สไลด์รายวิชา 002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ บทที่ 3 เรื่ององค์การ สำหรับนักศึกษาวิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น โดย อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วัชรินทร์

1. 1 บทที่ 3 องค์การ
ความหมาย องค์ประกอบ และประเภทขององค์การ ความแตกต่าง
ระหว่างองค์การภาครัฐกับองค์การภาคธุรกิจ และสิ่งแวดล้อมที่มี
ผลกระทบต่อองค์การ
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

2. วัตถุประสงค์ในการเรียนรู้ “องค์การ”
2
 การจัดการเรียนรู้ในบทนี้มีวัตถุประสงค์
เพื่อให้นักศึกษา...
 เข้าใจและสามารถอธิบายความหมายและ
องค์ประกอบขององค์การ
 เข้าใจและสามารถอธิบายประเภทของ
องค์การ
 เข้าใจและสามารถอธิบายความหมายและ
ความสาคัญของการจัดการรัฐกิจ
 เข้าใจและสามารถอธิบายความแตกต่าง
ระหว่างการบริหารธุรกิจและการบริหารรัฐ
กิจ
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

3. ความหมายขององค์การ (1/6)
3
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

4. ความหมายขององค์การ (2/6)
4
องค์การ องค์กร
 Organization/Organisation  Organ
 ศูนย์รวมกลุ่มบุคคลหรือกิจการที่  บุคคล คณะบุคคล หรือสถาบันซึ่งเป็น
ประกอบกันขึ้นเป็นหน่วยงาน เดียวกัน ส่วนประกอบของ หน่วยงานใหญ่ที่ทา
เพื่อดาเนินกิจการตามวัตถุประสงค์ที่ หน้าที่สัมพันธ์กันหรือขึ้นต่อกัน เช่น
กาหนดไว้ในกฎหมาย หรือในตราสาร คณะ รัฐมนตรีเป็นองค์กรบริหารของรัฐ
จัดตั้งซึ่งอาจเป็นหน่วยงานของรัฐ เช่น สภาผู้แทนราษฎรเป็นองค์กร ของ
องค์การของ รัฐบาล หน่วยงานเอกชน รัฐสภา, ในบางกรณี องค์กร
เช่น บริษัทจากัด สมาคมหรือ หมายความรวมถึงองค์การด้วย
หน่วยงาน ระหว่างประเทศ เช่น (พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน
องค์การสหประชาชาติ (พจนานุกรม พ.ศ. 2542)
ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542)
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

5. ความหมายขององค์การ (3/5)
5
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

6. ความหมายขององค์การ (4/6)
6
 การแบ่งงานออกเป็นส่วนๆ  A group of people who jointly
ให้แต่ละฝ่ายรับผิดชอบ work to achieve at least one
ในขณะเดียวกันก็พยายาม common goal. (Shafritz, Russel
สอดประสานระหว่างฝ่ายเหล่านี้ & Borick, 2009)
เพื่อให้การปฏิบัติงานมีความ  A social arrangement which
กลมกลืนและมีประสิทธิภาพ pursues collective
(ติน ปรัชญพฤทธิ์, 2551) goals, controls its own
 การที่คนหลายๆ คนถูกดึงดูดมา performance, and has a
ปฏิบัติงานเพื่อให้บรรลุเป้าหมาย boundary separating it from its
ตามที่กาหนด (อุทัย เลาหวิเชียร environment. (Wikipedia, 2010)
, 2549)
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

7. ความหมายขององค์การ (5/6)
7
 การรวมตัวของคนตั้งแต่ 2 คนขึ้น  การรวบรวมการทางานของคน
ไป มีจุดมุ่งหมายร่วมกันในการทา เพื่อให้บรรลุจุดมุ่งหมายโดยรวม
กิจกรรมหรืองานอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือเป็นระบบการบริหารจัดการที่
โดยอาศัยกระบวนการจัด มีการออกแบบและดาเนินงานให้
โครงสร้างของกิจกรรมหรืองานนั้น บรรลุวัตถุประสงค์อย่างใดอย่าง
ออกเป็นประเภทต่างๆ เพื่อแบ่ง หนึ่ง หรือเป็นกลุ่มของบุคคลที่
งานให้สมาชิกในองค์การ ทางานร่วมกันเพื่อให้บรรลุ
ดาเนินการปฏิบัติให้บรรลุ เป้าหมายเดียวกัน (ศิริวรรณ เสรี
เป้าหมาย (พยอม วงศ์สารศรี รัตน์ และคณะ, 2545 อ้างถึงใน
, 2534 อ้างถึงใน สัมฤทธิ์ ยศ สัมฤทธิ์ ยศสมศักดิ์, 2549)
สมศักดิ,์ 2549)
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

8. ความหมายขององค์การ (6/6)
8
 สรุป: องค์การ (Organization)
การรวมตัวกันของคนสองคนขึ้นไป
เพื่อปฏิบัติงานให้บรรลุเป้าหมาย
ที่กาหนดไว้
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

9. องค์ประกอบพืนฐานขององค์การ
้
9
• เป็นจุดเริ่มต้น • ปัจจัย/ทรัพยากรในการ
• สะท้อนคุณค่าองค์การ จัดการที่สาคัญที่สุด
• เป็นสิ่งสาคัญที่สุด เป้าหมาย คน • ต้องเป็นคนที่มีทักษะ
(Goal) (People)
เทคโนโลยีและ
สารสนเทศ โครงสร้าง
• เทคนิค/กลไก/ • แนวดิ่ง/แนวราบ
(Technology and (Structure)
วิธีการปฏิบัติงาน Information) •ลาดับชั้นการทางาน
• ความรู/้ ข้อมูล/ข่าวสาร • แบ่งงานกันทาตาม
ความถนัด
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

10. ความสัมพันธ์ระหว่างหน้าที่หลักในการจัดการ (POLC)
กับองค์ประกอบพื้นฐานขององค์การ
10
Planning Goal
Organizing People
Leading Structure
Technology and
Controlling
Information
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

11. ประเภทขององค์การ (1/4)
จาแนกตามการรับรองทางกฎหมาย
11
องค์การแบบทางการ องค์การแบบไม่เป็นทางการ
 ตั้งขึ้นตามกฎหมาย/มีกฎระเบียบรองรับ  เป็นเรื่องส่วนตัว/เฉพาะกลุ่ม
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

12. ประเภทขององค์การ (2/4)
จาแนกตามเป้าหมาย
12
 องค์การแบบหวังผลกาไร
(For-profit Organization)
 องค์การแบบไม่หวังผลกาไร
(Non-profit Organization)
 องค์การแบบผลประโยชน์ตอบแทน
(Mutual-benefit Organization)
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

13. ประเภทขององค์การ (3/3)
จาแนกตามเจ้าของ
13
 องค์การภาครัฐ  ราชการส่วนท้องถิ่น
 องค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.)
(Governmental Organization)
 เทศบาล (ตาบล เมือง นคร)
 ส่วนราชการ  องค์การบริหารส่วนตาบล (อบต.)
 ราชการส่วนกลาง  กรุงเทพมหานคร
 กระทรวง  เมืองพัทยา
 กรม  รัฐวิสาหกิจ
 ราชการส่วนภูมิภาค
 องค์การมหาชน
 จังหวัด
 อาเภอ
 ตาบล
 หมู่บ้าน
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

14. ประเภทขององค์การ (4/4)
จาแนกตามเจ้าของ (ต่อ)
14
 องค์การภาคธุรกิจ
(Business Organization)
 องค์การพัฒนาภาคเอกชน
(Non-governmental Organization)
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

15. ความแตกต่างระหว่างองค์การภาครัฐกับภาคธุรกิจ
15
การบริหารรัฐกิจ การบริหารธุรกิจ
 ปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ ระเบียบ  ปฏิบัติตามกฎหมาย แต่มีความคล่องตัว
ข้อกาหนดอย่างเคร่งคัด และสามารถปรับเปลี่ยนได้ง่าย
 มุ่งก่อประโยชน์สาธารณะ  แสวงหาผลกาไร
 ประเมินผลงานได้ยาก  ประเมินผลงานได้จากผลประกอบการ
 งบประมาณจากรัฐบาล  เงินลงทุนจากหุ้นส่วน/นักลงทุน
 มีความพร้อมรับผิดชอบ  มีความพร้อมรับผิดชอบต่อหุ้นส่วน และ
(accountability) ต่อผู้มีส่วนได้เสีย อาทิ ลูกค้า
ผู้บังคับบัญชา นักการเมือง กลุ่ม
ผลประโยชน์ และประชาชน
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

16. สภาพแวดล้อมที่มีผลกระทบต่อองค์การ (1/5)
16
 สภาพแวดล้อมในการจัดการ
(Managerial Environment)
หมายถึง สภาพแวดล้อมต่างๆ ที่
มีผลกระทบทั้งโดยตรงและโดย
อ้อมต่อการจัดการองค์การ โดย
อาจจาแนกออกเป็น 2 ประเภท
หลัก คือ
 สภาพแวดล้อมภายใน (Internal
Environment)
 สภาพแวดล้อมภายนอก
(External Environment)
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

17. สภาพแวดล้อมที่มีผลกระทบต่อองค์การ (2/5)
17
 สภาพแวดล้อมภายใน
(Internal Environment) คือ
สภาพแวดล้อมที่เป็นกลไกสาคัญ
ในการขับเคลื่อนองค์การไปสู่
เป้าหมาย (สาคร สุขศรีวงศ์
, 2553) ประกอบด้วย
 ระบบงาน
 ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียภายใน
 สิ่งอานวยความสะดวก
 วัฒนธรรมองค์การ
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

18. สภาพแวดล้อมที่มีผลกระทบต่อองค์การ (3/5)
18
 สภาพแวดล้อมภายนอก (External
Environment) คือ สภาพแวดล้อม
ภายนอกองค์การที่มีผลกระทบต่อการ
บริหารจัดการ จาแนกเป็น 2 ประเภท
ประกอบด้วย (สาคร สุขศรีวงศ์, 2553)
 สภาพแวดล้อมทางตรง
(Direct Environment)
 สภาพแวดล้อมมหภาค
(Macro Enviroment)
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

19. สภาพแวดล้อมที่มีผลกระทบต่อองค์การ (4/5)
19
 สภาพแวดล้อมทางตรง  สภาพแวดล้อมมหภาค
(Direct Environment) คือ (Macroenviroment) คือ
สภาพแวดล้อมนอกองค์การที่ สภาพแวดล้อมทั่วไปที่ส่ง
ส่งผลกระทบโดยตรงต่อการ กระทบโดยรวมต่อองค์การทุก
บริหารจัดการ ได้แก่ ลูกค้า แห่ง ไม่ได้กระทบเพียงองค์การ
แรงงาน คู่แข่ง ผู้จัดหาปัจจัย ใดองค์การหนึ่งเท่านั้น ได้แก่
การผลิต และหน่วยงานที่ การเมืองและกฎหมาย
ควบคุม เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม
เทคโนโลยี และระหว่างประเทศ
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

20. สภาพแวดล้อมที่มีผลกระทบต่อองค์การ (5/5)
20
หน่วยงาน
ผู้จัดหา ระบบงาน ที่ควบคุม
ปัจจัย ผู้มีส่วนได้เสียภายใน
การผลิต สิ่งอานวยความสะดวก
วัฒนธรรมองค์การ ลูกค้า
แรงงาน
คู่แข่ง
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

21. สรุปสาระสาคัญ
21
 องค์การ (Organization) หมายถึง การ
รวมตัวกันของคนสองคนขึ้นไปเพื่อ
ปฏิบัติงานให้บรรลุเป้าหมาย ที่กาหนดไว้
องค์การมีองค์ประกอบหลัก 4 ประการ คือ
เป้าหมาย คน โครงสร้าง และเทคโนโลยี
และสารสนเทศ องค์การยังสามารถจาแนก
ออกเป็น 3 ประเภท คือ องค์การภาครัฐ
องค์การภาคธุรกิจ และองค์การพัฒนา
ภาคเอกชน ทั้งนี้ การบริหารองค์การ
ภาครัฐกับองค์การภาคธุรกิจมีความ
แตกต่างกันมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรือง
่
เป้าหมาย
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

22. เอกสารอ้างอิง
22
 คินิคกิ, แองเจโล และวิลเลียมส์ ไบรอัน. (2552). องค์การและการจัดการ. (เบญจมาภรณ์
อิศรเดช และคณะ, ผู้แปล). กรุงเทพฯ: แมคกรอ-ฮิล.
 เซอร์โต, ซามูเอล ซี. (2552). การจัดการสมัยใหม่. (พัชนี นนทศักดิ์ และคณะ, ผู้แปล).
กรุงเทพฯ: เพียร์สัน เอ็ดดูเคชั่น อินโดไชน่า.
 พิชาญ รัตนดิลก ณ ภูเก็ต. (2552). องค์การและการบริหารจัดการ. นนทบุรี: ธิงค์ บี
ยอนด์ บุ๊คส์.
 สาคร สุขศรีวงศ์. (2553). การจัดการ: จากมุมมองนักบริหาร. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ:
จี.พี.ไซเบอร์พรินท์.
 สัมฤทธิ์ ยศสมศักดิ์. (2549). รัฐประศาสนศาสตร์: แนวคิดและทฤษฎี. กรุงเทพฯ: เอ็กซ
เปอร์เน็ท.
 Shafritz, Jay M.; Russell E. W. and Borick, Christopher P. (2009). Introducing
Public Administration. 6th Edition. Pearson Longman.
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั