôi đã hoàn thành xong tất cả chương trình học và nghĩa vụ tài chính theo
quy định của Học viện khoa học xã hội.
Vậy, tôi viết lời cam đoan này đề nghị Học viện khoa học xã học xã hội xem
xét để tôi có thể bảo vệ luận văn “Xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn
huyện Hóc Môn, Tp. HCM”.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN
NGHIÊM ĐÌNH THÁP

4. II
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thiện tốt khóa học cũng như bài Luận văn Thạc sĩ của mình tác giả
xin chân thành gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô Học viện Khoa học và xã hội cùng
các bạn học đã nhiệt tình giúp đỡ và hỗ trợ truyền đạt kiến thức trong quá trình
nghiên cứu đề tài cũng như quá trình học tập.
Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến giáo viên hướng dẫn PGS TS Trần Hữu
Tráng đã trực tiếp hướng dẫn, định hướng chuyên môn và tạo điều kiện hết sức để
tác giả có thể hoàn thành tốt bài luận văn của mình.
Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn nhưng
không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả mong nhận được sự góp ý chân
thành nhất từ quý thầy cô nhằm góp phần tốt hơn nữa cho bài luận văn này.
Tác giả
NGHIÊM ĐÌNH THÁP

5. III
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................ii
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ........................................................................vii
PHẦN MỞ ĐẦU................................................................................................viii
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu .......................................................viii
2. Tình hình nghiên cứu..................................................................................xi
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu...........................................................xiii
3.1. Mục đích nghiên cứu.........................................................................xiii
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................xiii
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................xiv
4.1. Đối tượng nghiên cứu........................................................................xiv
4.2. Phạm vi nghiên cứu...........................................................................xiv
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu....................................xiv
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài.....................................................xv
7. Kết cấu của luận văn.................................................................................xvi
CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT TỐ TỤNG
HÌNH SỰ VIỆT NAM VỀ XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ĐỐI VỚI
NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI ................................................................1
1.1. Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối
với người dưới 18 tuổi phạm tội..........................................................................1
1.1.1. Khái niệm xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi
.............................................................................................................1
1.1.2. Nguyên tắc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội...............................4
1.1.3. Các nguyên tắc tiến hành tố tụng đối với người dưới 18 tuổi.......9
1.1.4. Ý nghĩa quy định xét xử sơ thẩm đối với người dưới 18 tuổi phạm
tội. ...........................................................................................................12
1.2. Lịch sử hình thành và phát triển các quy định pháp luật tố tụng hình sự
Việt Nam về xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm
tội .....................................................................................................................14

6. IV
1.2.1. Giai đoạn từ 1945 đến 1954............................................................14
1.2.2. Giai đoạn 1954 đến năm 1975 ........................................................14
1.2.3. Giai đoan từ năm 1975 đến 2003 ...................................................15
1.2.4. Giai đoạn từ 2003 đến nay..............................................................16
1.3. Quy định của BLTTHS về xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội.........................................................................................17
1.3.1. Thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người dưới 18
tuổi phạm tội...................................................................................................17
1.3.2. Chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội...........................................................................................................18
1.3.2.1. Thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự..................18
1.3.2.2. Các quyết định của Tòa án trong giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ
thẩm vụ án Hình sự....................................................................................20
1.3.3. Quy định chung về xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội tại phiên tòa sơ thẩm................................................20
1.3.3.1. Quy định chung về xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội.................................................................................20
1.3.3.2. Nguyên tắc tuân thủ trong quá trình tiến hành xét xử sơ thẩm
vụ án Hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội................................26
1.3.3.3. Hình phạt áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội ......29
1.3.4. Trình tự xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người dưới 18 tuổi
...........................................................................................................31
TIỂU KẾT CHƯƠNG I.....................................................................................31
Chương 2 THỰC TRẠNG XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ĐỐI VỚI
NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI TẠI HUYỆN HÓC MÔN, THÀNH
PHỐ HỒ CHÍ MINH.........................................................................................33
2.1. Thực trạng áp dụng quy định của pháp luật Hình sự về xét xử sơ thẩm
vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội tại huyện Hóc Môn, thành
phố Hồ Chí Minh................................................................................................33
2.1.1. Yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự mà
bị cáo là người dưới 18 tuổi...........................................................................33

7. V
2.1.2. Tình hình xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội trong 05 năm (từ năm 2014 đến năm 2018) trên địa bàn huyện
Hóc Môn, thành phố Hồ Chí Minh...............................................................38
2.1.2.1. Khái quát tình hình tội phạm do người dưới 18 tuổi thực hiện trên
địa bàn huyện Hóc Môn, thành phố Hồ Chí Minh .....................................38
2.1.2.2. Thực trạng xét xử sơ thẩm các vụ án hình sự đối với người dưới 18
tuổi phạm tội...................................................................................................41
2.2. Những khó khăn vướng mắctrong thực tiễn xét xử sơ thẩm Hình sự đối
với người dưới 18 tuổi phạm tội........................................................................52
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ....................................................................................63
3.1. Một số giải giáp nâng cao hiệu quả xét xử sơ thẩm Hình sự người dưới
18 tuổi phạm tội tại huyện Hóc Môn, thành phố Hồ Chí Minh.....................65
3.2. Một số kiến nghị nâng cao hiệu quả xét xử sơ thẩm Hình sự đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội tại huyện Hóc Môn............................................73
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ....................................................................................76
KẾT LUẬN.........................................................................................................77
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................78

8. VI
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BLTTHS : Bộ luật tố tụng Hình sự
BLHS : Bộ luật Hình sự
NCTN : Người chưa thành niên
TP. HCM : Thành phố Hồ Chí Minh
Ths. : Thạc sĩ
TTHS : Tố tụng Hình sự
TNHS : Trách nhiệm Hình sự
XHCN : Xã hội chủ nghĩa

9. VII
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng 2.1 Thống kê số lượng vụ án Hình sự do người dưới 18 tuổi
thực hiện trong 05 năm từ 2014 đến 2018 trên địa bàn
huyện Hóc Môn, TP. HCM
Bảng 2.2 Thống kê số lượng bị cáo là người dưới 18 tuổi trong tổng
số bị cáo xét xử trong 05 năm từ năm 2014 đến năm 2018
trên địa bàn huyện Hóc Môn, TP. HCM
Bảng 2.3 Cơ cấu các loại hình tội phạm do người dưới 18 tuổi thực
hiện đã được xét xử từ năm 2014 đến năm 2018 trên địa
bàn huyện Hóc Môn, TP. HCM
Bảng 2.4 Thống kê mức hình phạt dành cho người dưới 18 tuổi phạm
tội từ năm 2014 đến năm 2018 trên địa bàn huyện Hóc
Môn, TP. HCM
Bảng 2.5 Thống kê người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn huyện
Hóc Môn, TP. HCM trong 05 năm từ năm 2014 đến năm
2018

10. VIII
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Nước ta đang trong quá trình hội nhập và phát triển nhanh chóng của nền
kinh tế thị trường cùng với đó xã hội còn tồi tại nhiều trường hợp tiêu cực, gây ra
nhiều vấn đề nhức nhối và chưa được giải quyết. Đặc biệt, tình trạng người dưới
18 tuổi thực hiện hành vi phạm tội ngày càng nhiều gây nguy hiểm cho xã hội, và
ảnh hưởng không nhỏ đến tương lai của nhiều thế hệ trẻ. Việc gia tăng các vụ án
có bị cáo là người dưới 18 tuổi phạm tội không chỉ gia tăng về số lượng các bị cáo,
mà tuổi đời của họ cũng được trẻ hóa, có nhiều vụ án các bị cáo là người dưới 18
tuổi thực hiện hành vi phạm tội thuộc trường hợp phạm tội đặc biệt nghiêm trọng
có khung hình phạt cao nhất là 20 năm tù, chung thân hoặc tử hình như tội:, “giết
người”, “cướp tài sản”, “ma túy” [23].
Thời gian qua tình hình tội phạm của người dưới 18 tuổi trên địa bàn huyện
Hóc Môn, TP. HCM xảy rất thường xuyên. Theo thống kê của cơ quan chức năng
từ đầu năm 2015 đến nay toàn huyện đã phát hiện và đưa ra giải quyết 61 trường
hợp người dưới 18 tuổi thực hiện hành vi phạm tội. Trong đó, độ tuổi từ 16 đến
dưới 18 tuổi chiếm tỷ lệ cao, các thành viên vi phạm tập trung vào một số tội danh
chủ yếu như: Cố ý gây thương tích, trộm cắp tài sản, cướp giật, giết người,… Nhìn
chung, các đối tượng này đang trong độ tuổi phát triển về tâm sinh lý và nhân cách
nên dễ bị ảnh hưởng và tác động bởi môi trường sống. Trong số này có một số
trường hợp hành vi phạm tội là do nông nổi, thiếu suy nghĩ, do bị xuối dục, đua
đòi bạn bè và vì một số bất đồng mà bất chấp hậu quả xảy ra. Cải cách tư pháp
được Đảng và Nhà nước ta xác định nhiệm vụ trọng tâm trong quá trình xây dựng
nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong đó “Tòa án có vị trí trung tâm và xét
xử là hoạt động trọng tâm.” [2, tr.2]
Tình trạng người dưới 18 tuổiphạm tội ở Việt Nam hiện nay nói chung và
trên địa bàn huyện Hóc Môn nói riêng đang ngày càng diễn ra thường trong những

11. IX
năm gần đây. Nguyên nhân chính một phần từ ảnh hưởng bởi gia đình, xã hội, bạn
bè, nghiện game, phim ảnh không lành mạnh, tình trạng bạo lực học đường cũng
ngày một đáng chú ý hay một số trường hợp khác từ việc phạm tội vì lý do bất khả
kháng hoặc phòng về chính đáng gây ra thiệt hại về sức khỏe, tính mạng và tài sản
của người khác. Chính vì vậy, khi có thiệt hại nghiêm trọng xảy ra thì người dưới
18 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về hành vi vi phạm của mình.
Từ những tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt thì chính sách Hình sự được áp dụng
đối với dưới 18 tuổi phạm tội trong BLHS đều nhằm mục đích giáo dục, răn đe,
uốn nắn những hành vi lệch lạc đi ngược với chuẩn mực đạo đức xã hội. Từ đó,
giúp họ có cái nhìn đúng đắn và tự giác sửa chữa những sai lầm của bản thân cùng
với sự giúp đỡ và hỗ trợ gia đình, nhà trường, xã hội. Kế thừa từ những nguyên
tắc trên, BLHS 2015 đã sửa đổi, bổ sung chính sách áp dụng hình sự đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội nhằm bảo vệ quyền là lợi ích hợp pháp tối đa cho người
dưới 18 tuổi phạm tội. Nghĩa là, trường hợp nếu thấy không cần thiết áp dụng hình
phạt thì Tòa án xét xử có thể áp dụng những biện pháp tư pháp. Do khi các cơ
quan thẩm quyền áp dụng biện pháp tư pháp sẽ giúp người dưới 18 tuổi phạm tội
không để lại án tích. Từ đó, giúp họ có thể dễ dàng hòa nhập lại với cộng đồng
hơn. Tuy nhiên, thực tế việc xây dựng và áp dụng việc thực hiện chính sách hình
sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội còn tồn tại nhiều hạn chế trong việc xét xử
sơ thẩm tại huyện Hóc Môn nói riêng và TP. HCM nói chung như việc áp dụng
quy định chưa thất sự thống nhất, tư tưởng chưa đúng đắn trong việc áp dụng biện
pháp tư pháp còn lỏng lẻo, đưa người phạm tội dưới 18 tuổi vào trại cải tạo và học
tập chưa đạt được kết quả như mong muốn (xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác
nhau như: Cơ sở vật chất, chương trình đào tạo, giáo viên,…), hiệu quả áp dụng
các chính sách chưa cao,…
Chính vì lý do trên việc giải quyết các vụ án đối với người dưới 18 tuổi phạm
tội đang là vấn đề cấp thiết. Giải quyết những vấn đề về lý luận và thực tiễn liên

12. X
quan đến việc xét xử vụ án người phạm tội chưa thành niên trong những năm gần
đây, trên cơ sở đưa ra những giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện hơn các quy
định trong pháp luật Hình sự cũng như những quy trình thực hiện tố tụng có ý
nghĩa quan trọng cả về mặt lý luận và thực tiễn trên địa bàn huyện Hóc Môn nói
riêng và TP. HCM nói chung. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về vấn đề giải
quyết người dưới 18 tuổi phạm tội đang rất được quan tâm cụ thể: “Vấn đề không
phải chỉ đơn giản là một vụ án, trừng phạt một tội phạm nào đó, điều quan trọng
là phải tìm mọi cách để làm giảm bớt những hành động phạm pháp và tốt hơn là
ngăn ngừa đừng để các việc sai trái xảy ra” [17, tr30]. Trong những năm gần đây
cho thấy, tình trạng về người dưới 18 tuổivi phạm pháp luật trên địa bàn TP. HCM
nói chung và huyện Hóc Môn nói riêng ngày một tăng cao. Bên cạnh đó, hành vi
phạm tội của người dưới 18 tuổi trên địa bàn huyện lại có tính chất đặc biệt nghiêm
trọng và để lại hậu quả vô cùng lớn cho xã hội. Thực tế, việc xử lý loại tội phạm
này còn gặp nhiều vấn đề và khá phức tạp. Bởi nhận thức của người phạm tội chưa
đầy đủ, hành vi còn mang tính bộc phát, chưa suy nghĩ kĩ và chưa làm chủ được
hành vi của mình. Do đó, việc xử lý các vụ án liên quan đến người dưới 18 tuổi
thực hiện hành vi phạm tội không thể áp dụng như người từ đủ 18 tuổi trở lên,
cũng như cơ quan xét xử ngoài việc nắm vững các quy định thì cần tuân thủ chặt
chẽ các thủ tục tố tụng và đặc biệt nhất thiết cần tìm hiểu về đặc điểm tâm sinh lý
ở tuổi chưa thành niên nhằm giúp cho công việc xét xử tại tòa án đạt hiệu quả và
chất lượng tốt nhất. Trước những yêu cầu cấp thiết về tình hình xã hội đặc biệt loại
tội phạm dưới 18 tuổi cần phải đấu tranh và phòng ngừa thì cần tiến hành nghiên
cứu xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với người chưa đủ 18 tuổi trong quy định
của pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam trên địa bàn huyện Hóc Môn là vấn đề
quan trọng cả về mặt lý luận và thực tiễn áp dụng quy định pháp luật. Cũng như
đưa ra các giải pháp tốt nhất nhằm phòng, chống và cải thiện được tình trạng phạm
tội dưới 18 tuổi đang ngày càng tăng cao như hiện nay. Đây là lý do tác giả chọn

13. XI
đề tài: “Xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội theo
pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn huyện Hóc Môn, TP. HCM”.Tác
giả quyết định nghiên cứu đánh giá các vấn đề liên quan đế thủ tục tố tụng về tội
phạm dưới 18 tuổi phạm tội, cũng như mong muốn đóng góp cho việc bảo vệ tốt
nhất quyền và lợi ích chính đáng của người dưới 18 tuổi góp phần phòng, chống
tội phạm.
2. Tình hình nghiên cứu
Liên quan đến đề tài nghiên cứu, từ trước đến nay đã có một số công trình
tiêu biểu sau đây.
- Luận văn cao học “Thủ tục giải quyết các vụ án đối với người chưa thành
niên” của tác giả Võ Huỳnh Ngọc Thủy, bảo vệ tại Khoa Luật, Đại học Quốc gia
Hà Nội năm 2013.
Luận văn thạc sĩ luật học “Xét xử sơ thẩm theo luật Tố tụng hình sự Việt
Nam trên cơ sở số liệu thực tiễn tỉnh Đăk Lăk” của tác giả Nguyễn Sĩ Thành, bảo
vệ tại Khoa Luật, Học viện khoa học xã hội năm 2015.
- Luận văn Thạc sĩ luật học “Thủ tục xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự mà bị cáo
là người dưới 18 tuổi theo pháp luật tố tụng Hình sự việt nam thực tiễn Thành Phố
Hồ Chí Minh” của tác giả Phạm Hồng Khải, bảo vệ tại Khoa Luật, Học viện Khoa
học xã hội năm 2017.
Luận án tiến sĩ luật học “Bảo đảm quyền của bị can, bị cáo là người chưa
thành niên trong Tố tụng hình sự Việt Nam” của tác giả Phan Thị Thanh Tâm, bảo
vệ tại Khoa Luật, Học viện khoa học xã hội năm 2017.
Luận văn thạc sĩ luật học “Miễn trách nhiệm hình sự đối với người dưới 18
tuổi phạm tội theo pháp luật hình sự Việt Nam, từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí
Minh” của tác giả Trần Thị Phương Dung, bảo vệ tại Khoa Luật, Học viện khoa
học xã hội năm 2017.

14. XII
Luận văn thạc sĩ luật học “Nhân thân người dưới 18 tuổi phạm tội xâm phạm
sở hữu trên địa bàn quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Nguyễn
Thị Cẩm, bảo vệ tại Khoa Luật, Học viện khoa học xã hội năm 2017.
Luận văn thạc sĩ luật học “Bào chữa chỉ định theo pháp luật tố tụng hình sự
Việt Nam cho người dưới 18 tuổi phạm tội” của tác giả Trương Minh Hiếu, bảo
vệ tại Khoa Luật, Học viện khoa học xã hội năm 2018.
Luận văn thạc sĩ luật học “Áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với người
phạm tội dưới 18 tuổi từ thực tiễn Tòa án nhân dân Thành phố Hà Nội” của tác
giả Nguyễn Quốc Dũng, bảo vệ tại Khoa Luật, Học viện khoa học xã hội năm
2018.
Luận văn thạc sĩ luật học “Chính sách hình sự Việt Nam đói với người dưới
18 tuổi phạm tội: khía cạnh so sánh” của tác giả Ngô Thị Tuyết Thanh, bảo vệ tại
Khoa Luật, Học viện khoa học xã hội năm 2018.
Luận văn thạc sĩ luật học “Nguyên tắc phân hóa trách nhiệm hình sự đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội trong pháp luật hình sự Việt Nam” của tác giả Nguyễn
Trường Xuân, bảo vệ tại Khoa Luật, Học viện khoa học xã hội năm 2018.
Luận văn thạc sĩ luật học “Đảm bảo quyền bào chữa của bị can, bị cáo dưới
18 tuổi từ thực tiễn Thành phố Hà Nội” của tác giả Hà Văn Nam, bảo vệ tại Khoa
Luật, Học viện khoa học xã hội năm 2019.
Từ các công trình nghiên cứu trên đã khái quát các vấn đề lý luận và thực tiễn
về hành vi phạm tội của người dưới 18 tuổi theo BLTTHS Việt Nam. Những
nghiên cứu trên chủ yếu nghiên cứu dưới góc độ phòng ngừa tội phạm, tội phạm
học, nghiên cứu vấn đề trên cơ sở chính sách pháp luật và quy định của BLHS,
BLTTHS và nghiên cứu vấn đề trên phạm vi nghiên cứu lớn như cả nước, Thành
phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh nên thường mang tính chất nghiên cứu chung
chung. Do vậy, vì là tính đặc thù là một huyện của Thành phố Hồ Chí Minh nhưng
huyện Hóc Môn lại có địa bàn rộng lớn, có mật độ dân cư cao, tình hình người

15. XIII
dưới 18 tuổi thực hiện hành vi phạm tội hiện nay diễn ra thường xuyên và diễn
biến phức tạp đòi hỏi phải có sự nghiên cứu đầy đủ, cụ thể, rõ ràng trên địa bàn
huyên Hóc Môn không chỉ dưới góc độ khoa học pháp lý mà còn mở rộng nghiên
cứu dưới góc độ xã hội học để làm rõ vấn đề, làm rõ các luận cứ khoa học, làm cơ
sở cho những kiến nghị giải pháp hoàn thiện quy định pháp luật.
Tình hình nghiên cứu trong luận văn vào thời điểm này là rất quan trọng và
cần thiết. Bởi vì đây là thời điểm BLTTHS 2015, BLHS 2015 sửa đổi, bổ sung
năm 2017 mới có hiệu lực thi hành hơn một năm. Việc nghiên cứu sẽ đánh giá
hiệu quả quy định của pháp luật và thực tiễn xét xử, nhữngvướng mắc, bất cập
trong việc áp dụng quy định pháp luật và từ đó làm cơ sở đề xuất kiến nghị sửa
đổi, bổ sung luật và các văn bản hướng đã thi hành cho phù hợp với thực tiễn. Kiến
nghị những giải pháp hữu ích để hoàn thiện hệ thống pháp luật, đặc biệt là thủ tục
trình tự tố tụng xét xử sơ thẩm đối với người dưới 18 tuổi.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của luận văn là làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn
xét xử vụ án sơ thẩm liên quan đến người phạm tội dưới 18 tuổi tại TAND trên
địa bàn huyện Hóc Môn, TP. HCM luận văn hướng tới mục đích đưa ra một số
giải pháp nâng cao hiệu quả xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự mà bị cáo là người dưới
18 tuổi tại huyện Hóc Môn, TP. HCM.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích trên, luận văn cần thực hiện các nhiệm vụ sau:
- Phân tích, làm rõ về khái niệm thủ tục xét xử sơ thẩm đối tượng dưới
18 tuổi; đặc điểm tâm lý ở độ tuổi chưa thành niên (dưới 18 tuổi);

16. XIV
- Làm rõ các quy định pháp luật hiện hành về tội phạm dưới 18 tuổi cũng
như các quy định của pháp luật TTHS về thủ tục xét xử hình sự sơ thẩm đối với
đối tượng phạm tội dưới 18 tuổi;
- Làm rõ thực trạng và đánh giá từ thực tiễn xét xử sơ thẩm các vụ án
hình sự đối với người phạm tội dưới 18 tuổi trên địa bàn huyện Hóc Môn, TP.
HCM;
- Phân tích làm rõ kết quả đạt được, những hạn chế, vướng mắc cũng
như thực trạng hiện nay, nguyên nhân và đề xuất giải pháp.
- Đưa ra những giải pháp tăng cường hiệu quả xét xử sơ thẩm vụ án hình
sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn huyện Hóc Môn, TP HCM.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận vănhướng đến là người dưới 18 tuổi phạm
tội trên địa bàn huyện Hóc Môn, TP. HCM
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu về cơ sở lý luận và thực tiễn xét xử sơ thẩm
vụ án Hình sự đối với bị cáo là người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn huyện
Hóc Môn.
Về mặt pháp luật, luận văn tập trung nghiên cứu những quy định về thủ tục
tố tụng đặc biệt trong việc xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với bị cáo là người
ngưới 18 tuổi trong BLTTHS 2015.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Phương pháp luận: Luận văn được thực hiện dựa trên cơ sở phương pháp
luận của chủ nghĩa Mác Lênin; tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm đường lối, chính
sách của Đảng và Nhà nước; sử dụng phương pháp luận từ lý luận đến thực tiễn

17. XV
và tính độc lập tương đối của thực tiễn tác động ngược trở lại nhận thức, lý luận.
Trong quá trình thực hiện và nghiên cứu luận văn thông qua các quy định của luật
chuyên ngành kết hợp với khoa học tội phạm học, tâm lý học, xã hội học, nhằm
làm sáng tỏ bản chất của vấn đề xét xử sơ thẩm tội phạm dưới 18 tuổi tại huyện
Hóc Môn và giúp hiểu rõ hơn về tâm lý ở độ tuổi dưới 18 tuổi phạm tội.
Phương pháp nghiên cứu: Trong quá trình thực hiện và nghiên cứu luận
văn, tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như sau:
Sử dụng phương pháp nghiên cứu thông tin tài liệu, cũng như các công trình
nghiên cứu trước đó về quy định tội phạm dưới 18 tuổi nhằm đưa ra cách thức,
hoạch định, tổ chức thực hiện đến việc phân tích là đưa ra đánh giá.
Sử dụng phương pháp phỏng vấn, thu thập các thông tin thực tế. Sau đó tổng
hợp số liệu thống kê, khảo sát tình hình thực tế. Từ đó, đưa ra những giải pháp tốt
nhất nhằm hoàn thiện quy định về tội phạm dưới 18 tuổi.
Ngoài ra, áp dụng phương pháp, tham khảo ý kiến đóng góp của các chuyên
gia, thẩm phán, kiểm sát viên, điều tra viên.
Phương pháp so sánh quy định pháp luật về xét xử người dưới 18 tuổi phạm
tội giữa các thời kì lịch sử, giữa các BLTTHS.
Phương pháp tra thông tin và trích lọc thông tin trên báo, đài, internet, sách,
tạp chí,…
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
Ý nghĩa lý luận: Nghiên cứu Luận văn góp phần bổ sung thêm những vấn
đề lý luận về xét xử sơ thẩm vụ án hình sự nói chung cũng như xét xử sơ thẩm vụ
án hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nói riêng.

18. XVI
Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được sử dụng làm
tài liệu tham khảo thiết thực cho những người nghiên cứu các vấn đề có liên quan
đến đề tài này. Bên cạnh đó, từ nội dung phân tích và đánh giá cũng như đưa ra số
liệu thống kê từ thực tiễn góp phần đưa ra cái nhìn tổng quang hơn về tình hình
xét xử cũng như tâm lý tội phạm dưới 18 tuổi phạm tội. Đồng thời, đưa ra những
giải pháp nhẳm hoàn thiện hơn về quy trình xét xử, các chính sách để phù hợp với
tình hình phát triển xã hội hiện nay hướng đến mục đích cuối cùng là hạn chế và
đẩy lùi được số lượng người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn huyện Hóc Môn
nói riêng và Việt Nam nói chung.Những kết quả nghiên cứu này là tài liệu tham
khảo hữu ích cho các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn huyện Hóc Môn tham
khảo trong quá trình giải quyết các vụ án liên quan đến người phạm tội dưới 18
tuổi.
7. Kết cấu của luận văn
Kết cấu của luận văn được chia thành 3 chương, cụ thể:
Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam về
xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.
Chương 2: Thực tiễn xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người dưới 18
tuổi phạm tội tại huyện Hóc Môn, TP. HCM.
Chương 3: Các giải pháp nâng cao hiệu quả xét xử người dưới 18 tuổi phạm
tội trên địa bàn huyện Hóc Môn, TP. HCM.
Tác giả là người trực tiếp nghiên cứu các nội dụng và thiết kế nội dung luận
văn thành 3 chương. Trong mỗi chương, các nội dung nghiên cứu được sắp xếp
một cách khoa học và hợp lý, sau khi trình bày nội dung của mỗi chương đều có
phần kết luận chương. Điều này giúp người đọc và tham khảo luận văn nắm được

19. XVII
nội dung của từng chương và tổng thể luận văn, không bị bỡ ngỡ khi kết thúc mỗi
chương và chuyển sang vấn đề khác.

20. 1
CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT TỐ
TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM VỀ XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ
ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI
1.1. Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của xét xử sơ thẩm vụ án hình sự
đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
1.1.1. Khái niệm xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với người dưới
18 tuổi
Từ điển Tiếng Việt “Xét xử” là việc xem xét và xử lý các vụ án” [14]. Đây
được xem là một trong những hoạt động quan trọng của quá trình tố tụng hình sự,
trong đó Tòa án thực hiện vai trò xét xử vụ án nhằm mục đích bảo vệ pháp luật,
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của con người và quyền công dân. Theo từ điển
Luật học của Viện Khoa học thì cho rằng: “Xét xử là hoạt động xem xét, đánh giá
bản chất pháp lý của vụ việc nhằm đưa ra một phán xét về tính chất, mức độ pháp
lý của vụ việc, từ đó nhân danh Nhà nước đưa ra một phán quyết tương ứng với
bản chất, mức độ trái hay không trái với pháp luật của vụ việc” [25, tr.316]. Theo
cách hiểu khác của từ điển Luật học thì “xét xử” là xem xét và xử các vụ án, “sơ
thẩm” là xét xử lần thứ nhất [1], về phương diện khoa học pháp lý thì “xét xử sơ
thẩm” là việc lần đầu tiên đưa vụ án ra xét xử ở tòa án có thẩm quyền. Bản án,
quyết định của Tòa án có thể bị kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm.
Nếu không bị kháng cáo, kháng nghị trong thời hạn do pháp luật quy định thì có
hiệu lực thi hành [20, tr. 325].
Xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự là cấp xét xử đầu tiên của tố tụng Hình sự,
trong đó Tòa án có thẩm quyền tiến hành xét xử, giải quyết vụ án, ra bản án, quyết
định tố tụng theo quy định của pháp luật [21].Với nhiệm vụ cơ bản và quan trọng
nhất là tiến hành giải quyết vụ án bằng việc ra bản án quyết định việc bị cáo có tội

21. 2
hay không phạm tội. Nhằm đánh giá toàn bộ những chứng cứ có được trong vụ án
hình sự để đưa ra kết luận cuối cùng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của con người, giáo dục mọi người ý thức cao về việc tuân thủ
pháp luật. Theo quy định tại Bộ luật tố tụng hình sự Việt Nam thì xét xử sơ thẩm
được xác định là giai đoạn kết thúc một vụ án Hình sự với mọi chứng cứ của cả
vụ án đềudo cơ quan điều tra thu thập được trong quá trình điều tra, xét xử và sẽ
được công khai tại phiên tòa. Khi đó, người tham gia tố tụng được nghe trực tiếp
lời khai và cũng được tranh luận trực tiếp tại phiên tòa. Như vậy có thể thấy xét
xử sơ thẩm được xem là trung tâm của quyền tư pháp. Xét xử sơ thẩm là giai đoạn
tố tụng mà khi đó đòi hỏi người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng phải
hết sức tập trung để xử lý các tình huống hết sức nhanh chóng và đưa ra các lý lẽ
không những đòi hỏi sự chính xác mà còn sắc bén, có sức thuyết phục cao, đồng
thời phải tuân thủ theo những quy định của pháp luật thông qua đó có thể đánh giá
trình độ nghiệp vụ của Thẩm phán, Luật sự, Kiểm sát viên và những người tham
gia tố tụng khác. Vì vậy, việc tổ chức phiên tòa sơ thẩm tốt có tác dụng to lớn
không chỉ đối với vụ án mà còn có tác dụng đối với việc nâng cao ý thức chấp
hành pháp luật mọi công dân [16, tr.1]. Xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự hiện nay
theo quy định thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp huyện và Tòa án nhân
dân cấp tỉnh [24].
Người dưới 18 tuổi là người chưa phát triển đầy đủ về mặt tâm sinh lý, đang
trong giai đoạn hình thành và phát triển cả về nhân cách, trí lực và thể lực, chưa
có được một nhân sinh quan và thế giới quan một cách đầy đủ như người trưởng
thành, chưa có suynghĩ chín chắn trong việc quyết định hành vi họ làm, chưa có
đầy đủ khả năng về nhận thức tính chất nguy hiểm của hành vi mà họ gây ra cho
xã hội là như thế nào. Bên cạnh đó, họ còn dễ bị tổn thương, đặc biệt là khi họ

22. 3
tham gia tố tụng trong quá trình giải quyết các vụ án. Vì thế, chính sách hình sự
đối với người dưới 18 tuổi phạm tội của Nhà nước ta chủ yếu là giáo dục, giúp đỡ
họ sửa chữa những sai lầm, tạo điều kiện để họ phát triển lành mạnh, trở thành
công dân có ích cho xã hội. Với tư cách là Luật hình thức, thủ tục tố tụng đối với
người dưới 18 tuổi quy định trong BLTTHS cũng phải phù hợp với lứa tuổi nêu
trên nhằm mục đích bảo đảm một cách tối đa các quyền và lợi ích hợp pháp cũng
như những lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi khi tham gia tố tụng.
Thủ tục tố tụng đối với người dưới 18 tuổi nằm trong nhóm thủ tục đặc biệt
của BLTTHS 2015. Thủ tục này đóng vai trò quan trọng trong việc áp dụng giải
quyết các vụ án Hình sự có người bị bắt, bị tạm giam, bị can, bị cáo, người bị hại,
người làm chứng là người dưới 18 tuổi (người chưa thành niên) chỉ áp dụng đối
với người bị bắt, người bị tạm giam, bị can, bị cáo. Thực tiễn thi hành cho thấy,
quy định phạm vi áp dụng nêu trên là chưa đầy đủ và cũng chưa tương thích với
Công ước quốc tế về quyền trẻ em mà Việt Nam là thành viên. Vì thế, cùng với
thay đổi tên gọi của Chương (thay cụm từ “đối với người chưa thành niên” thành
cụm từ “đối với người dưới 18 tuổi”), BLTTHS 2015 đã mở rộng phạm vi áp dụng
theo hướng không chỉ áp dụng với người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo là
người dưới 18 tuổi mà cong áp dụng cả đối với người bị hại, người làm chứng là
người dưới 18 tuổi. Theo quy định tại Điều 413 BLTTHS 2015 thì thủ tục tố tụng
đối với người bị buộc tội, người bị hại, người làm chứng là người dưới 18 tuổi
được áp dụng theoq quy định của Chương XXVIII, đồng thời những quy định khác
của BLTTHS 2015 không trái với quy định của Chương này.
Quá trình giải quyết vụ án trong từng trường hợp cụ thể phải trải qua nhiều
giai đoạn khác nhau trong đó có xét xử sơ thẩm là giai đoạn quan trọng không thể
thiếu trong một quá trình tiến hành tố tụng Hình sự. Theo quy định tại Khoản 1

23. 4
Điều 27 BLTTHS 2015 quy định: “Chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm được đảm
bảo. Bản án, quyết định sơ thầm của Tòa án có thể bị kháng cáo, kháng nghị trong
thời hạn do Bộ luật này quy định thì có hiệu lực pháp luật. Bản án, quyết định sơ
thẩm bị kháng cáo, kháng nghị thì vụ án phải được xét xử phúc thẩm. Bản án,
quyết định phúc thẩm của Tòa án có hiệu lực pháp luật” [12]. Như vậy, xét xử sơ
thẩm là việc xét xử lần thứ nhất được Tòa án giao thẩm quyền thực hiện theo pháp
luật quy định và cũng là giai đoạn kết thúc giải quyết một vụ án hình sự. Mọi
chứng cứ của vụ án được Cơ quan điều tra thu thập lại trong quá trình điều tra sẽ
đều được xem xét công khai tại phiên tòa, những người tiến hành tố tụng và người
tham gia tố tụng sẽ được nghe trực tiếp những lời khai. Tại phiên tòa sẽ tiến hành
tranh luận, chất vấn các vấn đề mà tại Cơ quan điều tra chưa có điều kiện thực
hiện. Qua đó, xét xử sơ thẩm được coi là đỉnh cao của quyền tư pháp.
1.1.2. Nguyên tắc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội
Bộ luật Hình sự 2015 quy định người từ đủ 14 tuổi phải chịu trách nhiệm
hình sự về những hành vi phạm tội mà mình thực hiện. Tuy nhiên, vì độ tuổi từ 14
đến dưới 18 được cho là chưa có sự nhận thức đầy đủ về hành vi mình thực hiện.
Do đó, các nhà làm luật xây dựng những quy định riêng đối với các đối tượng
phạm tội từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi (gọi chung là “người dưới 18 tuổi phạm
tội”.
Theo quy định tại điều 91 BLHS 2015 thì khi xử lý người dưới 18 tuổi phạm
tội cần phải tuân thủ thủ các nguyên tắc sau:
Thứ nhất, việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải đảm bảo lợi ích tốt
nhất của người dưới 18 tuổi và nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ sữa chữa
những sai lầm, phát triển lành mạnh, sớm hòa nhập lại với cộng đồng và góp ích
cho xã hội.

24. 5
Thứ hai, người dưới 18 tuổi vi phạm thuộc một trong các trường hợp quy
định trong BLHS và có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục phần lớn
hậu quả, nếu không thuộc trường hợp đương nhiên được miễn trách nhiệm hình
sự, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng một trong các biện pháp
giám sát, giáo dục, giáo dưỡng được quy định riêng cho đối tượng này.
Thứ ba,việc truy cứu trách nhiệm hình sự và đưa ra xét xử người dưới 18 tuổi
phạm tội chỉ trong trường hợp cần thiết và phải căn cứ vào những đặc điểm về
nhân thân của họ, tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội và yêu cầu
của việc phòng ngừa tội phạm
Thứ tư, khi xét xử Tòa án chỉ áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội nếu xét thấy việc miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng một trong các
biện pháp giám sát, giáo dục, hoặc việc áp dụng biện pháp giáo dục tại trường giáo
dưỡng quy định riêng cho những đối tượng này không đảm bảo hiệu quả giáo dục,
phòng ngừa
Thứ năm, trong xét xử Tòa án không áp dụng hình phạt tù chung thân hoặc
tử hình đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, mà chỉ được áp dụng hình phạt cao
nhất đối với đối tượng này ở mức tù có thời hạn.
Thứ sáu, Toà án chỉ áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với người dưới 18
tuổi phạm tội khi xét thấy các hình phạt và biện pháp như giáo dục, giáo dưỡng
khác không có tác dụng răn đe, phòng ngừa, đối tượng nguy hiểm cần thiết phải
tách riêng ra khỏi xã hội.
 Khi xử phạt tù có thời hạn, tòa án cho người dưới 18 tuổi được hưởng
mức án nhẹ hơn mức án áp dụng đối với người đủ 18 tuổi trở lên phạm tội tương
ứng với thời hạn thích hợp ngắn nhất.
 Không áp dụng hình phạt bổ sung đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.

25. 6
Thứ bảy, bản án đã tuyên đối với người chưa đủ 16 tuổi thì không tính để xác
định tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm.
Thứ tám, quyền bào chữa của bị can, bị cáo là người dưới 18 tuổi là quyền
và nhằm bác bỏ một phần hoặc toàn bộ sự buộc tội. Cụ thể Điều 31 Hiến pháp
2013, Điều 16 BLTTHS năm 2015 quy định về bảo đảm quyền bào chữa của người
dưới 18 tuổi như sau: “Người dưới 18 tuổi có quyền tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc
người khác bào chữa. cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng có trách
nhiệm thông báo, giải thích và đảm bảo cho người dưới 18 tuổi, bị hại, đương sự
thực hiện đầy đủ quyền bào chữa, quyền và lợi ích hợp pháp của họ theo quy
định”. Trong những trường hợp luật định, nếu người bị buộc tội hoặc người đại
diện hợp pháp của người bị buộc tội không mời người bào chữa thì cơ quan có
thẩm quyền phải yêu cầu đoàn luật sư cử người bào chữa cho họ. Mặt khác, để
đảm bảo cho việc giải quyết vụ án được khách quan, bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của bị can, bị cáo, không để lọt tội phạm, tránh oan sai. Sự tham gia bắt buộc
của người bào chữa trong tố tụng hình sự là quy định mang tính nhân đạo.
Thứ chín, xét về người tiến hành tố tụng: Đối với người dưới 18 tuổi thì khả
năng nhận thức của họ có những đặc điểm, tâm sinh lý, trình độ chưa được hoàn
thiện. Chính vì vậy mà pháp luật Tố tụng hình sự có quy định đặc biệt để áp dụng
riêng đối với những trường hợp mà người bị buộc tội dưới 18 tuổi. Đối với Thẩm
phán, hội thẩm, Kiểm sát viên khi tham gia xét xử vụ án có người phạm tội dưới
18 tuổi, thì bắt buộc phải là người đã được đào tạo hoặc có kinh nghiệm điều tra,
truy tố, xét xử vụ án có liên quan đến người dưới 18 tuổi, có hiểu biết về tâm lý
học, khoa học giáo dục đối với người dưới 18 tuổi. Ngoài ra, bắt buộc phải có 01
Hội thẩm là giáo viên, cán bộ Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh hoặc người
có kinh nghiệm, hiểu biết tâm lý người dưới 18 tuổi. Về đặc điểm của thành phần
hội đồng xét xử được quy định rất cụ thể Tại Điều 6 Thông tư số 02/2018/TT-

26. 7
TANDTC năm 2018. Như vậy, những tiêu chí này là những điều kiện tiên quyết
để Thẩm phán, Hội Thẩm nhân dân, Kiểm sát viên có thể hiểu và có những phương
pháp và kỹ năng phù hợp trong hoạt động xét xử đảm bảo nguyên tắc quy định tại
“Khoản 1 Điều 91 BLHS năm 2015 “Việc xử lý người dưới 18 tuổi phải đảm bảo
lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp
đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã
hội”[12]. Tác giả nhận thấy những quy định nêu trên là rất phù hợp và cần thiết
bởi người dưới 18 tuổi là người có sự thay đổi về tâm sinh lý, năng lực nhận thức
còn hạn chế. Người dưới 18 tinh thần rất dễ bị kích động, không thể kiềm chế được
bản thân của mình. Vì vậy, người tiến hành tố tụng có thể vô tình làm tổn thương
đến các em chỉ vì lời nói hành động sơ ý mà làm ảnh hưởng đến tâm sinh lý của
người dưới 18 tuổi. Trong xét xử phải có sự tham gia của người đại diện, nhà
trường, trong quá trình giải quyết vụ án hình sự liên quan đến người dưới 18 tuổi
phạm tội, việc tham gia của người đại diện, thầy cô giáo, đại diện nhà trường,
Đoàn thanh niên và tổ chức khác nơi người dưới 18 tuổi học tập, lao động, sinh
hoạt có ý nghĩa quan trọng, góp phần bảo đảm sự hỗ trợ cần thiết cho người dưới
18 tuổi và giúp cho cơ quan tiến hành tố tụng giải quyết vụ án đảm bảo tính khách
quan. Theo quy định tại Điều 420 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 [10] đã có bổ
sung quy định định về quyền khi tham gia tố tụng của người đại diện nhà trường,
tổ chức của người dưới 18 tuổi theo hướng bảo đảm chặt chẽ, đầy đủ hơn so với
điều 306 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 là “Người đại diện của người dưới 18
tuổi, thầy cô giáo, đại diện nhà trường, Đoàn thanh niên, tổ chức khác nơi người
dưới 18 tuổi học tập, lao động và sinh hoạt khi tham gia phiên tòa có quyền đưa
ra chứng cứ, tài liệu đồ vật, yêu cầu và đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng;
phát biểu ý kiến tranh luận; khiếu nại các hành vi tố tụng (Khoản 3, Điều 420

27. 8
BLTTHS năm 2015). Như vậy, BLHS 2015 đã có bước tiến mới vô cùng quan
trọng trong chính sách bảo đảm quyền lợi của bị cáo là người dưới 18 tuổi.
Khi cơ quan điều tra, Viện kiểm sát lấy lời khai của người bị tạm giam, tạm
giữ đối với bị can là người dưới 18 tuổi thì người đại diện của người dưới 18 tuổi
được tham gia việc lấy lời khai, hỏi cung; đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, yêu
cầu, khiếu nại, tố cáo; đọc, ghi chép, sao chụp tài liệu liên quan đến việc buộc tội
đối với người dưới 18 tuổi trong hồ sơ vụ án ngay khi kết thúc giai đoạn điều tra
(Khoản 1, Khoản 2 Điều 420 BLTTHS năm 2015).
Về phòng xét xử thì đối với những vụ án hình sự có bị cáo là người dưới 18
tuổi thuộc thẩm quyền của Tòa gia đình và người dưới 18 tuổinếu không thuộc
vào trường hợp quy định tại Điều 4 của Thông tư số 02/2018/TT-TANĐTC năm
2018 thì xét xử tại phòng xét xử thân thiện. Trong trường hợp các Tòa chưa có
phòng xét xử thân thiện thì khi tiến hành xét xử các vụ án nêu trên phải được bố
trí thân thiện, nhằm mục đích bảo đảm lợi ích tốt nhất cho người dưới 18 tuổi
phạm tội. Như vậy, đối với một phiên tòa xét xử có người là bị cáo dưới 18 tuổi
thì phải tuân theo những quy định đặc biệt như thành phần tham gia tố tụng, sắp
xếp lại vị trí phòng xét xử nếu chưa có phòng xét xử thân thiện nhằm mục đích tạo
không khí thân thiện, không tạo áp lực.
Như vậy, từ những đặc điểm nêu trên thì Công tác xét xử sơ thẩm đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội có những đặc điểm riêng biệt và khác với công tác
xét xử sơ thẩm đối với người phạm tội từ 18 tuổi trở lên. Điều này thể hiện quy
định pháp luật và chính sách pháp luật hình sự và tố tụng hình sự đối với người
dưới 18 tuổi thực hiện hành vi phạm tội có những quy định riêng, những quy định
này là phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay, góp phần hoàn thiện quy định
pháp luật hình sự và nâng cao hiệu quả công tác áp dụng pháp luật, đặc biệt là

28. 9
nâng cao hiệu quả của công tác xét xử sơ thẩm các vụ án đối với bị cáo là người
dưới 18 tuổi.
1.1.3. Các nguyên tắc tiến hành tố tụng đối với người dưới 18 tuổi
Theo quy đinh tại Điều 414 của Bộ luật tố tụng hình sự 2015 [10] các nguyên
tắc tiến hành tố tụng đối với người dưới 18 phạm tội phải đảm bảo các nguyên tắc
như sau:
 Bảo đảm thủ tục tố tụng thân thiện, phù hợp với tâm lý, lứa tuổi, mức
độ trưởng thành, khả năng nhận thức của người dưới 18 tuổi; bảo đảm quyền và
lợi ích hợp pháp của người dưới 18 tuổi; bảo đảm lợi ích tốt nhất của người dưới
18 tuổi.
Về nguyên tắc quy định tại Khoản 1, Điều 414 của BLTTHS 2015 mang tính
thực tiễn cao. Bởi người dưới 18 tuổi xét theo góc độ tâm sinh lý, thể chất là người
chưa phát triển đầy đủ, trình độ nhận thức của độ tuổi này còn hạn chế, đa số người
dưới 18 tuổi thực hiện hành vi phạm tội phần lớn là do các yếu tố do môi trường
sống, gia đình, giáo dục, và bị xúi dục của các đối tượng xấu. Vì vậy, việc đưa ra
các chế tài xử lý đối với người dưới 18 tuổi thực hiện hành vi phạm tội chủ yếu là
mang tính răn đe, giáo dục họ cần phải tôn trọng pháp luật, giúp họ sửa chữa sai
lầm để trở thành người có ích cho gia đình, xã hội sau này. Về nguyên tắc này, các
nhà lập pháp cũng đã xây dựng cho phù hợp với các Công ước quốc tế, và các văn
bản có liên quan mà Việt Nam đã ký kết.
 Nguyên tắc Bảo đảm giữ bí mật cá nhân của người dưới 18 tuổi. Mọi
hoạt động tố tụng liên quan đến người dưới 18 tuổi phải được tiến hành trong môi
trường thuận tiện cho việc bảo đảm bí mật đời tư và danh dự, nhân phẩm của dưới
18 tuổi. Bảo vệ bí mật đời tư của người dưới 18 tuổi là hết sức cần thiết, đặc biệt
là các tội phạm xâm hại tình dục có liên quan đến người dưới 18. Trên thực tế
cũng đã diễn ra một số phiên tòa xét xử lưu động, xét xử công khai mà có bị cáo

29. 10
là người dưới 18 tuổi. Việc chọn hình thức này xét xử lưu động, xét xử công khai
đối với người dưới 18 tuổi thực hiện hành vi phạm tội là bất hợp lý, tuy nó có tác
dụng tuyên truyền và phổ biến pháp luật nhưng để lại hậu quả tiêu cực đến các bị
cáo là người dưới 18 tuổi cảm thấy mặc cảm với bạn bè, gia đình xã hội. Từ đó,
sau khi cải tạo giáo dục thì bản thân của người thực hiện hành vi phạm tội rất khó
hòa nhập với cộng đồng xã hôi.
 Nguyên tắc Bảo đảm quyền tham gia tố tụng của người đại diện dưới
18 tuổi, nhà trường, Đoàn thanh niên, người có kinh nghiệm, hiểu biết về tâm lý,
xã hội, tổ chức khác nơi người dưới 18 tuổi học tập, lao động sinh hoạt.
Việc có mặt của người đại diện đối với các vụ án có bị can, bị cáo dưới 18
tuổi sẽ đảm bảo vụ án được khách quan. Nguyên tắc này sẽ góp phần bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của người dưới 18 tuổi.
Ngoài ra, tại điều 3 của thông tư liên tịch số 06/2018/TTLT-VKSMDTC-
TANĐTC-BCA-BTP-BLĐTBXH có quy định và hướng dẫn về người đại diện
của người tham gia tố tụng của người dưới 18 tuổi được xác định theo thứ tự như
sau: là cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi; Người giám hộ; Người theo tòa án chỉ định. Việc
quy định như vậy là phù hợp đảm bảo sự có mặt của người đại diện đảm bảo lợi
ích hợp pháp cho bị cáo là người dưới 18 tuổi.
 Nguyên tắc tôn trọng quyền được tham gia, trình bày ý kiến của người
dưới 18 tuổi. So với BLTTHS 2013 thì đây là nguyên tắc mới được bổ sung thể
hiện Đảng và nhà nước ta rất quan tâm và được cụ thể hóa phù hợp với các quy
định các nước tiến bộ trên thế giới, thể hiện chính sách và chủ trương của Đảng
và nhà nước tôn trọng và bảo vệ quyền trẻ em, quyền công dân theo Hiến pháp và
Công ước quốc tế về quyền trẻ em.
 Nguyên tắc bảo đảm quyền bào chữa, quyền được trợ giúp pháp lý của
người dưới 18 tuổi. Theo quy định của điều 422 BLTTHS 2015 [12] thì “Người

30. 11
bị buộc tội là người dưới 18 tuổi có quyền tự bào chữa hoặc nhờ người khác. Như
vậy BLTTHS năm 2015 đã có quy định cụ thể, đầy đủ toàn diện hơn liên quan đến
chế định bào chữa của người dưới 18 tuổi. Nguyên tắc này thể hiện sự quan tâm
của đảng và nhà nước ta, đảm bảo sự nghiêm minh của pháp luật, đảm bảo thực
thi đúng pháp luật, quyền con người được nâng cao, đặc biệt là quyền được trợ
giúp pháp lý từ nghĩa vụ thực thi của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành
tố tụng và người áp dụng pháp luật.
 Bảo đảm các nguyên tắc xử lý của bộ luật hình sự đối với người dưới
18 tuổi phạm tội. Đối với những vụ án Hình sự có người dưới 18 tuổi thì cơ quan
tiến hành tố tụng phải đảm bảo các nguyên tắc xử lý của BLHS. Đây cũng chính
là cơ sở pháp lý để xác định trách nhiệm của những người tiến hành tố tụng.
 Nguyên tắc bảo đảm giải quyết nhanh chóng kịp thời các vụ án liên
quan đến người dưới 18 tuổi. Nhằm mục đích xem xét, xử lý hành vi phạm tội của
người dưới 18 tuổi nhằm tạo điều kiện tốt nhất để người dưới 18 tuổi, sửa chữa sai
lầm của mình để trở thành người có ích cho gia đình, xã hội. Vì vậy khi giải quyết
vụ án luên quan đến người dưới 18 tuổi thì cần phải nhanh chóng lịp thời giải
quyết vụ án. Tránh trường hợp kéo dài sẽ phần nào ảnh hưởng đến tâm lý của
người dưới 18 tuổi.
Nguyên tắc tiến hành tố tụng đối với người dưới 18 tuổi là những tư tưởng
chỉ đạo quá trình giải quyết vụ án Hình sự có người bị bắt, bị tạm giữ, bị can, bị
cáo, người bị hại, người làm chứng là người dưới 18 tuổi. Tuy nhiên, vì nhiều lý
do khác nhau, quy định này trước kia chưa được ghi nhận trong BLTTHS 2003.
Khắc phục tồn tại này, BLHS năm 2015 đã xây dựng một điều mới – Điều 414
trong Chương XXVIII (chương quy định về thủ tục tố tụng đối với người dưới 18
tuổi). Với 7 nguyên tắc như trên. Điều 414 BLTTHS năm 2015 đã thể hiện đầy

31. 12
đủ, toàn diện truyền thống nhân văn, chính sách tố tụng hình sự nhân đạo của Nhà
nước ta, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp cũng như những lợi ích tốt nhất của
người dưới 18 tuổi trong hoạt động tố tụng hình sự- một hoạt động mang tính
quyền lực Nhà nước, có tính nghiêm khắc và cưỡng chế cao. Đồng thời, khắc phục
những hạn chế, bất cập trong thực tiễn, bảo đảm sự tương thích với Công ước quốc
tế về quyền trẻ em, đồng bộ với quyền bảo vệ và chăm sóc, giáo dục trẻ em, tăng
cường vai trò giáo dục phòng ngừa của gia đình, nhà trường, Đoàn thanh niên và
xã hội.
Ghi nhận các nguyên tắc tiến hành tố tụng đối với người dưới 18 tuổi trong
BLTTHS năm 2015 là điểm đổi mới rất cơ bản về thủ tục tố tụng đối với người
dưới 18 tuổi. Quy định này đòi hỏi cơ quan tiến hành tố tung, người tiến hành tố
tụng trong quá trình giải quyết vụ án hình sự có người bị bắt, bị tạm giam, bị can,
bị cáo, người bị hại, người làm chứng, là người dưới 18 tuổi phải tùy theo lứa tuổi,
mức độ trưởng thành và nhu cầu cá nhân mà người dưới 18 tuổi gây ra, cơ quan
tiến hành tố tụng phải thực hiện theo đúng nguyên tắc xử lý đối với người dưới 18
tuổi phạm tội quy định tại Điều 91 BLHS năm 2015, đặc biệt cần xem xét việc
miễn trách nhiệm hình sự nếu có đủ điều kiện quy định tại Khoản 2, Điều 91 nêu
trên, giao họ cho gia đình, cơ quan hoặc tổ chức giám sát, giáo dục nhằm giúp
người dưới 18 tuổi tự sửa chữa lổi lầm và tái hòa nhập với cộng đồng.
1.1.4. Ý nghĩa quy định xét xử sơ thẩm đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội.
Như đã nêu trên, việc đưa ra các quy định trong việc xét xử sơ thẩm vụ án
Hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội trên nguyên tắc nhân đạo đối với loại
tội phạm này có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện công bằng xã hội về trách
nhiệm Hình sự. Việc đưa ra các quy định áp dụng riêng dành cho người dưới 18

32. 13
tuổi phạm tội giúp đem lại sự công bằng xã hội về trách nhiệm Hình sự. Theo đó
việc áp dụng quy định và áp dụng hình phạt đem lại sự công bằng đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội đối nói riêng và tội phạm nói chung. Để giải quyết đúng đắn
trách nhiệm Hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội cần xem xét về quy định,
nguyên tắc và hình phạt áp dụng. Về mặt pháp lý, ý nghĩa của việc xét xử sơ thẩm
vụ án Hình sự đối với người dưới 18 tuổi thể hiện nhu cầu và phân hóa trách nhiệm
Hình sự và hình phạt trong luật Hình sự. Bên cạnh đó, các quy định và chế định
mang tính nhân đạo dành cho người dưới 18 tuổi phạm tội áp dụng đối với họ có
thể nhận thức được và giáo dục, cải tạo người dưới 18 tuổi. Bên cạnh đó có thể
đưa ra những vướng mắc và bất cập trong quá trình xét xử sơ thẩm và đưa ra giải
pháp tốt nhất nhằm phòng chống loại tội phạm nói chung và người dưới 18 tuổi
nói riêng góp phần giảm bớt những nguồn nguy hiểm cho xã hội, góp phần làm
lành mạnh và tạo điều kiện cho họ có thể tái hòa nhập với cộng đồng. Đây cũng
chính là ý nghĩa thực tiễn của nguyên tắc xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội.
Từ những quy định về thủ tục tố tụng nói chung đối với người dưới 18 tuổi
cũng như thủ tục xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người dưới 18 tuổi nói
riêng nhằm đáp ứng yêu cầu xã hội, quan tâm đến người dưới 18 tuổi là tương lai
của đất nước cần đảm bảo công bằng xã hội dành cho người dưới 18 tuổi người
mà chưa đầy đủ quyền của công dân là nhóm yếu thế.
Xét về mặt pháp lý thì việc xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người dưới
18 tuổi chưa đầy đủ nhận thức, thể chất và tinh thần nên cần được bảo vệ đặc biệt
hơn về mặt pháp lý yêu cầu cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng
phải thực hiện những hoạt động thủ tục đặc biệt nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp

33. 14
pháp tốt nhất với bị cáo là người dưới 18 tuổi phạm tội và khiếu nại nếu các chủ
thể tiến hành tố tụng không thực hiện đúng theo quy định của pháp luật
1.2. Lịch sử hình thành và phát triển các quy định pháp luật tố tụng
hình sự Việt Nam về xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội
1.2.1. Giai đoạn từ 1945 đến 1954
Cách mạng tháng 8 năm 1945 thành công thì đất nước ta đang đứng trước
nhiều nguy cơ thách thức về thù trong, giặc ngoài. Chính vì vậy, để xây dựng một
chính quyền dân chủ của nhân dân cung với tổ chức cơ quan nhà nước khác thì
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký các sắc lệnh để bảo vệ quyền tự do, dân chủ của công
dân. Sắc lệnh đã quy định những nguyên tắc cơ bản liên quan đến bảo vệ quyền
con người như: xét xử công khai, bảo vệ quyền tự bảo chữa hoặc nhờ người khác
bào chữa… Trước những yêu cầu từ cuộc cách mạng và dân quyền Hiến pháp
1946 đã được Quốc hội thông qua ngày 09/11/1946 bản Hiến pháp đầu tiên của
nước ta quy định nhiều liên quan đến quyền bảo vệ con người, trong đó đáng chú
ý nhất là hoạt động xét xử án Hình sự. Hoạt động xét xử các vụ án hình sự trong
giai đoạn này còn rất sơ sài, thời kỳ này chủ yếu do Tòa án quân sự và Tòa án binh
thực hiện. Pháp luật chủ yếu sử dụng một số chế định tiến bộ trong bộ luật, các
văn bản luật và triều đình phong kiến ban hành. Mọi hoạt động từ các vụ án tố
tụng chủ yếu tuân thủ và dựa trên quy định tại Hiến pháp 1946. Cũng chưa có các
chế định quy định riêng về thủ tục tố tụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.
Nhìn chung, vẫn phải tuân thủ theo các quy định về thủ tục dành cho người dưới
18 có hành vi phạm tộiđược xem là thời kỳ sơ khai của Đảng và nhà nước trong
bối cảnh kháng chiến lâu dài của đất nước.
1.2.2. Giai đoạn 1954 đến năm 1975

34. 15
Trong giai đoạn này đất nước ta bị chia cắt thành hai miền với hai chế độ và
hệ thống pháp luật giữa hai miền khác nhau. Hệ thống pháp luật xã hội chủ nghĩa
được xây dựng từ năm 1945. Và ở giai đoạn này tiếp tục kế thừa và phát triển. Ở
miền nam, xây dựng một hệ thống pháp luật riêng. Liên quan đến việc xét xử đối
với người dưới 18 tuổi thì ở chính phủ Việt Nam cộng hòa ban hành luật số 11/58
thiết lập tòa án thiếu nhi. Còn ở miền bắc, nhà nước ta sửa đối bản hiến pháp năm
1946. Đến ngày 31/12/1959 Quốc hội đã thông qua Hiến pháp năm 1959. Tại thời
điểm này chưa có Bộ luật hình sự quy định cụ thể. Tuy nhiên các quy định về thủ
tục xét xử đối với người dưới 18 tuổi cũng đã có quy định ở các văn bản khác nhau
như: Thông tư 06/TATC ngày 19/9/1967 của Tòa án nhân dân tối cao về đảm bảo
quyền bào chữa của bị can, bị cáo.
1.2.3. Giai đoan từ năm 1975 đến 2003
Trong khoảng thời gian này, việc ban hành các văn bản luật tố tụng Hình sự
dưới các hình thức đơn lẻ, thiếu hệ thống như trước đây không còn phù hợp mà
cần thiết phải có những bộ luật, luật có hệ thống, hiệu lực ổn định trong thời gian
dài làm nền tảng cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhất là trong điều
kiện miền Nam mới giải phóng, các quy định trước đây của pháp luật ngụy quyền
Sài Gòn về xét xử đối với người dưới 18 tuổi phạm tộivẫn ít nhiều còn ảnh hưởng.
Với những cố gắng, nỗ lực của các nhà làm luật, ngày 28/6/1988 BLTTHS được
Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua, có hiệu lực kể từ
ngày 01/1/1989 thay thế cho các văn bản pháp luật đơn lẻ trước đây về thủ tục
điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự nói chung và thủ tục xét xử vụ án mà bị cáo
là người dưới 18 tuổi nói riêng.
Bộ luật tố tụng Hình sự năm 1985 là Bộ luật đầu tiên được pháp điểm hóa từ
các quy định của pháp luật trước đó về trình tự, thủ tục tố tụng đối với việc giải

35. 16
quyết các vụ án hình sự. Bộ luật này quy định trình tự, thủ tục khởi tố, điều tra,
truy tố, xét xử và thi hành án. Trong đó, có quy định “Thủ tục đặc biệt” tại Chương
XXXI - Phần VII là sự kế thừa và phát triển pháp luật tố tụng hình sự dành cho
người dưới 18 tuổi phạm tội của Nhà nước ta từ cách mạng tháng Tám đến khi
ban hành bộ luật, với tinh thần đổi mới, đặc biệt, nguyên tắc, đường lối xử lý
NCTN phạm tội chủ yếu nhằm giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển
lành mạnh và trở thành công dân có ích cho xãhội.
Tuy nhiên, sau một thời gian dài áp dụng BLTTHS năm 1988 đã cho thấy
những điểm không còn phù hợp với xu thế phát triển của xã hội, chính sách hình
sự đối với người NCTN. Ngày 26/11/2003 Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam Khóa 11 đã thông qua BLTTHS năm 2003. Bộ luật tố tụng hình
sự năm 2003 đã thể hiện quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước ta với NCTN
phạm tội, nguyên tắc xử lý NCTN phạm tội chủ yếu nhằm giáo dục, giúp đỡ họ
sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh và trở thành công dân có ích cho xãhội.
1.2.4. Giai đoạn từ 2003 đến nay
Hiến pháp năm 2013 được quốc hội khóa XIII thông qua tại kỳ họp thứ 6 đã
thể hiện quan điểm của đảng ta về tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm quyền con người,
quyền công dân, bổ sung nhiều nguyên tắc tư pháp tiến bộ, bổ sung và làm rõ
nhiệm vụ của Tòa án khi thực hiện chức năng hiến định. Những sửa đổi bổ sung
này đòi hỏi phải được cụ thể hóa tỏng BLTTHS (sửa đối). Tổng kết thực tiễn hơn
10 năm thi hành đã khẳng định BLTTHS năm 2003 trong công cuộc đấu tranh
phòng, chống tội phạm, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự xã hội, bảo vệ
cuộc sống bình yên cho nhân dân tạo môi trường cho sự phát triển kinh tế và hội
nhập xây dựng vũng chắc Tổ quốc. Tuy nhiên qua đó BLTTHS 2003 bộc lộ môt
số bất cập, vướng mắc đã đặt ra yêu cầu sửa đổi BLTTHS 2003.

36. 17
Ngày 27/11/2015 Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa
XIII đã thông qua BLTTHS năm 2015. Bộ luật gồm 510 điều, được bố cục thành
9 phần, 36 chương, trong đó, bổ sung mới 176 điều, sửa đổi 317 điều, giữ nguyên
17 điều, bãi bỏ 26 điều. Kết cấu của Bộ luật được thiết kế khoa học hơn, theo trình
tự tố tụng từ khởi tố đến điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án và gắn với các chủ
thể tiến hành tố tụng ở mỗi giaiđoạn.
BLTTHS 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), đã có nhiều bước tiến vượt bậc đảm
bảo quyền lợi cho người dưới 18 tuổi khi tham gia tố tụng. Ngoài ra, giữa BLHS
2015 và BLTTHS 2015 đã có sự thống nhất khái niệm “người dưới 18 tuổi” thay
cho khái niệm “Người chưa thành niên” BLTTHS 2015 đã có những quy định
trình tự, thủ tục xử lý hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội tại các chương
XXVII với 17 điều. Trên cơ sở kế thừa những quy định của BLTTHS năm 2003,
cơ bản phần nào đã bổ sung, sửa đổi, kịp khắc phục những khiếm khuyết, những
bất cập qua thực tiễn áp dụng và xét xử
1.3. Quy định của BLTTHS về xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội
1.3.1. Thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người dưới
18 tuổi phạm tội
Theo quy định tại Điều 5 Thông tư liên tịch số 06/2018/TTLT – VKSNDTC
– BCA – BTP – BLĐ – TB & XH thì thẩm quyền xét xử sơ thẩm đối với vụ án
hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội thì Thẩm phán khi tiến hành tố tụng
phải là người có kinh nghiệm xét xử. Ngoài ra, thì việc xét xử đối với người dưới
18 tuổi phạm tội thuộc thẩm quyền của Tòa gia đình và người dưới 18 tuổiđược
thực hiện theo hướng dẫn tại Thông tư số 02/2018/TT – TANDTC năm 2018 của
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quy định chi tiết việc xét xử vụ án Hình sự đối

37. 18
với người dưới 18 tuổi phạm tội. Cơ quan có thẩm quyền và người có thẩm quyền
tiến hành tố tụng phải thường xuyên theo dõi, rà soát, kiểm tra việc tạm giam, tạm
giữ đối với người dưới 18 tuổi; nếu phát hiện không có căn cứ hoặc không cần
thiết tạm giam, tạm giữ thì phải kịp thời ra quyết định hủy bỏ, thay thế bằng biện
pháp ngăn chặn khác.
1.3.2. Chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội
1.3.2.1. Thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự
Thời hạn chuẩn bị xét xử sở thẩm vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi
chưa có quy định riêng. Vì vậy, không có sự khác biệt so với người đủ 18 tuổi trở
lên thực hiện hành vi phạm tội được quy định tại Điều 277 BLTTHS 2015.
Thời hạn chuẩn bị xét xử vụ án Hình sự là khoảng thời gian theo quy định
của pháp luật để Tòa án thực hiện các hoạt động tố tụng và các công tác cần thiết
khác chuẩn bị cho việc xét xử vụ án tại phiên tòa sơ thẩm vụ án Hình sự đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội đạt chất lượng và hiệu quả cao. Thời hạn chuẩn bị xét
xử vụ án được tính từ ngày Tòa án thụ lý. Trong thời gian này thẩm phán được
phân công chủ tọa phiên tòa có nhiệm vụ nghiên cứu hồ sơ, giải quyết các khiếu
nại và yêu cầu người tham gia tố tụng và những việc khác cần thiết cho việc mở
phiên tòa. Theo quy định tại Điều 277 BLTTHSnăm 2015 thời gian chuẩn bị xét
xử sơ thẩm vụ án Hình sự bao gồm thời hạn để thẩm phán ra quyết định cần thiết
và thời hạn để mở phiên tòa theo quyết định đưa vụ án ra xét xử.
Thời hạn để thẩm phán ra quyết định đưa vụ án ra xét xử còn phụ thuộc vào
thời gian của viện Kiểm sát truy tố đối với bị can, bị cáo đối với người dưới 18

38. 19
tuổi phạm tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng và rất nghiêm trọng hay đặc biệt
nghiêm trọng.
Theo Điều 277 BLTTHS 2015 [9] thời hạn để ra quyết định cần thiết đối với
từng loại tội phạm như sau: Đối với tội phạm ít nghiêm trọng là 30 ngày, đối với
tội phạm nghiêm trọng là 45 ngày, đối với tội phạm rất nghiêm trọng là 02 tháng
và đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là 03 tháng. Khi thời hạn nêu trên gần
hết mà thẩm phán được phân công chủ tọa phiên tòa thấy vụ án phức tạp nên chưa
ra được quyết định cần thiết thì phải báo ngay cho chánh án Tòa án để ra quyết
định gia hạn thời hạn chuẩn bị xét xử. nhưng thời gian gia hạn đối với những vụ
án có tính chất phức tạp, thì Chánh án tòa án có thể quyết định gia hạn thời hạn
chuẩn bị xét xử nhưng không quá 15 ngày đối với tội phạm ít nghiêm trọng và tội
phạm nghiêm trọng, không quá 30 ngày đối với tội phạm rất nghiêm trọng bà tội
phạm đặc biệt nghiêm trọng. Khi có quyết định về việc gia hạn thì phải thông báo
ngay cho Viện kiểm sát cùng cấp. Hết thời hạn được gia hạn thì thẩm thẩm phán
được phân công phải ra các quyết định như sau: Đưa vụ án ra xét xử; Trả hồ sơ để
yêu cầu điều tra bổ sung; tạm đình chỉ vụ án hoặc đình chỉ vụ án.
Đối với những vụ án được trả lại để yêu cầu điều tra bổ sung thì trong thời
hạn là 15 ngày kể từ ngày nhận lại hồ sơ, thẩm phán chủ tọa phiên tòa phải đưa
quyết định vụ án ra xét xử. Trường hợp phục hồi vụ án thì thời hạn chuẩn bị xét
xử phải tuân theo thủ tục chung của BLHS kể từ ngày có quyết định phục hồi vụ
án.
Theo quy định tại khoản 3 Điều 277 BLTTHS 2015 thì trong thời hạn 15
ngày kể từ khi có quyết định đưa vụ án ra xét xử, Tòa án phải mở phiên tòa. Trong
trường hợp lý do bất khả kháng hoặc do trở ngại khách quan thì có có thể mở phiên
tòa trong thời hạn là 30 ngày.

39. 20
1.3.2.2. Các quyết định của Tòa án trong giai đoạn chuẩn bị xét
xử sơ thẩm vụ án Hình sự
Theo quy định của BLTTHS2015 thì các quyết định liên quan đến việc giải
quyết vụ án trong thời hạn chuẩn bị xét xử bao gồm: Quyết định áp dụng, thay đổi
hoặc hủy bỏ biện pháp ngăn chặn; quyết định trả hồ sơ điều tra bổ sung; quyết
định tạm đình chỉ vụ án; quyết định đình chỉ vụ án; quyết định đưa vụ án ra xét xử
và một số quyết định khác (trưng cầu giám định, trưng cầu giám định lại, giám
định bổ sung,…) cụ thể như sau:
- Quyết định áp dụng thay đổi biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế
được quy định tại Điều 279 BLTTHS 2015 về quyết định thay đổi biện pháp ngăn
chặn, biện pháp cưỡng chế thuộc quyền của Thẩm phán chủ tọa phiên tòa ra quyết
định. Trừ những trường hợp, việc áp dụng, hủy bỏ biện pháp tạm giam do Chánh
án, Phó chánh án Tòa án quyết định. Thời hạn tạm giam để chuẩn bị xét xử không
được quá thời hạn chuẩn bị xét xử [12].
1.3.3. Quy định chung về xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội tại phiên tòa sơ thẩm
1.3.3.1. Quy định chung về xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự
đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
Quy định về thủ tục xét xử vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi được
quy định tại Điều 423 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 và được quy định chi tiết tại
tại thông tư 02/2018/TT-TANDTC ngày 21/09/2018 quy dịnh chi tiết việc xét xử
vụ án hình sự có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi thuộc thẩm quyền
của Tòa án Gia đình và người chưa thành niên. Cụ thể quy định về việc xét xử vụ
án Hình sự có bị cáo là người dưới 18 tuổi hoặc vụ án hình sự có bị hại là người
dưới 18 tuổi bị tổn thương nghiêm trọng về tâm lý hoặc cần sự hỗ trợ về điều kiện

40. 21
sống, học tập do không có môi trường gia đình lành mạnh như những người dưới
18 tuổi khác thuộc thẩm quyền của Tòa Gia đình và người chưa thành niên. Đối
với các Tòa án chưa tổ chức Tòa gia đình và người chưa thành niên thì việc xét xử
các vụ án quy định như trên do thẩm quyền do Thẩm phán chuyên trách thực hiện.
- Thẩm quyền xét xử các vụ án hình sự của Tòa gia đình và người chưa
thành niên gồm: Vụ án Hình sự có bị cáo là người dưới 18 tuổi; vụ án Hình sự có
người bị hại là người dưới 18 tuổi bị tổn thương nghiêm trọng về tâm lý hoặc cần
sự hõ trợ về điều kiện sống, học tập do không có môi trường gia đình lành mạnh
như những người dưới 18 tuổi khác.
- Những vụ án hình sự thuộc thẩm quyền của Tòa Gia đình và người
chưa thành niên xét xử tại phòng xử án hình sự gồm: Vụ án Hình sự có bị cáo là
người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng do cố ý và tội đặc
biệt nghiêm trọng; Vụ án hình sự có bị cáo là người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi
phạm tội trong các tội đặc biệt nghiêm trọng quy định tại Điều 123, 134, 141,144,
151, 168, 169, 170, 171, 248, 249, 250, 251, 252, 299 của BLHS 2015; vụ án hình
sự có bị cáo là người dưới 18 tuổi vừa có bị cáo là người từ đủ 18 tuổi trở lên; Vụ
án hình sự mà bị cáo là người từ đủ 18 tuổi trở lên nhưng người bị hại là người
dưới 18 tuổi bị tổn thương nghiêm trọng về tâm lý hoặc cần sự hỗ trợ về điều kiện
sống, học tập do không có môi trường gia đình lành mạnh như những người dưới
18 tuổi khác.
- Những vụ án hình sự thuộc thẩm quyền của Tòa Gia đình và người
chưa thành niên xét xử tại phòng xét xử thân thiện gồm: Những vụ án hình sự có
bị cáo là người dưới 18 tuổi thuộc thẩm quyền của Tòa gia đình và người chưa
thành niên nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 4 của Thông tư này thì
xét xử tại Phòng xét xử thân thiện; đối với các Tòa án chưa có Phòng xét xử thân

41. 22
thiện thì khi xét xử các vụ án quy định tại khoản 1 Điều này, phòng xử án phải
được bố trí thân thiện, bảo đảm lợi ích tốt nhất cho người dưới 18 tuổi.
- Phân công thẩm phán, hội thẩm:
Khi giải quyết vụ án hình sự có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi,
Chánh án Tòa án phân công thẩm phán, hội thẩm phải bảo đảm các điều kiện sau
đây:
 Thẩm phán là người có kinh nghiệm xét xử các vụ án liên quan đến
người dưới 18 tuổi hoặc đã được đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng về kỹ năng giải
quyết các vụa án hình sự có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi hoặc đã
được đào tạo, huấn luyện, bồi dưỡng về tâm lý học, khoa học giáo dục đối với
người dưới 18 tuổi.
 Có 01 hội thẩm là giáo viên, cán bộ đoàn thanh niên hoặc người có
kinh nghiệm, hiểu biết tâm lý người dưới 18 tuổi.
- Xét xử vụ án hình sự có bị cáo, người bị hại là người dưới 18 tuổi:
 Đối với xét xử ở phòng xử án thân thiện thì phòng xử được bố trí thân
thiện, bảo đảm lợi ích tốt nhất cho người dưới 18 tuổi theo quy định; Thẩm phán
mặc trang phục làm việc hành chánh và không mặc áo choàng; tổ chức phiên tòa
theo quy chế tổ chức; đối với những vụ án có người bị hại là người dưới 18 tuổi
bị xâm hại tình dục, bị bạo hành hoặc bị mua bán thì Tòa án xét xử kín; đối với
những vụ án khác có yêu cầu của người dưới 18 tuổi, người đại diện hoặc để giữ
bí mật đời tư, bảo vệ người dưới 18 tuổi thì Tòa án cũng có thể xét xử kín nhưng
phải tuyên án công khai theo quy định tại Điều 327 của Bộ luật tố tụng hình sự
2015
 Không xét xử lưu động đối với vụ án hình sự có người tham gia tố tụng
là người dưới 18 tuổi.

42. 23
- Việc tham gia phiên tòa của người đại diện, nhà trường, cơ quan, tổ
chức:
 Những người sau đây phải có mặt tại phiên tòa theo quyết định của
Tòa án gồm: người đại diện của người dưới 18 tuổi; đại diện nhà trường nơi người
dưới 18 tuổi học tập; đại diện của cơ quan, tổ chức nơi người dưới 18 tuổi lao
động, sinh hoạt
 Trường hợp những người trên vắng mặt lần thứ nhất hoặc vắng mặt lần
thứ hai vì lý do bất khả kháng, do trở ngại khách quan thì Tòa án phải hoãn phiên
tòa. Trường hợp những người này vắng mặt lần thứ hai không vì lý do bất khả
kháng hoặc không do trở ngại khách quan nhưng để đảm bảo lợi ích tốt nhất cho
người dưới 18 tuổi thì Tòa án cũng có thể hoãn phiên tòa.
- Việc tham gia của người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người
bị hại là người dưới 18 tuổi:
 Người bị hại là người dưới 18 tuổi hoặc cha mẹ, người đại diện hợp
pháp, người giám hộ của họ có quyền nhờ những người sau đây bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp cho người bị hại là người dưới 18 tuổi gồm: Luật sư; Trợ giúp
viên pháp lý, bào chữa viên nhân dân, người khác
 Tòa án phải thông báo cho người bị hại là người dưới 18 tuổi hoặc cha
mẹ, người đại diện hợp pháp, người giám hộ của họ về quyền nhờ những người
như: Luật sư; trợ giúp viên pháp lý, bào chữa viên nhân dân, người khác bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp cho người bị hại là người dưới 18 tuổi. Trường hợp họ
không lựa chọn được người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người bị hại
nhưng có văn bản đề nghị tòa án yêu cầu đoàn luật sự phân công tổ chức hành
nghề luật sự cử luật sư hoặc trung tâm trợ giúp pháp lý cử trợ giúp viên pháp lý,
luật sư hoặc uy ban mặt trận tổ quốc Việt Nam, tổ chức thành viên của Mặt trận

43. 24
cử bào chữa viên nhân dân bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người bị hại là
người dưới 18 tuổi.
 Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị hại là người dưới
18 tuổi có quyền tham gia tố tụng từ khi khởi tố bị can, có mặt khi cơ quan tiến
hành tố tụng lấy lời khai của người mà mình bảo vệ; có quyền kháng cáo phần bản
án, quyết định của Tòa án có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của người mà mình
bảo vệ; có quyền đề nghị thay đổi người tiên hành tố tụng, người giám định, người
phiên dịch, người dịch thuật, người định giá tài sản theo quy định của BLTTHS
- Việc tiếp xúc giữa người bị hại là người dưới 18 tuổi với bị cáo:
 Trong quá trình xét xử vụ án, hội đồng xét xử phải cách ly người bị hại
là người dưới 18 tuổi với bị cáo trong những trường hợp sau: Những vụ án có
người bị hại là người dưới 18 tuổi bị xâm hại tình dục, bị bạo hành hoặc bị mua
bán; Những vụ án có người bị hại là người dưới 10 tuổi; Những vụ án khác có yêu
cầu của người dưới 18 tuổi hoặc người đại diện của họ và Hội đồng xét xử xét thấy
cần phải cách ly để bảo đảm lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi.
 Trong quá trình xét xử những vụ án này, người bị hại tham gia phiên
tòa ở phòng cách ly. Thông tin về diễn biến phiên tòa cũng như việc thực hiện
quyền và nghãi vụ của họ được truyền qua hệ thống hình trực tuyến có âm thanh
haowcj được thực hiện bằng phương tiện khác nhưng phải đảm bảo cho họ theo
dõi đầy đủ diễn biến phiên tòa và thực hiện được quyền, nghĩa vụ của mình.
 Người đại diện, người giám hộ, chuyên gia hoặc cán bộ tâm lý – xã
hội, người làm công tác bảo vệ trẻ em phải có mặt ở phòng cách ly để hỗ trợ người
bị hại tham gia phiên tòa.
Từ những quy định pháp luật về xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người
dưới 18 tuổi cho thấy công tác xét xử đối tượng này vô cùng phức tạp về quy định
lẫn công tác tổ chức và số người tham gia tố tụng. Vì vậy, để công tác xét xử sơ

44. 25
thẩm Hình sự đối với người dưới 18 tuổi đem lại hiệu quả và đúng với quy định
pháp luật thì cần phải có sự nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật về tố
tụng phù hợp với nhu cầu và tình hình thực tiễn, nâng cáo hiệu quả công tác xét
xử của tòa án, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị cáo, bị hại là người dưới
18 tuổi trong qua xét xử để họ bảo vệ được quyền và lợi ích, danh dự, nhân phẩm,
và có cơ hội tốt hội nhập với cộng đồng.
Trên cơ sở thực tiễn xét xử và đấu tranh phòng chống tội phạm thì BLHS
2015 quy định độ tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự thành 2 nhóm:
Nhóm thứ nhất, quy định cơ bản giống BLHS 1999 là người đủ từ 16 tuổi trở
lên phải chịu trách nhiệm Hình sự về mọi tội phạm trừ những tội phạm BLHS có
quy định khác.
Nhóm thứ hai, là những người từ đủ 14 tuổi đến chưa đủ 16 tuổi. BLHS 1999
quy định về độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự: người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi
phải chịu trách nhiệm Hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý và tội phạm
đặc biệt nghiêm trọng. Tuy nhiên qua thực tiễn xét xử và đấu tranh phòng chống
tội phạm cho thấy, quy định như hiện nay thì diện các tội phạm mà người dưới 18
tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự là khá rộng và bản thân người từ độ tuổi từ đủ
14 đến đến 16 tuổi thực hiện hành vi phạm tội không thể nhận thức được như thế
nào là hành vi phạm tội nghiêm trọng do cố ý. Vì vậy, tại điều 12 BLHS 2015 đã
có thu hẹp phạm vi các tội mà người đủ từ 14 đến chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách
nhiệm hình sự đối với các tội đã liệt kê tại Khoản 2 Điều 12 BLHS.
- Về đường lối xử lý chung đối với người dưới 18 tuổi phạm tội và những
quy định về TNHS: Xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý và yêu cầu của việc phòng
chống tội phạm do người dưới 18 tuổi thực hiện, BLHS quy định riêng tại chương
X của BLHS năm 2015 về nguyên tắc xử lý và về TNHS của họ. Những nguyên
tắc xử lý được quy định trong chương này thể hiện chính sách của Nhà nước đối

45. 26
với người dưới 18 tuổi phạm tội, đồng thời đó cũng là cơ sở để quy định những
vấn đề cụ thể về TNHS cũng như về trình tự, thủ tục giải quyết những vụ án cho
họ thực hiện. Vì vậy, việc nắm vững những nguyên tắc này đòi hỏi quan trọng đối
với thẩm phán, Kiểm sát viên, Luật sư.
1.3.3.2. Nguyên tắc tuân thủ trong quá trình tiến hành xét xử sơ
thẩm vụ án Hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
- Căn cứ theo quy định tại Điều 423 BLTTHS2015, xét xử đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội được quy định như sau:
 Thành phần hội đồng xét xử vụ án phải có một hội thẩm là giáo viên
hoặc cán bộ Đoàn thanh niên hoặc người có kinh nghiệm, hiểu biết tâm lý người
dưới 18 tuổi. Tại vì trong xét xử thì thẩm phán và hội thẩm xét xử độc lập và chỉ
tuân theo pháp luật, việc quy định hội thẩm nhân dân là giáo viên, cán bộ đôàn
hoặc người có kinh nghiệm, hiểu biết tâm lý người dưới 18 tuổi sẽ giúp cho người
dưới 18 tuổi cảm thấy thân thiện và không bị áp lực, những người này có sự hiểu
biết về tâm lý nên có thể giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người dưới
18 tuổi.
 Trường hợp đặc biệt cần bảo vệ bị cáo, bị hại là người dưới 18 tuổi thì
Tòa án có thể quyết định xét xử kín. Việc tòa quyết định xét xử kín nhằm mục
đích bảo vệ quyền và lợi ích cho người dưới 18 tuổi, bảo vệ danh dự, nhân phẩm,
và ổn định tâm lý sớm hòa nhập với cộng đồng hơn.
 Phiên Tòa xét xử bị cáo là người dưới 18 tuổi phải có mặt người đại
diện của bị cáo, bị hại, đại diện của nhà trường, tổ chức nơi bị cáo học tập, sinh
hoạt, trừ trường hợp những người này vắng mặt mà không vì lý do bất khả kháng
hoặc không do trở ngại khách quan. Điều này thể hiện pháp luật hình sự luôn quan
tâm và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dưới 18 tuổi trong quá trình

46. 27
xét xử, vì Bộ luật hình sự 2015 quy định người dưới 18 tuổi vẫn còn hạn chế về
năng lực trách nhiệm hình sự nên trong xét xử phải có người đại diện.
 Việc xét hỏi, tranh luận với bị cáo, bị hại, người làm chứng là người
dưới 18 tuổi tại phiên tòa được tiến hành phù hợp với lứa tuổi, mức độ phát triển
của họ. Phòng xử án được bố trí thân thiện, phù hợp với người dưới 18 tuổi, giúp
cho người dưới 18 tuổi không bị sợ hãi, tâm lý nặng trong xét xử, cũng như tạo
nên sự thân thiện.
 Đối với vụ án có bị hại, người làm chứng là người dưới 18 tuổi, Hội
đồng xét xử phải hạn chế việc tiếp xức giữa bị hại, người làm chứng với bị cáo khi
bị hại, người làm chứng trình bày lời khai tại phiên tòa. Thẩm phán chủ tọa phiên
tòa có thể yêu cầu người đại diện, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp hỏi bị
hại, người làm chứng. Điều này sẽ giúp tâm lý người dưới 18 tuổi ổn định hơn khi
không phải đối mặt với những hành vi không tốt trong quá trình xét xử.
 Khi xét xử, nếu thấy không cần thiết phải quyết định hình phạt đối với
bị cáo thì hội đồng xét xử áp dụng biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng. Điều
này thể hiện tính hướng thiện, giáo dục cải tạo người phạm tội sớm hội nhập lại
với xã hội. những trường hợp không cần thiết phải phạt thì có thể cho giáo dục tại
trường giáo dưỡng
 Tòa án Gia đình và người chưa thành niên xét xử các vụ án hình sự đối
với người dưới 18 tuổi, trường hợp đại phương chưa thành lập có Tòa gia đình và
người chưa thành niên thì phân công thẩm phán chuyên trách có nghiệp vụ về tâm
lý người dưới 18 tuổi xét xử vụ án.
 Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải đảm bảo lợi ích tốt nhất
của người dưới 18 tuổi và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa
sai lầm, phát triển lành mạnh trở thành công dân có ích cho xã hội. Việc xử lý
người dưới 18 tuổi phạm tội phải căn cứ vào độ tuổi, khả năng nhận thức của họ