Cơ sở lý luận của hoạt động giao nhận hàng hóa chuyển phát nhanh bằng đƣờng hàng không.docx

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA HOẠT ĐỘNG GIAO NHẬN HÀNG HÓA CHUYỂN
PHÁT NHANH BẰNG ĐƢỜNG HÀNG KHÔNG.
1.1 Khái niệm về hoạt động giao nhận hàng hóa.
1.1.1 Khái niệm về hoạt động giao nhận.
Hoạt động buôn bán quốc tế là những hoạt động được thực hiện giữa người mua
và người bán ở các quốc gia khác nhau. Sự khác nhau về quốc tịch giữa các chủ thể
trong thương mại quốc tế đã dẫn đến việc hàng hoá xuất nhập khẩu phải được chuyên
chở qua biên giới của ít nhất một nước. Do đó, để hàng hoá đến tận tay người mua, phải
trải qua hàng loạt các quá trình như: đóng gói, bao bì, lưu kho, thông quan xuất nhập
khẩu, chuẩn bị giấy tờ, thuê phương tiện vận chuyển, bốc xếp hàng lên phương tiện,
chuyển tải hàng hoá ở dọc đường, dỡ hàng ra khỏi tàu và giao cho người nhận...Tất cả
những công việc được nêu trên gọi là nghiệp vụ giao nhận.
Giao nhận là tập hợp tất cả các nghiệp vụ liên quan đến quá trình vận tải nhằm
thực hiện việc đưa hàng hóa từ nơi gửi đến nơi nhận hàng. Thực chất giao nhận là quá
trình tổ chức chuyên chở và giải quyết các thủ tục liên quan đến quá trình đó. Giao nhận
gắn liền với vận tải nhưng không phải là vận tải.
Trước đây, khi sản xuất hàng hóa và lưu thông chưa phát triển thì giao nhận là
một khâu trong hoạt động sản xuất kinh doanh của mỗi doanh nghiệp. Việc giao nhận
có thể do người gửi hàng (nhà xuất khẩu), người nhận hàng (nhà nhập khẩu) hay do
người chuyên chở đảm nhiệm. Tuy nhiên cùng với sự phát triển của hoạt động buôn bán
quốc tế, qui mô sản xuất cũng như chuyên môn hoá ngày càng cao khiến cho nhu cầu
vận chuyển hàng hoá tăng dần, thì giao nhận cũng dần dần được chuyên môn hóa, được
các tổ chức giao nhận chuyên nghiệp tiến hành và giao nhận đã tách riêng thành một
nghề mới. Hiện nay, giao nhận đã trở thành ngành kinh doanh dịch vụ rất phát triển,
đánh dấu cho sự ra đời của các tổ chức và các điều ước quốc tế về giao nhận như: IATA,
FIATA, IMO...
Dịch vụ giao nhận (Freight Forwarding Service), theo Quy tắc mẫu của Liên đoàn
quốc tế các hiệp hội giao nhận ( FIATA) về dịch vụ giao nhận là: “Bất kỳ loại dịch vụ
nào liên quan đến vận chuyển, gom hàng, lưu kho, bốc xếp, đóng gói hay phân
phối hàng hoá cũng như dịch vụ tư vấn hay có liên quan đến các dịch vụ trên, kể cả 4

Khóa luận tốt nghiệp Sinh viên: Nguyễn Thị Tố Huynh
vấn đề hải quan, tài chính, mua bảo hiểm, thanh toán, thu thập chứng từ liên quan đến
hàng hoá.”
Dịch vụ giao nhận theo điều 163, Luật Thương mại Việt Nam là: “Những hành
vi thương mại, theo đó người làm dịch vụ giao nhận hàng hoá nhận hàng từ người gửi,
tổ chức việc vận chuyển, lưu kho, lưu bãi, làm các thủ tục giấy tờ và các dịch vụ khác
có liên quan để giao hàng cho người nhận theo sự uỷ thác của chủ hàng, của
người vận tải hoặc của người làm dịch vụ giao nhận khác (gọi chung là khách hàng)”.
Người làm dịch vụ giao nhận khi nhận vận chuyển hàng hoá phải tuân theo quy
định của pháp luật chuyên ngành về vận tải.
Trong xu thế thương mại toàn cầu hoá cùng với sự phát triển của nhiều hình thức
vận tải mới. Ngày nay, người làm dịch vụ giao nhận hàng hoá đóng vai trò quan trọng
trong vận tải và buôn bán quốc tế. Những dịch vụ mà người giao nhận thực hiện không
chỉ dừng lại ở các công việc cơ bản truyền thống như đặt chổ, đóng hàng, nơi dùng để
kiểm tra hàng hoá, giao nhận hàng hoá mà còn thực hiện những dịch vụ chuyên nghiệp
hơn như tư vấn chọn tuyến đường vận chuyển, chọn tàu vận tải, đóng gói bao bì hàng
hoá...
1.1.2 Khái niệm về ngƣời giao nhận.
Người kinh doanh dịch vụ giao nhận hay còn gọi là người giao nhận (Forwarder/
Freight Forwarder/ Forwarding Agent). Người giao nhận có thể là chủ hàng, chủ tàu,
công ty xếp dỡ, kho hàng, người giao nhận chuyên nghiệp hay bất cứ người nào khác có
đăng ký kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hoá.
Theo Liên đoàn quốc tế các Hiệp hội giao nhận FIATA : “Người giao nhận là
người lo toan để hàng hoá được chuyên chở theo hợp đồng uỷ thác và hành động vì lợi
ích của người uỷ thác mà bản thân anh ta không phải là người chuyên chở. Người giao
nhận cũng đảm nhận thực hiện mọi công việc liên quan đến hợp đồng giao nhận như
bảo quản, lưu kho trung chuyển, làm thủ tục hải quan, kiểm hoá …”
Theo ủy ban Kinh Tế Xã Hội Châu Á Thái Bình Dương (ESCAP): “ Người giao
nhận là đại lý ủy thác thay mặt nhà xuất nhập khẩu thực hiện nhiệm vụ từ đơn giản như
lưu cước, làm thủ tục Hải Quan cho đến làm trọn gói các dịch vụ của toàn
bộ quá trình vận tải và phân phối hàng” Định nghĩa này nhắm vào chức năng chính 5

của người giao nhận là sử dụng hợp lý mạng lưới vận tải và các loại hình vận tải để đưa
hàng đến đúng địa điểm.
Theo Luật Thương mại Việt Nam năm 2005, thương nhân kinh doanh dịch vụ
logistics là doanh nghiệp có đủ giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ logistics
theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên theo Luật Thương mại Việt Nam điều 164 năm
1997 thì quy định cụ thể hơn về người làm dịch vụ giao nhận hàng hóa. Người giao
nhận phải có các nghiệp vụ chuyên môn như:
- Có thể kết hợp nhiều phương thức vận tải khác nhau.
- Thông qua dịch vụ gom hàng mà vận dụng được tối đa dung tích và trọng tải
của các công cụ vận tải.
- Biết kết hợp giữa vận tải, giao nhận, xuất nhập khẩu và liên hệ tốt với các tổ chức
liên quan đến vận chuyển như: hải quan, đại lý hãng tàu, bảo hiểm, ga, cảng...
- Người giao nhận còn tạo điều kiện cho người kinh doanh xuất nhập khẩu hoạt
động có hiệu quả nhờ vào dịch vụ giao nhận của mình.
- Nhà xuất nhập khẩu có thể sử dụng kho bãi của người giao nhận hay của người
giao nhận đi thuê từ đó giảm được chi phí kho bãi.
- Nhà xuất nhập khẩu giảm được chi phí quản lý hành chính, bộ mặt tổ chức đơn
giản, có điều kiện tập trung vào kinh doanh xuất nhập khẩu.
Trước đây, người giao nhận thường chỉ làm đại lý (Agent) thực hiện một số công
việc do các nhà xuất nhập khẩu (XNK) uỷ thác như xếp dỡ, lưu kho hàng hoá, làm thủ
tục giấy tờ, lo liệu vận tải nội địa, thủ tục thanh toán tiền hàng.
Cùng với sự phát triển của thương mại quốc tế và sự tiến bộ kỹ thuật trong ngành
vận tải mà dịch vụ giao nhận cũng được mở rộng hơn. Ngày nay, người giao nhận đóng
vai trò quan trọng trong thương mại và vận tải quốc tế. Người giao nhận không chỉ làm
các thủ tục hải quan hoặc thuê tàu mà còn cung cấp dịch vụ trọn gói về toàn bộ quá trình
vận tải và phân phối hàng hoá. Ở các nước khác nhau, người kinh doanh dịch vụ giao
nhận được gọi tên khác nhau: Đại lý hải quan (Customs House Agent), Môi giới hải
quan (Customs Broker), Đại lý thanh toán (Clearing Agent), Đại
6

lý gửi hàng và giao nhận (Shipping and Forwarding Agent), Người chuyên chở chính
(Principal Carrier).
Hoạt động giao nhận vận tải là một khâu không thể thiếu trong quy trình xuất
nhập khẩu hàng hoá. Nó đảm trách một phần công việc trong quá trình lưu thông của
hàng hoá, chuyên chở và thực hiện một số nghiệp vụ khác để đưa hàng hoá từ nơi người
gửi hàng đến nơi người nhận hàng. Vì thế, hoạt động giao nhận vận tải là chiếc cầu nối
quan trọng giữa người gửi hàng và người nhận hàng.
Bằng việc thuê hay uỷ thác cho một người thứ ba có chuyên môn về hoạt động
giao nhận, người gửi hàng không những giảm bớt một số công việc, chia sẻ về mặt trách
nhiệm và rủi ro mà còn tiết kiệm thời gian và giảm các chi phí, do không phải đầu tư
vào một số điều kiện cơ sở hạ tầng cơ bản phục vụ cho hoạt động giao nhận.
Bên cạnh đó, với sự áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào trong lĩnh vực
giao nhận hàng hóa, hoạt động giao nhận đưa hàng hoá đến tận tay người tiêu dùng với
tốc độ ngày càng nhanh hơn, an toàn hơn và đảm bảo chất lượng của hàng hoá hơn.
Cùng với sự áp dụng những thành tựu khoa học công nghệ, sự cạnh tranh ngày càng gay
gắt trong lĩnh vực này cũng tác động làm nâng cao hiệu quả dịch vụ và giảm chi phí của
hoạt động giao nhận để nhằm phục vụ khách hàng ở mức tốt nhất. Qua đó mà hoạt động
giao nhận sẽ góp phần làm giảm giá thành của sản phẩm và thúc đẩy sự phát triển của
thương mại quốc tế.
Do vậy, hoạt động giao nhận đang ngày càng đóng vai trò quan trọng thiết yếu
trong hoạt động thương mại quốc tế, kéo theo đó là vai trò và trách nhiệm của người
giao nhận ngày càng lớn trong mối quan hệ với người gửi hàng và người nhận hàng.
1.1.3 Phạm vi hoạt động.
Khi mà khái niệm “dịch vụ giao nhận” được hiểu theo một nghĩa rộng hơn thì
phạm vi hoạt động của người giao nhận cũng được mở rộng. Tuỳ theo sự uỷ nhiệm của
người gửi hàng (hay người nhận hàng), người giao nhận có thể tham gia nhiều tác nghiệp
trong quy trình thực hiện hợp đồng. Thông thường, người giao nhận có thể trực tiếp
hoàn thành các công việc đó hoặc cũng có thể uỷ thác cho người thứ ba hay đại lý thực
hiện. Trong những năm gần đây, người giao nhận còn cung cấp cả dịch vụ vận tải
7

đa phương thức, họ đóng vai trò là MTO (Multimodal Transport Operator) và phát
hành chứng từ vận tải đa phương thức.
Những dịch vụ mà người giao nhận thường đảm nhận là:
a) Thay mặt người xuất khẩu
Theo yêu cầu của khách hàng, người giao nhận sẽ:
 Chọn lộ trình, phương thức vận tải và hãng vận chuyển thích hợp.

 Lưu cước với người chuyên chở đã chọn.

 Nhận hàng và cấp những chứng từ có liên quan đến việc nhận hàng.

 Kiểm tra những điều khoản của thư tín dụng và những quy định của chính
phủ áp dụng cho lô hàng ở nước xuất khẩu, nước nhập khẩu, nước quá cảnh
và chuẩn bị những chứng từ cần thiết.

 Đón hàng.

 Lưu kho hàng hóa nếu cần.

 Mua bảo hiểm hàng hóa nếu chủ hàng yêu cầu.

 Vận chuyển hàng hóa đến cảng, làm thủ tục hải quan, các giấy tờ cần thiết
có liên quan và giao cho chủ tàu.

 Theo dõi quá trình chuyên chở hàng hóa thông qua liên lạc với người
chuyên chở và đại lý giao nhận của mình ở nước ngoài...

b) Thay mặt người nhập khẩu.
 Theo dõi quá trình chuyên chở hàng hóa khi hàng hóa nằm dưới quyền định
đoạt của người nhận hàng.

 Nhận và kiểm tra toàn bộ chứng từ có liên quan đến việc chuyên chở hàng
hóa.

 Nhận hàng từ người chuyên chở và trả cước phí nếu cần.

 Làm thủ tục hải quan và trả thuế, phí, lệ phí cho các thủ tục có liên quan.

 Lưu kho quá cảnh hàng hóa nếu cần.

 Giao hàng cho người nhận hàng.

 Giúp người nhận hàng giải quyết những khiếu nại nếu có.
8

Ngoài những dịch vụ trên, tùy thuộc vào yêu cầu của khách hàng, người giao
nhận sẽ cung ứng các dịch vụ giao nhận đặc biệt như: dịch vụ gom hàng, hàng đi triễn
lãm, tư vấn cho khách hàng về thị trường tiềm năng, tình hình cạnh tranh...
c) Những dịch vụ khác
Tùy theo yêu cầu của khách hàng, người giao nhận có thể làm những dịch vụ khác.
Trong quá trình chuyên chở, cả những dịch vụ đặc biệt như: gom hàng (tập hợp những
lô hàng lẻ lại), hàng công trình, cung cấp thiết bị, xưởng… sẵn sàng vận hành.
Người giao nhận cũng có thể cung cấp cho khách hàng của mình về nhu cầu tiêu dùng,
thị trường mới, tình hình cạnh tranh, chiến lược xuất khẩu, cung cấp những điều khoản
thích hợp cần đưa vào mua bán hợp đồng ngoại thương.
1.1.4 Vai trò và trách nhiệm của ngƣời giao nhận.
a) Vai trò của ngƣời giao nhận.
Ngày nay do sự phát triển của vận tải container, vận tải đa phương thức, người
giao nhận không chỉ làm đại lý, người nhận uỷ thác mà còn cung cấp dịch vụ vận tải và
đóng vai trò như một bên chính (Principal) – người chuyên chở (Carrier). Người giao
nhận đã làm chức năng và công việc của những người sau đây:
Môi giới Hải quan (Customs Broker).
Ban đầu người giao nhận chỉ hoạt động trong nước. Nhiệm vụ của người giao nhận lúc
bấy giờ là làm thủ tục hải quan đối với hàng nhập khẩu và giành chỗ chở hàng trong vận
tải quốc tế hoặc lưu cước với các hãng tàu theo sự uỷ thác của người xuất khẩu hoặc
người nhập khẩu tuỳ thuộc vào quy định của hợp đồng mua bán. Trên cơ sở Nhà nước
cho phép, người giao nhận thay mặt người xuất khẩu để khai báo, làm thủ tục hải quan
như một môi giới hải quan.
Đại lý (Agent).
Trước đây người giao nhận không đảm nhận trách nhiệm của người chuyên chở và chỉ
hoạt động như một cầu nối giữa người gửi hàng và người chuyên chở như là một đại lý
của người chuyên chở để thực hiện các công việc khác nhau như nhận hàng, giao hàng,
lập chứng từ, làm thủ tục hải quan, lưu kho... trên cơ sở hợp đồng uỷ thác.
Người gom hàng (Cargo Consolidator).
9

Ở Châu Âu, người giao nhận từ lâu đã cung cấp dịch vụ gom hàng để phục vụ cho vận
tải đường sắt. Đặc biệt trong vận tải hàng hoá bằng container, dịch vụ gom hàng là không
thể thiếu được nhằm biến hàng lẻ (LCL) thành hàng nguyên (FCL) để tận dụng sức chở
của container và giảm cước phí vận tải. Khi là người gom hàng, người giao nhận có thể
đóng vai trò là người chuyên chở hoặc đại lý. Ngày nay, dịch vụ gom hàng
đã phổ biến rộng khắp trên cả đường hàng không, đường bộ và đặc biệt là đường biển.
Người chuyên chở (Carrier).
Ngày nay trong nhiều trường hợp người giao nhận đóng vai trò là người chuyên chở, tức
là người giao nhận trực tiếp ký hợp đồng vận tải với chủ hàng và chịu trách nhiệm
chuyên chở hàng hoá từ một nơi này đến một nơi khác. Người giao nhận đóng vai trò là
người thầu chuyên chở (Contracting Carrier) khi ký hợp đồng mà không trực tiếp chuyên
chở. Nếu người giao nhận trực tiếp chuyên chở thì anh ta là người chuyên chở thực tế
(Performing Carrier).
Trong trường hợp người giao nhận cung cấp dịch vụ vận tải đi suốt hoặc còn gọi là vận
tải từ cửa đến cửa thì người giao nhận đã đóng vai trò như là người kinh doanh VTĐPT
(MTO). Khi đó MTO cũng là người chuyên chở và phải chịu trách nhiệm đối với hàng
hoá.
Người giao nhận còn gọi là “kiến trúc sư của vận tải” (Architect of Transport) vì người
giao nhận có khả năng tổ chức quá trình vận tải một cách tốt nhất, an toàn nhất, tiết kiệm
nhất.
b) Trách nhiệm của ngƣời giao nhận trong giao nhận quốc tế
Người giao nhận là người tiến hành các nghiệp vụ liên quan đến vận chuyển hàng hoá
nhằm giao nhận hàng hoá theo sự uỷ thác của khách hàng.
Người giao nhận dù hoạt động với danh nghĩa là đại lý hay với tư cách là người chuyên
chở đều phải chịu trách nhiệm về những hành vi sơ suất của mình. Khi hoạt động với tư
cách là người chuyên chở, người gom hàng hay người kinh doanh VTĐPT, người giao
nhận không những phải chịu trách nhiệm về hành vi, thiếu sót của mình mà còn phải
chịu trách nhiệm về những hành vi, sơ suất hay lỗi lầm của người làm công cho mình
hay người mà anh ta sử dụng dịch vụ.
10

Do đó với mọi tư cách, đảm nhận mọi vai trò, người giao nhận sẽ chịu các trách nhiệm
sau đây:
Trách nhiệm của ngƣời giao nhận khi đóng vai trò là đại lý
Khi đóng vai trò người đại lý, người giao nhận phải chịu trách nhiệm đối với các bên
sau đây:
- Trách nhiệm đối với khách hàng
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình, người giao nhận hoặc người làm công
của anh ta có thể phạm sai sót hoặc nhầm lẫn không phải do cố ý hay coi thường
nhưng gây ra thiệt hại về tài chính cho người uỷ thác hoặc gây nên tổn thất đối với
hàng hoá thì người giao nhận đều phải chịu trách nhiệm. Những lỗi lầm hay sai sót này
bao gồm:
 Giao hàng khác với chỉ dẫn của khách hàng như đã thoả thuận trong hợp đồng,
chở hàng đến sai địa điểm quy định.

 Không mua bảo hiểm cho hàng theo chỉ dẫn của khách hàng, sai sót trong quá
trình làm thủ tục hải quan làm cho hàng hoá thông quan chậm hoặc gây thiệt hại
cho khách hàng.

 Không thông báo cho người nhận hàng.

 Không thực hiện sự cần mẫn hợp lý khi thay mặt khách hàng lựa chọn người
chuyên chở, thủ kho hay các đại lý khác.

 Giao hàng không lấy vận đơn, các chứng từ liên quan đến hàng hoá.

 Tái xuất không theo những thủ tục cần thiết để xin hoàn thuế.

 Giao hàng không thu tiền từ người nhận hàng, giao hàng không đúng chủ.

- Trách nhiệm làm thủ tục Hải quan
Người giao nhận khi được uỷ thác thực hiện khai báo hải quan, phải chịu trách nhiệm
trước cơ quan hải quan về sự tuân thủ các quy định hải quan đảm bảo khai đúng tên
hàng, giá trị, số lượng. Vi phạm những quy định này người giao nhận phải chịu phạt mà
tiền phạt đó không thu lại được từ khách hàng. Chi phí phát sinh do sơ suất của người
giao nhận trong quá trình làm thủ tục sẽ do người giao nhận gánh chịu. Ngoài ra người
giao nhận còn chịu trách nhiệm trước pháp luật về những hành vi của mình đối
11

với hải quan. Người giao nhận thực hiện trách nhiệm của người khai hải quan theo quy
định của Luật Hải quan 2005, Nghị định số 08/2015/NĐ-CP, Thông tư số 38/2015/TT-
BTC, Thông tư số 120/2015/TT-BTC ngày 14 tháng 8 năm 2015 của Bộ trưởng Bộ
Tài chính quy định về mẫu, chế độ in, phát hành, quản lý và sử dụng Tờ khai Hải quan
dùng cho người xuất, nhập cảnh và Thông tư số 42/2015/TT-BTC ngày 27 tháng 3
năm 2015 của Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định về thủ tục hải quan đối với phương
tiện xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh (dưới đây gọi là Thông tư số 42/2015/TT-BTC)...
Ngoài ra, người giao nhận còn phải thực hiện:
 Cập nhật các quy định pháp luật hiện hành, thông báo và giải thích cho chủ hàng
những quy định về chính sách quản lý đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu,
quá cảnh.

 Yêu cầu chủ hàng cung cấp đầy đủ thông tin về hàng hóa và không chấp nhận
vận chuyển hàng hóa thuộc danh mục hàng hóa cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu,
ngừng xuất khẩu, ngừng nhập khẩu, tạm ngừng xuất khẩu, tạm ngừng nhập khẩu
theo quy định.

 Chia nhóm hàng hóa theo quy định.

 Nộp thuế, lệ phí hải quan, các khoản thu khác theo quy định.

 Chủ động phối hợp với cơ quan hải quan xử lý hàng hóa không phát được cho
người nhận. Trường hợp hàng hóa đã thông quan, đã nộp thuế xuất khẩu hoặc
thuế nhập khẩu (nếu có) nhưng không chuyển phát được cho người nhận theo địa
chỉ trên vận đơn, doanh nghiệp chuyển phát nhanh nộp hồ sơ hoàn thuế và thực
hiện hoàn thuế theo quy định tại mục 4 Chương VII Thông tư số

38/2015/TT-BTC.

 Đảm bảo xe chuyên dụng, bao bì chuyên dụng đáp ứng điều kiện niêm phong
hải quan.

 Cung cấp thông tin trước về Bản lược khai hàng hóa nhập khẩu cho cơ quan hải
quan theo quy định tại Điều 18 và Điều 20 Thông tư số 42/2015/TT-BTC.

 Cung cấp Bản lược khai hàng hóa nhập khẩu (bản giấy) cho cơ quan hải quan

đối với trường hợp chưa kết nối với Hệ thống.
12

 Kết nối hệ thống quản lý mã vạch hàng hóa (nếu có) với bộ phận giám sát Hải
quan để quản lý, giám sát đối với hàng hóa đưa ra, đưa vào khu vực giám sát của
cơ quan Hải quan.

 Đăng ký trước với cơ quan Hải quan về thời gian làm thủ tục hải quan theo quy
định tại Khoản 4 Điều 23 của Luật Hải quan đối với trường hợp thực hiện thủ tục
hải quan ngoài giờ làm việc hành chính.

- Trách nhiệm đối với bên thứ ba
Thông thường, những người giao nhận chỉ là những người làm dịch vụ thuần tuý. Trừ
một số công ty giao nhận lớn có các phương tiện trong tay, đại đa số người giao nhận
đều phải thuê các công ty khác làm các công đoạn khác nhau của quá trình giao nhận
như: vận tải đường bộ, bốc xếp, kho hàng, cơ quan cảng... Người giao nhận căn cứ vào
yêu cầu cụ thể của công việc ký hợp đồng với bên thứ ba để cung cấp các dịch vụ liên
quan đến quá trình vận chuyển. Tuy nhiên, người giao nhận dễ bị bên thứ ba là người
có quan hệ đến hàng hoá trong quá trình chuyên chở khiếu nại. Các khiếu nại này thường
rơi vào hai loại:
 Tổn thất vật chất về tài sản của bên thứ ba và hậu quả của tổn thất đó.

 Người của bên thứ ba bị chết, bị thương, ốm đau và hậu quả của việc đó.

 Bên cạnh đó, có nhiều loại chi phí mà người giao nhận phải gánh chịu trong quá
trình điều tra khiếu nại để bảo vệ quyền lợi cho mình và hạn chế tổn thất. Ví dụ
như phí giám định, chi phí pháp lý và phí lưu kho... Trong một số trường hợp,
chi phí trên rất tốn kém, thậm chí nếu bản thân người giao nhận không phải chịu
trách nhiệm thì anh ta cũng không thể được phía bên kia bồi hoàn lại
những chi phí mà anh ta đã bỏ ra.
Trách nhiệm của ngƣời giao nhận khi đóng vai trò là ngƣời chuyên chở chính
Khi là người chuyên chở chính, người giao nhận đóng vai trò là một nhà thầu độc lập,
trực tiếp ký kết hợp đồng vận tải với chủ hàng và chịu trách nhiệm chuyên chở hàng hoá
từ một nơi này đến một nơi khác.
Người giao nhận đóng vai trò là người chuyên chở không chỉ trong trường hợp anh ta tự
vận chuyển hàng hoá bằng phương tiện của chính mình mà còn trong trường hợp
13

anh ta, bằng việc phát hành chứng từ vận tải của mình hay cách khác, cam kết đảm nhận
trách nhiệm của người chuyên chở. Khi người giao nhận cung cấp các dịch vụ liên quan
đến vận tải như đóng gói, lưu kho, bốc xếp hay phân phối,... thì người giao nhận sẽ chịu
trách nhiệm như người chuyên chở nếu thực hiện các dịch vụ trên bằng phương tiện và
người của mình; hoặc đã cam kết một cách rõ ràng hay ngụ ý là họ chịu trách nhiệm như
người chuyên chở.
Khi đóng vai trò là người chuyên chở, người giao nhận phải chịu trách nhiệm về những
hành vi và lỗi lầm của người chuyên chở, của người giao nhận khác,... mà anh ta thuê
để thực hiện hợp đồng vận tải như thể là hành vi và thiếu sót của mình. Quyền, nghĩa vụ
và trách nhiệm của anh ta như thế nào là do luật lệ của các phương tiện vận tải liên quan
quy định.
Tuy nhiên, theo Điều 237 và điều 294 Luật thương mại Việt Nam 2005, do tính chất đa
dạng trong giao nhận, người giao nhận sẽ không chịu trách nhiệm về những mất mát, hư
hỏng của hàng hoá phát sinh từ những trường hợp sau đây :
 Lỗi là do của khách hàng hoặc của người được khách hàng uỷ thác.

 Khách hàng đóng gói và ghi ký mã hiệu không phù hợp.

 Do nội tỳ hoặc bản chất của hàng hoá

 Do các trường hợp bất khả kháng như: chiến tranh, đình công...

 Ngoài ra, người giao nhận cũng không chịu trách nhiệm về mất khoản lợi đáng
lẽ khách hàng được hưởng, về sự chậm trễ hoặc giao nhận sai địa chỉ mà không
phải do lỗi của mình.
1.2 Khái niệm về hoạt động chuyển phát nhanh hàng hóa bằng đƣờng hàng
không.
1.2.1 Khái niệm chung
Giống như phương thức giao nhận bằng đường biển, đường bộ, đường sắt... thì
giao nhận nhanh hay còn gọi là chuyển phát nhanh hàng hóa bằng đường hàng không
cũng mang những đặc điểm chung cơ bản của giao nhận hàng hóa nói chung. Từ định
nghĩa giao nhận ở trên ta có thể hiểu chuyển phát nhanh hàng hóa bằng đường hàng
14

không là tập hợp các nghiệp vụ liên quan đến vận tải hàng không nhằm thực hiện việc
di chuyển hàng hóa từ nơi gửi hàng hóa đến nơi nhận hàng.
Theo khái niệm trong Điều 4 Nghị Định 128/2007/NĐ-CP Nước Cộng Hòa Xã
Hội Chủ Nghĩa Việt Nam, “Chuyển phát nhanh hay còn gọi là giao nhận nhanh là việc
thực hiện một số các công đoạn thu gom, chia chọn, vận chuyển và phát hành các thông
tin dưới dạng văn bản, kiện hàng và các hàng hóa khác từ người gửi đến tay người nhận
với yếu tố nhanh về thời gian với độ tin cậy cao”.
Chuyển phát nhanh còn gồm các yếu tố giá trị gia tăng khác như thu gom tại địa
chỉ người gửi, phát tận tay người nhận, truy tìm và định vị, khả năng thay đổi nơi nhận
và địa chỉ nhận trong khi đang vận chuyển, báo phát và các yếu tố giá trị gia tăng khác.
Doanh nghiệp kinh doanh chuyển phát nhanh: là doanh nghiệp cung ứng dịch vụ
chuyển phát nhanh cho khách hàng và chịu trách nghiệm về dịch vụ đã cung ứng. Doanh
nghiệp kinh doanh dịch vụ chuyển phát nhanh tự thực hiện hoặc thuê tổ chức, cá nhân
khác thực hiện một, một số hoặc tất cả các công đoạn của dịch vụ.
Để có cách hiểu đầy đủ về dịch vụ chuyển phát nhanh, chúng ta tìm hiểu như thế
nào là dịch vụ: dịch vụ là một hoạt động hay lợi ích cung ứng nhằm để trao đổi, chủ yếu
là vô hình và không dẫn đến việc chuyển quyền sở hữu.
Dịch vụ chuyển phát nhanh hàng hóa là loại hình dịch vụ nhận gửi, chuyển và phát các
loại thư, tài liệu, vật phẩm, hàng hóa theo chỉ tiêu thời gian được công bố trước.
1.2.2 Đặc điểm của dịch vụ chuyển phát nhanh.
- Dịch vụ chuyển phát nhanh khác với các gói dịch vụ gửi thông thường là thời gian toàn
trình ngắn và được xác định. Trong khi dịch vụ chuyển phát thường, bưu chính
uỷ thác, bưu kiện đảm bảo, có thời gian toàn trình dài hơn nhiều và các nhà cung cấp ít
khi đưa ra 1 khoảng thời gian cam kết xác định. Chuyển phát nhanh luôn kèm với
“chuyển phát đảm bảo”, nghĩa là nếu địa chỉ nhận không có gì trục trặc thì bưu phẩm
phải đến nơi và có chữ ký, họ tên của người đã nhận hàng và thời gian nhận hàng. Nếu
không làm được như vậy thì khách hàng có quyền khiếu kiện nhà cung cấp dịch vụ
chuyển phát. Trước đây để gửi bưu phẩm chuyển phát nhanh, người gửi phải tới bưu
cục để gửi và sau đó, bưu cục phát sẽ gửi một giấy báo tới người nhận để người nhận 15

ra bưu cục phát nhận hàng. Giờ đây, khi dịch vụ chuyển phát nhanh phát triển mạnh mẽ,
hầu như nhà cung cấp nào cũng có thể đến tận nơi gửi để lấy hàng và đến tận nơi nhận
để phát hàng. Chuyển phát nhanh cũng đi kèm với các dịch vụ giá trị gia tăng như phát
hẹn giờ (phát đúng thời điểm người gửi yêu cầu), báo phát (cung cấp cho người gửi xác
nhận về người nhận và thời điểm nhận bằng văn bản), phát hàng thu tiền (thu hộ người
gửi một khoản tiền thường là tiền thanh toán cho chính hàng hóa gửi). Theo phân tích
trên thì chuyển phát nhanh nhằm mục đích chuyển phát hàng hóa từ người gửi đến người
nhận hoặc địa chỉ nhận một cách nhanh nhất và an toàn nhất, ngoài ra chuyển phát nhanh
còn thu hộ một khoản tiền từ người nhận cho người gửi. Đặc biệt dich vụ chuyển phát
nhanh còn có đặc trưng riêng đó là:
 Vai trò là dịch vụ gom hàng (Consolidation hay groupage): các công ty chuyển
phát nhanh sẽ đặt chỗ với các hãng vận tải và sau đó phát hành vận đơn gom hàng
hay gọi là vận đơn con, vận đơn thứ cấp (House Airway Bill) của hãng chuyển
phát nhanh đó. Vận đơn gom hàng là một chứng từ vận tải do người gom hàng
cấp cho các chủ hàng lẻ khi người gom hàng nhận hàng từ các chủ hàng để vận
chuyển bằng các phương thức vận tải đường biển hoặc đường hàng không. Vận
đơn này thường dùng với vận đơn chủ (MasterB/L hoặc Master

AirWay bill) do người vận tải cấp khi họ nhận hàng từ người gom hàng (người
giao nhận). Vận đơn này cũng có thể dùng để thanh toán nếu có thỏa thuận trong
hợp đồng. Nội dung của vận đơn gom hàng, như đã nói ở trên là chưa thống nhất
trên phạm vi thế giới và cũng chưa được Phòng thương mại quốc tế thừa nhận
nên xu hướng chung là sử dụng vận đơn vận tải đa phương thức của FIATA
(FBL). Việc phát hành ra các vận đơn của các hãng chuyển phát nhanh chính là
điểm khác biệt so với các dịch vụ giao nhận và vận tải khác. Đây cũng là một
nguồn phát sinh lợi nhuận từ dịch vụ bởi hàng hóa gửi với khối lượng càng lớn
thì giá cước càng rẻ.

 Chuyển phát nhanh còn có chức năng là người khai thuế hải quan (Custom
Broker): Điều này đã được quy định rất rõ trong thông tư 194/2010/TT-BTC quy
định thủ tục Hải quan, kiểm tra giám sát và quản lý thuế đối với hàng hóa
16

xuất nhập khẩu. Ở đây người làm dịch vụ chuyển phát nhanh có đủ tư cách pháp
nhân thay mặt chủ hàng ký vào hồ sơ hải quan và chịu trách nhiệm trong một
chừng mực nào đó, trong khi đó đối với hàng hóa giao nhận thông thường thì chỉ
có chức năng thay mặt chủ hàng chịu trách nhiệm trong phạm vi được ủy quyền,
nếu có sai sót gì thì doanh nghiệp xuất nhập khẩu phải chịu trách nhiệm.
 Doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ chuyển phát nhanh đồng thời cũng là người
vận chuyển hàng hóa (forwarder): theo phương thức truyền thống thì các hãng
chuyển phát nhanh phải có phương thức vận tải riêng (máy bay, tàu biển) và có
mạng lưới hệ thống đại lý trải rộng trên toàn thế giới. Xu hướng hiện nay để phục
vụ cho mục đích chuyên môn hóa cao thì thông thường các hãng chuyển phát
nhanh sẽ sử dụng dịch vụ của các hãng vận tải chuyên nghiệp bằng các phương
thức đặt chỗ

- Dịch vụ chuyển phát nhanh ấn định thời gian chính xác cao, tốc độ cao. Đối với dịch
vụ chuyển phát nhanh, việc đảm bảo thời gian chuyển giao hàng hóa là chỉ tiêu quan
trọng số một, chỉ tiêu thời gian toàn trình chuyển phát tới từng khu vực của dịch vụ được
công bố trước. Vì vậy chất lượng dịch vụ nằm ở tính chính xác và nhanh chóng, khả
năng đảm bảo nhanh chóng và chính xác là điều kiện để duy trì khách hàng và
nâng cao năng lực cạnh tranh.
- Dịch vụ chuyển phát nhanh có chi phí cao và độ an toàn cao. Dịch vụ chuyển phát
nhanh là dịch vụ vận tải đòi hỏi chất lượng cao, do đó dòi hỏi chi phí cho quá trình khai
thác và vận chuyển cũng rất lớn (phương tiện vận chuyển chủ yếu bằng đường hàng
không). Doanh nghiệp cần phải có một nguồn lực tài chính tốt thì mới cung cấp
được các sản phẩm chất lượng đảm bảo, năng lực cạnh tranh tốt, đồng thời cạnh tranh
qua giá cũng rất quan trọng.
- Dịch vụ chuyển phát nhanh đòi hỏi cơ sở vật chất phải được trang bị hiện đại và hoàn
chỉnh. Cơ sở vật chất càng đầy đủ và hiện đại thì sản phẩm dịch vụ càng đảm bảo chất
lượng ổn định và năng suất cung ứng cao, năng lực cạnh tranh được nâng cao. Đồng thời
khách hàng có thể thông qua biểu hiện cơ sở vật chất hiện đại để đánh giá về tiềm lực
và uy tín của doanh nghiệp để lựa chọn nhà cung ứng dịch vụ.
17

1.2.3 Phạm vi của dịch vụ chuyển phát nhanh.
Phạm vi dịch vụ chuyển phát nhanh là nội dung cơ bản của dịch vụ chuyển phát
nhanh. Trừ khi bản thân người gửi hàng (hoặc người nhận hàng) muốn tham gia vào bất
kỳ khâu thủ tục nào đó, thông thường các công ty chuyển phát nhanh sẽ thay mặt người
gửi hàng (hoặc người nhận hàng) lo liệu quá trình vận chuyển hàng hóa qua các công
đoạn cho đến tay người nhận cuối cùng. Các công ty chuyển phát nhanh có thể làm các
dịch vụ một cách trực tiếp hoặc thông qua đại lý hoặc thuê dịch vụ của những người thứ
ba khác. Những dịch vụ mà các công ty chuyển phát nhanh tiến hành là:
- Chuẩn bị hàng hóa để chuyên chở.
- Tổ chức chuyên chở hàng trong phạm vi ga, cảng.
- Tổ chức sắp dỡ hàng hóa.
- Làm tư vấn cho chủ hàng trong việc chuyên chở hàng hóa.
- Ký kết hợp đồng vận tải với người chuyên chở, thuê tàu, lưu cước.
- Làm thủ tục gửi hàng, nhận hàng.
- Làm thủ tục hải quan, kiểm nghiệm, kiểm dịch.
- Mua bảo hiểm hàng hóa.
- Lập các chứng từ cần thiết trong quá trình gửi hàng, nhận hàng, thanh toán.
- Thanh toán thu đổi ngoại tệ.
- Nhận hàng từ chủ hàng giao cho người chuyên chở và giao cho người nhận
- Thu xếp chuyển tải hàng hóa.
- Nhận hàng từ người chuyên chở giao cho người nhận hàng.
- Gom hàng, lựa chọn tuyến đường vận tải, phương tiện vận tải và người chuyên
chở thích hợp.
- Đóng gói bao bì, phân loại, tái chế hàng hóa.
- Lưu kho, bao quản hàng hóa.
- Nhận và kiểm tra các chứng từ cần thiết liên quan đến sự vẫn động của hàng
hóa.
- Thanh toán cước phí, chi phí xếp dỡ, lưu kho, lưu bãi.
- Thông báo các tình hình đi và đến của các phương tiện vận tải.
18

- Thông báo tổn thất với người chuyên chở.
- Giúp chủ hàng trong việc khiếu nại đòi bồi thường.
Ngoài ra các công ty chuyển phát nhanh còn cung cấp các dịch vụ đặc biệt theo yêu cầu
của các chủ hàng như vận chuyển máy móc thiết bị cho các công trình xây dựng lớn,
vận chuyển quần áo may mặc sẵn treo trong các container đến thẳng các cửa hàng, vận
chuyển hàng triển lãm ra nước ngoài....
Đặc biệt trong những năm gần đây các công ty chuyển phát nhanh thường cung cấp dịch
vụ đa phương thức đóng vai trò là người kinh doanh vận chuyển đa phương thức (MTO)
và phát hành các chứng từ vận tải.
1.2.4 Vai trò của chuyển phát nhanh hàng hóa bằng đƣờng hàng không.
Ngày nay, ngành vận tải hàng hoá quốc tế bằng đường hàng không ngày càng tỏ
rõ ưu thế của nó so với các phương thức vận tải khác. Khi thương mại quốc tế ngày mở
rộng thì cũng là lúc ngành vận tải hàng hoá hàng không đi vào quỹ đạo, phát triển mạnh
mẽ. Để tiến trình này phát huy được hiệu quả tốt nhất thì nhất thiết phải cần tới sự tham
gia tích cực của những đại lý hàng hoá hàng không và người giao nhận hàng không.
Vai trò của đại lý hàng hoá hàng không:
Đại lý hàng hoá hàng không được coi như một mắt xích quan trọng, cần thiết trong
mối quan hệ giữa người gửi hàng, người nhận hàng và hãng hàng không cũng như trong
hoạt động vận chuyển hàng hoá.
Đối với hãng hàng không, đại lý là người khá am hiểu về tình hình thị trường hàng
hoá, về nhu cầu vận chuyển hàng hoá bằng đường hàng không của các nhà xuất nhập
khẩu. Với mạng lưới tiếp thị của mình, các đại lý có thể bảo đảm nguồn hàng tương đối
thường xuyên để các hãng hàng không thực hiện nghiệp vụ vận chuyển của mình. Có
thể nói tỷ trọng hàng hoá vận chuyển bằng đường hàng không do các đại lý mang lại
lớn hơn rất nhiều so với những đơn hàng trực tiếp tới các hãng hàng không, tỷ trọng này
thường tới 90%. Hơn nữa, với tư cách là người được các hãng hàng không ủy thác, các
đại lý hàng không có thể thực hiện, cung cấp các dịch vụ cho người gửi hàng và đảm
bảo giao hàng cho các hãng hàng không trong điều kiện hàng đã sẵn
sàng để chở. Bởi vậy, sẽ thuận tiện hơn nhiều cho các hãng hàng không. Cũng cần 19

nhấn mạnh thêm rằng các hãng hàng không và các đại lý cùng tham gia vào một chương
trình vận tải nên có thể coi là những đối tác của nhau trong một cuộc kinh doanh, trong
đó sự hợp tác là tối quan trọng.
Vai trò của người giao nhận hàng không:
Như trên đã định nghĩa, người giao nhận hàng không cũng có thể là đại lý IATA
hoặc không phải là đại lý IATA nhưng họ chuyên về dịch vụ gom hàng. Bởi vậy vai trò
của người giao nhận hàng không cũng tương tự như vai trò của đại lý hàng hoá hàng
không, nhưng thêm một số vai trò về dịch vụ gom hàng như sau :
- Đối với người gửi hàng, dịch vụ gom hàng làm giá cước thấp hơn. Hơn nữa, khi
giao dịch với người gom hàng, người gửi hàng cảm thấy thuận lợi hơn với người
vận tải bởi người gom hàng có thể lo việc vận tải cho lô hàng một cách thích hợp.
- Đối với người chuyên chở, họ sẽ tiết kiệm được chi phí giấy tờ, thời gian, do
không phải trực tiếp giải quyết những lô hàng lẻ. Người chuyên chở có thể tận
dụng hết khả năng của phương tiện vận tải và họ cũng không sợ không thu được
tiền của các chủ hàng lẻ do đã có người gom hàng thu hộ.
- Đối với người giao nhận không làm dịch vụ gom hàng, họ sẽ được hưởng giá
cước thấp hơn của các hãng hàng không cho những lô hàng lớn. Họ sẽ chuyển
một phần lợi này cho khách hàng bằng cách chào cho họ giá cước thấp hơn mà
người gửi hàng phải trả cho các hãng hàng không. Vì vậy, người giao nhận hàng
không có thể đưa ra bản giá cước riêng của mình khi anh ta làm nhiệm vụ thu
gom hàng và đồng thời anh ta sẽ được hưởng khoản chênh lệch giá cước giữa
tiền cước mà anh ta phải trả cho những hàng không và tiền cước thu được của
các chủ hàng lẻ.
1.3 Sự hình thành và phát triển của hoạt động giao nhận chuyển phát nhanh
hàng hóa bằng đƣờng hàng không.
Trên thế giới, ở đầu thế kỷ XVIII, các công ty chuyển phát thư của Mỹ được
thành lập tại Seattle, Washington . Đến năm 1919 công ty này đã phát triển rộng lớn và
đổi tên thành công ty dịch vụ bưu kiện thống nhất (UPS). Từ đó dịch vụ chuyển
20

phát của UPS đã phát triển mạnh khắp các thành phố lớn ở mỹ và mở rộng ra ven biển
Thái Bình Dương. Tập đoàn TNT được thành lập vào năm 1946, Ken Thomas bắt đâu
công việc kinh doanh vận chuyển hàng hóa ở Úc. Trong 50 năm TNT đã mở rộng phát
triển không ngừng và trở thành một công ty toàn cầu điều hành hệ thống vận chuyển
hàng hóa bằng đường hàng không và đường bộ xuyên suốt thế giới. TNT cung cấp hàng
loạt các loại hình dịch vụ thư tín và chuyển phát nhanh (CPN) cho các doanh nghiệp và
người tiêu dùng. Với trụ sở chính tại Hà Lan , TNT sở hữu mạng lưới phân phối rộng
khắp đến các địa điểm tại Châu Âu và Châu Á, hiện đang tiếp tục mở rộng hệ thống
hoạt động của mình ra các khu vực khác. TNT hoạt động tại hơn 200 quốc gia với đội
ngũ nhân viên lên đến 161.500 người. Năm 1969, công ty chuyển phát nhanh DHL đã
ra đời. Mới đầu thành lập công ty này chuyên chuyển phát nhanh bưu phẩm qua đường
hàng không. Mạng lưới của DHL phát triển nhanh chóng trải dài từ Hawaii đến vùng
viễn đông và vùng ven Thái Bình Dương, sau đó đến vùng Trung Đông, Châu Phi, Châu
Âu. Sang năm 1977, DHL mở rộng dịch vụ sang chuyển phát các bưu kiện nhỏ cùng
với những hồ sơ. Khi tròn 20 tuổi năm 1989, DHL đã có văn phòng tại 179 quốc gia và
có đến 20000 nhân viên. Năm1996, DHL đã mở rộng dịch vụ đến khu vực Châu Á,
Manila và trung tâm Express logistics ở Singapore.
Tại Việt Nam, lĩnh vực chuyển phát nhanh trước đây do tổng công ty bưu chính
viễn thông độc quyền, sau này có nhiều công ty tư nhân tham gia trong lĩnh vực này
như công ty cổ phần Tín Thành, công ty cổ phần hợp nhất Việt Nam, công ty cổ phần
bưu chính nhanh Việt Nam (BCN Express & logistics) công ty cổ phần dịch vụ Gió
Nam (GNNExpress).... và nhiều công ty nươc ngoài tham gia vào thị trường Việt nam
dưới hình thức liên doanh như DHL, TNT, Fedex... Theo lộ trình gia nhập WTO từ
ngày 11/01/2012 Việt nam đã mở cửa đối với dịch vụ chuyển phát nhanh. Theo đó các
doanh nghiệp nước ngoài được thành lập công ty 100% vốn nước nước ngoài và cạnh
tranh trực tiếp với các công ty trong nước trong cả mảng chuyển phát nhanh nội địa lẫn
quốc tế . Tuy nhiên do hiệu quả hoạt động trong việc khai thác nội địa cao nên TNT
vẫn tiếp tục liên doanh cùng Vietrans.
21

1.4 Vai trò của chuyển phát nhanh hàng hóa bằng đƣờng hàng không đối với sự
phát triển thƣơng mại.
Trong xu thế quốc tế hóa đời sống xã hội hiện nay, cũng như sự mở rộng giao lưu
hợp tác thương mại giữa các nước, khiến cho chuyển phát nhanh ngày càng có vai trò
quan trọng. Điều này được thể hiện ở thông qua những vai trò cơ bản sau đây:
- Chuyển phát nhanh tạo điều kiện cho hàng hóa lưu thông nhanh chóng, an toàn
và tiết kiệm mà không có sự tham gia hiện diện của người gửi cũng như người
nhận vào tác nghiệp.
- Chuyển phát nhanh giúp cho người chuyên chở đẩy nhanh tốc độ quay vòng của
các phương tiện vận tải, tận dụng được một cách tối đa, có hiệu quả d ung tích và
trọng tải của các phương tiện vận tải, các công cụ vận tải, cũng như các phương
tiện hỗ trợ khác.
- Chuyển phát nhanh làm giảm giá thành hàng hóa xuất nhập khẩu.
- Chuyển phát nhanh cũng giúp các nhà xuất nhập khẩu giảm bớt các chi phí không
cần thiết như: chi phí xây dựng kho, bến bãi của người giao nhận hay do người
giao nhận thuê, chi phí đào tạo nhân công…
- Dịch vụ chuyển phát nhanh đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy kinh
doanh thương mại quốc tế phát triển, nó giúp các cá nhân, tổ chức, các doanh
nghiệp trong và ngoài nước cung cấp các thông tin, tài liệu, hàng hóa một cách
nhanh chóng, an toàn và hiệu quả nhất
- Dịch vụ chuyển phát nhanh ra đời thỏa mãn nhu cầu giao dịch thông tin, tài liệu,
hàng mẫu khẩn cấp của các doanh nghiệp, công ty kinh doanh xuất nhập khẩu
với các đối tác của mình ở nước ngoài.
- Góp phần thiết lập hợp lí các mối quan hệ mua bán trong nền kinh tế, thực hiện
có hiệu quả các hoạt động dịch vụ trong quá trình kinh doanh, từ đó tạo bước phát
triển chung cho nền kinh tế thế giới.
- Đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức và thực hiện quá trình lưu chuyển
hàng hóa dịch vụ trong nước và nước ngoài.
22

- Giảm bớt phiền hà cho khách hàng, giảm các khâu trung gian không cần thiết
trong quá trình lưu thông vận tải hàng hóa, do đó hàng hóa sẽ được vận động từ
nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ một cách nhanh nhất và an toàn nhất.
Như vậy, dịch vụ chuyển phát nhanh là dịch vụ cơ bản, là một trong những nhân
tố không thể thiếu trong nền kinh tế của nước ta cũng như trên toàn thế giới, đây là cầu
nối cho tất cả các thành phần kinh tế, sự kết hợp giữa các nước với nhau. Phát triển dịch
vụ chuyển phát nhanh đồng nghĩa sẽ thúc đẩy các ngành khác trong nền kinh tế phát
triển. Do đó, đối với những nước đang phát triển trong đó có Việt Nam thì phát triển
dịch vụ chuyển phát nhanh là việc làm hết sức cần thiết để mở rộng hoạt động xuất nhập
khẩu cũng như mở rộng giao lưu, ngoại thương với các nước khác trên thế giới, từ đó
có thể thúc đẩy kinh tế phát triển
1.5 Cơ hội phát triển hoạt động giao nhận hàng hóa chuyển phát nhanh bằng
đƣờng hàng không tại Việt Nam.
Với chính sách mở cửa của nền kinh tế quốc dân, hàng hóa sản xuất ra ngày càng
nhiều, nhu cầu trao đổi hàng hoá với thế giới ngày càng lớn làm cho khối lượng hàng
lưu chuyển tăng lên không ngừng. Mối quan hệ giữa Việt Nam với các nước trong khu
vực cũng như với các nước khác trên thế giới không ngừng được mở rộng đã tạo điều
kiện cho buôn bán hai chiều phát triển. Điều này cho thấy triển vọng phát triển dịch vụ
giao nhận vận tải hàng hoá quốc tế ở Việt Nam trong những năm tới là rất lớn.
Sự tăng lên về nhu cầu sử dụng dịch vụ giao nhận chuyển phát nhanh bằng đường
hàng không. Việt Nam là một nước đông dân trong khu vực cũng như trên thế giới, bình
quân hàng tăng hơn một triệu người, với tốc độ tăng trưởng trên thì dự báo vào năm
2020 dân số sẽ đạt sấp xỉ 94 triệu người, dân số càng tăng làm tăng nhu cầu sử dụng
dịch vụ nói chung và dịch vụ giao nhận chuyển phát nhanh nói riêng.
Bên cạnh đó nền kinh tế nước ta ngày càng phát triển, tốc độ tăng trưởng GDP
hằng năm tăng, thu nhập người dân ngày càng cao đời sống vật chất ngày càng được cải
thiện rõ rệt, mức thu nhập bình quân đầu người tăng 10% so với năm trước, khi đó người
dân có cơ hội tiếp cận với dịch vụ chất lượng cao như dịch vụ giao nhận chuyển phát
nhanh hàng không.
23

Ngoài ra khách hàng sử dụng dịch vụ chuyển phát nhanh chủ yếu là các doanh
nghiệp nhằm phục vụ hoạt động vận chuyển trong kinh doanh. Các khách hàng doanh
nghiệp cũng phải tham gia vào cuộc cạnh tranh trong ngành mình, đối mặt với áp lực
cạnh tranh ngày càng gia tăng từ nhiều phía, nhất là sau khi mở cửa hội nhập. Do đó
càng ngày họ càng có nhu cầu cao hơn về dịch vụ chuyển phát nhanh
Chính sách kinh tế được điều chỉnh thông thoáng hơn sau khi hội nhập giúp hoạt
động kinh doanh giao thương được dễ dàng, các doanh nghiệp chuyển phát nhanh quốc
tế giảm được thời gian thực hiện các thủ tục kiểm soát tại cửa khẩu quốc tế, giảm chi
phí hành chính, có môi trường rộng mở hơn và thuận lợi hơn để nâng cao năng lực cạnh
tranh của mình.
Tiếp cận được với thị trường thế giới, doanh nghiệp chuyển phát nhanh có cơ hội được
tiếp cận với các tập đoàn lớn, các công ty quốc tế để lôi kéo họ trở thành khách hàng lớn
của mình. Khách hàng lớn cho dịch vụ chuyển phát nhanh tăng lên, đầu tư cơ sở hạ tầng
được cải thiện giúp cho năng lực vận tải phát triển, các công ty chuyển phát nhanh có
cơ hội mở rộng hoạt động kinh doanh ra quốc tế, tìm kiếm cơ hội khách hàng tiềm năng
hơn, đem lại khả năng cạnh tranh tương lai lớn hơn.
Nói chung, Việt Nam gia nhập WTO, TPP, VN-EU đem lại nhiều cơ hội rộng
mở cho các doanh nghiệp chuyển phát nhanh, các doanh nghiệp cần nâng cao năng lực
cạnh tranh để tồn tại và khai thác các cơ hội phát triển tại thị trường tiềm năng.
1.6 Cơ sở phát lý về hoạt động giao nhận chuyển phát nhanh hàng hóa bằng
đƣờng hàng không.
1.6.1 Luật quốc gia.
Nguồn luật quốc gia là một trong những nguồn luật chính điều chỉnh hoạt động
giao nhận hàng hoá xuất nhập khẩu bằng đường hàng không. Do đây là một hoạt động
liên quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực khác nhau nên chịu sự điều chỉnh của nhiều
bộ luật có liên quan như: Luật hàng không dân dụng Việt Nam ban hành năm 2006, Luật
Thương mại 2005, Luật Hải quan 2005...
Luật hàng không dân dụng Việt Nam.
Với mục đích thiết lập một cơ sở pháp lý nhằm điều chỉnh các hoạt động liên
quan đến hãng hàng không dân dụng để đảm bảo an toàn vận chuyển hàng không và 24

khai thác một cách có hiệu quả các tiềm năng của ngành hàng không dân dụng Việt
Nam, từ đó góp phần thúc đẩy sự phát triển nền kinh tế đất nước, mở rộng giao lưu và
hợp tác quốc tế trên mọi phương diện, Luật hàng không dân dụng Việt Nam đã được
Quốc hội nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá VIII, kỳ họp thứ 10 chính thức
thông qua ngày 26/12/1991 và bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/6/1992. Tuy nhiên, nhằm
để phù hợp hơn nữa với sự phát triển của ngành hàng không dân dụng nước nhà và bảo
vệ tốt hơn vùng trời chủ quyền quốc gia, Luật hàng không dân dụng Việt Nam lại được
sửa đổi vào năm 2006, bao gồm 10 chương và 202 điều khoản.
Nội dung cơ bản của Luật hàng không dân dụng Việt Nam bao gồm những quy
định về các quan hệ pháp lý có liên quan đến các hoạt động có sử dụng máy bay nhằm
mục đích vận chuyển hành khách, hành lý, hàng hoá, bưu kiện, bưu phẩm và các hoạt
động kinh tế khác, phục vụ nghiên cứu khoa học, hoạt động văn hoá thể thao, y tế, tìm
kiếm, cứu nguy và những hoạt động dân dụng nhằm mục đích đảm bảo an toàn vận
chuyển hàng không, khai thác có hiệu quả các tiềm năng của ngành hàng không dân
dụng Việt Nam, để tạo nên nền tảng vững chắc cho sự phát triển đất nước trên mọi
phương diện, tăng cường giao lưu và hợp tác trong khu vực và quốc tế.
Đối với những quan hệ pháp lý liên quan tới hoạt động hàng không dân dụng mà
Luật này không qui định, thì áp dụng các qui định pháp luật tương ứng khác của Việt
Nam.
1.6.2. Luật quốc tế
Bên cạnh nguồn luật quốc gia, nguồn luật quốc tế cũng có vai trò quan trọng trong
việc điều chỉnh hoạt động giao nhận hàng xuất nhập khẩu bằng đường hàng không. Vì
người giao nhận không chỉ giao dịch với đối tác người nước ngoài mà còn chuyên chở
và giao nhận hàng hoá trên lãnh thổ của nước khác hoặc lãnh thổ quốc tế. Cho nên,
nguồn luật quốc tế sẽ rất quan trọng nhất là khi có tranh chấp xảy ra.
Đối với phương thức vận tải bằng đường hàng không, người giao nhận cần quan
tâm đến các công ước quốc tế:
Công ƣớc Chicago :
Vào giai đoạn cuối của chiến tranh thế giới thứ 2, nhằm tạo cơ sở pháp lý điều
chỉnh mối quan hệ giữa các nước trong lĩnh vực hàng không dân dụng, ngày 25

7/12/1944, tại Chicago (Mỹ), 52 nước đã ký công ước về hàng không dân dụng quốc tế
(Convention on International Civil Aviation) - gọi tắt là Công ước Chicago. Công ước
Chicago được ký kết với mục đích là nhằm tạo ra và gìn giữ tình hữu nghị, sự hiểu biết
lẫn nhau giữa các dân tộc trên thế giới, bảo đảm an ninh chung, tạo điều kiện cho ngành
hàng không dân dụng quốc tế có thể phát triển một cách an toàn, trật tự và để các dịch
vụ vận chuyển hàng không quốc tế có thể được thiết lập trên cơ sở bình đẳng, cùng có
lợi.
Công ước Chicago bao gồm bốn phần, quy định các nguyên tắc của giao lưu hàng không.
Công ước chỉ áp dụng đối với các máy bay dân dụng và không áp dụng đối với các máy
bay Nhà nước dùng phục vụ các các hoạt động quân sự, hải quan, cảnh sát.
Nguyên tắc cơ bản nhất trong hoạt động Hàng không dân dụng quốc tế là việc công nhận
chủ quyền quốc gia đối với khoảng không trên lãnh thổ của mỗi quốc gia. Điều đó có
nghĩa mỗi quốc gia có quyền điều chỉnh và thực hiện quyền tài phán đối với hoạt động
vận chuyển hàng không trong phạm vi lãnh thổ của mình. Một nguyên tắc cơ bản khác
của Công ước được tuyên bố là tất cả các quốc gia có quyền bình đẳng tham gia vào
hoạt động vận chuyển hàng không. Các quốc gia cam kết hợp tác trên cơ sở bình đẳng
về cơ hội và tham gia khai thác.
Đối với giao lưu hàng không quốc tế, Công ước có một ý nghĩa quan trọng trong việc
thiết lập các quy tắc kỹ thuật - bay được ICAO soạn thảo dưới dạng các tiêu chuẩn và
khuyến cáo, sau đó được đưa vào thành những phụ lục của Công ước.
Các tiêu chuẩn và khuyến cáo của ICAO chỉ mang tính chất khuyến nghị. Mỗi quốc gia
ký kết có quyền tuyên bố về việc không thể thực hiện được về
mặt thực chất các tiêu chuẩn và khuyến cáo đó. Tuy nhiên trên thực tế hầu hết các quốc
gia đều công nhận và tuân thủ toàn bộ các tiêu chuẩn và khuyến cáo này vì tính chất lợi
ích của chúng.
Về thực tiễn, Công ước Chicago là một hiệp định đa phương quy định chung cho ngành
hàng không dân dụng. Công ước đã thống nhất được 5 thương quyền (quyền tự do -
Traffic Right) cơ bản sau :
- Thương quyền 1: Quyền được bay qua bầu trời nước khác mà không hạ cánh.
26

- Thương quyền 2: Quyền được chở khách, hàng hoá, bưu kiện từ nước mình
sang nước đối tác.
- Thương quyền 3: Quyền được phép hạ cánh kỹ thuật, không hoạt động thương
mại như tiếp xăng, sửa chữa, đổi tổ bay.
- Thương quyền 4: Quyền được lấy khách, hàng hoá, bưu kiện từ nước đối tác
chở về nước mình.
- Thương quyền 5: Quyền được chở khách, hàng hoá, bưu kiện giữa hai nước
khác nhau với điều kiện chuyến bay phải xuất phát từ nước mình.
Nhưng trong thực tiễn khai thác, các quốc gia đã áp dụng Công ước một cách linh
hoạt và quy định thêm một số thương quyền :
- Thương quyền 6: Quyền được lấy khách, hàng hoá, bưu kiện ở một nước chở
qua nước mình sau đó chở tiếp đi nước thứ ba.
- Thương quyền 7: Quyền được chở khách, hàng hoá, bưu kiện giữa hai nước
khác nhau mà chuyến bay không bắt buộc phải xuất phát từ nước mình.
- Thương quyền 8: Quyền được chở khách, hàng hoá, bưu kiện bên trong nước
khác mà chuyến bay bắt đầu và kết thúc tại nước đó.
Về nguyên tắc, tất cả các nước tham gia Công ước Chicago đều phải đảm bảo cho nhau
thương quyền 1 và 2, còn thương quyền 3, 4, 5 thì phải thoả thuận trên cơ sở có đi có
lại.
Các thương quyền được thống nhất tạo cơ hội rất lớn cho sự phát triển, mở rộng dịch vụ
chuyển phát nhanh.
Công ƣớc Vacsava 1929: được ký kết vào ngày 12 tháng 10 năm 1929 tại Vacsava
nhằm thống nhất một số quy tắc về vận chuyển hàng không quốc tế. Công ước này gồm
5 chương với 41 điều khoản.
Nghị định thƣ Hague 1955: Nghị định thư sửa đổi Côngước Vacsava 1929
Công ƣớc Guadalajara 1961: Công ước để bổ sung Côngước Vacsava để thống nhất
một số quy tắc liên quan tới vận tải hàng không quốc tế được thực hiện bởi một số người
khác không phải là người chuyên chở theo hợp đồng
27

Hiệp định Montreal 1966: Hiệp định liên quan đến giới hạn của Công ước Vacsava
và Nghị định thư Hague
Nghị định thƣ Guatamela 1971: Nghị định thư sửa đổi Công ước quốc tế để thống
nhất một số quy tắc liên quan tới vận tải hàng không quốc tế ký tại Vacsava ngày
12/10/1929 được sửa đổi bởi Nghị định thư Hague ngày 28/9/1955
Nghị định thƣ sửa đổi Công ƣớc Vacsava 1929 ký tại Montreal bản sửa đổi số 1,2,3,4
Khi mà vận tải và thương mại làm cho các quốc gia gần nhau cùng với xu thế toàn cầu
hoá như hiện nay, nguồn luật quốc tế không chỉ có tác dụng điều chỉnh và giải quyết các
tranh chấp mà còn nhằm làm giảm bớt những tranh chấp đó và thúc đẩy thương mại
quốc tế phát triển.
1.6.3 Các tổ chức quốc tế về hàng không.
1.6.3.1.Hiệp hội vận chuyển hàng không quốc tế IATA.( International Air
Transport Association)
IATA là một tổ chức tự nguyện phi chính phủ của những hãng hàng không thành
lập năm 1945. Thành viên của nó được dành cho tất cả những hãng hàng không có danh
sách đăng kí ở những nước là thành viên của ICAO.
Tính đến ngày 1/1/1988, IATA đã có 168 hội viên và ICAO có 159 quốc gia hội
viên. Những hãng hàng không trong hoạt động quốc tế làn những hội viên hoạt động,
trong khi đó những hãng hàng không nội địa là những hội viên cộng tác của IATA.
Mục tiêu của IATA là:
- Đẩy mạnh việc vận chuyển hàng không an toàn, thuờng xuyên và kinh tế vì lợi
ích của nhân dân thế giới khuyến khích thuơng mại đường hang không và nghiên
cứu những vấn đề liên quan đến vận chuyển hàng không.
- Cung cấp những phương tiện để phối hợp hành động giữa các xí nghiệp hàng
không, tham gia trực tiếp hay gián tiếp trong dịch vụ van tải hàng không quốc tế.
28

- Hợp tác quốc tế với tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (ICAO ) và các tổ
chức quốc tế khác.
IATA cung cấp một bộ máy nhằm tìm ra những giải pháp cho những vấn đề chung mà
các hãng hàng không gặp phải. Nó cũng cố gắng đẩy mạnh việc cung cấp cho công
chúng những chuẩn mực hoạt động cao và những tập quán kinh doanh an toàn do các
hãng hàng không và đại lí của họ thực hiện. Hoạt động của nó bao gồm tất cả những vấn
đề liên quan đến lĩnh vực kỹ thuật, pháp lí và tài chính của vận chuyển hàng không
nhưng do vai trò quan trọng nhất của nó liên quan đến việc điều chỉnh cơ cấu giá cước
và giá vé của các tổ chức hội viên. Các hội nghị lưu thông IATA họp theo định kì là diễn
đàn cho các tổ chức hàng không thảo luận đến vấn đề liên quan đến giá cước và giá vé
vận chuyển những mặt hàng hạn chế, chứng từ tiêu chuẩn và xử lí thủ tục …
1.6.3.2.Hiệp hội quốc tế các tổ chức giao nhận FIATA
Là cơ quan thế giới của những người giao nhận thành lập năm 1926.Tổ chức này
bao gồm những hội viên chính thức là những hiệp hội quốc gia những nguời giao nhận
và những hội viên cộng tác là những hãng giao nhận cá thể :Tên tắt FIATA bắt nguồn
từ tên tiếng pháp : Fe’de’ration intenationele des association de trannsitaires ef
assimile’s.
FIATA là một tổ chức phi chính phủ tự nguyện hiện nay đại diện cho hơn 35 nghìn
người giao nhận trên 130 nước. Các cơ quan của Liên hợp quốc như Hội đồng kinh tế
xã hội LHQ (ECOSOC), Uỷ ban của Liên hợp quốc về Thương mại và phát triển
(UNCTAD ), Uỷ ban kinh tế Châu Âu (ECE) và Uỷ ban kinh tế xã hội Châu Á và Thái
Bình Dương (ESCAP) đã công nhận địa vị pháp lí toàn cầu của tổ chức này.
Đối với tất cả các tổ chức trên FIATA được hưởng quy chế tư vấn. FIATA cũng được
các tổ chức quốc tế liên quan đến buôn bán và vận tải thừa nhận như phòng thương mại
quốc tế (ICC) hiệp hội vận chuyển hàng không quốc tế (IATA) cũng như tổ chức của
người vận chuyển và người gửi hàng.
Mục tiêu chính của FIATA là bảo vệ và phát huy lợi ích của người giao nhận ở
mức độ quốc tế và cải tiến chất lượng dịch vụ. Để đạt được mục tiêu này, chủ yếu là
29

thông qua ban lãnh đạo và các viện, các uỷ ban kĩ thuật cùng nhau giải quyết tất cả những
lĩnh vực về nghiệp vụ giao nhận.
Viện vận chuyển hàng không của FIATA giải quyết những vấn đề cước hàng không
nhằm bảo vệ lợi ích chung của các đại lí hãng hàng không. Tổ chức này bàn bạc với
IATA và những tổ chức quốc tế khác có liên quan đến công nghệ chuyên chở hàng
không.
Việc thành lập cơ quan tư vấn là hội đồng tư vấn liên kết IATA – FIATA đã làm
cho IATA và FIATA có thể tổ chức những buổi thảo luận theo định kì về những vấn đề
quan tâm chung như đào tạo, vận chuyển hàng nguy hiểm, nhũng yêu cầu nghiệp vụ cần
thiết để trở thành đại lí hàng hàng không, vận đơn hàng không, thuận lợi hoá và tự động
hoá.

Cơ sở lý luận của hoạt động giao nhận hàng hóa chuyển phát nhanh bằng đƣờng hàng không.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Cơ sở lý luận của hoạt động giao nhận hàng hóa chuyển phát nhanh bằng đƣờng hàng không.docx

Similar to Cơ sở lý luận của hoạt động giao nhận hàng hóa chuyển phát nhanh bằng đƣờng hàng không.docx (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 👉👉 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 👉👉 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤ (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Cơ sở lý luận của hoạt động giao nhận hàng hóa chuyển phát nhanh bằng đƣờng hàng không.docx