Computational thinking is - als onderdeel van digitale geletterdheid - een van de 21e eeuwse vaardigheden die een plek zouden moeten krijgen in het onderwijs (Thijs, Fisser & van der Hoeven, 2014). Computational thinking is een verzameling van denkprocessen waarbij probleemformulering, gegevensorganisatie, -analyse en -representatie worden gebruikt voor het oplossen van problemen met behulp van ICT-technieken en -gereedschappen. Het doel is het (her)formuleren van problemen op een zodanige manier dat het mogelijk wordt om een computer of andere technologieën te gebruiken om het probleem op te lossen. Het gaat hierbij om een combinatie van onder meer probleemoplosvaardigheden en programmeren, maar ook om het vermogen om te gaan met open problemen, het kunnen communiceren en samen te werken om een gezamenlijk doel te bereiken en het hebben van doorzettingsvermogen bij lastige en open problemen. Tijdens dit symposium wordt computational thinking verder toegelicht, zowel vanuit de literatuur, vanuit leerplankundig oogpunt als vanuit de praktijk van lerarenopleidingen en scholen.
Digitale vaardigheden horen thuis in de vaste kern van het onderwijs volgens Platform Onderwijs2032. Het gaat daarbij om een combinatie van ICT-(basis)vaardigheden, computational thinking, informatievaardigheden en mediawijsheid. Uit onderzoek blijkt dat er in het huidige Nederlandse curriculum voor basis en voortgezet onderwijs weinig aandacht, richting en stimulans voor de integratie van de 21e eeuwse vaardigheden is. Ook in de praktijk komen de vaardigheden nog weinig doelgericht en structureel aan de orde. Leraren voelen zich onvoldoende toegerust om de vaardigheden vorm te geven in het onderwijs. Dit geldt voor alle 21e eeuwse vaardigheden, maar in het bijzonder voor probleemoplosvaardigheden, creativiteit en digitale geletterdheid. Leraren hebben behoefte aan houvast, vooral in de vorm van professionalisering, lesmateriaal en goede praktijkvoorbeelden. Het afgelopen jaar is gewerkt aan verdere concretiseringen van de vaardigheden in de vorm van beschrijvingen en voorbeeldlesmaterialen. Tijdens deze sessie willen wij graag met lerarenopleiders onderzoeken in hoeverre de huidige uitwerkingen van digitale geletterdheid geschikt zijn voor lerarenopleidingen, op welke manier de materialen aangepast kunnen worden zodat zij een plek kunnen krijgen binnen de lerarenopleidingen (en hier ook daadwerkelijk aan werken tijdens de sessie) en willen we inventariseren welke partners we hier nog meer voor nodig hebben.
21e eeuwse vaardigheden in wetenschap en technologieSaxion
Strijker, a. (2016 10-13) 21e eeuwse vaardigheden in wetenschap en technologie - stand van zaken en toekomstige mogelijkheden. Inspiratiedag Techniekpact, Utrecht.
Tijdens de Conferentie "Techniek en Wetenschap in Oost Nederland" gaf Petra Fisser een overzicht van onderzoek dat binnen het KWTO uitgevoerd is rondom wetenschap en techniek in het basisonderwijs.
Digitale vaardigheden horen thuis in de vaste kern van het onderwijs volgens Platform Onderwijs2032. Het gaat daarbij om een combinatie van ICT-(basis)vaardigheden, computational thinking, informatievaardigheden en mediawijsheid. Uit onderzoek blijkt dat er in het huidige Nederlandse curriculum voor basis en voortgezet onderwijs weinig aandacht, richting en stimulans voor de integratie van de 21e eeuwse vaardigheden is. Ook in de praktijk komen de vaardigheden nog weinig doelgericht en structureel aan de orde. Leraren voelen zich onvoldoende toegerust om de vaardigheden vorm te geven in het onderwijs. Dit geldt voor alle 21e eeuwse vaardigheden, maar in het bijzonder voor probleemoplosvaardigheden, creativiteit en digitale geletterdheid. Leraren hebben behoefte aan houvast, vooral in de vorm van professionalisering, lesmateriaal en goede praktijkvoorbeelden. Het afgelopen jaar is gewerkt aan verdere concretiseringen van de vaardigheden in de vorm van beschrijvingen en voorbeeldlesmaterialen. Tijdens deze sessie willen wij graag met lerarenopleiders onderzoeken in hoeverre de huidige uitwerkingen van digitale geletterdheid geschikt zijn voor lerarenopleidingen, op welke manier de materialen aangepast kunnen worden zodat zij een plek kunnen krijgen binnen de lerarenopleidingen (en hier ook daadwerkelijk aan werken tijdens de sessie) en willen we inventariseren welke partners we hier nog meer voor nodig hebben.
21e eeuwse vaardigheden in wetenschap en technologieSaxion
Strijker, a. (2016 10-13) 21e eeuwse vaardigheden in wetenschap en technologie - stand van zaken en toekomstige mogelijkheden. Inspiratiedag Techniekpact, Utrecht.
Tijdens de Conferentie "Techniek en Wetenschap in Oost Nederland" gaf Petra Fisser een overzicht van onderzoek dat binnen het KWTO uitgevoerd is rondom wetenschap en techniek in het basisonderwijs.
Presentatie gemaakt door de sectie ICT en onderwijs van Hogeschool Utrecht, Instituut Theo Thijssen Amersfoort. Presentatie in het kader van bijeenkomst handelingsgericht werken en het gebruik van ICT hierbij. Bijeenkomst is samen met de sectie Onderwijskskunde en Pedagogiek uitgevoerd.
Presentatie voor het hoorcollege voor derdejaars studenten van de Pabo in Amersfoort. Inhoud: ICT en leervragen, digitaal pesten en visie op ICT en onderwijs. Uitleg TPACK- model. Mogelijkheden van beginnende geletterdheid en ICT. Serious games bij kleuters. Het digibord bij de kleuters. ICT startpagina's.
Presentatie over ICT in de opleiding (Pabo). Gemaakt voor de inhoudelijke lunch aan de collega's van ITT U. Geeft een overzicht van wat we op de pabo in Amersfoort doen aan ICT in het onderwijs. Nadruk ligt in de presentatie op de vraag hoe we studenten TPACK-competent maken.
Op de website van Velov lezen we: “In team dragen we een gezamenlijke verantwoordelijkheid in de opleiding van toekomstige leerkrachten”. Met het thema “Team” willen de organisatoren van Velov de discussie over het belang van samenwerking tussen lerarenopleiders aanzwengelen. Dit symposium richt zich specifiek op “teacher design teams” (TDT) als strategie om lerarenopleiders te professionaliseren. TDTs bieden ruimte aan lerarenopleiders om zich te professionaliseren in een bepaald onderwerp en tegelijk curriculummaterialen te ontwerpen. De vraag is echter hoe dergelijke professionaliseringactiviteiten succesvol geïntegreerd kunnen worden in een lerarenopleiding. Dit symposium bundelt drie studies die elk vanuit een ander perspectief dit vraagstuk bestuderen. In een eerste presentatie worden de bevindingen gerapporteerd uit een Delphi-studie. Deze studie gaat na welke condities van belang zijn voor de implementatie van TDTs voor ICT-integratie in de lerarenopleiding. Een tweede bijdrage richt zich op de uitkomsten van teacher design teams en hoe de processen tijdens de interventie geleid hebben tot nieuwe curriculummaterialen. De derde onderzoeksbijdrage gaat na hoe de participatie van lerarenopleiders aan onderzoekende leergemeenschappen, in samenwerking met leraren, kan bijdrage tot hun eigen professionele ontwikkeling.
Op weg naar meer differentiatie:de inzet van innovatief leermiddelenbeleid V...Stichting VO-content
Volgens Rigter worden leermiddelen verregaand gedigitaliseerd en multimediaal, waar dat meerwaarde heeft. De leermiddelen zullen passen bij de leerstijlen van individuele leerlingen, en inspelen op de behoeften van de maatschappij.
Wat is daarvoor nodig?
De belangrijkste schakel in het leermiddelenlandschap is en blijft de docent, vindt Rigter. “Die moet de regie pakken. Daarnaast heeft hij losse open leereenheden nodig van superkwaliteit: blokjes moeten mooie, afgeronde eenheden zijn die perfect op elkaar passen, zoals de thema's in de Stercollecties. In het tweede deel van de presentatie volgt het praktijkvoorbeeld van de AT-scholen.
Rigter is directeur ICT bij de Verenigde Scholen J.A. Alberdingk Thijm in Hilversum en werkt daarnaast als adviseur bij Stichting VO-content.
Op 24 september 2015 heb ik bij Rutgers (kenniscentrum seksualiteit) een workshop verzorgd over didactiek en e-learning. Dit zijn de slides die ik heb gebruikt.
Studiedag ILS van Hogeschool Arnhem Nijmegen presentatie leren met ictMarijke van Vijfeijken
Een presentatie waarin de samenwerking zichtbaar wordt met lerarenopleiding ILS, Alliantie schoolbestuur voor voortgezet onderwijs en onderzoek iXperium/Centre of Expertise
Presentatie gemaakt door de sectie ICT en onderwijs van Hogeschool Utrecht, Instituut Theo Thijssen Amersfoort. Presentatie in het kader van bijeenkomst handelingsgericht werken en het gebruik van ICT hierbij. Bijeenkomst is samen met de sectie Onderwijskskunde en Pedagogiek uitgevoerd.
Presentatie voor het hoorcollege voor derdejaars studenten van de Pabo in Amersfoort. Inhoud: ICT en leervragen, digitaal pesten en visie op ICT en onderwijs. Uitleg TPACK- model. Mogelijkheden van beginnende geletterdheid en ICT. Serious games bij kleuters. Het digibord bij de kleuters. ICT startpagina's.
Presentatie over ICT in de opleiding (Pabo). Gemaakt voor de inhoudelijke lunch aan de collega's van ITT U. Geeft een overzicht van wat we op de pabo in Amersfoort doen aan ICT in het onderwijs. Nadruk ligt in de presentatie op de vraag hoe we studenten TPACK-competent maken.
Op de website van Velov lezen we: “In team dragen we een gezamenlijke verantwoordelijkheid in de opleiding van toekomstige leerkrachten”. Met het thema “Team” willen de organisatoren van Velov de discussie over het belang van samenwerking tussen lerarenopleiders aanzwengelen. Dit symposium richt zich specifiek op “teacher design teams” (TDT) als strategie om lerarenopleiders te professionaliseren. TDTs bieden ruimte aan lerarenopleiders om zich te professionaliseren in een bepaald onderwerp en tegelijk curriculummaterialen te ontwerpen. De vraag is echter hoe dergelijke professionaliseringactiviteiten succesvol geïntegreerd kunnen worden in een lerarenopleiding. Dit symposium bundelt drie studies die elk vanuit een ander perspectief dit vraagstuk bestuderen. In een eerste presentatie worden de bevindingen gerapporteerd uit een Delphi-studie. Deze studie gaat na welke condities van belang zijn voor de implementatie van TDTs voor ICT-integratie in de lerarenopleiding. Een tweede bijdrage richt zich op de uitkomsten van teacher design teams en hoe de processen tijdens de interventie geleid hebben tot nieuwe curriculummaterialen. De derde onderzoeksbijdrage gaat na hoe de participatie van lerarenopleiders aan onderzoekende leergemeenschappen, in samenwerking met leraren, kan bijdrage tot hun eigen professionele ontwikkeling.
Op weg naar meer differentiatie:de inzet van innovatief leermiddelenbeleid V...Stichting VO-content
Volgens Rigter worden leermiddelen verregaand gedigitaliseerd en multimediaal, waar dat meerwaarde heeft. De leermiddelen zullen passen bij de leerstijlen van individuele leerlingen, en inspelen op de behoeften van de maatschappij.
Wat is daarvoor nodig?
De belangrijkste schakel in het leermiddelenlandschap is en blijft de docent, vindt Rigter. “Die moet de regie pakken. Daarnaast heeft hij losse open leereenheden nodig van superkwaliteit: blokjes moeten mooie, afgeronde eenheden zijn die perfect op elkaar passen, zoals de thema's in de Stercollecties. In het tweede deel van de presentatie volgt het praktijkvoorbeeld van de AT-scholen.
Rigter is directeur ICT bij de Verenigde Scholen J.A. Alberdingk Thijm in Hilversum en werkt daarnaast als adviseur bij Stichting VO-content.
Op 24 september 2015 heb ik bij Rutgers (kenniscentrum seksualiteit) een workshop verzorgd over didactiek en e-learning. Dit zijn de slides die ik heb gebruikt.
Studiedag ILS van Hogeschool Arnhem Nijmegen presentatie leren met ictMarijke van Vijfeijken
Een presentatie waarin de samenwerking zichtbaar wordt met lerarenopleiding ILS, Alliantie schoolbestuur voor voortgezet onderwijs en onderzoek iXperium/Centre of Expertise
'The making of the new Mark Zuckerberg' - Programmeren in het onderwijs - Pau...SURF Events
Woensdag 12 november
Sessieronde 3
Titel: 'The making of the new Mark Zuckerberg' - Programmeren in het onderwijs
Spreker(s): Pauline Maas (4PIP)
Zaal: Diamond II
Essential Plone development tools - Plone conf 2012Kim Chee Leong
Slides for the talk given at Plone Conference 2012. In the following collective package further explaination can be found about the tools discussed: https://github.com/collective/collective.exampledevtools
Presentatie van Petra Fisser en Joke Voogt tijdens de Onderwijs Research Dagen 2010 over een literatuurstudie naar de wetenschappelijke basis van Technological Pedagogical Content Knowledge (TPACK).
Ontwikkeling van onderwijs in 21e-eeuwse vaardigheden en digitale vaardighede...SURF Events
Woensdag 9 november
Sessieronde 2
Titel: Ontwikkeling van onderwijs in 21e-eeuwse vaardigheden en digitale vaardigheden in het bijzonder
Spreker(s): Eugenie Zwanenberg & Cyril Rothkrantz (Veurs Lyceum)
Zaal: Blue Room
Deze presentatie is gegevens tijden de Arduino Workshop. De workshop is georganiseerd door startupkid.nl (een samenwerking van Goldmund, Wyldebeast & Wunderliebe en De Jonge Onderzoekers).
Strijker a (2019 05-17-3) computationeel denken VLEVASaxion
Presentatie voor VLEVA in Brussel over computationeel denken in het curriculum van Nederland. Computational thinking is onderdeel van digitale geletterdheid
SMARTCirculair Hackathon 'Ontwerp de School van de Toekomst'Tanja Nolten
De SMARTCirculair Hackathon voor VO-leerlingen als vliegwiel voor ‘de School van de Toekomst’
VO-scholen gemengde- en nieuwe leerweg (koplopers)
Stichting SMARTCirculair vraagt uw goedkeuring voor het uitrollen van een hackathon programma voor scholen in het voortgezet onderwijs gemengde leerweg als koplopers voor ‘de nieuwe leerweg die schooljaar 2024 – 2025 van start gaat. Het hackathon programma duurt 4 dagen en dient als vliegwiel voor ‘de school van de toekomst’.
Ontwerp ‘de school van de toekomst’
Stichting SMARTCirculair ziet kansen om tweede of derde klas leerlingen VMBO Scholen de school van de toekomst te laten ontwerpen en doorontwikkelen. Daarvoor organiseren we een hackathon met opvolging. Het doel: leerlingenteams buigen zich over een van de drie actuele duurzaamheidsthema’s:
1. Gebouw technisch
Hoe kan het schoolgebouw worden verduurzaamd en vergroend? Het opwekken/besparen van energie door een aanpassing aan het gebouw.
2. Sociaal inclusief
Hoe kunnen we samen met leerlingen, docenten en bestuur pesten voorkomen, stress verminderen, een uitgestoken hand bieden aan (on)zichtbare armoede en een veilig omgeving voor iedereen bieden.
Dit kan door bijvoorbeeld een plan te maken waardoor de kinderen die het niet breed hebben thuis, toch mee kunnen naar bijvoorbeeld een schoolkamp
3. Economie en klimaatbewustwording
Hoe kun je van afgedankte materialen een winstgevend business model maken?
Denk aan inzamelacties van spijkerkleding voor isolatie, kledingruilbeurzen, plastic afval voor recycling, flessendoppen aks grondstof voor de 3D- printer, oude autobanden voor groene gevels ...
De hackathon (ontwerpend en onderzoekend leren) kunnen we inzetten voor grote groepen leerlingen in leerjaar 2 (omdat ze dan nog een profielkeuze moeten maken) of leerjaar 3.
Strijker, a. (2016) minisymposium computational thinkingSaxion
Computational thinking is het procesmatig (her)formuleren van problemen op een zodanige manier dat het mogelijk wordt om met computertechnologie het probleem op te lossen. Het gaat daarbij om een verzameling van denkprocessen waarbij probleemformulering, gegevensorganisatie, -analyse en -representatie worden gebruikt voor het oplossen van problemen met behulp van ICT-technieken en -gereedschappen.
Workshop visieontwikkeling ict en leren zuyd hogeschool publiekWilfredRubens.com
Op 6 oktober 2015 heb ik een workshop gefaciliteerd van medewerkers van de opleiding Facility Management van Zuyd Hogeschool. In deze sessie hebben we een eerste stap gezet in het versterken van het onderwijs met behulp van ICT.
Slideshow used during live session of the OUNL MOOC on Developing Blended Learning. Topic of week 6 was Learning Design, with references to the work of Conole, Laurillard and others. The live session of that week is available on Youtube: http://youtu.be/AO_dxII90Iw and is inserted in this slideshow.
Dinsdag 8 november
Sessieronde 3
Titel: Docentondersteuning op maat
Spreker(s): Marloes Klumpers (Saxion), Bianca van der Aalst (TU Eindhoven), Wiebe Dijkstra (TU Delft), Marald Rouwen (Saxion)
Zaal: Leeuwen I & II
Similar to Computational Thinking - Symposium (20)
2014-03-20 Fisser Strijker Muller SITE PLD3Petra Fisser
The opportunities for adaptive and personalized learning are promising. The project "Linked Data", which was carried out in 2013, combines the common core curriculum for several subjects, the items from the national final secondary school examinations and its test and item analysis (TIA), and the learning materials from several educational publishers and open educational resources. A web-based tool was developed in which the linked data can be shown graphically in relation to examination scores from students who practice their knowledge and skills on previous examinations. The study examines whether the web-based tool with the linked data results in a) a sufficient overview for the teachers and students of how the students scored, b) if this leads to actions by the teachers to give more personalized and adaptive guidance, and c) if this offers the students support to work independently on their personalized learning path.
Symposium on TPACK at SITE 2014
TPACK is recognized by many as a useful conceptual framework to help define the knowledge base teachers’ need to know to effectively integrate technology in their educational practice. However, determining whether teachers indeed have developed the knowledge and skills required for effective technology integration – or in short whether they have developed TPACK – is a much more complicated issue. This symposium discusses how artifacts are being used in assessing pre-service and practicing teachers technology integration competencies. TPACK calls for coherence between content, pedagogy and technology. The assumption is that having TPACK also implies teachers’ being able to demonstrate technology integration competencies. This assumption implies a fit between (pre-service) teachers’ TPACK (often measured through self-report instruments) and the artifacts they produce.
In this symposium we discuss how different kinds of artifacts, e.g. lesson plans and lesson practice as demonstrated in video clips can be used as an indicator of a teacher’s technology integration competencies. In this symposium we discuss different artifacts (pre-service) teachers produce in order to demonstrate that they have TPACK. In the symposium different artifacts will be discussed, such as lesson plans and video clips that show technology use in classroom practice. The symposium deals with the potential and restrictions of artifacts as indicator for technology integration, the assessment of artifacts and the relation with other TPACK measures, such as the TPACK survey from Schmidt et al. (2010). Examples from different educational contexts will be presented and discussed.
Workshop Integratie van ICT in natuur- en techniekonderwijsPetra Fisser
Twente’s got Talent.. Integratie van ICT in natuur- en techniekonderwijs
In deze workshop:
- Zelf ervaren hoe het is om te werken in een DOT
- Wat we normaal in 8 a 10 bijeenkomsten van 3 uur doen in 1 uur doorlopen aan de hand van ADDIE
Capacity building for 21st century learning in secondary schools in AfricaPetra Fisser
This symposium brings together researchers who are evaluating ICT-integration in developing countries. The variety of the studies addresses many of the current issues related to the processes of and capacity building for ICT-integration. The contributors to the symposium will be invited to focus on the consequences of their study with respect to professional development and policy making. This relation fits into the conference theme “Excellence of teachers? Practice, policy, research”. The discussion will focus on the challenges and opportunities inherent in understanding how to prepare schools in developing countries for capacity building in the field of educational ICT use.
Symposium at the 24th Annual International Conference of the Society for Information Technology & Teacher Education, 27 March 2013.
This symposium discusses several ways in which (pre-service) teachers‟ TPACK can be measured. The first two studies unravel the TPACK survey (Schmidt et al., 2009), a self-report instrument to determine TPACK, and try to revalidate the survey in two different pre-service teacher education contexts: The US and the Netherlands. The third study triangulates findings from the TPACK survey with other instruments to better understand teachers‟ development of TPACK that resulted from teachers‟ collaborative design of technology integrated lessons. The last contribution focuses on measuring transfer of TPACK, as it studies how beginning teachers, who had TPACK training during their pre-service education, demonstrated TPACK in their practice. Similarities and differences in the ways TPACK were measured and its implications will be discussed.
2013-03-26 Learning vocabulary through a serious gamePetra Fisser
This study explored the effect of a serious game on the vocabulary of K4-6 students in primary education. 206 students and 10 teachers used the serious game ‘Word Score 2’ during vocabulary lessons in three different conditions: (a) online game and vocabulary instruction, (b) online game only, and (c) paper game and vocabulary instruction. In every condition students’ vocabulary was tested before, directly after and four weeks after the lessons took place. Additionally a student questionnaire and teacher interview regarding their experiences has been employed. Results show a significant learning effect for conditions in which teachers used vocabulary instruction additional to the game (both paper and digital). Comparison between the three conditions showed the highest learning effect on both the post- and retention test was achieved by students that played the online game and received the corresponding instruction. Teachers were excited about students’ performance and enthusiasm. All teachers thought Word Score 2 fit their usual program and would be willing to replace the conventional vocabulary method.
Presentation about TPACK for the teacher preparation program in Shell, Ecuador. With acknowledgements to Natalie Paraja Roblin for the Spanish translation.
The Roundtable is about Word Score, a serious game designed to increase the vocabulary of pupils in upper primary school in the Netherlands. Word Score was used during a national project called Educational Time Extension, in which class time is extended outside scho...ol hours with the aim of increasing learning results of under-performing pupils. The study showed that the use of Word Score can be used effectively during Educational Time Extension. The vocabulary of the pupils who played the game significantly increased. The experiences of both pupils and teachers were very positive. The pupils liked to play Word Score and the teachers were very enthusiastic about the game and the results of the pupils.
Meaningful use of ICT in education requires teachers to develop knowledge and skills that enables them to integrate ICT with a suitable pedagogical approach for teaching specific subject matter in a certain context. Koehler & Mishra (2008) introduced Technological Pedagogical Content Knowledge as a conceptual framework to describe the knowledge base teachers need for effective teaching with technology. This symposium aims to present successful strategies to develop Technological Pedagogical Content Knowledge (TPACK) as emerged from several studies in different countries around the world. Based on the studies, and a further in-depth analysis of the data we tried to further uncover the conceptual understanding and the empirical validation of the TPACK framework. Active collaboration of teachers seems to be an effective way to develop TPACK, but the question remains how TPACK as a conceptual framework can be understood.
Rondetafelbijeenkomst tijdens de ORD 2011 met presentatie van onderzoeksresultaten tot nu toe rondom het ontwikkelen van TPACK door middel van docentontwerpteams en het meten van TPACK.
Teachers’ beliefs, practices and attitudes are important for understanding and improving educational processes, because they are closely linked to teachers’ challenges in their daily professional life. Self-efficacy (Bandura, 1977) seems to play a major role in this. In this study we look at teachers' self-efficacy towards the domain of science education and towards technology integration in this domain. Since most students who enter pre-service elementary school training in the Netherlands graduated from secondary school without science-related courses, many lack any foundational science knowledge. This contributes to their (absence of) confidence to teach science, and it also delimits their science-teaching related PCK. In a recent study Fisser, Ormel and Velthuis (submitted) measured teachers' beliefs, attitudes and self-efficacy in relation to science education in primary education, based on a Dutch version of the Science Teaching Efficacy Belief Instrument (STEBI) (Riggs & Enochs, 1990). The results for the pre-service teachers showed that the more pre-service teachers have the opportunity to experience actual teaching in the science domain, the higher the sense of self-efficacy is. Combining science education with technology integration offers even more challenges for teachers. Measuring teachers’ self-efficacy towards technology integration will be done by using a Dutch version of the TPACK survey (Schmidt et al., 2009). This survey will be complimented with the STEBI survey and, because the TPACK survey does not take into account teachers’ beliefs and attitudes towards technology, questions related to the attitude of teachers towards using technology in education will be added. The combined TPACK-STEBI survey will be distributed to Dutch pre-service primary education students and the results will be presented at the SITE symposium.
The TPACK framework has been used to prepare prospective science teachers at the Public Authority of Applied Education and Training (PAAET) in Kuwait for technology integration in education. Prospective science teachers worked in teams to design a technological solution for a pedagogical problem that teachers usually face. Prospective science teachers were separated in two groups. The first group was coached by technology, pedagogy, and content experts (human support condition). The second group (blended support condition) was supported by using a blended approach, by which they had access to an online portal with different tutorials and examples and they also had the opportunity to meet with the technology, pedagogy and content experts whenever needed. From the literature there is strong evidence that a positive teacher attitude towards technology plays a critical role in the success of the technology integration process, but only a positive attitude to use technology in education is pointless if it is not supported with the necessary skills to use technology (Christensen & Knezek, 2008). In a pre-test post test design data were collected of prospective science teachers’ attitude toward ICT, their ICT skills, and their TPACK. The study showed that the attitude towards ICT, Technological Knowledge (TK) and technological skills were increased. This implies that the prospective teachers became more competent and confident in using technology. It was also found that there was significant growth in TPACK. However, it was found that the blended support condition had a higher increase in their Technological Knowledge (TK) and Technological Pedagogical Knowledge (TPK), and their attitude toward computer as a tool for productivity and enjoyment compared to the human support condition. This indicates that the blended approach for supporting design teams could be a suitable method to enhance the development of TPACK.
Taaltreffers (“Word Score”) is an online serious game intended to increase the vocabulary of pupils in primary schools in the 10-12 age range. The game and the additional materials are designed with the model of Verhallen and Verhallen, in which words are presented in four stages: activating previous knowledge, explaining new words, consolidating new words and testing if the words are part of the daily vocabulary. The game has been piloted at ten schools and the evaluation shows that the vocabulary of the students has increased significantly after playing the game.
21st Century Skills & TPACK (Workshop)Petra Fisser
Tijdens een conferentie van de Poolse Centre for education development gaf Petra Fisser een workshop over competenties die leraren nodig hebben om hun leerlingen voor te bereiden op leren en werken in de 21e eeuw, waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor de integratie van ict in het onderwijs. Daarbij werden 21st century skills gekoppeld aan het TPACK model.
21st Century Skills & TPACK (English version)Petra Fisser
Tijdens een conferentie van de Poolse Centre for education development gaf Petra Fisser een keynote presentatie over competenties die leraren nodig hebben om hun leerlingen voor te bereiden op leren en werken in de 21e eeuw, waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor de integratie van ict in het onderwijs. Daarbij werden 21st century skills gekoppeld aan het TPACK model.
Op de ADEF ICT conferentie van 9 december 2010 verzorgde Petra Fisser een workshop over TPACK. Tijdens deze workshop leerden de deelnemers onder andere door middel van een spel een keuze voor digitale middelen te maken, waarbij de vak(-didactiek) centraal stond. Daarnaast werd er gediscussieerd over de relatie tussen TPACK en de Kennisbasis ICT.
1. SLO ● nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling
Symposium computational thinking:
leerlingen, leraren (in opleiding)
en lerarenopleiders als
probleemoplossers
met behulp van de computer
VELON Congres, Brussel, 5 februari 2016
Petra Fisser, Allard Strijker, Gerard Dummer, Nicole van Aar,
Remco Pijpers, Joke Voogt & Monique van der Hoeven
SLO, Hogeschool Utrecht, Hogeschool Windesheim,
Kennisnet, Universiteit van Amsterdam
2. Symposium computational thinking
Voorzitter: Monique van der Hoeven, nationaal expertisecentrum
leerplanontwikkeling (SLO)
Presentaties:
• Petra Fisser & Allard Strijker, nationaal expertisecentrum
leerplanontwikkeling (SLO)
• Gerard Dummer, Hogeschool Utrecht
• Nicole van Aar-Heinsman, Hogeschool Windesheim
• Remco Pijpers, Stichting Kennisnet
Discussiant: Joke Voogt, Universiteit van Amsterdam
3. SLO ● nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling
Computational thinking
in het kader van
21e eeuwse vaardigheden
Petra Fisser, Allard Strijker
VELON Congres
Brussel, 5 februari 2016
4. Computational thinking
• Wing (2006):
– denken als een informaticus, nuttig voor iedereen
– denken in stappen, ordenen van informatie, besef van
volgordelijkheden en het modelleren van gegevens
• Polya (1945): alledaagse problemen op een gedisciplineerde
manier aanpakken door op te delen in kleinere problemen
• Papert (1980; 1991):
– bijdrage van LOGO als programmeertaal aan het ontwikkelen van
probleemoplosvaardigheden
– niet alleen instrumentele (programmeer) vaardigheden te
ontwikkelen, maar daardoor ook in staat om op een hoger
conceptueel niveau te denken, in verschillende inhoudsdomeinen
5. Computational thinking
• Resultaten van studies naar LOGO en de transfer naar
probleemoplosvaardigheden geven echter geen uitsluitsel of
deze ideeën waargemaakt kunnen worden!
• Transfer van programmeren naar bredere
probleemoplosvaardigheden gebeurt niet alleen door
programmeren te oefenen
• Leerlingen kunnen deze transfer alleen maken als zij begeleid
worden bij het reflecteren op de vaardigheden die zij leren
tijdens het programmeren en de manier waarop zij deze
vaardigheden in andere contexten kunnen toepassen
(Salomon & Perkins, 1989).
6. Computational thinking
• Computational thinking: programmeren, coderen
of in een breder kader?
• Programmeren / coderen: in NL
nu alleen in havo/vwo keuzevak informatica
• Breder kader: 21e eeuwse vaardigheden
http://onsonderwijs2032.nl/
http://www.knaw.nl/
7. 21e eeuwse vaardigheden
• Maar: 21e eeuwse vaardigheden
komen nog weinig structureel en
doelgericht aan de orde
• leraren hebben meer
houvast nodig
• Inbedden in bestaande leergebieden meest
kansrijke optie
http://www.slo.nl/toekomstgerichtonderwijs
http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/
8. Digitale geletterdheid
• Digitale geletterdheid is het geheel van ICT-
(basis)vaardigheden, informatievaardigheden, mediawijsheid
en computational thinking
– kunnen omgaan met ICT
– bewust, actief en kritisch omgaan met media
– zoeken, selecteren, verwerken en gebruiken van relevante informatie
– het (her)formuleren van problemen zodat ze op te lossen zijn met de
computer
http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/
9.
10.
11. Computational thinking in het onderwijs
• Project 21e eeuwse vaardigheden
• Concretisering van computational thinking als een van de
vaardigheden
– definitie & beschrijving
– voorbeeldmatig leerplankader (inhouden en doelen)
– Voorbeeldmaterialen
• Evaluatie van concretisering met klankbordgroepen
– Scholen
– Lerarenopleidingen
– Uitgevers & onderwijsondersteuners
– Vakcollega's
http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/
12. Computational thinking in het onderwijs
• Het (her)formuleren van problemen zodat ze op te lossen zijn
met de computer
– Gegevens logisch organiseren en analyseren
– Gegevens representeren door middel van abstracties zoals modellen
en simulaties
– Het oplossen mogelijk te maken door algoritmisch te denken
(denken in een reeks geordende stappen)
– Identificeren, analyseren en implementeren van mogelijke
oplossingen met als doel het vinden van de meest efficiënte en
effectieve combinatie van stappen en hulpmiddelen
– Generaliseren en overbrengen (transfer) van dit proces van
probleem oplossen naar een breed scala van problemen in andere
leerdomeinen
http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/
13. Computational thinking in het onderwijs
• En daarnaast
– Vertrouwen in omgaan met complexiteit
– Doorzettingsvermogen in het werken met moeilijke problemen
– Vermogen om om te gaan met ambiguïteit
– Vermogen om om te gaan met open problemen
– Vermogen om met anderen te communiceren en samenwerken om
een gezamenlijke doel of oplossing te bereiken
http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/
15. Hoe verder?
• Implementatie van de uitwerkingen van computational thinking
(en de andere vaardigheden)
• Gevoed door (internationale) literatuur en door ideeën en
ervaringen van scholen
• In samenwerking met lerarenopleidingen?
• Zie ook:
http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/
en
http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/21e-eeuwse-vaardigheden
http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/
17. Wat komt aan bod?
• Kader vanuit de Pabo
• Computational Thinking
• Ontwerpend Leren 2.0
• Voorbeelden
18. Kader vanuit de Pabo
Wetenschap en Technologie is een manier van
kijken naar de wereld. Dit begint bij
verwondering: waarom is de wereld zoals zij is?
Vanuit die attitude komen vragen op of worden
problemen gesignaleerd. De zoektocht naar
antwoorden op die vragen en problemen leidt
tot oplossingen in de vorm van kennis en/of
producten. Deze oplossingen zijn tegelijk weer
uitgangspunt voor nieuwe vragen.
Adviesrapport van de verkenningscommissie Wetenschap & Technologie
19.
20.
21. Computational thinking
• Probleemoplossend vermogen/
Computational thinking
– Algorithmic thinking (algoritmisch denken)
– Evaluation (evalueren)
– Decomposition (ontleden van een probleem)
– Abstraction (abstractie)
– Generalisation (generaliseren)
Zie meer informatie op weblog Phill Bagge
22. Computational thinking
• Algoritmisch denken:
– Precieze instructies of regels afspreken om een
probleem op te lossen.
– Recept
– Muzieknotaties
– Instructieve tekst
• Programmeren is een algoritme omzetten in code
die door een apparaat gelezen kan worden
Bron weblog Phil Bagge
23. Computational thinking
Evaluatie:
• Naar een algoritme kijken en vaststellen hoe:
– bruikbaar ze zijn,
– aanpasbaar,
– efficiënt,
– Kloppend
• Welk algoritme is het beste?
• Lost het het probleem op?
• Werkt het niet alleen op papier maar ook in de
praktijk?
Bron weblog Phil Bagge
24. Computational thinking
Ontleden van een probleem
• Een complex probleem afbreken tot
overzichtelijke stukken
• Overzichtelijke stukken apart oplossen
– Planner gebruiken waarin je probleem opdeelt in
gedetailleerde beschrijvingen
29. Ontwerpend leren 2.0
• Thema
• Ontwerpprobleem
• Ideeën verzamelen
• Hoe werkt het eigenlijk?
• Onderdelen van het probleem
• Wat moet je precies doen?
• Bouwen
• Hoe werkt het?
• Het volgende probleem
31. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Computational Thinking op de pabo
Dr. Nicole van Aar-Heinsman
32. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Systeemdoorbreken
Het basisonderwijs kent de volgende moeilijkheden om
goed W&T-onderwijs te geven:
Affiniteit, didactiek
Inhoudelijk vormgeven van W&T lesprogramma
voor toekomstige arbeidsmarkt-participatie
Geen ervaring hoe technologische
infrastructuur te betrekken
33. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Wetenschap & Technologie op de pabo
1. O&O-leren als doel om actuele relevante vragen /problemen op te
lossen m.b.v. kennis en inzicht
2. O&O-leren als middel voor leeractiviteiten en het ontwikkelen van
attitude en vaardigheden?
34. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
W&T
en
computational
thinking?
35. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Computational thinking (onbewust bekwaam)
• Lesvoorbereidingsformulier invullen
• Werken volgens de cirkel van onderzoekend & ontwerpend leren
• Rekenactiviteiten, stapsgewijs naar een oplossing toe werken
• Ontwerpen en uitvoeren van webquest
• Taal (woordenschat)
• Literatuuronderzoek
36. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Voorbeelden van huidige activiteiten Pabo
Jaar CT, Betrokken partijen
1 Pilot O&O
Klokhuisfilm,
artikel
assessment
Fenomeen (Reizen), O&O
Kennismaken met ICT-middelen,
mediawijsheid, mediatechniek,
Klokhuisfilm, schrijven artikel
Pabo, po-scholen,
media, experts
(bedrijf, instituut)
2 Ontwerpen
Webquest,
betekenisvol
onderwijs
met ICT-
middelen
Systematisch Raamwerk
Inhoud volgens
onderzoekscirkel/ontwerpcirkel
Onderwerp natuur/techniek
Vakoverstijgend,
computervaardigheden, sociale
vaardigheden, passend onderwijs
Pabo, po-scholen
3 Profilering 3D-printen, ozobot, O&O
Leerlijn ontwerpen
Lab21, MBO, Pabo,
techniek, UU, Wetsus,
waterzuivering
37. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Activiteiten systeemdoorbreken naast onderwijs
Onderwerp Betrokken partijen
3D-challenge Met basisscholen, contract 3D-printbedrijf, LAB21
3D printer in bruikleen van PABO
Ontwerpen betekenisvol onderwijs
Start 15 maart, challenge 15 juni
promoteam Activiteiten gerelateerd aan W&T, ICT, samenwerking met
techniekstudenten (careerdays, FLL, digivita code events)
3D-
printcongres
Bedrijven, school-ouder-student-leerkracht-WH
(vanuit probleem ontwerpen, zoeken naar oplossing)
3D-print
onderzoek
Hanno van Keulen Lector WH, po-scholen, fablab Almere,
gemeente Almere
38. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
39. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Ozobot
Doel: kennis maken met ozobot, probleemoplossen, samenwerken
40. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Webquests met groep 12
41. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
3D-printen, ontwerpen in Tinkercad pabo
42. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Kennismaken met….
43. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
3D-printen, ontwerpen in Tinkercad po
44. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Reacties studenten
Ik ben heel blij dat ik voor de
vakprofilering Natuur en Techniek heb
gekozen. We hebben zo veel zelf mogen
onderzoeken en mee mogen denken
Het heeft mij verrast dat de leerlingen zo op
kunnen gaan in een thema. Ze zijn super
enthousiast en willen er het liefst de hele dag
mee bezig zijn
Wat ik zeker even wil zeggen
is dat ik natuur & techniek
een geweldig vak vind. Hoe
de leerlingen op onderzoek
gaan en dan vragen stellen,
maar vervolgens ook zelf
weer antwoord krijgen op
hun eigen vraag.
Mijn visie met betrekking tot het
onderwerp natuur en techniek is
dat ik het steeds meer ben gaan
waarderen. Ik vind het nu leuk
en ben al veel meer te weten
gekomen hoe iets nou eigenlijk
in zijn werk gaat. Dit heb ik
vooral geleerd in de lessen van
de vakprofilering N&T.
45. ΩSLO ● nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling
Computational thinking in het
basisonderwijs
Remco Pijpers, Allard Strijker
46. Waarom is ‘computational thinking’ belangrijk
voor leerlingen? Hoe kun je simpel beginnen in
het basisonderwijs?
53. Het onderwijskundig perspectief
• Kinderen voorbereiden op
een toekomst waarin men
steeds meer gebruik zal
maken van digitale
middelen. Niet per definitie
bedoeld om kinderen op te
leiden tot programmeur,
maar om ze vaardigheden
te leren waarvan ze in elk
beroep profijt hebben
• Wie leert te programmeren
vergroot vaardigheden als:
- ruimtelijk inzicht
- structureren
- probleemoplossend
vermogen
- logisch denken
- creatief denken
- technologie creëren in plaats
van (alleen) consumeren
55. Sleutelfase 1 (5-7 jaar)
• begrijpen wat algoritmes zijn, en hoe die omgezet kunnen worden naar
programma’s;
• begrijpen dat programma’s met precieze en eenduidige instructies werken;
• eenvoudige programma’s schrijven (coderen) en fouten daaruit verwijderen
(debuggen);
• logische redeneringen gebruiken om het gedrag van eenvoudige
programma’s te voorspellen;
• digitale content creëren, organiseren, opslaan, manipuleren en weer
binnenhalen;
• informatietechnologische toepassingen van buiten de school herkennen;
• de technologie veilig en respectvol gebruiken, en persoonlijke informatie
beschermen;
• weten waar je naartoe moet als je hulp of ondersteuning nodig hebt, of
wanneer je je zorgen maakt.
• Sleutelfase 2 (7–11 jaar), sleutelfase 3 (11-14 jaar), sleutelfase 4 (14-16 jr)
56. Les 1: de Britse didactische
ervaringen
1. Begin bij de praktijk – Doen en maken moeten voorop staan, toont
het Britse computing- onderwijs aan. Kennis opdoen over
informatica, computing en computationeel denken is vele malen
effectiever als er aan concrete projecten wordt gewerkt.
2. Werk groepsgewijs – Laat de leerlingen zoveel mogelijk in teams
(subgroepjes) werken.
3. Stimuleer discussies – Discussies tussen de leerlingen zijn
essentieel, zo zeggen de Britse computing-docenten.
4. Maak de lessen flexibel – Probeer bij elke les extra materiaal klaar
te hebben liggen voor de snelle en de langzamere leerlingen. Deze
methode wordt veel gebruikt om leerlingen meer vertrouwen te
geven.
57. Les 2: goede (bij)scholing
• Het grootste probleem bij de Britse computing-docenten bleek
hun gebrek aan zelfvertrouwen. De belangrijkste oorzaak: te
weinig kennis en ervaring, vooral op het gebied van
programmeren. De school moet dus zorgen voor: heldere
leerdoelen, gedegen lesmateriaal, betrouwbare ondersteuning,
en vooral: scholing.
• Bijscholing in het primair onderwijs hoeft niet veel tijd te kosten,
zo bleek. Denk aan een paar dagen. Bijscholing voor docenten in
het VO is tijdrovender.
• In Groot-Brittannië gaat het juist niet goed met de bijscholing. Dat
wil zeggen: sommige scholen maken er echt werk van, maar
andere niet of nauwelijks. Terwijl er wel voldoende geld
beschikbaar is (net als In Nederland) en er ook voldoende
(bij)scholingsmogelijkheden zijn.
59. De ‘versnellers’ ontwikkelen een
leerlijn programmeren
• Een leerlijn van groep 1 t/m 8 op basis van de doelen van SLO
• Gratis beschikbaar voor het hele onderwijs
Doelen:
• de meerwaarde van programmeren duidelijk maken voor
kinderen
• Urgentiebesef duidelijk maken bij:
– Bestuurders
– Directeuren
– Leerkrachten onder-, midden- en bovenbouw
• Antwoord op de vraag: welke scholing is nodig zodat de
leerkracht zelf les in programmeren kan geven?
60. • Als voorbeeld-activiteiten veel unplugged opdrachten:
1. context: staat dichtbij leerlingen en leerkrachten
2. het (soms beperkt) aantal beschikbare devices (en de diversiteit
aan beschikbare devices)
3. Als doel om voorbeeld te geven hoe deze doelen in praktijk
kunnen worden gebracht
• Als de kinderen deze “grammatica” beheersen
(unplugged of plugged) maakt het niet meer zoveel uit
met welke tool of taal zij vervolgens aan de slag gaan.
Daarom nemen we de doelen als leidraad.
Over de leerlijn
61. Basisbegrippe
n
Omschrijving Doelen en mogelijke
actviteiten voor
onderbouw
Doelen en mogelijke
actviteiten voor
middenbouw
Doelen en mogelijke
activiteiten voor
bovenbouw
Koppeling met
doelen SLO
Algoritme Een reeks instructies, die
wanneer deze stap voor stap in
de juiste volgorde uitgevoerd
worden, tot een vooraf
vastgesteld doel leiden.
Activiteit 1
- Leert het begrip
algoritme kennen
- Leert dat een
algoritme een lijst van
instructies is die leiden
tot bepaald resultaat.
- Leren een simpel
algoritme te maken in
een concrete situatie
met een vaste, van te
voren bepaalde set
instructies.
Activiteit 2
- Leert dat je een
algoritme om kunt
zetten naar code
zodat het een
programma wordt dat
een computer uit kan
voeren.
Activiteit 1
- Leert hoe complex het is
om echte problemen om te
zetten in programma's.
- Leert dat ideëen helder
kunnen lijken, maar wellicht
nog steeds verkeerd
"begrepen" kunnen worden
door een computer.
- Oefent hoe ideëen
gecommuniceerd kunnen
worden middels codes en
symbolen.
Activiteit 2
- Leert het begrip algoritme
te verbinden met alledaagse
situaties.
- Leert grote activiteiten op
te delen in deelopdrachten.
- Leert hoe deelopdrachten
in een logische volgorde
geplaatst kunnen worden.
Activiteit 3/10 en 4/1
- Leert een algoritme te
maken dat hergebruikt
kan worden.
- Leert verschillende
algoritmes te evalueren.
- Leert een probleem op
te lossen door een
eigen set instructies te
formuleren.
CT02, CT11,CT12,
CT13, CT16, CT19,
CT21, CT22, CT25
https://code.org/curric
ulum/course1/1
https://code.org/curric
ulum/course1/2
https://code.org/curriculum/c
ourse2/1
https://code.org/curriculum/c
ourse2/2
https://code.org/curricul
um/course3/10https://co
de.org/curriculum/cours
e4/1
Doelen en activiteiten per begrip
64. Computational thinking en de
TPACK van leraren?
Joke Voogt
Universiteit van Amsterdam/
Hogeschool Windesheim
65.
66. Wat is het?
Computational thinking involves solving
problems, designing systems, and understanding
human behavior, by drawing on the concepts
fundamental to computer science… It represents
a universally applicable attitude and skill set
everyone, not just computer scientists, would be
eager to learn and use
Wing, 2006
67. TPACK en CT?
CK: Kennis over de kernconcepten en
processen die onderwezen moeten
worden (simuleren, algoritmes;
abstraheren; automatiseren)
PCK: Welke didactiek is geschikt om de
kernconcepten en processen te leren
(ontwerpend leren aan de hand van
authentieke problemen)
68. TPACK en CT?
TCK: ICT-middelen kunnen
selecteren die effectief zijn om de
kernconcepten/processen te
onderwijzen
TPCK: effectief gebleken ICT-middelen zo
inzetten dat kernconcepten/processen
passen bij de ontwikkeling van de
leerlingen in de eigen groep
69. Waar in het curriculum?
Apart vak of geïntegreerd?
• Computing curriculum in Engeland?
• Informatiekunde in Nederland
Hoe gaan we om met de doorlopende leerlijn
(richting informatica bovenbouw VO)
Bij wie is CT belegd? (eigenaarschap)
• De computer science / informaticadocent?
• Of bij vakdocenten?
70. SLO ● nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling
Symposium computational thinking:
leerlingen, leraren (in opleiding)
en lerarenopleiders als
probleemoplossers
m.b.v. de computer
VELON Congres, Brussel, 5 februari 2016
Petra Fisser, Allard Strijker, Gerard Dummer, Nicole van Aar,
Remco Pijpers, Joke Voogt, Monique van der Hoeven
SLO, Hogeschool Utrecht, Hogeschool Windesheim,
Kennisnet, Universiteit van Amsterdam
contact: p.fisser@slo.nl