Energjia llojet dhe perdorimi projekt fizike energjia ne pergjithesi energjia si koncept ne fizike ligji i ruajtjes se energjise shnderrimet e enrgjise ne hidrocentral ne panel diellor llojet e nergjise ne fizike ese rendesia e energjise ne jetet tona
ENERGJIA ...
Të kuptojmë konceptin energji
Të analizojme llojet dhe burimet e saj.
Të shpjegojmë shderrimet e saj ne natyre dhe zbatimet ne jetën e përditshme dhe teknikë .
#MesueseAurela
Energjia llojet dhe perdorimi projekt fizike energjia ne pergjithesi energjia si koncept ne fizike ligji i ruajtjes se energjise shnderrimet e enrgjise ne hidrocentral ne panel diellor llojet e nergjise ne fizike ese rendesia e energjise ne jetet tona
ENERGJIA ...
Të kuptojmë konceptin energji
Të analizojme llojet dhe burimet e saj.
Të shpjegojmë shderrimet e saj ne natyre dhe zbatimet ne jetën e përditshme dhe teknikë .
#MesueseAurela
Ngrohja globale i referohet rritjes së temperaturës në planetin Tokë në një periudhë të caktuar. Një tjetër kuptim i ngrohjes globale është ai i një hipoteze sipas të cilës ngrohja e Tokës vjen si pasojë e përdorimit nga njeriu të lëndëve fosile.
Ndryshimet klimatike në Tokë kanë ndodhur me cikle të caktuara gjatë gjithë historisë së planetit, përfshirë ardhjen dhe largimin e akullnajave në epokat e akullta përkatëse.
Era është një dukuri natyrore që përbehet nga lëvizja e rregullt, pothuajse e rrafshët, e masës ajrore të shkaktuar nga trysnia mes dy pikash të atmosferës . Studimi i veprimtarise të Eres ka rëndësi të madhe, pasi era me fuqine e vet luan një rol të madh në formimin e formave të larmishme relievore në siperfqen e Tokes. Era si faktor i jashtëm vepron në vazhdimësi që nga periudhat e hershme gjeologjike e deri më tani duke krijuar forma të ndryshme në sipërfaqen e tokës ,I ndryshon formen shkembinjeve etj .
Retë më të shpejta janë në lartësitë prej 10.000 - 18.000 metra mbi nivelin e detit dhe shpejtësinë e lëvizjes së tyre mund ta arrijnë në 400 km/h.
Arsyeja që në atë lartësi mund të arrihet një shpejtësi e lartë është se retë përbëhen nga kristalet e akullta dhe pikat e ujit që bien ngadalë nëpërmjet ajrit. Për shkak të fërkimit me sipërfaqen e Tokës, sa më e madhe të jetë lartësia era rrit shpejtësinë e saj. Në një lartësi prej 100 metra, shpejtësia e erës rritet dy herë më shumë në krahasim me shpejtësinë që era e ka në lartësi prej 2 metra. Kjo, gjithashtu do të thotë se retë lëvizin më shpejtë nëse janë më larg nga sipërfaqja e tokës.
Retë më të shpejta i gjejmë në pjesët e larta të troposferës. Arsyeja për këtë janë rrymat e ashtuquajtura 'jet stream', që lindin si pasojë e temperaturave të ndryshme në mes të shtresave të ajrit. Këto rryma shpesh arrijnë shpejtësinë prej 200 km/h, por gjithashtu mund lëvizin në një shpejtësi prej 400 km/h.
Puna kryesore e erës varet nga shpejtësia e saj , sa më e madhe shpejtësia aq më e madhe është forca shkatërruse .Veprimi eolik më së shumti vepron në viset e zhveshura (shkretirat) pastaj ne faqet e maleve të larta, në brigjet e lumejve ,detrave apo edhe në vendet qe janë të ekspozuara ndaj erërave .
Deflacioni-kuptojmë punën fryerëse që bën era me forcën e saj në shkëmbinjët duke ia larguar materialin e imët që i mbulon(zhveshjen e shkëmbinjëve)
Korazioni- kuptojmë punën goditëse që bën era mbi shkëmbit krahas forces goditëse te saj dhe materialet grimcore
Era bën një punë të madhe transportuese dhe depozituese.Kjo veprimtari varet kryesisht nga shpejtësia e saj dhe nga sasia e materialit të shkrifte që ngrihet dhe transportohet nga era .Materiali që më së shpeshti transportohet nga era është kokrrizat e rërës.
Dunat jane kodra te perbera nga rera qe formohen nga veprimi I forces se eres ne shkretetirat e bregdetet ranore .
Barkhanet jane kodra te perbera nga rera dhe formohen nga veprimi I forces se eres ne shkretetirat e bregdetet ranore si dunat , por kodrat e reres kane formen e draprit .
Valëzimet vërehen në vende të rrafështa prej rëre nuk kanë ngritje të mëdha. Ato formohen zakonishtë në plazhe dhe në shkretira kur fryjene era të lehta.
Projekt ne lidhje me perdorimin e elektromagneteve (e-mag) ne teknologji.
Skema dhe skicime te elektromagneteve .
Temat qe trajtohen :
1.C'jane elektromagnetet ?
2. Ku perdoren ato ne teknologji?
3. Disa fusha te tjera te perdorimit te e-mag ne teknologji.
4. Foto / Skema te elektromagneteve
ose ndertimit te pajisjeve teknologjike me e-mag.
Lenda: Fizike
"PERDORIMI I E-MAG NE TEKNOLOGJI"
Forcat endogjene dhe ekzogjene!!!
Procest gjeologjike endogjene quhen ato procese të cilat shkaktohen nga forcat e brendshme të Tokës dhe që ndodhin kryesisht brenda saj, por që shfaqen shpesh edhe në sipërfaqe të Tokës. Në këto procese përmendim: magmatizmin, sizmicitetin tërmetet, lëvizjet tektonike të kores së Tokës dhe metamorfizmin.
Procese gjologjike ekzogjene quhen ato procese që lindin nga faktorët e jashtëm, kryesisht për llogari të energjisë diellore dhe zhvillohen në sipërfaqe të Tokës ose afër saj në thellësi të vogla.
Në këto procese hyjnë: tjetërsimi prishja fizike e kimike e shkëmbinjëve, proceset që lidhen me veprimtarinë e ujërave rrjedhëse sipërfaqësore, të ujërave nëntokësore, të deteve e liqeneve, të erës, të akullnajave etj.
#MesueseAurela
Ngrohja globale i referohet rritjes së temperaturës në planetin Tokë në një periudhë të caktuar. Një tjetër kuptim i ngrohjes globale është ai i një hipoteze sipas të cilës ngrohja e Tokës vjen si pasojë e përdorimit nga njeriu të lëndëve fosile.
Ndryshimet klimatike në Tokë kanë ndodhur me cikle të caktuara gjatë gjithë historisë së planetit, përfshirë ardhjen dhe largimin e akullnajave në epokat e akullta përkatëse.
Era është një dukuri natyrore që përbehet nga lëvizja e rregullt, pothuajse e rrafshët, e masës ajrore të shkaktuar nga trysnia mes dy pikash të atmosferës . Studimi i veprimtarise të Eres ka rëndësi të madhe, pasi era me fuqine e vet luan një rol të madh në formimin e formave të larmishme relievore në siperfqen e Tokes. Era si faktor i jashtëm vepron në vazhdimësi që nga periudhat e hershme gjeologjike e deri më tani duke krijuar forma të ndryshme në sipërfaqen e tokës ,I ndryshon formen shkembinjeve etj .
Retë më të shpejta janë në lartësitë prej 10.000 - 18.000 metra mbi nivelin e detit dhe shpejtësinë e lëvizjes së tyre mund ta arrijnë në 400 km/h.
Arsyeja që në atë lartësi mund të arrihet një shpejtësi e lartë është se retë përbëhen nga kristalet e akullta dhe pikat e ujit që bien ngadalë nëpërmjet ajrit. Për shkak të fërkimit me sipërfaqen e Tokës, sa më e madhe të jetë lartësia era rrit shpejtësinë e saj. Në një lartësi prej 100 metra, shpejtësia e erës rritet dy herë më shumë në krahasim me shpejtësinë që era e ka në lartësi prej 2 metra. Kjo, gjithashtu do të thotë se retë lëvizin më shpejtë nëse janë më larg nga sipërfaqja e tokës.
Retë më të shpejta i gjejmë në pjesët e larta të troposferës. Arsyeja për këtë janë rrymat e ashtuquajtura 'jet stream', që lindin si pasojë e temperaturave të ndryshme në mes të shtresave të ajrit. Këto rryma shpesh arrijnë shpejtësinë prej 200 km/h, por gjithashtu mund lëvizin në një shpejtësi prej 400 km/h.
Puna kryesore e erës varet nga shpejtësia e saj , sa më e madhe shpejtësia aq më e madhe është forca shkatërruse .Veprimi eolik më së shumti vepron në viset e zhveshura (shkretirat) pastaj ne faqet e maleve të larta, në brigjet e lumejve ,detrave apo edhe në vendet qe janë të ekspozuara ndaj erërave .
Deflacioni-kuptojmë punën fryerëse që bën era me forcën e saj në shkëmbinjët duke ia larguar materialin e imët që i mbulon(zhveshjen e shkëmbinjëve)
Korazioni- kuptojmë punën goditëse që bën era mbi shkëmbit krahas forces goditëse te saj dhe materialet grimcore
Era bën një punë të madhe transportuese dhe depozituese.Kjo veprimtari varet kryesisht nga shpejtësia e saj dhe nga sasia e materialit të shkrifte që ngrihet dhe transportohet nga era .Materiali që më së shpeshti transportohet nga era është kokrrizat e rërës.
Dunat jane kodra te perbera nga rera qe formohen nga veprimi I forces se eres ne shkretetirat e bregdetet ranore .
Barkhanet jane kodra te perbera nga rera dhe formohen nga veprimi I forces se eres ne shkretetirat e bregdetet ranore si dunat , por kodrat e reres kane formen e draprit .
Valëzimet vërehen në vende të rrafështa prej rëre nuk kanë ngritje të mëdha. Ato formohen zakonishtë në plazhe dhe në shkretira kur fryjene era të lehta.
Projekt ne lidhje me perdorimin e elektromagneteve (e-mag) ne teknologji.
Skema dhe skicime te elektromagneteve .
Temat qe trajtohen :
1.C'jane elektromagnetet ?
2. Ku perdoren ato ne teknologji?
3. Disa fusha te tjera te perdorimit te e-mag ne teknologji.
4. Foto / Skema te elektromagneteve
ose ndertimit te pajisjeve teknologjike me e-mag.
Lenda: Fizike
"PERDORIMI I E-MAG NE TEKNOLOGJI"
Forcat endogjene dhe ekzogjene!!!
Procest gjeologjike endogjene quhen ato procese të cilat shkaktohen nga forcat e brendshme të Tokës dhe që ndodhin kryesisht brenda saj, por që shfaqen shpesh edhe në sipërfaqe të Tokës. Në këto procese përmendim: magmatizmin, sizmicitetin tërmetet, lëvizjet tektonike të kores së Tokës dhe metamorfizmin.
Procese gjologjike ekzogjene quhen ato procese që lindin nga faktorët e jashtëm, kryesisht për llogari të energjisë diellore dhe zhvillohen në sipërfaqe të Tokës ose afër saj në thellësi të vogla.
Në këto procese hyjnë: tjetërsimi prishja fizike e kimike e shkëmbinjëve, proceset që lidhen me veprimtarinë e ujërave rrjedhëse sipërfaqësore, të ujërave nëntokësore, të deteve e liqeneve, të erës, të akullnajave etj.
#MesueseAurela
Electricitet nga Dielli
Potenciali i Energjise diellore
Orientimi i kolektorëve ne vendin tone
Panele diellore te vendosura ne Gjirokaster
Panela Diellorë = Fuqi Diellore
Avantazhet dhe disavantazhet e energjisë diellore
Te kuptojme se mjedisi natyror ose natyra eshte kushti baze per jetesen,mireqenien,shendetin dhe jeten kulturore te njeriut dhe se ajo eshte e pasur me resurse (burime) te shumta.
Te dallojme resurset natyrore te perteritshme e jo te perteritshme dhe te kuptojme rolin qe luajne ato.
Te shpjegojme pasojat qe lindin nga shfrytezimi pa kriter I resurseve natyrore te perteritshme e jo te perteritshme .
Te shpjegojme pasojat qe lindinper shendetin e njeriut ne boten organike nga ndotja e ajrit,ujit dhe tokave.
Te analizojme demet qe shkaktohen si pasoje e urbanizimit dhe zhvillimit te industrise e transportit.
Te kuptojme se natyra dhe resurset e saj duhen respektuar e mbrojtur nga ndotja dhe shkaterrimi.
Te edukohemi per t’u bere aktiviste ne mbrojtjen e natyres.
#MesueseAurela
Klima dhe ndertesa - Koncepte bazë
Lagështira, Rreshjet dhe Ndryshimet Sezonale
Klima Urbane
Konditat projektuese të brendëshme
Parashikimi i komfortit termike
Zona e konditave të Brendëshme të Projektimit
PARAMETRAT QË INFLUENCOJNË NË NGARKESËN TERMIKE TË NDËRTESAVE,
Konservimi i energjisë
Humbjet e nxehtësisë
Humbjet me trasmetim nxehtësie nga strukturat rrethuese
Llogaritja për shtimin e nxehtësie për shërbim jo të vazhdueshëm
NGROHJA E NDËRTESAVE
KAPITULLI 1
KLIMA DHE MBROJTJA TERMIKE E NDËRTESËS
"Moti" është një bashkësi kushtesh atmosferike, që mbizotërojnë në një vënd dhe në kohë të caktuar. "Klima" është përgjithësimi në kohë i kushteve të motit të evidentuara në një vënd të caktuar gjeografik. Në nivel botëror ekzistojnë klima të ndryshme, të cilat krijohen si rezultat i ndikimit të nxehtësisë diellore dhe emetimit uniform të nxehtësisë nga toka.
1. ENERGJIA. BURIMET E ENERGJISE.
OBJEKTIVAT:
- Ç’KUPTOJMË ME MADHESINË FIZIKE, ENERGJI?
- CILAT JANË FORMAT BAZË TË ENERGJISË?
- CILAT JANË DY FORMAT E SHNDËRRIMIT TË ENERGJISË?
2. ENERGJIA:
Energjia është aftësia e një sistemi për të kryer punë.
FORMAT E ENERGJISE:
Energjia kinetike lidhet me lëvizjen e sistemit ose të pjesëve përbërëse të tij.
Energjia potenciale lidhet me bashkëveprimin e pjesëve të sistemit.
FORMAT E SHNDERRIMIT TE ENERGJISE:
Puna (A) vlerëson shndërrimin e energjisë makroskopike të një sistemi në energji
makroskopike ose mikroskopike të një sistemi tjetër dhe anasjelltas.
Nxehtësia (Q) vlerëson shndërrimin e energjisë mikroskopike po në energji
mikroskopike, ashtu edhe në energji mikroskopike.
3. LLOJET E NDRYSHE TE ENERGJISE
Energjia Kimike.
Energjia Elektrike.
Energjia e Erës.
Energjia Termale.
Energjia Diellore.
Energjia Bërthamore (nga ndarja e atomit).
4. ROLI I ENERGJISE NE AKTIVITETIN NJEREZOR
Energjia Kimike
Ushqimi na jep energjinë e nevojshme per të cilën ka nevojë qeliza që të funksionojë. Ajo është energjia që
ndodhet në lidhjet që bashkojnë mes tyre atomet që formojnë molekulat e ushqimeve, e quajtur Energji
Kimike. Të gjitha substancat me të cilat ushqehemi, qofshin ato qe vijnë nga kafshët apo bimet përmbajnë
energji kimike që shfaqet si flakë dhe nxehtësi kur digjen ushqimet. Energjia që mund të përdoret nga qelizat
përmbahet në molekulën e një sheqeri te thjeshtë, glukozës. Reaksioni i djegies se glukozës, që në qeliza
çliron energjinë e nevojshme për veprimtarinë e tyre, quhet frymemarrje qelizore. Fotosinteza është procesi
me anë të të cilit bimët përdorin energjinë e diellit për të prodhuar oksigjen, duke u nisur nga CO2 dhe nga
H2O, molekula organike te pasura me energji kimike si glukoza. Energjia kimike është energjia e rezervuar në
lidhjet ndërmjet atomeve ose molekulave të lëndës. Kjo energji çlirohet,për shembull, në trajtën e energjisë
termike gjatë djegies së lëndëve të ndryshme.
Energjia Bërthamore
Energjia bërthamore është një burim i cmuar që mund të përdorim për të evituar degradimin e mëtejshëm të
planetit, dhe për të mbuluar nevojat me energji të një popullsie gjithnjë në rritje dhe përbën një rrezik serioz
si për njerëzimin ashtu edhe për planetin Tokë.
5. Energjia Elektrike
Është një formë energjie e përftuar nga energjia elektrike potenciale.
Energjia Diellore (solare)
Energjia e Erës
Energjia Termale
Mbështet pothuaj të gjithë jetën në tokë nëpërmjet fotosintezës që nga shfaqja e organizmit të parë. Njerëzit e
përdorin energjinë diellore për ndriçim, ngrohtësi, rritjen e të korrave dhe për shndërrimin e fuqisë diellore në
energji elektrike. Nxehtësia e krijuar nga dielli përcakton klimën (moti) dhe ndërrimin e stinëve në tokë.
Nxirret nga rrjedha e ajrit duke përdorur turbinat e erës apo velat për të prodhuar energji mekanike ose elektrike.
Mullinjtë e erës janë përdorur për fuqinë e tyre mekanike, pompat e erës për pompimin e ujit, dhe velat për të
lëvizur anijet. Energjia e erës si një alternativë e karburanteve fosile, është e bollshme, e ripërtëritshme, e
shpërndarë gjerësisht, e pastër, nuk prodhon emetimet e gazit serrë gjatë operacionit, dhe përdor shumë pak tokë.
Efektet në mjedis janë shumë më pak problematike se ato të burimeve të energjisë jo-ripërtëritshme.
Në termodinamike energjia termale I referohet energjisë së brendshme, I pranishëm në një sistem për shkak të
temperatures së tij.
6. NGROHJA GLOBALE & EFEKTI SERE
Ngrohja globale është rritja e temperaturës mesatare afër sipërfaqes së Tokës dhe oqeaneve
që nga gjysma e shekullit të 20-të e në vazhdim. Temperatura e globit është rritur me 0,74 ±
0,18 °C gjatë 100 vjetëve deri në fund të vitit 2005. Grupi Ndërqeveritar i ndryshimit të klimës
(IPCC) konkludoi që rritja e temperaturës qysh në mes të shekullit të 20-të është rezultat i rritjes
së koncentrimit të gazit të efektit serrë. Fenomeni natyral i tillë si variacioni diellor dhe vullkanet
kishin një efekt të vogël ngrohjeje nga kohët para industriale te viteve 1950 dhe një efekt te
vogël freskues nga viti 1950 e në vazhdim. Këto konkluzione bazë kanë qenë konstatuar nga të
paktën 30 shoqata shkencëtarësh dhe akademi shkencash duke përfshirë të gjithë akademitë
kombëtare të shkencës në shumicën e vendeve të industrializuara. Ndërsa individë shkencëtarë
kanë theksuar mos aprovimin me këto gjetje, shumica dërmuese e shkencëtarëve punuan mbi
marrëveshjen e ndryshimit të klimës mbi bazën e konkluzioneve kryesore të IPCC.
Efekti serë
Në pranverën e hershme temperaturat e ajrit, veçanërisht natën janë të ulëta. Nëse e masim
temperaturën e ajrit në brendësi të serrës do të shohim se ajo është shumë më e lartë se jashtë
serrës. Kjo dukuri ngjan për arsye se serra funksionon si një ventil njëkrahesh. Mbulesa e serrës
gjatë ditës lejon depërtimin e rrezeve të diellit, mirëpo nxehtësinë e krijuar brenda serrës e ruan
dhe kështu nuk e lejon të dalë jashtë. Një proces i ngjashëm zhvillohet edhe në planet dhe në
atmosferën e tokës. Siç dihet dielli bën ngrohjen e sipërfaqes së tokës dhe vazhdimisht nxehtësia
rrezaton në drejtim të atmosferës duke dashur ta lëshojë atë. Në sajë të pranisë së disa gazrave
në atmosferë siç janë dioksidi i karbonit, avulli i ujit dhe metani pengohet shpërndarja e
tërësishme e nxehtësisë prej tokës në gjithësi. Ky proces i ngrohjes së atmosferës është i njohur
si efekt i serrës. Sikur të mos ishte ky proces, toka do të ishte shumë më e ftohtë.
7. KURSIMI I ENERGJISE
Për të kontribuar në pakësimin e konsumit të energjisë dhe rrjedhimisht në
ngadalësimin e faktorëve që sjellin ngrohjen globale, gjithsecili prej nesh mund t’ia
nisë nga shtëpia e tij. Më poshtë do të rëndisim disa mënyra për të kursyer energjinë
në shtëpi. Kjo do të thotë se do të harxhoni më pak energji dhe do të paguani më pak
para.
Ndryshoni llambat e zakonshme duke vendosni llamba ekologjike. Një ndër mënyrat
më të thjeshta për të zvogëluar konsumin e energjisë elektrike është të zëvendësoni
llambat e zakonshme me ato ekonomike. Në Shqipëri ka filluar prej vitesh tregtimi i
llambave të tilla, madje edhe llambat fluoreshente. Konsumojnë pak energji dhe janë
të madhësive të ndryshme , 12 herë më afatgjata se ato të zakonshmet.
8. DISA KOMPONENTE PER KURSIMIN E ENERGJISE
Frigoriferi.
Ky elektroshtepiak kaq i domosdoshem për ne, është një nga konsumatoret më të
medhenj të energjise. Konsumon edhe me shumë së kondicioneri. Prandaj
keshillohet që dera e tij të mos qëndrojë për një kohë shumë të gjatë e hapur, të
mos vendosen gjera të ngrohta në frigorifer dhe të mos lejohet formimi i akullit në
pjesën e pasme të tij. Gjithashtu, nëse jeni në kërkim të një frigoriferi te ri, kini
parasysh diçka: sa më i madh frigoriferi, aq me shumë harxhon.
Kondicioneri.
Shumë i nevojshem ne ambientet familjare, sidomos gjatë diteve të nxehta të
verës. Këshillohet që, në verë, temperatura e kondicionerit të qëndrojë stabël në
25 gradë Celsius, kurse në dimer temperatura perfekte është 20 gradë Celsius.
Gjatë verës keshillohet që të përdoret edhe freskuesja, në mënyrë që ajri i ftohtë
të shpërndahet në të gjithë dhomën.
Televizori.
TV Plazma janë konsumatoret me të mëdhenj të energjisë, prandaj nese doni të
kurseni, zgjidhni një LCD. Por ndryshimi qëndron edhe tek madhësia, prandaj
midis një 32” dhe një 55”, zgjidhni të parin.
Kompjuteri.
Fikeni kompjuterin nëse nuk do e përdorni për më shumë se 20 min. Reduktoni
kontrastin dhendriçimin e ekranit. Ndërroje desktop-in për një lap-top, sepse
harxhon më pak energji. Ndërroje ekranin e vjetër të kompjuterit me një LCD, për
të njëjtën arsye.
9. BURIMET E RINOVUESHME DHE TE PARINOVUESHME
Burimet e rinovueshme janë gjitha burimet që lidhen me rrezatimin e Diellit,
si dritor ashtu edhe termik të tij, janë burime të rinovueshme. Tek burimet e
parinovueshme hyjnë si: energjia diellore, energjia hidrike, energjia e baticave e
zbaticave, energjia e erës. Në këtë grup të burimeve të rinovueshme hyn edhe
energjia gjeotermike, që është energjia që çlirohet drejt nga Toka në formë avulli.
Burimet e parinovueshme janë lëndët djegëse si qymyri, nafta, gazi natyral,
janë formuar përgjatë miliona vjetësh nga dekompozimi i bimëve. Në shkallë
botërore, rreth 90% e energjisë që përdoret prodhohet nga lëndët djegëse.
Vlerësimet tregojnë se rezervat e shfrytëzueshme tokësore të lëndës djegëse janë
shumë të kufizuara; ato mund të mjaftojnë mbase edhe për një shekull apo disa
dhjetëra vjeçarë. Kjo i bën këto burime të parinovueshme.
10. ”
“
Projekt në Fizikë “ Energjia dhe Burimet e Energjisë ”
Punoi: Klajdi Proko
Klasa: XII
D