ανάπτυξη παραγράφων με αναλογία, θεωρία

1. 415 ανάπτυξθ παραγράφων με αναλογία 2011
415. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΩΝ ΜΕ ΑΝΑΛΟΓΙΑ
1. Ειςαγωγικά
Οριςμζνεσ φορζσ ο ςυγγραφζασ, κζλοντασ να διευκρινίςει περιςςότερο τα λεγόμενά
του, χρθςιμοποιεί παραδείγματα από άλλουσ χϊρουσ, φαινομενικά άςχετουσ με το κζμα του
αλλά πιο οικείουσ ςτον αναγνϊςτθ-δζκτθ. Τζτοιοι χϊροι είναι ςυνικωσ εκείνοσ τθσ φφςθσ και
των φυςικϊν ςτοιχείων ι εκείνοσ τθσ κακθμερινισ ηωισ. Με τον τρόπο αυτόν προβάλλεται μια
ομοιότθτα ανάμεςα ςτα δφο αντικείμενα ι φαινόμενα, μζςω τθσ οποίασ φωτίηεται θ ςκζψθ
του ομιλθτι-ςυγγραφζα.
Στθ μζκοδο ανάπτυξθσ με αναλογία υπάρχουν, επομζνωσ και ςφμφωνα με τα
προθγοφμενα, δφο ςκζλθ:
α) το περιγραφόμενο αντικείμενο και
β) το αντικείμενοπροσ το οποίο παρουςιάηει ομοιότθτεσ ι αναλογίεσ το
περιγραφόμενο.
Στθ δομι μιασ τζτοιασ παραγράφου αναλογίασ εντοπίηουμε:
α) τθ κεματικι περίοδο, ςτθν οποία ςυνικωσ διατυπϊνεται θ αναλογία.
β) το μεταφορικό μζροσ τθσ αναλογίασ, που ςυνικωσ προθγείται.
γ) το κυριολεκτικό μζροσ τθσ αναλογίασ, που ακολουκεί, για να ςυνδεκεί με αυτό θ
μεταφορικι εικόνα.
δ) τθν περίοδο-κατακλείδα, θ οποία ςε αυτό το είδοσ παραγράφων είναι ουςιαςτικι και
δεν μπορεί να απουςιάηει.
Ενδιαφζρον ςε τζτοιεσ παραγράφουσ παρουςιάηουν και:
ε) οι μεταβατικζσ λζξεισ ι φράςεισ, με τισ οποίεσ γίνεται θ μετάβαςθ από το μεταφορικό
ςτο κυριολεκτικό μζροσ τθσ αναλογίασ.
Ασ δοφμε το πρϊτο παράδειγμα.
Παράδειγμα 1ο:
Άνκρωποσ αγράμματοσ ξφλο απελζκθτο, υποςτθρίηει ο κυμόςοφοσ λαόσ μασ. Κι ζχει
απόλυτο δίκαιο. Όπωσ το ξφλο που δεν ζχει υποςτεί τθν επεξεργαςία από το τςεκοφρι του
ξυλοκόπου ι από τα μθχανιματα τθσ βιομθχανίασ δεν μπορεί να χρθςιμοποιθκεί για καμιά
ςχεδόν ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα, ακριβϊσ με τον ίδιο τρόπο ο άνκρωποσ που δεν ζχει
περάςει από το εργαςτιρι που ονομάηεται ςχολείο είναι μονοκόμματοσ, άξεςτοσ και
δφςτροποσ ςτισ διαπροςωπικζσ του ςχζςεισ. Το ςχολείο κα τον εκλεπτφνει και κα τον
εμπλουτίςει με εκείνα τα γνωρίςματα που κα τον καταςτιςουν ζνα χριςιμο μζλοσ για τθν
κοινωνία. Επομζνωσ, διαπιςτϊνουμε ότι ευςτακεί το περιεχόμενο τθσ ςοφισ παροιμίασ του
λαοφ μασ.
Διακρίνουμε, επομζνωσ, ςτθν παράγραφο αυτιν:
1μιχαθλίδθσαντϊνθσ

2. 415 ανάπτυξθ παραγράφων με αναλογία 2011
α) τθν παροιμία, που καταλαμβάνει τθ κζςθ τθσ κεματικισ περιόδου (Άνκρωποσ
αγράμματοσ ξφλο απελζκθτο.).
β) το μεταφορικό μζροσ τθσ αναλογίασ, το οποίο αναλϊνεται ςτθν περιγραφι των
ιδιοτιτων του απελζκθτου ξφλου (το ξφλο που δεν ζχει υποςτεί τθν επεξεργαςία από το
τςεκοφρι του ξυλοκόπου ι από τα μθχανιματα τθσ βιομθχανίασ δεν μπορεί να χρθςιμοποιθκεί
για καμιά ςχεδόν ανκρώπινθ δραςτθριότθτα).
γ) το κυριολεκτικό μζροσ τθσ αναλογίασ, το οποίο περιγράφει τα χαρακτθριςτικά του
αμόρφωτου ανκρϊπου (ο άνκρωποσ που δεν ζχει περάςει από το εργαςτιρι που ονομάηεται
ςχολείο είναι μονοκόμματοσ, άξεςτοσ και δφςτροποσ ςτισ διαπροςωπικζσ του ςχζςεισ).
δ) τθν περίοδο-κατακλείδα (Επομζνωσ, διαπιςτώνουμε ότι ευςτακεί το περιεχόμενο τθσ
ςοφισ παροιμίασ του λαοφ μασ.).
ε) τισ μεταβατικζσ φράςεισ, με τισ οποίεσ ςυνδζονται τα δφο μζρθ τθσ αναλογίασ (Όπωσ
… ακριβώσ με τον ίδιο τρόπο…).
Παράδειγμα 2ο:
Αποδεικνφεται διαρκϊσ θ αλικεια τθσ γνϊμθσ του αρχαίου φιλοςόφου, που ςυνζκρινε
τθν εκπαίδευςθ με ζνα δζντρο. Οι ρίηεσ του δυςκολεφονται και προςπακοφν, ψάχνοντασ
αριςτερά και δεξιά, να βρουν τθ κρεπτικι εκείνθ δροςιά που κα του δϊςει τθν ενζργεια και
τθν τροφι, για να επιβιϊςει και να υψϊςει τα κλαδιά του ψθλά. Ακόμθ κι όταν εμπόδια
χωρίηουν τισ ρίηεσ από τθ φλζβα του νεροφ, όπωσ βράχοι ι απόςταςθ, θ ανάγκθ τθσ επιβίωςθσ
αποδεικνφεται ανίκθτθ και διαρρθγνφει τα πάντα. Αντίςτοιχθ με το δζντρο είναι και θ φφςθ
τθσ εκπαίδευςθσ. Κρατά πολλά χρόνια και απαιτεί πολφμοχκθ προςπάκεια, νφχτα και μζρα.
Προκαλεί δυςκολίεσ, ςτενοχϊριεσ, πίκρεσ και βάςανα. Όταν, όμωσ, ολοκλθρϊνεται, αποδίδει
πλοφςιουσ τουσ καρποφσ τθσ, ακριβϊσ όπωσ και το δζντρο. Οικονομικι άνεςθ, κοινωνικι
καταξίωςθ και αίςκθμα δικαίωςθσ δικαιολογοφν ςτθ ςκζψθ του καταπονθμζνου τισ κυςίεσ και
τισ ςτεριςεισ που υπζςτθ, μζχρι να φτάςει ςτο ςθμείο αυτό.
2. Αςκιςεισ
α) Να ελεγχκοφν και να αναγνωριςτοφν ωσ προσ τον τρόπο ανάπτυξθσ οι παράγραφοι
που ακολουκοφν. Να δικαιολογθκεί το είδοσ ανάπτυξθσ των παραγράφων.
(i) Όςοκιανφαίνεταιπαράδοξο,οδιανοοφμενοσμοιάηειμετοφάρο. Οφάροσδείχνει
τθνπορείαπουκαακολουκιςουνταπλοία.
Τα«προειδοποιεί»ότιςτθςυγκεκριμζνθπεριοχιυπάρχουνεπικίνδυναςθμείαπουμπορείναπροκαλζςουνν
αυτικι τραγωδία. Μεανάλογοτρόποοδιανοοφμενοσαποτελείπνευματικόφάρογιατον απλό άνκρωπο.
Ωσφωτοδότθσδείχνειςτονκακζνα μαστοδρόμοτθσαρετισ, τοδρόμοτων αξιϊνκαιτωνιδανικϊν.
Τουσπροειδοποιεί και τουσ διαφωτίηειγιατουσ«ςκοπζλουσ» τθσςφγχρονθσηωισ,τονκαταναλωτιςμό,
τορατςιςμό, τοδίκαιοτου ιςχυροτζρου. Οι ομοιότθτεσ που αποκαλφπτονται είναι απροςδόκθτεσ αλλά
αλθκινζσ και κυρίωσ χριςιμεσ.
2μιχαθλίδθσαντϊνθσ

3. 415 ανάπτυξθ παραγράφων με αναλογία 2011
(ii) Θα το μαντεφετε βζβαια το επιμφκιο αυτισ τθσ ιςτορίασ. Πόςεσ φορζσ δε κ’ ακοφςετε να
παρομοιάηουν το ςικωμα μερικϊν ανκρϊπων χωρίσ αξία –χωρίσ αλθκινά φτερά, χωρίσ εςωτερικι
δφναμθ– με το πζταγμα ενόσ κουρελόχαρτου, που ζνα ευνοϊκό αεράκι μπόρεςε να το ανεβάςει για
λίγεσ ςτιγμζσ μεςοφρανα, μεσ ςτο φωσ και τθ δόξα ενόσ θλιοβαςιλζματοσ. Αλλά όπωσ, μόλισ πάψει να
φυςά το αγεράκι το κουρελόχαρτο ςτοντςίγκο, ςτο δρόμο, ςτθ ςκόνθ, ςτθ λάςπθ, ζτςι πζφτει κι ο
ψευτοανεβαςμζνοσ άνκρωποσ, μόλισ του λείψει θ εξωτερικι δφναμθ, θ προςταςία που τον ςικωςε απ’
τα χαμθλά. Κι όπωσ μασ γελά το κουρελόχαρτο πωσ είναι ζνα ηωντανό κι άςπρο πουλί, με μακριζσ
δυνατζσ φτεροφγεσ, ζτςι μασ γελά, όταν βρίςκεται ςτο φψοσ του κι ο ανάξιοσ άνκρωποσ πωσ κάτι είναι.
Ύςτερα, με το άδοξο πζςιμό του βλζπουμε πωσ δεν ιταν τίποτα και πωσ τόςον καιρό μασ γελοφςε.
(iii) Όταν ζφυγα από τθν πρϊτθ ςυνζντευξθ που ζδωςα κακϊσ αναηθτοφςα δουλειά,
ςυνειδθτοποίθςα ότι, όταν δίνεισ ςυνζντευξθ, για να ςε προςλάβουν ςε μια δουλειά, είναι ςαν να
παίηεισ ρόλο ςε ζνα κεατρικό ζργο. Πριν από τθ ςυνζντευξθ γνωρίηεισ το ρόλο που περιμζνεισ να
παίξεισ: γραμματζασ, πωλθτισ ι προγραμματιςτισ υπολογιςτϊν για παράδειγμα. Προετοιμάηεςαι για
τθ ςυνζντευξθ επαναλαμβάνοντασ τισ δεξιότθτεσ και τισ γνϊςεισ που χρειάηεςαι, για να παίξεισ καλά το
νζο ςου ρόλο. Αφοφ κάνεισ πρόβα, μπαίνεισ ςτθ ςυνζντευξθ. Βρίςκεςαι πάνω ςτθ ςκθνι. Πρζπει να
παρουςιάςεισ ςε αυτόν που ςε ρωτά πόςο πειςτικά μπορείσ να παίξεισ το ρόλο. Όπωσ ο θκοποιόσ
πρζπει να ξεπεράςει το τρακ τθσ ςκθνισ, για να παίξει καλά το ρόλο του, το ίδιο πρζπει να κάνεισ και
ςτθ ςυνζντευξθ: Πρζπει να ξεπεράςεισ τθ νευρικότθτά ςου, για να δείξεισ ότι μπορείσ να κάνεισ πολφ
καλά τθ δουλειά ςτθν οποία είναι πικανό να ςε προςλάβουν.
(iv)
Οτρόποσλειτουργίαστθσςφγχρονθσπαγκοςμιοποιθμζνθσοικονομίασείναιανάλογοσμεεκείνονμιασμθχανι
σ. Ηλειτουργίαμιασπολυςφνκετθσμθχανισείναι
αποτζλεςματθσδιαδοχικισκαιαρμονικισμετάδοςθστθσκίνθςθσαπόμοχλόςε μοχλό,
απόγρανάηιςεγρανάηι.
Οποιαδιποτεβλάβθιδιαφοροποίθςθτθσλειτουργίασκάποιουτμιματοσεπθρεάηειαμζςωστοντρόπολειτο
υργίασολόκλθρου τουςυςτιματοσ. Ανάλογαλειτουργείςτθνεποχιμασκαιτοπαγκόςμιοοικονομικό
ςφςτθμα. Ηαλλθλεξάρτθςθτωνοικονομιϊνείναιπαράγοντασ που
ςυντελείςτθνομαλιλειτουργίατθσπαγκόςμιασκοινότθτασ. Ηοικονομικιδφναμθτουενόσενεργοποιεί
τθντεχνογνωςίατουάλλου, ενϊθγνϊςθείναιαποτζλεςματθσδιεπιςτθμονικισ
προςζγγιςθσκαιτθσςυςςϊρευςθστθσπανανκρϊπινθσεμπειρίασ. Επίςθσ,
θςυντιρθςθμιασχϊρασζχειανάγκθαπόταπροϊόντατθσάλλθσ, ενϊτατοπικάοικονομικά
προβλιματαεπθρεάηουναργάιγριγοραολόκλθροτονκόςμο.
Αντϊνθσ Μιχαθλίδθσ
Φιλόλογοσ
3μιχαθλίδθσαντϊνθσ