1. Σύστημα Έβανς
Χρονολογία π.Χ.
Νεολιθική Εποχή -2800
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600 Η τέχνη στην
προϊστορική
Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260
Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 -
2100
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900
Ελλάδα (έμφαση
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700
Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560 στην Κρήτη)
Υστερομινωική Ι 1560 - 1460 [Α΄ Κεραμική]
Υστερομινωική ΙΙ 1460 -
1440
Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 -
1050

2. Σύστημα Έβανς
Χρονολογία π.Χ. Κεραμική
 φθηνή και ευρύτατα
Νεολιθική Εποχή -2800
διαδεδομένη
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600  πολύ σημαντική για τη
Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260 χρονολόγηση
Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100
 καλλιτεχνική αξία όχι
σημαντική
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700  την περίοδο 2000-1500 η
Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560 κεραμεική της Κρήτης στο
απόγειό της
Υστερομινωική Ι 1560 - 1460  δάνεια πολλά οι κεραμείς
Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440 από τους μεταλλοτεχνίτες
Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050 (κυρίω σχήματα αγγείων)

3. Σύστημα Έβανς
Χρονολογία π.Χ. Σεχνολογική εξέλιξη
Νεολιθική Εποχή -2800
κεραμικής
 πρώιμα χρόνια η κεραμική
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600
Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260
οικογενειακή υπόθεση
Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 -
2100
 όμως η εξέλιξη του κεραμικού
κλίβανου και
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900
 η εμφάνιση του ταχύστροφου
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700
κεραμεικού τροχού
Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560
 γέννησαν την επαγγελματική ομάδα
Υστερομινωική Ι 1560 - 1460 των κεραμέων
Υστερομινωική ΙΙ 1460 -
1440  οι περισσότερες παραστάσεις των
Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 -
1050 κεραμεικών από το 16ο αι. και εξής
αντίγραφα των τοίχων των ανακτόρων

4. Σύστημα Έβανς
Νεολιθική κεραμική
Χρονολογία π.Χ.  Μόνο στην Κνωσό πλήρης σειρά
κεραμικών
Νεολιθική Εποχή -2800
 άτεχνη και με πρωτόγονη
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600
εμφάνιση
Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260
Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 -
2100
 η λεπτότερη κεραμική πάντοτε
έντριπτη (=λεία) και κυρίως με
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900 μελανές επιφάνειες
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700
Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560  η αρχαιότερη νεολιθική
Υστερομινωική Ι 1560 - 1460
κεραμική με εγχαράξεις ή
Υστερομινωική ΙΙ 1460 - έντυπα στίγματα γεμισμένα με
1440
Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 -
λευκή ή ερυθρή ύλη
1050

5. Σύστημα Έβανς
Χρονολογία π.Χ.
 στη Μέση Νεολιθική στην
Νεολιθική Εποχή -2800 έντριπτη κεραμική εμφανίστηκε
ο ρυθμός της πτυχωτής
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600
Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260 διακόσμησης
Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 -
2100  στη Νεότερη Νεολιθική
εμφανίζεται η έντριπτη
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700 διακόσμηση (=δημιουργία
Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560 κοσμημάτων είτε σε λιγότερο
λειασμένα τμήματα του αγγείου
Υστερομινωική Ι 1560 - 1460
Υστερομινωική ΙΙ 1460 - είτε σε μη λεία
1440
Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 -
1050

6. Σύστημα Έβανς Πρωτοχαλκή εποχή (3000-
Χρονολογία π.Χ. 2000 π.Χ. περίπου)
Νεολιθική Εποχή -2800  στην Πρωτομινωική Ι
εμφανίζεται ο ρυθμός Αγίου
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600 Ονουφρίου (γραπτή κεραμική
Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260
με απλά γραμμικά κοσμήματα
Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 -
2100 κόκκινα, καστανά ή μελανά σε
ανοιχτόχρωμη ή κτρινωπή
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900
επιφάνεια)
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700
Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560  κεραμική Πύργου: σε αγγεία
(κυρίως ποτήρια με ψηλό
Υστερομινωική Ι 1560 - 1460
Υστερομινωική ΙΙ 1460 -
λεπτό πόδι)με φαιή, κόκκινη ή
1440 ανοιχτή καστανή επιφάνεια
Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 -
1050 έντριπτη διακόσμηση

7. Σύστημα Έβανς
Χρονολογία π.Χ.
Νεολιθική Εποχή -2800
 στην Πρωτομινωική ΙΙ
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600
Πρωηομινωική ΙΙ 2600 - 2260
εμφανίζεται η κεραμική
Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100 Βασιλικής: εξαφανίζεται η
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900
έντριπτη διακόσμηση
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700
Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560
 καστανέρυθρο κυρίως αλείφωμα
συνήθως κηλιδωτό καλύπτει εξ
Υστερομινωική Ι 1560 - 1460
Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440
ολοκλήρου το αγγείο
Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

8. Σύστημα Έβανς
Χρονολογία π.Χ.
 Προς το τέλος της Πρωτομινωικής
Νεολιθική Εποχή -2800
κυριαρχούν στην Κνωσό αγγεία
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600 καλυμμένα εξ ολοκλήρου με
Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260
αλείφωμα και λευκή διακόσμηση.
Πρωηομινωική ΙΙΙ 2260 -
2100 Πρόκειται για τον ρυθμό «ανοικτό
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900
επί σκοτεινού» που αντικαθιστά τον
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700 αντίθετο
Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560
 ΢χήματα αγγείων Πρωτομινωικής
Υστερομινωική Ι 1560 - 1460 περιόδου: φανταστική ποικιλία
Υστερομινωική ΙΙ 1460 -
1440 (ζωομορφικά, πτηνόσχημα όπως στην
Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 -
1050
Εγγύς Ανατολή)

9. Σύστημα Έβανς
Χρονολογία π.Χ.
 ΢την αρχή της Μεσομινωικής
Νεολιθική Εποχή -2800 περιόδου εμφανίζεται η συνήθεια
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600
διακόσμησης της λεπτότεχνης
Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260 κεραμικής με δύο χρώματα, το λευκό
Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 -
2100
και το ερυθρό.
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900
 ΢τη Μεσομινωική Ι αρχίζει η χρήση
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700 του ταχύστροφου κεραμικού τροχού
Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560
 πολλά αγγεία της περιόδου αυτής
Υστερομινωική Ι 1560 - 1460 αντιγράφουν σχήματα των μετάλλινων
Υστερομινωική ΙΙ 1460 -
1440  πολλά αγγεία με λεπτότητα κελύφους
Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 -
1050 αβγού

10. Σύστημα Έβανς
Χρονολογία π.Χ.
 ΢τη Μεσομινωική ΙΙ μεγάλη πρόοδος
Νεολιθική Εποχή -2800
της κεραμικής σε πηλό, σχήμα και
ωραιότητα πολύχρωμων
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600 ζωγραφισμένων κοσμημάτων (σε
Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260
Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 -
λευκό, πορφυρό, πορτοκαλί)
2100
 τα μεγάλα αγγεία ακόμη μάλλον
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900 χειροποίητα, χωρίς τροχό
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700
Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560  θέματα κεραμικής της περιόδου:
σπειροειδή με φυτικές
Υστερομινωική Ι 1560 - 1460
Υστερομινωική ΙΙ 1460 -
παραστάσεις, φοίνικες, οκτάποδες
1440
Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 -  ΢το τέλος της Μεσομινωικής ΙΙ
1050
ποιοτική υποβάθμιση

11. Σύστημα Έβανς
Χρονολογία π.Χ.
Νεολιθική Εποχή -2800
 ΢τη Μεσομινωική ΙΙΙ άρχισε να
φθίνει ο ρυθμός ανοιχτό επί σκοτεινού
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600
Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260
στην Κνωσό
Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100
 επάνοδος στην έντριπτη τεχνική
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700  τα θέματα από τη φύση και το
Μεζομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560 φυτικό κόσμο αναπτύσσονται
Υστερομινωική Ι 1560 - 1460 πλήρως στη διάρκεια της περιόδου
Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440 αυτής
Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050
 μεταστροφή προς τον ρυθμό σκοτεινό
επί ανοιχτού

12. Σύστημα Έβανς  Κατά την Υστερομινωική ΙΑ΄τα άνθη
Χρονολογία π.Χ. είναι εξαιρετικώς φυσικά, γεμάτα
κίνηση με σχετικά πρόχειρα
Νεολιθική Εποχή -2800
εκτελεσμένη διακόσμηση
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600
Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260  ΢την Κνωσό ωστόσο βρέθηκαν
Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100
εξαιρετικής ποιότητας διακόσμησης
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900 αγγεία λεπτότεχνης κεραμικής
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700
Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560  Ακολουθούν τον Θαλάσσιο Ρυθμό
Υζηερομινωική Ι 1560 - 1460
διακόσμησης (με
Υζηερομινωική ΙΙ 1460 - 1440 οκτάποδες, ναυτίλους, θαλάσσια όντα)
Υζηερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050
 πηγή των θεμάτων σίγουρα
τοιχογραφίες
 τα αγγεία αυτά τελετουργικού
χαρακτήρα ή για λατρευτική χρήση

13.  Κατά την Υστερομινωική ΙΙ έχει
Σύστημα Έβανς
πολλές ελλαδικές επιδράσεις: τάση
Χρονολογία π.Χ.
προς το μεγαλοπρεπές και το μεγάλο
μέγεθος και την ψυχρή διακόσμηση
Νεολιθική Εποχή -2800
 Νέα σχήματα οι κύλικες
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600
διακοσμημένες κατά τον Εφυραϊκό
Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260
(καθαρά μυκηναἱκός) τρόπο (πτηνά,
Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 -
2100 ανθρώπινες μορφές αλλά κυρίως
θεματολόγιο του Ρυθμούς
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700
Χλωρίδας και του Θαλάσσιου
Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560 Ρυθμού)
Υστερομινωική Ι 1560 - 1460
 Νέο σχήμα –γέννημα Κρήτης 16ου αι.-
Υζηερομινωική ΙΙ 1460 - ο ψευδόστομος αμφορέας
1440
Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 -  Η κατάληψη της Κρήτης περί το 1450
1050
έφερε επιρροές ελλαδικές αλλά τελικά
επιβλήθηκε η κρητική επιρροή επί
της Ελλάδας

14. Σύστημα Έβανς  Σον 13ο αι. η κεραμική στον Μυκηναϊκό
Χρονολογία π.Χ. κόσμο τυποποιείται όλο και περισσότερο
και μπορούμε να μιλήσουμε για Ρυθμό
Αυτοκρατορίας
Νεολιθική Εποχή -2800
 Διακόσμηση Ρυθμών Χλωρίδας και
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600 Θαλάσσιου τυποποιούνται ε υπερβολικό
Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260 βαθμό χάνοντας την επαφή με τα
Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260-2100 πρότυπα της φύσης
 Κρατήρες με εικόνες αρμάτων αλλά και
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900
με ταύρους, σφίγγες, αιγοειδή
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700
Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560  Η καταστροφή των Μυκηναϊκών
ανακτόρων διέσπειρε τους τεχνίτες σε όλο
Υστερομινωική Ι 1560-1460 τον ελλαδικό χώρο και
Υστερομινωική ΙΙ 1460-1440
 στις Μυκήνες δημιουργείται ο Πυκνός
Υζηερομινωική ΙΙΙ 1450-
1050 Ρυθμός με απλοϊκή, βαρβαρική
διακόσμηση αλλά ζωντανή
 Θέματα από άρματα, πτηνά και ζώα
εξακολουθούν να κυριαρχούν

15. Σύστημα Έβανς Λάρνακες και λουτήρες
Χρονολογία π.Χ.
 από την Πρωτομινωική και ύστερα
Νεολιθική Εποχή -2800
ελλειψοειδείς πήλινες λάρνακες
 Μεσομινωικές: ελλειψοειδείς ή
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600
Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260
ορθογώνιες
Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 -
2100  Οι περισσότερες λάρνακες με
ανοιχτόχρωμη επιφάνεια με
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900 διακόσμηση σκοτεινής βαφής
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700
Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560  Από τον 14ο αι. στην Κρήτη
καθιερώνεται η ορθογώνια λάρνακα με
Υστερομινωική Ι 1560 - 1460
χαμηλά πόδια και αετωματικό
Υστερομινωική ΙΙ 1460 -
1440 κάλυμμα
Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 -
1050  διακόσμηση σε σκοτεινό επί ανοιχτού
με οκτάποδες, σχηματοποιημένα
άνθη, γρύπες, πτηνά, άρματα, κυνήγι

16. Σύστημα Έβανς
Χρονολογία π.Χ.
Νεολιθική Εποχή -2800
Λουτήρες
Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600
Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260  οι πήλινοι λουτήρες διασκευάζονται σε
Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 -
2100
λάρνακες
Μεσομινωική Ι 2100 - 1900
 εξωτερικά διακοσμημένοι ενώ σε
Μεσομινωική ΙΙ 1900 - 1700 μερικούς και εσωτερική διακόσμηση
Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 - 1560
 ΢την Ελλάδα περιορισμένη χρήση
Υστερομινωική Ι 1560 - 1460 λουτήρων
Υστερομινωική ΙΙ 1460 -
1440
Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 -
1050

17. Ανηώνης Μιχαηλίδης
Φιλόλογος
Προϊζηορική Αρχαιολογία
(Μινωικής Κρήηης κεραμική)
ΓΕΛ Θρακομακεδόνων