1. 1
กรอบความคิดธรรมาภิบาล
_12-12(001-180)P4.indd 1 9/4/12 9:49:35 AM

2. ธรรมาภิบาลเพื่อการบริหารภาครัฐและภาคเอกชน
1. กล่าวนำ
ธรรมาภิบาล (good governance) เป็นคำที่นิยมใช้ ในวงวิชาการ
และองค์ ก ารระหว่ า งประเทศเมื่ อ ประมาณ 2 ทศวรรษที่ ผ่ า นมา
ธรรมาภิ บ าลมี มิ ติ ที่ ค รอบคลุ ม กว้ า งขวางทั้ ง มิ ติ ท างการเมื อ ง ทาง
เศรษฐกิจ ทางสังคมและการบริหาร ครอบคลุมทั้งภาครัฐ ภาคธุรกิจ
เอกชน ภาคประชาสังคม และระหว่างประเทศ ในปัจจุบันวงวิชาการ
กับองค์การระหว่างประเทศ ตระหนักถึงความสำคัญและได้ปลุกกระแส
การใช้คำนี้ ให้แพร่หลายอย่างกว้างขวางทั้งในเอกสารรายงานวิชาการ
และงานกิจการขององค์การระหว่างประเทศ และเอกสารราชการและ
สื่อมวลชนทั่วไป
ดั ง นั้ น เพื่ อ ให้ เ กิ ด ความเข้ า ใจเกี่ ย วกั บ แนวคิ ด ธรรมาภิ บ าลใน
บทนี้จะได้อ ธิบ ายให้ค รอบคลุ มหัว ข้ อ ต่า ง ๆ ในเรื่อ งความหมายของ
“Governance” ความหมายของของธรรมาภิบาล องค์ประกอบที่สำคัญ
ของธรรมาภิบาล การนำแนวคิดธรรมาภิบาลมาใช้ ในการบริหารงาน
ภาครัฐและภาคเอกชน และสรุปท้ายบท
2. ความหมายของ “Governance”
แนวคิ ด เรื่ อ ง “governance” ได้ ป รากฏมาตั้ ง แต่ อ ารยธรรม
การปกครองของกรีก สมัยโบราณ มาจากรากศัพท์ของคำว่า “kuber-
nan” ที่ บั ญ ญั ติ โ ดยปราชญ์ ที่ ชื่ อ Plato โดยการที่ ไ ด้ พ ยายามค้ น หา
ระบบการปกครองที่ดี (system of governing) คำว่า gubernare
ซึ่งหมายถึง “rule making or steering” การกำหนดหรือถือหาง
เสื อ ในการปกครอง แต่ เ ดิ ม ในภาษาอั ง กฤษคำนี้ หมายถึ ง รั ฐ บาล
_12-12(001-180)P4.indd 2 9/4/12 9:49:36 AM

3. กรอบความคิดธรรมาภิบาล
(government) ในเชิงนามธรรม (act of governing หรือ manner
of governing) ซึ่งก็คือ การจัดการปกครอง (Kjare, 2004: 3)
คำว่า “governance” ไม่ ใช่คำใหม่แต่อย่างใด เป็นคำศัพท์ที่
ใช้ กั น มาในประเทศฝรั่ ง เศสนั บ ตั้ ง แต่ ศ ตวรรษที่ 14 โดยหมายถึ ง
ข้าราชการในสำนักพระราชวัง แต่ ในปัจจุบันคำ ๆ นี้มีความหมายถึง
กระบวนการการปกครอง หรือการกำกับควบคุม (Pierre, Peter,
2000: 1-2) นอกจากนั้ น แล้ ว governance หมายถึ ง การอภิ บ าล
เป็ น วิ ธี ก ารใช้ อ ำนาจทั้ ง ที่ เ ป็ น ทางการและไม่ เ ป็ น ทางการของการใช้
อำนาจทางการเมือง ซึ่งก็คือการปกครอง (the stewardship of formal
and informal political rule of the game, that involve setting
the rule for exercise of power) (Kjare, 2006: 3) ซึ่งสอดคล้อง
กับทรรศนะของ Pierre (2000: 2-3) ที่กล่าวว่า governance คือ
การปกครอง การบริหารภาครัฐ และนโยบายสาธารณะของรัฐที่ต้อง
มี ค วามรั บ ผิ ด ชอบ รั บ การตรวจสอบต่ อ สาธารณะ ซึ่ ง มี ค วามหมาย
ใกล้ เ คี ย งกั บ คำว่ า “government” ตามที่ บั ญ ญั ติ ไ ว้ ใ นพจนานุ ก รม
เมอร์เรียมเวบส์เตอร์ออนไลน์ ว่าหมายถึงการกระทำหรือกระบวนการ
การในการใช้ อ ำนาจรั ฏ ฐาธิ ปั ต ย์ ใ นการควบคุ ม สั่ ง การ กำหนดและ
การบริหารนโยบาย
ปัจจุบันทั้งในด้านการศึกษาและวิชาชีพทางด้านรัฐประศาสน-
ศาสตร์ถือ ได้ว่ า “governance” หรือ การจัดการปกครองเป็นกรอบ
แนวคิ ด ที่ ส ำคั ญ ของการบริ ห ารภาครั ฐ ซึ่ ง มี อ งค์ ป ระกอบหลั ก ที่
สำคั ญ คื อ การเน้ น บทบาทของการบริ ห ารภาครั ฐ กรอบแนว คิ ด
governance เป็ น ประเด็ น สำคั ญ ในการศึ ก ษาถึ ง ความสั ม พั น ธ์ แ ละ
ความรั บ ผิ ด ชอบระหว่ า งรั ฐ กั บ ประชาชน ความสั ม พั น ธ์ แ ละความ
_12-12(001-180)P4.indd 3 9/4/12 9:49:36 AM

4. ธรรมาภิบาลเพื่อการบริหารภาครัฐและภาคเอกชน
รั บ ผิ ด ชอบระหว่ า งรั ฐ กั บ ภาคเอกชน หรื อ กลุ่ ม ทางสั ง คมที่ เ กิ ด จาก
การรวมตั ว กั น โดยสมั ค รใจ และความสั ม พั น ธ์ แ ละความรั บ ผิ ด ชอบ
ระหว่างรัฐกับประชาสังคม (Kooiman, 2005: 5)
แนวความคิด “governance” ได้มีการศึกษากว้างขวางขึ้น และ
คำนี้ก็ถูกนำมาใช้กันอย่างแพร่หลายในวงการ และองค์การเครือข่ายของ
ธนาคารโลก (World Bank) โดยในระยะแรก ๆ ธนาคารโลกกำหนด
ความหมายตามกรอบความคิดของการดำเนินงานที่เกี่ยวกับขอบเขต
ของธนาคารโลกว่ า ด้ ว ย governance and development ดั ง นั้ น
คำว่า governance จึงเป็นที่เข้าใจกันว่าหมายถึง “การกำหนดกลไก
อำนาจของภาครั ฐ ในการบริ ห ารทรั พ ยากร ทั้ ง ด้ า นเศรษฐกิ จ และ
สังคมของประเทศเพื่อให้เกิดการพัฒนา” ในระยะเริ่มแรกธนาคารโลก
ได้ พ ยายามอธิ บ ายความหมายของ governance ว่ า ครอบคลุ ม ถึ ง
ความหมาย 3 ลักษณะ คือ (เอเจอร์, 2545: 31)
1. โครงสร้างและรูปแบบของระบอบทางการเมือง (political
regime)
2. กระบวนการ และขั้นตอนที่ผู้มีอำนาจในการเมืองใช้ ในการ
บริหารทรัพยากรทางเศรษฐกิจและสังคมเพื่อพัฒนาประเทศ
3. ขีดความสามารถของรัฐบาลในการกำหนดนโยบายและการ
ดำเนินการตามนโยบายอย่างมีประสิทธิผล
แม้ว่าจะเริ่มมีการใช้คำนี้บ้าง แต่ ในระยะแรกพบว่าหน่วยงาน
ด้านต่าง ๆ ยังคงใช้คำที่ต่างกันไป เช่น องค์การเพื่อความร่วมมือทาง
เศรษฐกิจและการพัฒนา Organization for Economic Cooperation
and Development (OECD) และ Overseas Development
Administration (ODA) ของรัฐบาลสหราชอาณาจักรอั งกฤษนิยม
_12-12(001-180)P4.indd 4 9/4/12 9:49:36 AM

5. กรอบความคิดธรรมาภิบาล
ใช้คำเดียวกับธนาคารโลก ในขณะที่ Inter–American Development
Bank (IDB) ยังคุ้นเคยกับการใช้คำว่าการพัฒนาปรับปรุงการบริหาร
รั ฐ กิ จ ให้ ทั น สมั ย เป็ น ต้ น นอกจากนี้ ยั ง มี ห น่ ว ยงานการพั ฒ นาอื่ น ๆ
เช่ น ธนาคารเพื่ อ การพั ฒนาเอเชี ย (Asian Development Bank:
ADB) องค์การความร่วมมือระหว่างชาติญี่ปุ่น (Japan International
Cooperation Agency: JICA) องค์ ก ารสหประชาชาติ (United
Nations: UN) และสถาบั น ทางวิ ช าการอื่ น ๆ ก็ หั น มาใช้ ค ำนี้ ใน
ความหมายเดี ย วกั บ คำนิ ย ามของธนาคารโลก และต่ อ มามี ก ารนำ
แนวคิด governance นี้ ไปใช้ ในการพัฒนาด้านต่าง ๆ เช่น องค์การ
พัฒนาแห่งสหประชาชาติ (United Nations Development Pro-
gram: UNDP) เป็นแกนนำในการผลักดันแนวคิดและสร้างการยอมรับ
ร่วมกันในระดับโลก (Corkery อ้างถึงใน เอเจอร์, 2545: 31-34)
ในปั จ จุ บั น governance ยั ง หมายถึ ง ลั ก ษณะที่ ส ำคั ญ ใน
การปกครองประเทศ การบริ ห ารงานภาครั ฐ ภายใต้ ห ลั ก การ หลั ก
การประชาธิ ป ไตยแบบมี ส่ ว นร่ ว ม การให้ ค วามสำคั ญ กั บ ประชาชน
และแนวความคิดเรื่องของการเป็นพลเมือง ชุมชน และประชาสังคม
ตามแนวคิดของ Rhodes (cited in Pierre, 2000: 55-59) ได้กล่าวไว้
ว่า governance หมายถึง การปกครองหรือการอภิบาล มีความหมาย
ครอบคลุมอย่างน้อย 6 ลักษณะ โดยสรุปได้ดังนี้
1. การลดบทบาทของรัฐลงโดยการใช้กลไกด้านการตลาดและ
กึ่งตลาด เพื่อทำหน้าที่ในการส่งมอบบริการสาธารณะ โดยเปิดโอกาสให้
ประชาชนเข้ามามีบทบาทให้บริการสาธารณะแทนหน่วยงานของภาครัฐ
เนื่องจากหน่วยงานของภาครัฐมีขนาดเล็กลง เพราะถูกแปรรูปให้เอกชน
และถูกตัดงบประมาณไป
_12-12(001-180)P4.indd 5 9/4/12 9:49:36 AM

6. ธรรมาภิบาลเพื่อการบริหารภาครัฐและภาคเอกชน
2. ระบบกำกับและควบคุมองค์การ บทบาทของ governance
ไม่ ได้ เ กี่ ย วข้ อ งเฉพาะการดำเนิ น ธุ ร กิ จ ของบริ ษั ท โดยตรงเท่ า นั้ น
แต่ ยั ง หมายถึ ง การกำหนดทิ ศ ทางให้ กั บ องค์ ก าร และดู แ ลควบคุ ม
การจั ด การของฝ่ า ยบริ ห ารให้ ถู ก ต้ อ งเรี ย บร้ อ ย ตามหลั ก เกณฑ์ ที่ ไ ด้
วางไว้ บริษัททุกแห่งจำเป็นต้องมีการบริหารไปพร้อม ๆ กันในหลักการ
3 ประการ คือ (1) การเปิดเผยข้อมูล (2) มีความซื่อสัตย์ และ (3) มี
ความรับผิดชอบต่อการกระทำของตนเอง โดยสามารถอธิบายได้อย่าง
มีเหตุมีผล
3. การจัดการภาครัฐแนวใหม่ (new public management)
โดยมีความหมาย 2 ประการ ดังนี้
3.1 การนำเอาแนวคิ ด และวิ ธี ก ารบริ ห ารงานเอกชนมาใช้
กับหน่วยงานโดยเน้นการเป็นนักบริหารมืออาชีพ มีการตั้งมาตรฐาน
และการวัดผลการปฏิบัติงาน การบริหารงานโดยมุ่งที่ผลสำเร็จของงาน
ที่มีความคุ้มค่าเงินและให้ความสำคัญแก่ผู้รับบริการ
3.2 การนำระบบการจูงใจ (incentive) หรือ การส่ งเสริม
การทำงานอย่ า งเอกชนมาใช้ ใ นหน่ ว ยงานภาครั ฐ เช่ น การแข่ ง ขั น
ตามกลไกการตลาด การกระจายงานให้ เ อกชนรั บ ช่ ว งไปดำเนิ น การ
และค่ อ ย ๆ เปิ ด เสรี ต ามกลไกตลาดโดยเปิ ด โอกาสให้ ผู้ รั บ บริ ก ารมี
ทางเลือกมากขึ้น
4. ก ารจั ด การที่ ดี การปกครองที่ ดี (governance as good
governance) โดยเป็นความหมายที่กำหนดโดยธนาคารโลก (World
Bank) ซึ่งหมายถึงการใช้อำนาจทางการเมืองในการบริหารประเทศ
โดยเป็นธรรมาภิบาลที่เกี่ยวข้องกับบริการสาธารณะที่มีประสิทธิภาพ
_12-12(001-180)P4.indd 6 9/4/12 9:49:37 AM

7. กรอบความคิดธรรมาภิบาล
มี ก ระบวนการยุ ติ ธ รรมที่ เ ป็ น อิ ส ระ มี ก รอบของกฎหมายที่ ส ามารถ
บั ง คั บ ใช้ กั บ สั ญ ญาต่ า ง ๆ ได้ บริ ห ารงานด้ ว ยความรั บ ผิ ด ชอบ มี
การตรวจสอบจากสาธารณะ มี ผู้ ท ำหน้ า ที่ บั ญ ญั ติ ก ฎหมายที่ มี ค วาม
รั บ ผิ ด ชอบ รั ฐ บาลทุ ก ระดั บ เคารพกฎหมายและสิ ท ธิ ม นุ ษ ยชน มี
โครงสร้า งที่ ป ระกอบด้ ว ยสถาบั นหลากหลาย และมี สื่ อ มวลชนที่ เ ป็ น
อิสระ
5. ร ะบบการบริ ห ารที่ เ ป็ น ผลของปฏิ สั ม พั น ธ์ ข องสั ง คม และ
การเมืองในการปกครองการเชื่อมโยงทางสังคม (socio-cybernatic
system) เป็ น การชี้ ให้ เ ห็ น ข้ อ จำกั ด ในการปกครองโดยรั ฐ บาล
กลางถ้ า เป็ น ผู้ มี อ ำนาจแต่ เ พี ย งผู้ เ ดี ย ว เนื่ อ งจากในแต่ ล ะนโยบาย
ประกอบด้ ว ยผู้ มี ส่ ว นเกี่ ย วข้ อ งมากมาย หน้ า ที่ รั ฐ ต้ อ งกระตุ้ น ให้ เ กิ ด
การรวมพลั ง ของภาคส่ ว นต่ า ง ๆ มาช่ ว ยแก้ ปั ญ หาร่ ว มกั น รู ป แบบ
ของความร่วมมืออาจเป็นไปได้ทั้งความร่วมมือกันกำหนดกติกา ความ
ร่วมมือระหว่างรัฐและเอกชน ดังนั้น การปกครองที่ดีจะต้องมีปฏิสัมพันธ์
กันระหว่างสังคม การเมือง และการบริหาร รวมทั้งการสร้างภาคีหรือ
เจรจาตกลงร่วมกันให้เกิดผลดี
6. การจัดการภายในระบบภายในองค์การที่มีการใช้เครือข่าย
ในการบริ ห ารตนเอง กล่ า วคื อ องค์ ก ารต้ อ งแลกเปลี่ ย นทรั พ ยากร
เช่ น เงิ น ข้ อ มู ล ความชำนาญ เพื่ อ ให้ บ รรลุ วั ต ถุ ป ระสงค์ สามารถ
ควบคุ ม ผลลั พ ธ์ ได้ อ ย่ า งเต็ ม ที่ โดยการจั ด ตั้ ง องค์ ก าร เครื อ ข่ า ย
ทั้ ง หลายฝ่ า ยทั้ ง รั ฐ เอกชน และองค์ ก ารอาสาสมั ค ร เข้ า มาพึ่ ง พา
กั น ในการเพื่ อ สนั บ สนุ น ในการส่ ง มอบบริ ก ารสาธารณะของรั ฐ ให้ กั บ
ประชาชน
_12-12(001-180)P4.indd 7 9/4/12 9:49:37 AM

8. ธรรมาภิบาลเพื่อการบริหารภาครัฐและภาคเอกชน
3. ความหมายของธรรมาภิบาล (Good Governance)
ปรากฏการณ์ ที่ ท ำให้ ค ำว่ า “ธรรมาภิ บ าล” ได้ รั บ ความสนใจ
และมี ก ารใช้ ใ นวงวิ ช าการอย่ า งจริ ง จั ง เป็ น ทางการ ได้ แ ก่ เอกสาร
รายงานของธนาคารโลกว่ า ด้ ว ยปั ญ หาการพั ฒ นาของกลุ่ ม ประเทศ
ในอนุภูมิภาคซาฮาราในแอฟริกา (Sub-Sahara Africa: From crisis
to substainable growth) ตีพิมพ์ระหว่าง ค.ศ. 1989 (พ.ศ. 2532)
ซึ่ ง เป็ น รายงานของธนาคารโลกในยุ ค แรกที่ ไ ด้ ก ล่ า วถึ ง ความสำคั ญ
ของการมีธรรมาภิบาลและการฟื้นฟูเศรษฐกิจ และต่อมาผลการศึกษา
วิเคราะห์ประสบการณ์ของ IMF ในการให้ประเทศต่าง ๆ กู้เงินเพื่อฟื้นฟู
เศรษฐกิจมีข้อสรุปว่า กุญแจสำคัญอีกประการหนึ่งที่นำไปสู่ความสำเร็จ
ในการฟื้ น ฟู ร ะบบเศรษฐกิ จ ของประเทศที่ ไ ด้ รั บ ความช่ ว ยเหลื อ ทาง
การเงิน คือ การที่ประเทศนั้น ๆ มีการจัดการปกครองและมีการดำเนิน
การตามนโยบายสาธารณะที่ ได้ตกลงไว้อย่างเคร่งครัด ดูเหมือนว่าจะ
เป็นความเชื่อจริงจังของธนาคารโลกที่กล่าวว่าปัญหาหลักของการพัฒนา
ในอนุภูมิภาคนี้ ได้แก่ จุดอ่อนของระบบ governance ต่อมาก็มีผู้ขานรับ
อย่ า งรวดเร็ว ว่ า เรื่อ งนี้ ไม่ ใช่ ปัญ หาเฉพาะในแอฟริกาเท่ า นั้น แต่เ ป็น
ปัญหาร่วมของชาติต่าง ๆ ทั่วไป ฉะนั้น ธรรมาภิบาลหรือ good gover-
nance จึ ง กลายเป็ น ความคาดหวั ง เป็ น คำตอบ และกลายเป็ น องค์
ประกอบที่จะขาดเสียมิได้ประการหนึ่งของสูตรการพัฒนา (develop-
ment) หรือการบริหารการพัฒนา (development management) ใน
นานาประเทศ รวมทั้งประเทศไทยด้วย (ปฐม มณี โรจน์, 2554: 352)
คำว่ า “ธรรมาภิ บ าล” เป็ น คำสมาสระหว่ า งคำว่ า “ธรรมะ”
(good) กับ “อภิบาล” (governance) (ปฐม มณี โรจน์, 2554: 353)
ความหมายของธรรมาภิบาล (good governance) ได้มีนักวิชาการ
_12-12(001-180)P4.indd 8 9/4/12 9:49:37 AM

9. กรอบความคิดธรรมาภิบาล
องค์การ รวมทั้งหน่วยงานให้ความหมายไว้ ดังนี้ “ธรรมาภิบาล หมายถึง
การปกครองที่มีหลักการความรับผิดชอบ รับการตรวจสอบสาธารณะ
เพื่อให้เกิดผลลัพธ์ที่ดีที่สุด คือ ความเป็นธรรม ความมีประสิทธิภาพและ
ประสิทธิผล” (Kjare, 2004: 24)
Kofi Annan อดีตเลขาธิการองค์การสหประชาชาติ กล่าวว่า
Good Governance เป็ น การใช้ อ ำนาจทางการเมื อ งเพื่ อ จั ด การ
งานของบ้านเมืองโดยให้บริการสาธารณะที่มีประสิทธิภาพ มีระบบที่
ยุติธรรม กระบวนการทางกฎหมายที่อิสระ ในขณะที่นิยามของธนาคาร
พั ฒ นาแห่ งเอเซี ย เน้นไปที่ อ งค์ ป ระกอบที่ ท ำให้ เ กิ ด การบริ ห ารจั ด การ
อย่างมีประสิทธิภาพ
วิวัฒนาการของธรรมาภิบาล นับตั้งแต่ต้นปี 1980 นักวิชาการ
ส่ ว นใหญ่ ต่ า งมี ค วามเห็ น ตรงกั น ว่ า แนวการบริ ห ารภาครั ฐ ที่ เ ป็ น อยู่
ไม่ ส อดคล้ อ งกั บ เศรษฐกิ จ และสั ง คมโลกที่ ป รั บ เปลี่ ย นตลอดเวลา
และมีความเห็นว่ามีความจำเป็นต้องมีการปรับปรุงและปฏิรูปในรูปแบบ
การปกครองใหม่ ซึ่งในช่วงเวลาดังกล่าวได้มีองค์การระหว่างประเทศ
หลายองค์การ มีการกล่าวถึงแนวคิดเกี่ยวกับ “Governance” ในนัย
“Good Governance” ในนัยต่าง ๆ กัน
ความหมายของ Good Governance หรือ “ธรรมาภิบาล”
หรือการบริหารจัดการที่ดี หากพิจารณาในแง่ของการให้คำนิยามและ
ความหมายของคำว่า “ธรรมาภิบาล” ได้มีการให้ความหมายไว้หลาก
หลายดังนี้
ธนาคารโลก หรือ World Bank ได้ ให้ความหมายว่า Good
●
Governance เป็ น ลั ก ษณะและวิ ถี ท างของการที่ มี ก ารใช้ อ ำนาจทาง
_12-12(001-180)P4.indd 9 9/4/12 9:49:38 AM

10. 10 ธรรมาภิบาลเพื่อการบริหารภาครัฐและภาคเอกชน
การเมืองเพื่อจัดการงานของบ้านเมือง โดยเฉพาะการจัดการทรัพยากร
ทางเศรษฐกิ จ และสั ง คมของประเทศเพื่ อ การพั ฒ นา โดยนั ย ของ
ความหมายของธนาคารโลก เป็นการชี้ ให้เห็นความสำคัญของประเทศ
เพื่อการพัฒนา โดยนัยของความหมายของธนาคารโลก เป็นการชี้ ให้
เห็นความสำคัญของการมี “Good Governance” เพื่อช่วยในการฟื้นฟู
เศรษฐกิจของประเทศ ทั้งนี้รัฐบาลสามารถให้บริการที่มีประสิทธิภาพ
มีระบบที่ยุติธรรม มีกระบวนการกฎหมายที่อิสระ ที่ทำให้มีการดำเนิน
งานให้เป็นไปตามสัญญา อีกทั้งระบบราชการ ฝ่ายนิติบัญญัติ และสื่อ
ที่มีความโปร่งใส รับผิดชอบ และตรวจสอบได้
องค์การสหประชาชาติ หรือ United Nations (UN) ที่
●
ให้ความสำคัญกับ “ธรรมาภิบาล” หรือ “การบริหารการจัดการที่ดี”
เพราะเป็ น หลั ก การพื้ น ฐานในการสร้ า งความเป็ น อยู่ ข องคนในสั ง คม
ทุ ก ประเทศให้ มี ก ารพั ฒ นาที่ เ ท่ า เที ย มกั น และมี คุ ณ ภาพชี วิ ต ที่ ดี ขึ้ น
การดำเนินการนี้ต้องเกิดจากความร่วมมือระหว่างรัฐและภาคเอกชน
เพื่อกระจายอำนาจให้เกิดความโปร่งใส “ธรรมรัฐ” หรือ “การบริหาร
จั ด การที่ ดี ” หรื อ “ธรรมาภิ บ าล” คื อ การมี ส่ ว นร่ ว มของประชาชน
และสังคมอย่างเท่าเทียมกัน และมีคำตอบพร้อมเหตุผลที่สามารถชี้แจง
กันได้
● United Nations and Development Programme
(UNDP) ให้คำนิยามของคำว่า “ธรรมาภิบาล” หรือ “การบริหารจัดการ
ที่ ดี ” คื อ การมุ่ ง ความสนใจไปที่ อ งค์ ป ระกอบที่ ท ำให้ เ กิ ด การจั ด การ
อย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อให้แน่ ใจว่านโยบายที่กำหนดไว้ ได้ผล หมายถึง
การมีบรรทัดฐานเพื่อให้มีความแน่ใจว่า รัฐบาลสามารถสร้างผลงานตาม
ที่สัญญาไว้กับประชาชนได้
_12-12(001-180)P4.indd 10 9/4/12 9:49:38 AM