9789740336242

1. ATTORNEY AT LAW LICENSE
1ธีระศักดิ์ สุโชตินันท - คําฟองคดีแพง
คําฟองคดีแพง
สวนที่
1
คดีทางแพง คือคดีขอพิพาทที่มีขอขัดแยง หรือขอโตแยง หรือกลาวหากันเกี่ยวกับสิทธิ หรือหนาที่ของ
บุคคลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชยหรือกฎหมายอื่นที่เกี่ยวของ โดยเปนการกระทําของบุคคลใดบุคคล
หนึ่งหรือนิติบุคคลตามกฎหมายที่ทําใหเกิดความเดือดรอน รําคาญ กอความเสียหาย หรือละเมิดตอสิทธิที่มีอยู
ตามกฎหมายของบุคคลอื่น และไมสามารถตกลงกันได เปนคดีที่มีขอขัดแยง ซึ่งผูไดรับความเสียหายฟอง
บุคคลอื่นที่เปนเหตุแหงขอขัดแยงเปนจําเลยซึ่งศาลจะนัดชี้สองสถานกําหนดประเด็นขอพิพาท สืบพยาน และ
มีคําพิพากษา เรียกวา “คดีมีขอพิพาท” อยางหนึ่ง เชน ละเมิดตอสิทธิในทรัพยสิน สิทธิในชีวิต รางกาย สิทธิ
ในสิทธิในครอบครัว สิทธิในเกียรติยศ ชื่อเสียง กับคดีที่บุคคลจําเปนตองใชสิทธิทางศาล รองขอตอศาล
เพื่อใหรับรองคุมครองสิทธิของตน โดยเปนกรณีที่กฎหมายกําหนดไว ใหการกระทําบางอยาง หรือการใชสิทธิ
บางอยางจําตองไดรับอนุญาต หรือไดรับการรับรองจากศาลกอน เปนคดีที่ผูรองไมตองฟองใครเปนจําเลย
แตจําเปนตองเสนอเรื่องราวของตนตอศาล เพื่อขอใหศาลมีคําสั่งใหกระทําการอยางใดอยางหนึ่ง หรืองดเวน
กระทําการอยางใดอยางหนึ่ง หากมีคําสั่งศาลแลวไมอาจจะกระทําได ซึ่งกฎหมายกําหนดใหเสนอเรื่องราว
หรือยื่นฟองโดยทําเปนคํารอง ผูนั้นเพียงแตยื่นคํารองตอศาลแสดงเหตุผลแหงความจําเปน และความตองการ
โดยศาลจะนัดไตสวนคํารองของผูรองและมีคําสั่ง เรียกวา “คดีไมมีขอพิพาท” หรือ “คดีฝายเดียว” อีกอยางหนึ่ง
เชน การขอเปนผูจัดการมรดกของผูตาย การขอใหศาลสั่งใหเปนคนไรความสามารถ การขอใหศาลแสดงกรรมสิทธิ์
ที่ดินโดยการครอบครองปรปกษ และหากการเสนอคํารองนั้นไปกระทบสิทธิหรือโตแยงสิทธิของบุคคลอื่นบุคคล
ที่ถูกกระทบ หรือถูกโตแยงสิทธินั้นอาจโตแยง คัดคานคํารองเขามาเปนคูความในคดี มีผลทําใหคดีไมมีขอพิพาทนี้
กลายเปนคดีที่มีขอพิพาททันที
หลักการทําคําฟองคดีแพงไดกลาวไวในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง ดังนี้
มาตรา 1 (3) “คําฟอง” หมายความวา “กระบวนพิจารณาใด ๆ ที่โจทกไดเสนอขอหาตอศาลไมวาจะ
ไดเสนอดวยวาจาหรือทําเปนหนังสือ ไมวาจะไดเสนอตอศาลชั้นตน หรือชั้นอุทธรณหรือฎีกา ไมวาจะไดเสนอ
ในขณะที่เริ่มคดีโดยคําฟองหรือคํารองขอหรือเสนอในภายหลังโดยคําฟองเพิ่มเติมหรือแกไข หรือฟองแยง หรือโดย
สอดเขามาในคดีไมวาดวยสมัครใจ หรือถูกบังคับ หรือโดยมีคําขอใหพิจารณาใหม”
หลักการเขียน
001Pang.indd 1 8/6/2560 19:44:19

2. ATTORNEY AT LAW LICENSE
2 เตรียมสอบใบอนุญาตใหเปนทนายความ
กรณีที่ถือวาเปนคําฟอง คือ ฟองเมื่อเริ่มคดี คํารองขอแกไขเพิ่มเติมฟอง ฟองแยง คํารองสอด อุทธรณ
ฎีกาและคํารองขอใหพิจารณาคดีใหม
การที่จะถือเปนคําฟองตองเปนกระบวนพิจารณาที่โจทกไดเสนอขอหาตอศาลหากมิใชการเสนอขอหา
ตอศาลก็ไมถือเปนคําฟอง เชน คํารองของคูความที่ขอใหเรียกบุคคลภายนอกเขามาเปนคูความรวมไมมีลักษณะ
เปนคําฟอง
มาตรา 55 “เมื่อมีขอโตแยงเกิดขึ้น เกี่ยวกับสิทธิหรือหนาที่ของบุคคลใดตามกฎหมายแพง หรือบุคคล
ใดจะตองใชสิทธิทางศาล บุคคลนั้นชอบที่จะเสนอคดีของตนตอศาลสวนแพงที่มีเขตอํานาจได ตามบทบัญญัติ
แหงกฎหมายแพงและประมวลกฎหมายนี้” มาตรานี้เปนบทบัญญัติเรื่อง “อํานาจฟอง” มีหลักเกณฑดังนี้
1. ผูที่จะเปนคูความจะตองเปนบุคคลซึ่งหมายถึงบุคคลธรรมดาและนิติบุคคลถาไมเปนบุคคลก็ไม
สามารถเปนคูความ (หมายถึง ผูยื่นคําฟองหรือผูถูกฟองตอศาล) ได นิติบุคคลแยกออกไดเปน 2 ประเภท คือ
นิติบุคคลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย ไดแก สมาคม มูลนิธิ หางหุนสวนสามัญจดทะเบียนหางหุน
สวนจํากัด และบริษัทจํากัด นิติบุคคลที่ตั้งขึ้นตามกฎหมายอื่น ไดแก สวนราชการ คือ กระทรวง ทบวง กรม
ตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผนดิน และพระราชบัญญัติจัดตั้งหนวยงานของรัฐตาง ๆ การ
เปนนิติบุคคลประเภทนี้จะตองมีกฎหมายรองรับใหมีสถานะเปนนิติบุคคล หากไมมีสถานะเปนนิติบุคคลก็ไม
สามารถเปนคูความได กองทัพบก กองทัพเรือ หรือกองทัพอากาศ เปนนิติบุคคลโดยมีฐานะเปนกรม แตหนวย
งานที่สังกัดกองทัพบก กองทัพเรือ หรือกองทัพอากาศดังกลาว แมจะเรียกวากรม เชน กรมพระธรรมนูญ ก็ไมได
มีฐานะเปนกรมตามกฎหมายจึงไมเปนนิติบุคคล เชนเดียวกันกับศาลตาง ๆ เชน ศาลฎีกา ศาลอุทธรณ ศาลแพง
ก็ไมมีสถานะเปนนิติบุคคล หากมีขอพิพาทเกิดขึ้นตองใหสํานักงานเลขาธิการศาลยุติธรรมซึ่งเปนนิติบุคคล
เปนผูดําเนินการ สวนคณะบุคคลตาง ๆ เชน คณะกรรมการที่ตั้งขึ้นตามกฎหมาย ไมมีสถานะเปนนิติบุคคล
จึงไมสามารถเปนคูความในคดีได ถาจะเปนคูความตองดําเนินการในนามของบุคคล หรือในฐานะบุคคลที่เปน
กรรมการนั้น นอกจากนี้หากคณะกรรมการตาง ๆ นั้น กระทําในนามของหนวยงานใดก็สามารถฟองหนวยงาน
นั้นได หากหนวยงานนั้นเปนนิติบุคคล โดยไมจําเปนตองฟองผูที่เปนกรรมการ
คําพิพากษาฎีกาที่ 3625/2546 โจทกเปนหางหุนสวนสามัญมิไดจดทะเบียนเปนนิติบุคคล และไมมี
กฎหมายใดกําหนดใหโจทกเปนนิติบุคคล โจทกจึงไมใชบุคคลธรรมดาหรือนิติบุคคล และไมอาจเขามาเปน
คูความในคดีได โจทกจึงไมมีอํานาจฟอง ปญหาเรื่องอํานาจฟองเปนเรื่องอันเกี่ยวดวยความสงบเรียบรอยของ
ประชาชนแมจําเลยจะมิไดฎีกา ศาลฎีกาก็ยกขึ้นวินิจฉัยได
2. วิธีการเสนอคดีตอศาล คือตองมีการโตแยงสิทธิหรือหนาที่ หรือตองใชสิทธิทางศาล แยกพิจารณา
ไดดังนี้
2.1กรณีมีการโตแยงสิทธิหรือโตแยงหนาที่เปนคดีที่ตองทําเปนคําฟองเปนคดีที่มีขอพิพาทการที่จะ
พิจารณาวามีการโตแยงสิทธิหรือไม ตองดูวาใครมีสิทธิหรือมีหนาที่อยูกอนหรือไม ตามกฎหมายในสวนสารบัญญัติ
เพราะถาไมมีสิทธิหรือหนาที่ตามกฎหมายในสวนสารบัญญัติขอโตแยงก็เกิดขึ้นไมได การฟองคดีตามกฎหมาย
วิธีพิจารณานั้นเปนกระบวนการที่จะทําใหสิทธิหนาที่ที่มีอยูตามกฎหมายในสวนนั้น
001Pang.indd 2 8/6/2560 19:44:20

3. ATTORNEY AT LAW LICENSE
3ธีระศักดิ์ สุโชตินันท - คําฟองคดีแพง
ในกรณีที่มีสิทธิ ตองดูวาเปนสิทธิของใคร และสิทธิตามที่กฎมายบัญญัตินั้นบางอยางเปนสิทธิใชยัน
บุคคลไดทั่วไป สิทธิบางอยางใชยันไดเฉพาะบางคนเทานั้น สิทธิของบุคคลที่สามารถจะใชยันบุคคลทั่วไป เชน
สิทธิเกี่ยวกับเสรีภาพ สิทธิในทรัพยสิน สวนสิทธิบางประเภทที่เกิดขึ้นโดยอาศัยบทบัญญัติของกฎหมายใน
ลักษณะของนิติกรรม ไมกวางขวางไปใชยันกับบุคคลอื่นได จะใชยันไดแตเฉพาะคูกรณีในนิติกรรมนั้น ๆ เทานั้น
สิทธิและหนาที่ที่มีอยูนั้นอาจเปนของบุคคลคนเดียวหรือหลายคน เชน เจาของรวม เจาหนี้รวม ลูกหนี้
รวม หรือบุคคลหนึ่งบุคคลใดอาจมีฐานะหลายฐานะนอกจากฐานะของตัวเองแลว อาจมีฐานะอื่นอยูดวย เชน
ฐานะของผูแทนโดยชอบธรรม หรือฐานะของผูแทนนิติบุคคล จึงตองพิจารณากอนวา สิทธิและหนาที่ของบุคคล
นั้นมีสิทธิและหนาที่ในฐานะใด หากนําสิทธิในฐานะหนึ่งมาใชในอีกฐานะหนึ่ง ตองถือวาฐานะนั้นไมมีสิทธิ เชน
นายชาติเปนผูจัดการของบริษัท นายชาติจึงมีสองฐานะ ฐานะสวนตัวกับฐานะของผูจัดการบริษัท ถามีขอโตแยง
สิทธิของบริษัท นายชาติตองใชสิทธิในฐานะผูจัดการซึ่งเปนผูแทนของบริษัท หากใชสิทธิในฐานะสวนตัว ตองถือ
วานายชาติไมมีอํานาจ เมื่อพิจารณาดูตามสิทธิถูกตองตามฐานะแลว ตองพิจารณาตอไปวามีการกระทําหรืองด
เวนการกระทําอยางหนึ่งอยางใดที่ทําใหสิทธิหนาที่ของบุคคลนั้นถูกกระทบกระเทือนอันจะทําใหเกิดความเสีย
หายในทางหนึ่งทางใดหรือไม และใครเปนผูกระทําหรืองดเวนการกระทํานั้น หลักการสําคัญที่จะตองพิจารณา
อยูที่วาเมื่อมีการกระทําหรืองดเวนการกระทําใดๆที่บุคคลนั้นไมสามารถที่จะขจัดปดเปาดวยลําพังตนเองไดแลว
จึงจะเรียกวาเปนการกระทําที่เปนการโตแยงสิทธิหรือหนาที่ การกระทําบางอยางไมใชถือวาเปนการถูกโตแยงสิทธิ
หรือหนาที่ทุกอยางไป ตองมีขนาดของการกระทําวาจะกอใหเกิดความเสียหายแกผูทรงสิทธินั้นหรือไม หากวา
การกระทําที่เจาของสิทธิสามารถปดเปาเองไดโดยไมตองอาศัยใคร ในทางกฎหมายไมถือวาเปนการโตแยงสิทธิ
หรือหนาที่ถึงขนาดที่จะตองมาใชสิทธิทางศาล กรณีที่มีการฟองคดีเพราะเหตุมีการโตแยงสิทธิหรือหนาที่นี้เมื่อ
ศาลพิจารณาคดีเสร็จ หากเปนกรณีที่ศาลจะวินิจฉัยในเนื้อหาของคดีแลว ศาลจะทําเปนคําพิพากษา ฉะนั้นคดี
ประเภทนี้จึงเริ่มตนดวยคําฟอง และสวนใหญจบลงดวยคําพิพากษา
คําพิพากษาฎีกาที่ 2204/2542 แมขณะเกิดเหตุโจทกไมใชเจาของรถยนตโดยสารคันพิพาท แตโจทก
เชารถยนตคันพิพาทจากบริษัท โจทกยอมมีสิทธิครอบครองใชประโยชนจากรถยนตที่เชามาและมีหนาที่ตอง
สงคืนรถยนตในลักษณะที่เรียบรอยแกผูใหเชา เมื่อรถยนตคันที่โจทกเชามาถูกเฉี่ยวชนไดรับความเสียหาย โจทก
ยอมเปนผูเสียหายและมีอํานาจฟองได
คําพิพากษาฎีกาที่ 5039-5041/2532 การที่จําเลยนําชี้ใหเจาพนักงานศาลทําแผนที่พิพาทในคดีอื่น
วาที่ดินพิพาทในคดีนี้เปนของจําเลยและมรดกของสามีจําเลยคนละครึ่งนั้น การกระทําของจําเลยเปนการโตแยง
สิทธิของโจทกแลว
คําพิพากษาฎีกาที่ 2850/2541 ขณะเกิดเพลิงไหม โจทกยังชําระราคาที่ดินและโรงสีขาวใหแกผูซื้อ
ไมครบตามสัญญา ผูซื้อจึงยังมิไดจดทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ใหแกโจทก แตโจทกไดเขาครอบครองทําประโยชน
ในที่ดินและโรงสีขาวดังกลาวตั้งแตวันทําสัญญาซื้อขายแลว โจทกจึงเปนผูมีสวนไดเสียในโรงสีขาวดังกลาว เมื่อ
โรงสีขาวเกิดเพลิงไหม โจทกยอมไดรับความเสียหาย ถือวาโจทกถูกโตแยงสิทธิในทรัพยนั้นแลว ตาม ป.วิ.พ.
มาตรา 55 โจทกจึงมีอํานาจฟองจําเลยทั้งเจ็ดซึ่งเปนผูเชาใหรับผิดได
001Pang.indd 3 8/6/2560 19:44:21

4. ATTORNEY AT LAW LICENSE
4 เตรียมสอบใบอนุญาตใหเปนทนายความ
2.2 กรณีจะตองใชสิทธิทางศาล เปนคดีที่ตองทําเปนคํารองขอ เปนคดีไมมีขอพิพาท การใชสิทธิทางศาล
ตองมีกฎหมายบัญญัติใหตองใชสิทธิทางศาลในเรื่องนั้น เชน การรองขอครอบครองปรปกษตามประมวลกฎหมาย
แพงและพาณิชย มาตรา 1382 การรองขอตั้งผูจัดการมรดกเปนตน ดังนั้น การเสนอคดีในกรณีบุคคลใดจะตองใช
สิทธิทางศาลนั้น มิไดหมายความวาจะใชสิทธิทางศาลไดตามอําเภอใจแตเปนเรื่องที่ตองพิจารณาวามีกฎหมาย
สารบัญญัติสนับสนุนวาเปนเรื่องจําเปนจะตองใชสิทธิทางศาล เพื่อรับรองหรือคุมครองสิทธิของตนที่มีอยูหรือ
ไมดวยคดีไมมีขอพิพาท ซึ่งเริ่มตนคดีดวยคํารองขอ ศาลวินิจฉัยคดีโดยทําเปนคําสั่ง
คําพิพากษาฎีกาที่ 1150/2517 ผูไดมาซึ่งกรรมสิทธิ์ในที่ดินมีโฉนดตามประมวลกฎหมายแพงและ
พาณิชย มาตรา 1382 มีสิทธิยื่นคํารองขอฝายเดียวเพื่อใหศาลไตสวนแสดงวาตนมีกรรมสิทธิ์เฉพาะสวนในโฉนดนั้น
ไดตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มาตรา 188
คําพิพากษาฎีกาที่ 1537/2514 การขอใหเพิกถอนมติที่ประชุมใหญอันผิดระเบียบตามประมวลกฎ
หมายแพงและพาณิชย มาตรา 1195 นั้น จะทําเปนคํารองขออยางคดีไมมีขอพิพาท หรือฟองเปนคดีขอพิพาท
ก็ได
คําพิพากษาฎีกาที่8504/2544การฟองขอใหรับเด็กเปนบุตรตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย
มาตรา 1555 หากบิดายังมีชีวิตอยูตองเสนอคดีอยางคดีขอพิพาท คือฟองบิดาเปนจําเลยโดยทําเปนคําฟองตาม
มาตรา 172 หากบิดาถึงแกความตายแลว ก็ชอบที่เสนอคดีอยางคดีไมมีขอพิพาทโดยทําเปนคํารองขอตาม มาตรา
188 (1)
ในการเสนอคดีตอศาล ไมวาคดีมีขอพิพาทหรือคดีไมมีขอพิพาท ยังมีขอพิจารณาเพิ่มเติมอีก คือ
1) ผูเสนอคดีใชสิทธิโดยสุจริตหรือไม ทั้งนี้ ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา 5 ที่วา
“ในการใชสิทธิแหงตนก็ดี ในการชําระหนี้ก็ดี บุคคลทุกคนตองกระทําโดยสุจริต” แตถาเปนการใชสิทธิโดยไม
สุจริตแลวผูเสนอคดียอมไมมีอํานาจฟอง
คําพิพากษาฎีกาที่ 3077/2531 โจทกสงของออกนอกราชอาณาจักรโดยมิไดเสียภาษีอากรอันเปนการ
กระทําผิดตอพระราชบัญญัติศุลกากรเปนเหตุใหจําเลยผูขนสงไมอาจออกใบตราสงใหโจทกได การที่โจทกนํา
คดีมาฟองเรียกคาเสียหายเนื่องจากจําเลยไมออกใบตราสงใหจึงเปนการใชสิทธิโดยไมสุจริต
2) เมื่อมีกฎหมายกําหนดไวเปนพิเศษวาจะฟองใครไดหรือไมไดอยางไรก็ตองเปนไปตามกฎหมายนั้น
เชน พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ 2535 มาตรา 5 บัญญัติวา “หนวยงานของรัฐ
ตองรับผิดตอผูเสียหายในผลแหงละเมิดที่เจาหนาที่ของตนไดกระทําในการปฏิบัติหนาที่ในกรณีนี้ผูเสียหายอาจ
ฟองหนวยงานของรัฐดังกลาวไดโดยตรง แตจะฟองเจาหนาที่ไมได ถาการละเมิดเกิดจากเจาหนาที่ซึ่งไมสังกัด
หนวยงานของรัฐแหงใด ใหถือวากระทรวงการคลังเปนหนวยงานของรัฐที่ตองรับผิดชอบตามวรรคหนึ่ง”
จะเห็นวาถามีการกระทําการละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐกอใหเกิดความเสียหายตอบุคคลใด ถึงแม
ตามกฎหมายจะถือวาเจาหนาที่ของรัฐนั้นเปนผูโตแยงสิทธิของผูที่ไดรับความเสียหายจากการกระทําละเมิด
นั้นก็ตาม ผูเสียหายจะฟองเจาหนาที่เปนการสวนตัวไมไดจะตองฟองหนวยงานที่เจาหนาที่นั้นสังกัดอยูตามที่
บัญญัติไวในมาตรา 5 นี้ จะพิจารณาเฉพาะมาตรา 55 อยางเดียวไมได
001Pang.indd 4 8/6/2560 19:44:21

5. ATTORNEY AT LAW LICENSE
5ธีระศักดิ์ สุโชตินันท - คําฟองคดีแพง
การเสนอคดีตอศาลตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มาตรา 55 จะตองเสนอคดีของตน
ตอศาลสวนแพงที่มีเขตอํานาจ ซึ่งจะตองพิจารณาเรื่องเขตอํานาจศาล ซึ่งการเสนอคําฟองบอกไวในมาตรา 2
“หามมิใหเสนอคําฟองตอศาลใด เวนแต
(1)เมื่อไดพิจารณาถึงสภาพแหงคําฟองและชั้นของศาลแลว ปรากฏวาศาลนั้นมีอํานาจที่จะพิจารณา
พิพากษาคดีนั้นไดตามบทบัญญัติแหงกฎหมายวาดวยพระธรรมนูญศาลยุติธรรม และ
(2) เมื่อไดพิจารณาถึงคําฟองแลว ปรากฏวาคดีนั้นอยูในเขตศาลนั้นตามบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมาย
นี้วาดวยศาลที่จะรับคําฟอง และตามบทบัญญัติแหงกฎหมายที่กําหนดเขตศาลดวย”
ตามมาตรา 2 นี้ มีขอที่จะตองพิจารณา 2 สวนคือ
1. เรื่องอํานาจศาล ซึ่งหมายถึงอํานาจพิจารณาพิพากษาของศาลยุติธรรม และผูพิพากษาตามพระ
ธรรมนูญศาลยุติธรรม และตามบทบัญญัติที่จัดตั้งศาลชํานัญพิเศษตาง ๆ เชน อํานาจพิจารณาพิพากษาของศาล
จังหวัด ศาลแขวง ศาลเยาวชนและครอบครัว ศาลแรงงาน เปนตน โดยพิจารณาไดจาก
1.1 สภาพแหงคําฟอง หมายถึง ลักษณะของคดีที่โจทกประสงคจะบังคับวาเปนคดีที่มีทุนทรัพย ถามี
ทุนทรัพยแลวทุนทรัพยเทาใด ซึ่งพิจารณาไดจากตัวคําฟองของโจทก หรือคํารองขอและคําใหการของจําเลย
หรือคํารองคัดคาน
คดีมีทุนทรัพย หมายถึง คดีที่มีคําขอปลดเปลื้องทุกขอันอาจคํานวณเปนราคาเงินได คดีเชนนี้จะตองมี
คําขอบังคับที่คํานวณไดเปนตัวเงินที่แนนอนในคําฟอง เชน คดีฟองเรียกหนี้เงินกู
คดีไมมีทุนทรัพย หมายถึง คดีที่มีคําขอปลดเปลื้องทุกขอันไมอาจคํานวณเปนราคาเงินได เชน คดีฟอง
ขอใหเปดทางการภารจํายอม
สภาพแหงคําฟองนี้ มีความสําคัญตอการเสนอคําฟองไมวาในชั้นศาลใด ดังจะเห็นไดในกรณีการเสนอ
คดีในศาลชั้นตนก็ตองดูวาสภาพของคดีที่ฟองนั้นอยูในอํานาจของศาลแขวง หรือศาลจังหวัด ศาลที่มีอํานาจ
พิจารณาคดีแพง หรือคดีอาญา หรือศาลชํานัญพิเศษ หรือศาลพิเศษ หรือศาลในระบบอื่น
1.2 ชั้นของศาล ตามพระธรรมนูญศาลยุติธรรมซึ่งแบงศาลออกเปน 3 ชั้น คือ ศาลชั้นตน ศาลอุทธรณ
ศาลฎีกา การเสนอคดีหรือฟองคดีครั้งแรกนั้นจะตองเริ่มคดีที่ศาลชั้นตนตามที่บัญญัติไวในมาตรา 170 วรรคหนึ่งวา
“หามมิใหฟอง พิจารณาและชี้ขาดตัดสินคดีเปนครั้งแรกในศาล หรือโดยศาลอื่นนอกจากศาลชั้นตน เวนแตจะมี
กฎหมายบัญญัติไวชัดแจงเปนอยางอื่น”
2. เรื่องเขตศาล หมายถึง พื้นที่ทางภูมิศาสตรที่ศาลนั้นจะใชอํานาจไดตามที่กําหนดไวในเรื่องอํานาจ
ศาลตามพระธรรมนูญศาลยุติธรรม ซึ่งในมาตรา 15 ไดบัญญัติเปนหลักการไววา หามมิใหศาลใชอํานาจนอก
เขตศาล ดังนั้นจึงตองดูวาแตละศาลนั้นมีเขตอํานาจของตนครอบคลุมไปถึงทองที่ใดในทางภูมิศาสตร หลักใหญ
ก็ตองอยูในมาตรา 36 แหงพระธรรมนูญศาลยุติธรรม และพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลนั้น ๆ ในการแบงเขตจะถือ
หลักตามเขตการปกครอง ศาลที่จะยื่นฟองหรือเสนอคําฟองตองพิจารณาตามมาตรา 3, 4, 4 ทวิ, 4 ตรี, 4 จัตวา,
4 เบญจ, 4 ฉ, 5 และ 7 ซึ่งยังตองพิจารณาเปนคดีไมมีขอพิพาท (จะไมกลาวถึงในสวนตรงนี้ไปเปนอีกเรื่องหนึ่ง)
และคดีมีขอพิพาท
001Pang.indd 5 8/6/2560 19:44:22

6. ATTORNEY AT LAW LICENSE
6 เตรียมสอบใบอนุญาตใหเปนทนายความ
ในคดีมีขอพิพาทนั้นเบื้องตนใหพิจารณาวาเปนคําฟองเกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพย หรือสิทธิหรือประโยชน
อันเกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพยหรือไม ถาเกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพย ตองพิจารณาตามมาตรา 4 ทวิ ที่บัญญัติวา
“คําฟองเกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพย หรือสิทธิหรือประโยชนอันเกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพย ใหเสนอตอศาลที่
อสังหาริมทรัพยนั้นตั้งอยูในเขตศาล ไมวาจําเลยจะมีภูมิลําเนาอยูในราชอาณาจักรหรือไม หรือตอศาลที่จําเลย
มีภูมิลําเนาอยูในเขตศาล” ศาลที่จะยื่นคําฟองคดีประเภทนี้ คือ ศาลที่อสังหาริมทรัพยตั้งอยู หรือศาลที่จําเลย
มีภูมิลําเนา
โดยโจทกสามารถยื่นฟองตอศาลหนึ่งศาลใดตามที่กลาวขางตนไดโดยไมตองยื่นคํารองขออนุญาต และ
ไมตองคํานึงถึงวาโจทกจะเปนคนสัญชาติใด และมีภูมิลําเนาอยูในราชอาณาจักรหรือไม แตตองเปนกรณีที่เปน
คดีเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพยเทานั้น คําวาอสังหาริมทรัพยก็มีความหมายตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย
มาตรา 100 สําหรับสังหาริมทรัพยบางประเภทถึงแมจะมีบทบัญญัติของกฎหมายใหมีทะเบียนก็ไมถือวาเปน
อสังหาริมทรัพย การฟองคดีเกี่ยวกับสังหาริมทรัพยประเภทที่ตองมีทะเบียนจึงไมอยูในบังคับของมาตรานี้ อาจมี
กรณีที่ศาลซึ่งมีเขตอํานาจมีหลายศาลโจทกตองเลือกฟองที่ศาลใดศาลหนึ่ง หากโจทกฟองคดีเดียวกันหลาย
ศาลถือวาเปนการฟองซอน
คําพิพากษาฎีกาที่ 1115/2523 คดีฟองขอใหบังคับจําเลยจดทะเบียนโอนที่ดินตามสัญญาจะซื้อจะ
ขายเปนคดีเกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพย
คําพิพากษาฎีกาที่ 1134/2513 ฟองขับไลจําเลยออกจากบานพิพาทและใหใชคําเสียหาย เปนคําฟอง
เกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพยตามมาตรา 4 ทวิ
คําพิพากษาฎีกาที่ 2098/2519 ฟองใหเพิกถอนการซื้อขายที่ดินที่ทําโดยไมมีอํานาจเปนที่ดินที่โจทก
ไดรับมาตามพินัยกรรมเปนการฟองเรียกที่ดินคืน เกี่ยวกับอสังหาริมทรัพย
คําพิพากษาฎีกาที่ 1491/2519 กรรมการบริษัทใหเชาอาคารของบริษัทโดยไมมีอํานาจบริษัทใชอาคาร
ไมไดบริษัทฟองขับไลผูเชา เปนคดีละเมิดเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพยไมใชกรณีพิพาทเกี่ยวกับสัญญาเชา จึงตองฟอง
ศาลในเขตที่ทรัพยตั้งอยู
สําหรับคําฟองที่ไมเกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพยหรือสิทธิหรือประโยชนอันเกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพย เชน
การฟองเรียกเงินที่ชําระไปตามสัญญาซื้อขายทรัพยคืน ฟองเรียกมัดจําที่ไดชําระไปตามสัญญาจะซื้อจะขาย
ฟองเรียกคาซื้อที่ดินที่คางชําระ มิใชคําฟองเกี่ยวดวยทรัพยหรือสิทธิหรือประโยชนใด ๆ อันเกี่ยวกับทรัพยที่
ซื้อขายไมเขามาตรา 4 ทวิ
คําพิพากษาฎีกาที่ 955/2537 คําฟองขอใหบังคับจําเลยไปถอนคําคัดคานการขอโอนมรดกที่โจทกยื่น
คํารองไวตอเจาพนักงานที่ดิน มิไดบงถึงการที่จะบังคับแกตัวทรัพยที่ดิน จึงไมใชคําฟองเกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพย
หรือสิทธิหรือประโยชนใด ๆ อันเกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพย
คําพิพากษาฎีกาที่1599/2529คําฟองกลาวหาวาจําเลยผิดสัญญาใหชดใชคาเสียหายแมเปนสัญญา
วางมัดจําซื้อที่ดินและวาจางกอสรางอาคาร เมื่อคําฟองมิไดบงถึงการที่จะบังคับแกตัวทรัพยคือที่ดินและอาคาร
ที่ปลูกสราง จึงไมเปนคําฟองเกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพยสิทธิหรือประโยชนใด ๆ อันเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพย
001Pang.indd 6 8/6/2560 19:44:23

7. ATTORNEY AT LAW LICENSE
7ธีระศักดิ์ สุโชตินันท - คําฟองคดีแพง
คําฟองเกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพย นอกจากจะฟองตอศาลที่อสังหาริมทรัพยตั้งอยูไดแลว โจทกก็ยังอาจ
เลือกฟองตอศาลที่จําเลยมีภูมิลําเนาอยูในเขตศาลไดดวย คําวา “ภูมิลําเนา” มีความหมายตามที่บัญญัติไวใน
ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา 37 ถึง 47 สวนภูมิลําเนาของนิติบุคคลก็ตองถือตาม มาตรา 68 และ
69 ถาคําฟองนั้นไมเกี่ยวดวยอสังหาริมทรัพย ที่เรียกวา คําฟองเกี่ยวดวยหนี้เหนือบุคคล ตองพิจารณาตาม
มาตรา 4 (1) ที่บัญญัติวา “เวนแตจะมีบทบัญญัติเปนอยางอื่น (1) คําฟอง ใหเสนอตอศาลที่จําเลยมีภูมิลําเนา
อยูในเขตศาล หรือตอศาลที่มูลคดีเกิดขึ้นในเขตศาลไมวาจําเลยจะมีภูมิลําเนาอยูในราชอาณาจักรหรือไม” คือ
ใชแกการเสนอคําฟองที่ไมอยูในบังคับของมาตรา 4 ทวิ ถึงมาตรา 4 ฉ หากคําฟองหรือคํารองขอใดตองดวย
กรณีใดตามบทบัญญัติดังกลาว ก็ตองเสนอตอศาลตามที่บัญญัติไวในบทมาตรานั้น ๆ จะเสนอคดีตอศาลตาม
มาตรา 4 นี้ไมได ศาลที่จะยื่นคําฟองประเภทนี้ คือ ศาลที่จําเลยมีภูมิลําเนา หรือศาลที่มูลคดีเกิดขึ้น เชน
คดีฟองเรียกหนี้เงินกู คดีเชาซื้อ คดีซื้อขายสังหาริมทรัพยหนี้เหนือบุคคลที่เกิดจากสัญญา หากสัญญาเกิดขึ้นที่ใด
ถือวามูลคดีเกิดขึ้นที่ดังกลาว เชนเดียวกันหนี้ที่เกิดจากการละเมิด เหตุละเมิดเกิดขึ้นที่ใดก็ถือวามูลคดีเกิดที่นั้น
* กรณีเชาซื้อ
คําพิพากษาฎีกาที่534/2540เมื่อสัญญาเชาซื้อและสัญญาคํ้าประกันพิมพขอความครบถวนที่ภูมิลําเนา
ของบริษัทโจทกที่เขตบางรัก กรุงเทพมหานคร เทากับไดจัดทําเอกสารดังกลาวขึ้น ณ สถานที่นั้น และกรรมการ
ของโจทกลงนามสนองรับคําเสนอของจําเลยที่ภูมิลําเนาของโจทกจึงเกิดสัญญาขึ้น มูลคดีในการทําสัญญาเชา
ซื้อและสัญญาคํ้าประกัน จึงเกิดขึ้นที่ภูมิลําเนาของโจทกอันอยูในเขตอํานาจของศาลแพงกรุงเทพใต
* กรณีซื้อขาย
คําพิพากษาฎีกาที่ 5483/2540 จําเลยตกลงซื้อปลาจากแพปลาของโจทกในจังหวัดสงขลา เพื่อให
สงปลาไปใหจําเลยที่จังหวัดภูเก็ต สัญญาซื้อขายเกิดขึ้นที่จังหวัดสงขลา สวนจังหวัดภูเก็ตเปนสถานที่สงและรับ
มอบสินคา เมื่อจําเลยผิดสัญญา มูลความแหงคดีจึงเกิดขึ้นเนื่องจากสัญญาซื้อขายดังกลาว ศาลจังหวัดสงขลา
จึงเปนศาลที่มูลคดีเกิดขึ้นในเขตศาลยอมมีอํานาจรับฟองคดีไวพิจารณาพิพากษาไดตามมาตรา 4 (1)
* กรณีสัญญาประกันภัย
คําพิพากษาฎีกาที่ 922/2542 ตัวแทนหรือพนักงานของจําเลยไปอธิบายรายละเอียดผลประโยชนและ
เงื่อนไขของกรมธรรมให ท. ฟงที่บานในเขตทองที่อําเภอวังนํ้าเย็น จังหวัดปราจีนบุรี อยูในเขตอํานาจของศาล
จังหวัดกบินทรบุรีซึ่งเปนภูมิลําเนาของ ท. เมื่อ ท. ฟงคําอธิบายแลวจึงตกลงใจเอาประกันชีวิตกับจําเลยโดยลง
ลายมือชื่อในคําขอเอาประกันชีวิต แลวไดสงคําขอเอาประกันชีวิตไปใหสํานักงานใหญของจําเลย และจําเลย
ตกลงรับประกันชีวิตของ ท. มูลคดีจากการทําสัญญาประกันชีวิตเกิดที่ภูมิลําเนาของ ท. ดวยโจทกมีอํานาจฟอง
จําเลยตอศาลจังหวัดกบินทรบุรีไดตามมาตรา 4 (1)
* กรณีขายลดตั๋วเงิน
คําพิพากษาฎีกาที่ 7212/2545 โจทกฟองขอใหจําเลยชําระเงินตามเช็คโดยบรรยายฟองวาจําเลยที่ 2
นําเช็คที่จําเลยที่ 1 สั่งจาย มาแลกเงินสดจากโจทก เมื่อเช็คถึงกําหนดโจทกไดนําไปเขาบัญชีที่ธนาคารสาขา
ชุมแพ จังหวัดขอนแกน เพื่อเรียกเก็บเงินธนาคารตามเช็คปฏิเสธการจายเงินและโจทกระบุสถานที่ตั้งบริษัทโจทกที่
001Pang.indd 7 8/6/2560 19:44:23

8. ATTORNEY AT LAW LICENSE
8 เตรียมสอบใบอนุญาตใหเปนทนายความ
จังหวัดขอนแกน มิไดบรรยายถึงสถานที่ตั้งแหงอื่นอีก สถานที่จําเลยที่ 2 นําเช็คมาแลกเงินสดจึงไดแก สถานที่
ที่ตั้งของโจทกซึ่งอยูในจังหวัดขอนแกน ศาลจังหวัดขอนแกนมีอํานาจรับฟองคดีของโจทกไวพิจารณาไดตาม
มาตรา 4 (1)
* กรณีสัญญาประกันชีวิต
คําพิพากษาฎีกาที่ 572/2549 จ. มีภูมิลําเนาอยูอําเภอเมืองตราด จังหวัดตราด ไดติดตอผาน ว. นาย
หนาขายประกันชีวิตของบริษัทจําเลยซึ่งมีภูมิลําเนาอยูที่จังหวัดตราด โดย ว. เปนผูกรอกขอความลงในใบคําขอ
เอาประกันชีวิตให จ. ลงลายมือชื่อในฐานะผูขอเอาประกันภัย แลวสงเอกสารนั้นไปใหจําเลยซึ่งมีสํานักงานอยูที่
กรุงเทพมหานคร พิจารณารับคําขอเอาประกันชีวิตและออกกรมธรรมใหดังนี้ การเริ่มตนทําสัญญาประกันชีวิต
จึงเกิดขึ้นที่จังหวัดตราด กรณีถือไดวามูลคดีเกิดขึ้นในเขตศาลจังหวัดตราดอีกแหงหนึ่งดวย โจทกจึงมีอํานาจ
ฟองคดีตอศาลจังหวัดตราดไดตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง
* กรณีฟองหยา
คําพิพากษาฎีกาที่ 4443/2546 การที่โจทกจะเสนอคําฟองตอศาลใดตองเปนไปตามบทบัญญัติ มาตรา
4 (1) คือ เสนอตอศาลที่จําเลยมีภูมิลําเนาอยูในเขตศาลหรือตอศาลที่มูลคดี เกิดขึ้น ในเขตศาลไมวาจําเลยจะ
มีภูมิลําเนาอยูในราชอาณาจักรหรือไม ซึ่งคําวา “มูลคดีเกิด” ยอมหมายถึงตนเหตุอันเปนที่มาของคําฟอง
คดีนี้โจทกฟองหยาจําเลยตน เหตุของคําฟองคือเหตุหยา สวนการจดทะเบียนสมรสเปนตนเหตุของความเปน
สามีภริยา กับสถานที่จดทะเบียนสมรสจึงหาใชเปนสถานที่มูลคดีของเหตุฟองหยาเกิดตามที่โจทก อางมาในฎีกา
แตอยางใดไม เมื่อปรากฏตามคําฟองของโจทกไดความวาในระหวางสมรสโจทกจําเลยพักอาศัยอยูบานเดียวกัน
ที่จังหวัดนครศรีธรรมราช จําเลยไดกระทําการเปนปรปกษตอการเปนสามีภริยาโดยทํารายรางกายโจทกและขับไล
โจทกออกจากบานอันเปนเหตุฟองหยา ฉะนั้น จังหวัดนครศรีธรรมราชจึงเปนสถานที่มูลคดีของเหตุฟองหยา
เกิดทั้งปรากฏตามคําฟองวาจําเลยมีภูมิลําเนาอยูที่จังหวัดนครศรีธรรมราชโจทกจึงไมมีสิทธิฟองหยาจําเลยที่
ศาลจังหวัดพัทลุงตามบทบัญญัติกฎหมายดังกลาวขางตน
* กรณีบัตรเครดิต
คําพิพากษาฎีกาที่ 6509/2547 แมตามสําเนาใบสมัครสมาชิกบัตรเครดิตระบุวา สถานที่รับบัตรและ
สงใบเรียกเก็บเงินคือบานจําเลยที่จังหวัดราชบุรี ซึ่งเปนสถานที่มูลคดีเกิด แตในคดีแตละคดีมูลคดีอาจเกิดขึ้นได
หลายแหง คดีนี้หลังจากจําเลยผิดสัญญาใชบัตรเครดิตเปนหนี้จํานวนหนึ่ง โจทกจําเลยไดทําหนังสือรับสภาพหนี้ ซึ่ง
แมวาไมลบลางหนี้เดิมหรือเกิดหนี้ใหมแตหนังสือรับสภาพหนี้ก็เปนนิติกรรมอันชอบดวยกฎหมายมีผลผูกพัน
คูสัญญา จึงถือไดวาสถานที่ที่ทําหนังสือรับสภาพหนี้เปนสถานที่เกิดมูลคดีอีกแหงหนึ่ง เมื่อหนังสือรับสภาพหนี้
ทําที่สํานักงานใหญของธนาคารโจทกซึ่งอยูในอํานาจศาลแขวงพระโขนง อีกทั้งโจทกฟองขอบังคับตามหนังสือ
รับสภาพหนี้และแนบหนังสือรับสภาพหนี้มาทายฟองอันเปนสวนหนึ่งของฟอง การที่โจทกยื่นฟองตอศาลแขวง
พระโขนงจึงชอบดวยมาตรา 4 (1)
* กรณีโทรศัพทมือถือ
คําพิพากษาฎีกาที่ 8450/2547 คําวามูลคดีตามมาตรา 4 (1) หมายถึงตนเหตุอันเปนที่มา แหงการ
001Pang.indd 8 8/6/2560 19:44:24

9. ATTORNEY AT LAW LICENSE
9ธีระศักดิ์ สุโชตินันท - คําฟองคดีแพง
โตแยงสิทธิอันจะทําใหเกิดอํานาจฟองรองตามสิทธินั้น สํานักงานใหญของโจทก ซึ่งตองอยูในเขตอํานาจของศาลชั้น
ตนเปนผูพิจารณาอนุมัติสัญญาการใชบริการวิทยุคมนาคม เมื่อไดอนุมัติสัญญาแลวพรอมกันนั้นสํานักงานใหญ
ของโจทก จะเปนผูเปดสัญญาณที่อยูที่สํานักงานใหญของโจทกแลวจึงโทรศัพทแจงสํานักงานสาขา หรือตัวแทน
ของโจทกที่รับคําขอใชบริการเพื่อแจงใหจําเลยซึ่งเปนผูขอใชบริการทราบ หลังจากนั้นจําเลยก็สามารถใชบริการ
วิทยุคมนาคมตามคําขอที่ยื่นไวได การอนุมัติและการเปดสัญญาณของสํานักงานใหญของโจทกในลักษณะ เชนนี้
จึงเปนการกระทําอันใดอันหนึ่งซึ่งมีผลเปนการแสดงเจตนาสนองคําขอของจําเลยที่ไดยื่นคําขอใชบริการตอ
สํานักงานสาขา หรือตัวแทนของโจทกแมถึงจะเปนการแสดงเจตนาที่กระทําตอจําเลยซึ่งมิไดอยูเฉพาะหนา แตก็
ถือไดวาตามปกติประเพณีการตกลงทําสัญญาใหใชบริการวิทยุคมนาคมระหวางโจทกกับจําเลยที่กระทําขึ้นใน
ลักษณะเชนนี้ยอมไดเกิดเปนสัญญาขึ้นเมื่อสํานักงานใหญของโจทกไดสนองรับคําเสนอ โดยเปดสัญญาณวิทยุ
คมนาคมที่สํานักงานใหญของโจทก ซึ่งมีผลทําใหจําเลยสามารถใชบริการวิทยุคมนาคมระหวางโจทกไดแลว
โดยไมจําเปนตองมีคําบอกกลาวสนองไปถึงจําเลยผูเสนอตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา 361
วรรคสอง แตประการใดอีก ดังนั้น เมื่อสัญญาการใชบริการวิทยุคมนาคมระหวางโจทกจําเลยไดเกิดขึ้นที่สํานักงาน
ใหญของโจทกซึ่งตั้งอยูในเขตอํานาจของศาลชั้นตน และโจทกฟองขอใหบังคับจําเลยชําระหนี้อันเกิดจากการใช
บริการตามสัญญาการใชบริการวิทยุคมนาคมดังกลาวยอมถือไดวาศาลชั้นตนเปนศาลหนึ่งที่มูลคดีนี้เกิดขึ้นใน
เขตอํานาจ ตามประมวลกฎหมายแพงวิธีพิจารณาความแพง มาตรา 4 (1) ศาลชั้นตนจึงเปนศาลที่มีอํานาจที่จะ
พิจารณาพิพากษาคดีนี้ได
หลักเกณฑการบรรยายฟองนั้นไดกลาวไวในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มาตรา 172 วา
“ภายใตบังคับบทบัญญัติมาตรา 57 (รองสอด) ใหโจทกเสนอขอหาของตนโดยทําเปนคําฟองเปนหนังสือยื่นตอ
ศาลชั้นตน
คําฟองตองแสดงโดยแจงชัดซึ่งสภาพแหงขอหาของโจทกและคําขอบังคับทั้งขออางที่อาศัยเปนหลัก
แหงขอหาเชนวานั้น
ใหศาลตรวจคําฟองนั้นแลวสั่งใหรับไว หรือใหยกเสีย หรือใหคืนไป ตามที่บัญญัติไวในมาตรา 18 (การ
ตรวจคําคูความ)”
จะพบวาคําฟองจะเสนอดวยวาจาหรือทําเปนหนังสือก็ได (มาตรา 1 (3)) ในการทําคําฟองนั้นโดยหลัก
แลวตองทําคําฟองเปนหนังสือ (มาตรา 172 วรรคแรก) เวนแตการทําคําฟองในคดีมโนสาเร อาจเสนอดวยวาจา
ได (มาตรา 191 วรรคแรก) ในทางปฏิบัติแมจะเปนคดีมโนสาเรการทําคําฟองทําเปนหนังสือเสมอ
เนื่องจากคําฟองเปนคําคูความที่จะตองสงใหแกคูความอีกฝายหนึ่งหรือบุคคลที่เกี่ยวของ กรณีจึงตก
อยูในบังคับของประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มาตรา 67 ซึ่งบัญญัติวา “เมื่อประมวลกฎหมายนี้หรือ
กฎหมายอื่นบัญญัติวา เอกสารใดจะตองสงใหแกคูความฝายใดฝายหนึ่ง หรือบุคคลที่เกี่ยวของ เชน คําคูความที่
นําโดยคําฟอง คําใหการ หรือคํารอง หรือคําขอโดยทําเปนคํารอง หมายเรียก หรือหมายอื่น ๆ คําแถลงการณ
หรือสําเนาพยานเอกสาร ฯลฯ เอกสารนั้นตองทําขึ้นใหปรากฏขอความแนชัดถึงตัวบุคคลและมีรายการตอไปนี้
001Pang.indd 9 8/6/2560 19:44:24

10. ATTORNEY AT LAW LICENSE
10 เตรียมสอบใบอนุญาตใหเปนทนายความ
(1) ชื่อศาลที่จะรับคําฟอง หรือถาคดีอยูในระหวางพิจารณาชื่อของศาลนั้นและเลขหมายคดี
(2) ชื่อคูความในคดี
(3) ชื่อคูความหรือบุคคล ซึ่งจะเปนผูรับคําคูความหรือเอกสารนั้น
(4) ใจความและเหตุผลถาจําเปนแหงคําคูความหรือเอกสาร
(5) วัน เดือน ป ของคําคูความ หรือเอกสาร และลายมือชื่อของเจาพนักงาน คูความหรือบุคคลซึ่งเปน
ผูยื่นหรือเปนผูสง
ในการยื่นหรือสงคําคูความ หรือเอกสารอื่นใดอันจะตองทําตามแบบพิมพที่จัดไว เจาพนักงาน คูความ
หรือบุคคลผูเกี่ยวของจะตองใชกระดาษแบบพิมพนั้น สวนราคากระดาษแบบพิมพนั้นใหเรียกตามที่รัฐมนตรี
วาการกระทรวงยุติธรรมจะไดกําหนดไว” ตามบทบัญญัติมาตรา 67 นี้ รายการในคําฟองมี 5 ประการ ดังนี้
1) ชื่อศาลที่จะรับคําฟอง หรือถาคดีอยูในระหวางพิจารณาชื่อของศาลนั้นและเลขหมายคดี
1.1) ชื่อศาลที่จะรับคําฟอง หมายความวาคําฟองที่จะเสนอตอศาลที่มีเขตเหนือคดี ในคําฟองนั้นตอง
ลงชื่อศาลที่จะนําคําฟองไปเสนอดวย เชน ศาลที่มีเขตเหนือคดี คือศาลจังหวัดอุทัยธานี คําฟองที่จะนําเสนอตอ
ศาลจังหวัดอุทัยธานี ตองลงวาศาลจังหวัดอุทัยธานี
1.2)หรือถาคดีอยูในระหวางพิจารณาชื่อของศาลนั้นและเลขหมายคดีหมายความวามีคดีอยูในระหวาง
พิจารณา หากเสนอคําฟองภายหลังเกี่ยวเนื่องกับคดีที่คางพิจารณาตอศาลที่พิจารณาคดีแรก คําฟองที่เสนอ
ภายหลังตองลงชื่อศาลที่กําลังพิจารณาคดีแรกและเลขหมายคดี เชน คดีแรกอยูในระหวางการพิจารณาของ
ศาลจังหวัดธัญบุรี หากโจทกประสงคเพิ่มเติมหรือแกไขคําฟอง คําฟองเพิ่มเติมหรือแกไขตองลงชื่อศาลจังหวัด
ธัญบุรี และเลขหมายคดีของคดีที่อยูในระหวางพิจารณา “เลขหมายคดี” หมายความวาเมื่อมีคดีขึ้นมาสูศาล
ศาลจะลงเลขเรียกวา “เลขดํา” ตามลําดับของการที่เกิดคดีขึ้นในปนั้น
2) ชื่อคูความในคดี หมายถึงชื่อตัวความคือชื่อโจทกผูยื่นคําฟองและชื่อจําเลย ผูที่โจทกยื่นคําฟองขอ
ใหเรียกเขามาเปนจําเลย กรณีโจทกจําเลยเปนนิติบุคคล ตองเรียกนิติบุคคลนั้นตามชื่อหรือตามชื่อที่จดทะเบียน
(มาตรา 68) ถาตัวความมิไดฟองคดีเองมีผูอื่นฟองคดีแทนตัวความเชนนี้จะตองระบุไวชัดเจนวาตัวความคือใคร
ผูฟองแทนเปนใคร โดยระบุชื่อตัวความไวหนาชื่อผูใชอํานาจฟองแทนไวหลัง
3) ชื่อคูความหรือบุคคลซึ่งจะเปนผูรับคําฟองนั้น ซึ่งหมายถึงจําเลยนั่นเอง โดยตองระบุชื่อจําเลย
ภูมิลําเนาหรือถิ่นที่อยูของจําเลยเพื่อจะไดสงสําเนาคําฟองและหมายเรียกใหจําเลยไดถูกตอง
4) ใจความและเหตุผล ถาจําเปนแหงคําคูความหรือเอกสาร หมายความวา นอกจากจะตองปฏิบัติตาม
รายการทั้งสามรายการขางตนแลว จะตองมีขอความในฟองนั้นวาจะฟองอยางไร กลาวคือ ตองเรียบเรียงคําฟอง
โดยมีใจความและเหตุผลตามที่จําเปนในการฟองคดีนั้น การเรียบเรียงคําฟองโดยมีใจความและเหตุผลตาม
ที่จําเปนอยางไรนั้นคงเปนไปตามที่บัญญัติไวในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มาตรา 172 วรรคสอง วา
“คําฟองตองแสดงโดยแจงชัดซึ่งสภาพแหงขอหาของโจทกและคําขอบังคับทั้งขออางที่อาศัยเปนหลักแหงขอหา
เชนวานั้น” ใจความและเหตุผลที่เราจะใสในคําฟองจึงประกอบดวย 2 ประการคือ สภาพแหงขอหาของผูที่เปน
โจทกนั้น พรอมทั้งขออางที่อาศัยเปนหลักแหงขอหาเชนวานั้น และคําขอบังคับ
001Pang.indd 10 8/6/2560 19:44:25