Pháp Luật Về Điều Kiện Hành Nghề Khám Chữa Bệnh Của Cá Nhân.doc

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
PHẠM HỮU NỮA
PHÁP LUẬT VỀ ĐIỀU KIỆN HÀNH NGHỀ
KHÁM CHỮA BỆNH CỦA CÁ NHÂN
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
PHẠM HỮU NỮA
PHÁP LUẬT VỀ ĐIỀU KIỆN HÀNH NGHỀ
KHÁM CHỮA BỆNH CỦA CÁ NHÂN
Chuyên ngành: Luật kinh tế
Mã số: 8380107
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học: TS. Viên Thế Giang

LỜI CAM ĐOAN
Tôi tên Phạm Hữu Nữa, mã số học viên: 7701270078A, học viên lớp Cao học
Luật Khóa 26 chuyên ngành Luật kinh tế, Khoa Luật, Trường Đại học Kinh tế TP.
Hồ Chí Minh, mở tại Bến Tre; là tác giả của Luận văn thạc sĩ luật học với đề tài
“Pháp luật về điều kiện hành nghề khám chữa bệnh của cá nhân” (Sau đây gọi
tắt là “Luận văn”).
Tôi xin cam đoan tất cả các nội dung được trình bày trong Luận văn này là kết
quả nghiên cứu độc lập của cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn của người hướng dẫn
khoa học. Trong Luận văn có sử dụng, trích dẫn một số ý kiến, quan điểm khoa học
của một số tác giả, một số Điều luật liên quan. Các thông tin này đều được trích dẫn
nguồn cụ thể, chính xác và có thể kiểm chứng. Các số liệu, thông tin được sử dụng
trong Luận văn là hoàn toàn khách quan và trung thực.
Học viên thực hiện
Phạm Hữu Nữa

MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ....................................................................... 1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài .............................................................. 3
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................... 6
3.1. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................. 6
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................... 6
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 7
4.1. Đối tượng nghiên cứu của Luận văn .................................................................... 7
4.2. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 7
5. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................... 7
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................ 8
7. Kết cấu của Luận văn .............................................................................................. 8
CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN ............................................ 9
1.1. Khái niệm hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân .................................. 9
1.1.1. Trách nhiệm trong khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân .................................. 10
1.1.2. Đặc điểm pháp luật hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân ............... 12
1.1.3. Y đức, tiêu chuẩn trong thực hành nghề khám bệnh, chữa bệnh .................... 15
1.2. Sự cần thiết quy định về hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân .......... 18
1.2.1. Bản chất việc hành nghề khám chữa bệnh của cá nhân .................................. 18
1.2.2. Điều kiện cần thiết áp dụng pháp luật trong khám chữa bệnh của cá nhân .... 21
1.3. Những quy định cụ thể về hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân ....... 25
1.3.1. Giải quyết triệt để tính hai mặt của hoạt động hành nghề y tư nhân .............. 25
1.3.2. Mức độ phát triển dịch vụ y tế và vị trí, tính chất hành nghề khám bệnh, chữa
bệnh trong nền kinh tế thị trường .............................................................................. 27
1.3.3. Lịch sử phát triển của pháp luật về hành nghề khám chữa bệnh của cá nhân 28
1.3.4. Mức độ tuân thủ pháp luật và bảo vệ y đức về hành nghề khám bệnh, chữa
bệnh của cá nhân ....................................................................................................... 29

Tiểu kết Chương 1.............................................................................................................................. 31
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT HÀNH NGHỀ KHÁM BỆNH,
CHỮA BỆNH CỦA CÁ NHÂN.................................................................................................. 32
2.1. Khái quát hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân hiện nay....................... 32
2.1.1. Chế độ chăm sóc sức khỏe người dân trong Hiến pháp .......................................... 32
2.1.2. Quy định và điều kiện hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân ............ 33
2.1.3. Nội dung quy định hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân ................... 35
2.2. Thực thi pháp luật về hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân ở Việt
Nam............................................................................................................................................................. 41
2.2.1. Luật chưa đề cập một số đối tượng đã hành nghề...................................................... 41
2.2.2. Hoạt động cấp chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh................................ 42
2.2.3. Xác nhận thời gian thực hành và cập nhật kiến thức................................................ 45
2.2.4. Một số bất cập khác trong thực tiễn thi hành pháp luật hành nghề khám bệnh,
chữa bệnh của cá nhân ........................................................................................................................ 46
Tiểu kết Chương 2.............................................................................................................................. 48
CHƯƠNG 3 ĐỀ XUẤT HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ HÀNH NGHỀ
KHÁM BỆNH, CHỮA BỆNH CỦA CÁ NHÂN............................................................... 49
3.1. Nhu cầu sửa đổi pháp luật hành nghề khám chữa bệnh của cá nhân..................... 49
3.2. Đề xuất hoàn thiện pháp luật hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân... 51
3.2.1. Nghiên cứu bổ sung thêm các đối tượng cần được cấp chứng chỉ hành nghề
khám chữa bệnh..................................................................................................................................... 51
3.2.2. Sửa đổi quy định về tổ chức thi, cấp chứng chỉ hành nghề khám chữa bệnh .54
3.2.3. Chỉnh sửa quy trình cấp chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá
nhân............................................................................................................................................................. 55
3.2.4. Sửa đổi quy định về thời hạn của chứng chỉ hành nghề.......................................... 57
Tiểu kết chương 3 ............................................................................................................................... 58
KẾT LUẬN ............................................................................................................................................ 59
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BLDS 2015 Bộ luật Dân sự 2015
BHYT Bảo hiểm Y tế
CCHN Chứng chỉ hành nghề
DVYT Dịch vụ Y tế
ĐKKD Đăng ký kinh doanh
GPHĐ Giấy phép hoạt động
GCNĐKKD Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh
HNYTN Hành nghề Y tư nhân
KB, CB Khám bệnh, chữa bệnh
YTTN Y tế tư nhân
Luật KB, CB 2009 Luật Khám bệnh, chữa bệnh số 40 năm 2009
Luật DN 2014 Luật Doanh nghiệp năm 2014
Luật ĐT 2014 Luật Đầu tư năm 2014
Luật BHYT 2014 Luật Bảo hiểm Y tế 2014
Luật TM 2005 Luật Thương mại 2005
NĐ 109/2016 Nghị định 109/2016/NĐ-CP
NĐ176/2013 Nghị định 176/2013/NĐ-CP
NĐ155/2018 Nghị định 155/2018/NĐ-CP
TT22/2013 Thông tư 22/2013/TT-BYT
SMC Hội đồng Y khoa Singapore
MOH Bộ Y tế Singapore
GATS Hiệp định chung về Thương mại dịch vụ
WHO Tổ chức Y tế thế giới
IHR Điều lệ Y tế Quốc tế
NRA Hệ thống quản lý Quốc gia về vác xin
H5N1, H7N9, H1N1,H2N3,Ebola Những bệnh gây thành dịch.

TÓM TẮT LUẬN VĂN
“Pháp luật về điều kiện hành nghề khám chữa bệnh của cá nhân ”
Khám bệnh, chữa bệnh (Khám chữa bệnh) cho con người là nghề kinh doanh
có điều kiện, do có liên quan trực tiếp đến sinh mạng của con người, là việc mà
người thầy thuốc đã can thiệp trực tiếp đến cơ thể, sức khỏe của người bệnh cho nên
đó chính là một nghề nghiệp đặc biệt được Luật pháp quản lý khắt khe.
- Nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân là một trong những ngành nghề
được quy định trong hệ thống pháp luật quốc gia cũng như quốc tế và xếp vào danh
mục dịch vụ y tế. Hầu hết các nước đều quy định hành nghề khám bệnh, chữa bệnh
là nghề có điều kiện. Tùy thuộc vào pháp luật của mỗi quốc gia quy định tiêu
chuẩn, điều kiện để được cấp chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá
nhân là rất khác nhau.
Hành nghề khám bệnh, chữa bệnh là hành vi pháp lý của cá nhân được cấp
chứng chỉ hành nghề theo quy định của pháp luật. Cá nhân thực hiện hoạt động
khám bệnh, chữa bệnh vừa phải tuân thủ quy định của pháp luật, vừa phải đáp ứng
các yêu cầu, tiêu chuẩn, điều kiện đạo đức, sức khỏe nghề nghiệp, tác phong xã hội.
Nội dung chủ yếu của pháp luật điều chỉnh đối với hoạt động hành nghề khám
bệnh, chữa bệnh liên quan đến quy định tiêu chuẩn, điều kiện được cấp chứng chỉ
hành nghề, hoạt động quản lý nhà nước đối với hành nghề y như thanh tra, kiểm tra,
giám sát việc cung ứng dịch vụ y tế của những người hành nghề theo Luật khám
bệnh, chữa bệnh được Quốc Hội thông qua vào ngày 23 tháng 11 năm 2009 vừa
được bổ sung, sửa đổi, thay thế bằng Nghị định 155/2018/NĐ-CP ngày 12 tháng 11
năm 2018 của Chính phủ thông qua Quyết định số 894/QĐ-CP ngày 26 tháng 5
năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt phương án đơn gián hóa thủ tục
hành chính, quy định liên quan đến cơ sở khám bệnh, chữa bệnh thuộc chức năng
quản lý của Bộ Y tế. Tôi xin được phép nghiên cứu đề tài mang tên: “Pháp luật về
điều kiện hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân” để làm Luận văn tốt
nghiệp Thạc sĩ Luật kinh tế của mình.

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Đối với mỗi cá nhân, sức khỏe luôn là vốn quý và mọi người, bằng nhiều cách
thức, biện pháp và khả năng của mình tìm cách bảo vệ. Đối với Nhà nước, chất
lượng nguồn nhân lực quốc gia và mức độ bền vững trong quá trình phát triển phụ
thuộc một phần đáng kể vào sức khỏe, thể chất của mọi người.
Bệnh tật rất “công bằng” và không loại trừ ai. Mỗi con người, khi đối diện với
bệnh tật luôn mong muốn được tiếp cận dịch vụ y tế (tên gọi tắt của dịch vụ khám
chữa bệnh) có chất lượng tốt nhất. Chất lượng dịch vụ y tế có mối quan hệ chặt chẽ
với chi phí mà người bệnh phải chi trả.
Thực hiện nội dung “Cho phép nhiều lực lượng có hiểu biết và kinh nghiệm
nghề nghiệp tham gia các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ dưới sự quản lý của Nhà
nước, nhằm cung cấp dịch vụ y tế ngày càng thuận tiện cho người dân, giảm bớt sức
ép về ngân sách cho Nhà nước. Khuyến khích các tổ chức, các cá nhân trong, ngoài
nước thành lập các phòng khám, chữa bệnh nhân đạo. Mở rộng các dịch vụ chăm
sóc sức khoẻ tại nhà, các nhà thuốc tư nhân, các quầy thuốc, tủ thuốc tại trạm y tế
xã phục vụ sức khoẻ cộng đồng” tại Nghị quyết số 90/CP (21/8/1997) về phương
hướng và chủ trương xã hội hóa các hoạt động giáo dục, y tế, văn hóa của Chính
phủ, nhiều cá nhân, tổ chức đã tích cực hưởng ứng bỏ vốn để xây dựng bệnh viện,
phòng khám tư, những người có đủ điều kiện hành nghề khám chữa bệnh cũng đã
tích cực trong việc hoàn tất thủ tục pháp lý, đăng ký để được xét cấp chứng chỉ
hành nghề khám chữa bệnh theo quy định.
Trong giai đoạn hiện nay, Nghị quyết số 20-NQ/TW Nghị quyết Trung ương 6
khóa XII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khoẻ nhân dân
trong tình hình mới đã nêu rõ: “Đầu tư cho bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khoẻ
nhân dân là đầu tư cho phát triển. Nhà nước ưu tiên đầu tư ngân sách, có cơ chế,
chính sách huy động, sử dụng hiệu quả các nguồn lực để bảo vệ, chăm sóc, nâng
cao sức khoẻ nhân dân; tổ chức cung cấp dịch vụ công, bảo đảm các dịch vụ cơ
bản, đồng thời khuyến khích hợp tác công - tư, đầu tư tư nhân, cung cấp các dịch

2
vụ theo yêu cầu” đặt ra yêu cầu phải tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện pháp luật về
hành nghề khám chữa bệnh của cá nhân.
Vừa qua, ngày 24 tháng 02 năm 2016 Bộ Y tế vừa công bố dự thảo Nghị định
của Chính phủ về hướng dẫn cấp chứng chỉ hành nghề đối với người hành nghề và
cấp phép hoạt động đối với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh để lấy ý kiến đóng góp của
các Bộ, ngành ở Trung ương và các địa phương. Nghị định này sẽ thay thế Nghị
định số 87/2011/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một
số điều của Luật khám bệnh, chữa bệnh. Theo đó dự thảo Nghị định nêu rõ về
nguyên tắc đăng ký hành nghề; về thời điểm hành nghề; quy định về thời gian phê
duyệt đăng ký hành nghề đối với cơ quan chức năng, quy định chi tiết cập nhật
thông tin, hồ sơ đăng ký hành nghề qua hệ thống thông tin điện tử quản lý hành
nghề đồng thời thông báo danh sách, kết quả về Sở Y tế nơi có người đăng ký xin
cấp chứng chỉ hành nghề và hoạt động hành nghề Y; quy định xác nhận thời gian
thực hành, cập nhật kiến thức Y khoa đối với Bác sỹ, quy định này vẫn còn bỏ ngõ
là không quy định cụ thể việc cập nhật kiến thức, xác nhận thời gian thực hành,
điểm nơi được quyền xác nhận thời gian thực hành của các đối tượng khác sẽ dẫn
đến lỗ hỏng pháp luật, gây khó khăn cho hoạt động quản lý hành nghề Y ở địa
phương trong thanh kiểm tra, kiểm soát, giám sát việc thực hiện pháp luật ở các đối
tượng Y khác trong ngành. Mặt khác, nếu thực hiện nghiêm túc nguyên tắc đăng ký
hành nghề tại dự thảo Nghị định này thì Bác sỹ đang làm việc tại các bệnh viện
công sẽ không được mở phòng khám bệnh riêng; các đối tượng khác sẽ bị lún túng
vì không biết áp dụng vào văn bản nào để chính thức được xác nhận thời gian thực
hành; không biết ai, cơ sở Y tế nào có thẩm quyền xác nhận thời gian thực hành,
cập nhật kiến thức Y khoa theo quy định để đăng ký thực hiện nhiệm vụ của mình
theo quy định của pháp luật.
Pháp luật về hành nghề khám bệnh, chữa bệnh ở Việt Nam đã có nhiều thay
đổi về nội dung, phương pháp tiếp cận nhằm gia tăng số lượng, chất lượng người
hành nghề khám bệnh, chữa bệnh, đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh của người dân.
Tuy nhiên, thực tiễn thực hiện pháp luật hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá

3
nhân cũng phát sinh nhiều vấn đề cần được tiếp tục hoàn thiện để đáp ứng nhu cầu
của thị trường, nhu cầu của người dân, hội nhập quốc tế trong lĩnh vực dịch vụ y tế.
Từ những phân tích trên, Tác giả lựa chọn chủ đề “Pháp luật về điều kiện hành
nghề khám chữa bệnh của cá nhân” làm nội dung nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ
luật học, chuyên ngành Luật Kinh tế của mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Có nhiều nghiên cứu liên quan đến nội dung hành nghề khám bệnh, chữa bệnh
của cá nhân nói chung, song các nghiên cứu về hành nghề khám bệnh, chữa bệnh
của cá nhân theo pháp luật Việt Nam hiện hành không có nhiều. Lý giải cho hiện
tượng này là do, vấn đề hành nghề khám bệnh, chữa bệnh có liên quan nhiều đến
yếu tố chuyên môn, nghiệp vụ. Quá trình thu thập, tìm kiếm các tư liệu liên quan
đến đề tài nghiên cứu, Tác giả nhận thấy:
Thứ nhất, đã có một số công trình nghiên cứu tiếp cận hoạt động khám bệnh,
chữa bệnh là một dịch vụ trong nền kinh tế thị trường và do đó, việc cung ứng dịch
vụ khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân vừa phải tuân thủ quy định của pháp luật về
cung ứng dịch vụ (Luật Thương mại và các cam kết về thương mại dịch vụ của
WTO), các quy định chuyên ngành liên quan đến việc khám bệnh, chữa bệnh (Luật
Khám bệnh, chữa bệnh). Tiêu biểu cho hướng nghiên cứu này là:
- Bộ Công Thương, Cam kết về dịch vụ khi gia nhập WTO: Bình luận của
người trong cuộc, NXB Thống kê, 2010.
- Dự án Hỗ trợ Thương mại Đa biên II (MUTRAP II) và Bộ Thương mại, Cẩm
nang các cam kết thương mại dịch vụ của Việt Nam trong WTO, Hà Nội, 2006.
- Ban Biên tập Cổng Thông tin điện tử Bộ Y tế, Đổi mới hệ thống cung ứng
dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, truy cập ngày 06/04/2018 tại địa chỉ:
http://moh.gov.vn/news/Pages/TinHoatDongV2.aspx?ItemID=2491.
- Trần Thị Giáng Hương, Dấu ấn của ngành y tế trong hội nhập quốc tế, truy
cập ngày 11/07/2016 tại địa chỉ:
http://www.daibieunhandan.vn/default.aspx?tabid=74&NewsId=375019.

4
- Võ Xuân Sơn, Để ngành y tế Việt Nam phát triển: bốn vấn đề cần làm, truy
https://www.thesaigontimes.vn/165469/De-nganh-y-te-Viet-Nam-phat-trien-
Bon-van-de-can-lam.html.
- Đinh Thị Thanh Thủy, Pháp luật về dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y
tế tư nhân ở Việt Nam hiện nay, Luận án tiến sĩ luật học, Học viện Khoa học Xã hội
thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, Hà Nội, 2017.
- Nguyễn Ngọc Long, Quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các cơ sở
khám bệnh, chữa bệnh tư, từ thực tiễn thành phố Hà Nội, Luận án tiến sĩ luật học,
Học viện Khoa học Xã hội thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, Hà
Nội, 2018…
Thứ hai, các nghiên cứu về bản chất, đặc trưng của hành nghề khám bệnh,
chữa bệnh của cá nhân chưa được nhiều nghiên cứu đề cập. Trong các nghiên cứu
thu thập được có thể thấy, luận án tiễn sĩ của Đinh Thị Thanh Thủy về nội dung
“Pháp luật về dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân ở Việt Nam hiện
nay”, bảo vệ năm 2017 tại Học viện Khoa học Xã hội thuộc Viện Hàn lâm Khoa
học Xã hội Việt Nam có nhiều nội dung liên quan đến hành nghề khám chữa bệnh,
nhưng Tác giả cũng chỉ luận giải ở khía cạnh cơ sở y tế tư nhân mà chưa đề cập đến
việc hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân – chủ thể trực tiếp thực hiện
hành vi khám bệnh, chữa bệnh cho người dân. Đây là khoảng trống pháp lý sẽ được
tác giả luận văn nghiên cứu, đề cập, làm rõ dựa trên các kết quả nghiên cứu về thực
trạng thực hiện luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009 của Bộ Y tế trong Hồ sơ Dự
án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Khám bệnh, chữa bệnh và các nghiên
cứu khác có liên quan như nghiên cứu của:
- Trần Thị Mai Oanh (chủ nhiệm), Vũ Thị Minh Hạnh (đồng chủ nhiệm),
Đánh giá những bất cập của các quy định trong Luật Khám bệnh, chữa bệnh và đề
xuất phương án sửa đổi, bổ sung, truy cập tại địa chỉ:
http://duthaoonline.quochoi.vn/DuThao/Lists/DT_DUTHAO_LUAT/View_D
etail.aspx?ItemID=1478&TabIndex=2&TaiLieuID=2988.

5
- Hoàng Thị Kim Oanh, Y đức và vấn đề nâng cao hiệu quả giáo dục y đức
cho sinh viên ngành y, Tạp chí Triết học, số 5 (204), tháng 5 – 2008. Truy cập tại
địa chỉ: http://philosophy.vass.gov.vn/nghien-cuu-theo-chuyen-de/Dao-duc-hoc-
My-hoc/Y-duc-va-van-de-nang-cao-hieu-qua-giao-duc-y-duc-cho-sinh-vien-nganh-
y-529.html.
- Đinh Thị Thanh Nga, Về điều kiện hành nghề khám bệnh, chữa bệnh theo
pháp luật Việt Nam, truy cập tại địa chỉ:
http://tcdcpl.moj.gov.vn/qt/tintuc/Pages/thi-hanh-phap-luat.aspx?ItemID=371
Thứ ba, các thông tin phản ánh thực trạng hành nghề khám bệnh, bệnh chữa
bệnh trên các phương tiên thông tin đại chúng. Đây là cơ sở thực tiễn quan trọng
giúp tác giả đánh giá, phân tích và làm rõ mối quan hệ giữa pháp luật với thực tiễn
từ đó nhận diện những bất cập, hạn chế trong thực tiễn thực hiện pháp luật về hành
nghề khám bệnh, chữa bệnh. Có thể kể đến một số bài báo có liên quan như:
- Võ Xuân Sơn, Để ngành y tế Việt Nam phát triển: bốn vấn đề cần làm, truy
https://www.thesaigontimes.vn/165469/De-nganh-y-te-Viet-Nam-phat-trien-
Bon-van-de-can-lam.html.
- Đức Sơn, Bắc Giang: Tùy tiện cấp chứng chỉ hành nghề khám, chữa bệnh,
truy cập ngày 01/06/2018 tại địa chỉ: http://daidoanket.vn/tieng-dan/bac-giang-tuy-
tien-cap-chung-chi-hanh-nghe-kham-chua-benh-tintuc405802.
- Trần Thị Giáng Hương, Dấu ấn của ngành y tế trong hội nhập quốc tế, truy
http://www.daibieunhandan.vn/default.aspx?tabid=74&NewsId=375019...
Từ thực trạng tổng quan tình hình nghiên cứu, Luận văn đi sâu tìm hiểu bản
chất của nghề khám bệnh, chữa bệnh, cơ chế điều chỉnh pháp luật đối với hoạt động
hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân cũng như thực trạng pháp luật Việt
Nam điều chỉnh về nội dung này.

6
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục tiêu nghiên cứu
Về lý luận, Luận văn làm rõ bản chất của nghề khám bệnh, chữa bệnh và hoạt
động khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân, lý giải cơ sở của việc quy định tiêu chuẩn,
điều kiện của việc hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân.
Về thực tiễn, Luận văn tập trung đánh giá khuôn khổ pháp luật và thực tiễn
thực hiện pháp luật về hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân để phát hiện,
làm rõ những bất cập, hạn chế trong quy định và thực tiễn thực thi pháp luật về
hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân.
Từ cơ sở lý luận và thực tiễn nêu trên, Luận văn đề xuất một số kiến nghị để
sửa đổi, bổ sung hoàn chỉnh quy định pháp luật về hành nghề khám bệnh, chữa
bệnh của cá nhân phù hợp với tiến trình hội nhập, mở cửa lĩnh vực cung ứng dịch
vụ y tế cũng như nhu cầu sử dụng dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, chăm sóc sức
khỏe ngày càng cao của người dân.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, Luận văn được triển khai dựa trên các
nhiệm vụ:
- Xây dựng và hệ thống hóa khung khái niệm liên quan đến hành nghề khám
bệnh, chữa bệnh của cá nhân.
- Làm rõ bản chất pháp lý trong hành nghề khám bệh, chữa bệnh của cá nhân.
- Luận giải cơ sở của việc quy định các điều kiện hành nghề khám bệnh, chữa
bệnh của cá nhân trong mối tương quan với việc bảo đảm quyền tự do kinh doanh
của cá nhân trong nền kinh tế thị trường và khả năng, quyền can thiệp của Nhà nước
vào thực hiện quyền hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân.
- Hệ thống hóa, phân tích thực trạng quy định pháp luật Việt Nam hiện hành
về hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân.
- Nghiên cứu xây dựng và kiến nghị giải pháp cần thiết để sửa đổi, bổ sung
quy định pháp luật về hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân phù hợp với
tiến trình hội nhập và nhu cầu của thị trường dịch vụ khám chữa bệnh.

7
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu của Luận văn
Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là:
- Khuôn khổ pháp luật điều chỉnh hoạt động hành nghề khám bệnh, chữa bệnh
của cá nhân dựa trên các lý thuyết về quyền tự do kinh doanh của cá nhân trong nền
kinh tế thị trường mở cửa và hội nhập; quyền được tiếp cận, sử dụng dịch vụ khám
bệnh, chữa bệnh; yêu cầu bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế với giải quyết các
vấn đề xã hội.
- Nhận diện bản chất, xu hướng biến động của việc hành nghề khám bệnh,
chữa bệnh của cá nhân trong nền kinh tế thị trường mở cửa hội nhập quốc tế trong
thực thi pháp luật.
- Các quan điểm của Đảng, chính sách xã hội của nhà nước trong việc cung
cấp và nâng cao chất lượng dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh của cá nhận đối với
người dân, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực trong hội nhập.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Về thời gian, luận văn nghiên cứu khuôn khổ pháp luật và thực tiễn thực thi
pháp luật về hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân từ năm 2009 đến nay.
Về hướng tiếp cận, Luận văn phân tích, đánh giá ở khía cạnh tính khả thi của
các quy định pháp luật, không nghiên cứu và đề cập các vấn đề liên quan đến hoạt
động nghiệp vụ gắn với các hoạt động chuyên môn của người hành nghề khám
bệnh, chữa bệnh.
5. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện dựa trên các phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp phân tích, tổng hợp, quy nạp, diễn dịch được sử dụng linh hoạt
và xuyên suốt trong toàn bộ luận văn để làm rõ các luận điểm khoa học được đề
cập.
- Phương pháp phân tích logic quy phạm được sử dụng để phân tích ở Chương
2 và kiến nghị giải pháp hoàn thiện pháp luật ở Chương 3.

8
- Phương pháp so sánh luật học được sử dụng linh hoạt trong suốt luận văn
như là cơ sở thực tiễn pháp lý quốc tế để củng cố cho các lập luận và kiến nghị khoa
học.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
- Làm rõ được bản chất hoạt động hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá
nhân – một nghề đặc thù có liên quan trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe của người
dân và đòi hỏi những tiêu chuẩn khắt khe, chặt chẽ đối với người hành nghề.
- Đánh giá, phân tích, chỉ ra được một số bất cập, hạn chế trong quy định pháp
luật và thực tiễn thực thi pháp luật về hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá
nhân.
- Kiến nghị sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Khám bệnh, chữa bệnh dựa
trên các quan điểm khoa học, kết quả thực hiện Luật Khám bệnh, chữa bệnh trong
Hồ sơ Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều tại Luật Khám bệnh, chữa bệnh của
Bộ Y tế.
7. Kết cấu của Luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn được
kết cấu làm 03 chương như sau:
Chương 1. Những vấn đề lý luận cơ bản về hành nghề khám bệnh, chữa bệnh
của cá nhân.
Chương 2. Thực trạng pháp luật về hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá
nhân
Chương 3. Đề xuất hoàn chỉnh pháp luật hành nghề khám bệnh, chữa bệnh
của cá nhân phù hợp với chuẩn mực quốc tế và thực tiễn phát triển thị trường dịch
vụ y tế ở Việt Nam.

9
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN
1.1. Khái niệm hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân
Theo Luật khám bệnh, chữa bệnh số 40/2009/QYH12 ngày 23 tháng 11 năm
2009 của Quốc Hội thì hành nghề khám bệnh, chữa bệnh là hai việc hoàn toàn độc
lập nhau được xác định như sau:
- Khám bệnh: là việc người Bác sỹ, Y sỹ, Lương Y Quốc gia hỏi bệnh, khai
thác tiền sử bệnh, thăm khám thực thể, khi cần thiết thì chỉ định làm các thủ thuật
xét nghiệm cận lâm sàng, Xquang, thăm dò chức năng như điện tim, siêu âm, điện
não đồ và các chẩn đoán cận lâm sàng khác nhằm phục vụ tốt cho việc xác định
trong chẩn đoán và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp được công nhận theo y
văn quốc gia và Y văn thế giới.
Người hành nghề khám bệnh gồm Bác sỹ, Y sỹ, Lương Y Quốc gia; những
người hành nghề khám bệnh khác gồm Kỹ thuật viên cận lâm sàng, kỹ thuật viên
Xquang, Kỹ thuật viên Y khoa (Cử nhân y học dự phòng, cử nhân sinh học, cử nhân
hộ sinh, cử nhân vật lý trị liệu, Bác sỹ gia đình, Bác sỹ y tế công cộng, cử nhân
quản lý bệnh viện (thư ký y khoa), Cử nhân gây mê hồi sức …) những đối tượng
này là lực lượng hợp tác hùng hậu giúp Bác sỹ, Y sỹ, Lương Y Quốc gia có thêm cơ
sở xác định bệnh lý cụ thể, kết hợp triệu chứng lâm sàng chẩn đoán đúng, chính xác
bệnh lý y khoa, phục vụ tốt cho công tác điều trị sau khi có chỉ định điều trị Nội,
Ngoại trú.
- Chữa bệnh: là việc của cử nhân điều dưỡng, y tá trung cấp, điều dưỡng sơ
học, cử nhân hộ sinh, hộ sinh trung học, những người thực hiện y lệnh của bác sỹ, y
sỹ, Lương Y quốc gia; đây là lực lượng chăm sóc viên, những người hướng dẫn,
giúp người bệnh cải thiện các triệu chứng đau nhằm đi đến hồi phục sức khỏe, dần
dần đến khỏi bệnh; lực lượng này còn có chức năng thực hiện thủ thuật tiêm thuốc
cho người bệnh.

10
Dược lâm sàng (Dược sỹ lâm sàng) là người trực tiếp hướng dẫn người bệnh
thực hiện cách thức uống thuốc, theo dõi, chỉ định giờ uống thuốc trên người bệnh
hằng ngày.
Cả hai nhóm đối tượng này đều chịu trách nhiệm trước sự theo dõi, giám sát,
chỉ đạo nghiệp vụ điều trị của Bác sỹ điều trị. Bác sỹ điều trị là người chính thức
chịu trách nhiệm trước sức khỏe, tính mạng của người bệnh.
Từ khái niệm trên cho thấy mỗi cá nhân trong ngành Y đều có chức năng khác
nhau nhưng cùng nhau tạo nên một công việc chung phục vụ cho hoạt động chính là
khám bệnh, chữa bệnh, họ rất cần phải được bổ sung vào đối tượng được cấp chứng
chỉ hành nghề và được phép hành nghề theo chức năng, nhiệm vụ của mình, là lý do
chính đáng. Đó cũng là lý do để tác giả nghiên cứu “pháp luật về điều kiện hành
nghề khám chữa bệnh của cá nhân”.
1.1.1. Trách nhiệm trong khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân
Y học là một lĩnh vực khoa học ứng dụng liên quan đến nghệ thuật, khám
bệnh, chữa bệnh, bao gồm nhiều phương pháp chăm sóc sức khỏe nhằm duy trì, hồi
phục cơ thể từ việc phòng ngừa và chữa bệnh. Từ “y học” trong tiếng Anh là
“medicine” có nguồn gốc từ tiếng Latin là “ars medicina”, nghĩa là “nghệ thuật chữa
bệnh”.1
Khi nói về nghề y người ta thường đề cập đến các thao tác khám bệnh, chữa
bệnh được thực hiện bởi bác sỹ – người có trình độ chuyên môn, được đào tạo cơ
bản để thực hiện việc khám bệnh, chữa bệnh. Những bước cơ bản nhất để thiết lập
một chẩn đoán y khoa là Hỏi, Nhìn, Sờ, Gõ, Nghe trong Y học hiện đại (Tây y);
hoặc Tứ chẩn là Vọng chẩn (nhìn), Văn chẩn (nghe), Vấn chẩn (hỏi) và Thiết chẩn
(sờ nắn, bắt mạch) trong Y học cổ truyền.2
Hoạt động khám bệnh, chữa bệnh hướng
tới việc nghiên cứu và áp dụng các phương pháp chữa trị khỏi bệnh hoặc làm giảm
bớt đau đớn, khó chịu cho người bệnh. Có nhiều phương pháp chữa bệnh: Chữa
1
https://vi.wikipedia.org/wiki/Y_h%E1%BB%8Dc

2
https://vi.wikipedia.org/wiki/Y_h%E1%BB%8Dc

11
bằng thuốc, bằng ăn uống, tâm lý, vật lý, lao động, thiền…3
; làm cho hết hoặc
thuyên giảm bệnh tật.4
Dưới góc độ pháp lý, Luật Khám bệnh, chữa bệnh số 40/ 2009 quy định:
- Khám bệnh: là việc hỏi bệnh, khai thác tiền sử bệnh, thăm khám thực thể,
khi cần thiết thì chỉ định làm xét nghiệm cận lâm sàng, thăm dò chức năng để chẩn
đoán và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp đã được công nhận; đây là nhiệm vụ
chính của Bác sỹ, Y sỹ hoặc Lương Y Quốc gia (Khoản 1 Điều 2 Luật KBCB số
40/2009).
- Chữa bệnh: là việc sử dụng phương pháp chuyên môn kỹ thuật đã được công
nhận và thuốc đã được phép lưu hành để cấp cứu, điều trị, chăm sóc, phục hồi chức
năng cho người bệnh; là nhiệm vụ của Y tá các loại, Nữ hộ sinh các loại và Dược sỹ
lâm sàng, họ chịu trách nhiệm chăm sóc người bệnh trước y lệnh của Bác sỹ
(Khoản 2 Điều 2 Luật KBCB số 40/2009).
Từ những kiến thức chung về y học và quy định của Luật Khám bệnh, chữa
bệnh về hoạt động khám bệnh, chữa bệnh, chúng ta có thể nhận thấy:
- Khám bệnh, chữa bệnh là các thao tác nghề nghiệp do bác sỹ thực hiện có
mục đích là phát hiện ra tình trạng bệnh tật của người bệnh để áp dụng các biện
pháp chữa trị phù hợp.
- Người thực hiện hoạt động khám bệnh, chữa bệnh là các bác sỹ được đào tạo
và được cấp bằng chuyên môn tương ứng với từng lĩnh vực của hoạt động khám
- Hoạt động khám bệnh, chữa bênh có liên quan trực tiếp đến tính mạng của
con người nên buộc phải chịu sự quản lý chặt chẽ của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền. Đồng thời, hoạt động nghề y cũng góp phần quan trọng vào việc thực hiện
chính sách xã hội của nhà nước trong việc bảo đảm quyền được chăm sóc sức khỏe
của người dân.
3
Hoàng Phê, Viện Ngôn ngữ học (1988), Từ điển tiếng Việt, Nxb. Khoa học xã hôi, Hà Nội, tr.545.

4
Nguyễn Như Ý (1999), Đại từ điển tiếng Việt, Nxb. Văn hóa thông tin, Hà Nội, tr.412.

12
1.1.2. Đặc điểm pháp luật hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân
a. Điều kiện đặc thù trong hành nghề y (khám bệnh, chữa bệnh)
Điều kiện kinh doanh là những yêu cầu nhà nước đặt ra buộc các chủ thể kinh
doanh phải đáp ứng được khi thực hiện kinh doanh trong những ngành nghề kinh
doanh có điều kiện. Điều kiện kinh doanh được coi là công cụ quản lý nền kinh tế,
là nội dung không thể thiếu ở mọi quốc gia trên thế giới. Mỗi quốc gia đều có
những quy định cụ thể về điều kiện kinh doanh phù hợp với yêu cầu quản lý kinh tế
và môi trường pháp lý riêng của quốc gia mình.5
Luật Đầu tư 2014 của Việt Nam tiếp cận ngành nghề đầu tư theo hướng quy
định rõ những ngành nghề cấm kinh doanh6
và những ngành nghề kinh doanh có
điều kiện. Ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện là ngành, nghề mà việc thực
hiện hoạt động đầu tư kinh doanh trong ngành, nghề đó phải đáp ứng điều kiện vì lý
do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe
của cộng đồng được quy định tại các luật, pháp lệnh, nghị định và điều ước quốc tế
mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Bộ, cơ quan ngang bộ, Hội
đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân các cấp, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác không
được ban hành quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh. Ngành, nghề đầu tư kinh
doanh có điều kiện và điều kiện đầu tư kinh doanh đối với ngành, nghề đó phải
5Nguyễn Thị Huyền Trang, Pháp luật về điều kiện kinh doanh của một số quốc gia trên thế giới, truy cập
ngày 01/07/2017 tại địa chỉ: http://tapchitaichinh.vn/nghien-cuu-trao-doi/phap-luat-ve-dieu-kien-kinh-doanh-
cua-mot-so-quoc-gia-tren-the-gioi-116354.html.
6
Điều 6 Luật Đầu tư 2014 cấm đầu tư, kinh doanh những ngành nghề sau đây:
- Kinh doanh các chất ma túy theo quy định tại Phụ lục 1 của Luật này;
- Kinh doanh các loại hóa chất, khoáng vật quy định tại Phụ lục 2 của Luật này;
- Kinh doanh mẫu vật các loại thực vật, động vật hoang dã theo quy định tại Phụ lục 1 của Công ước về
buôn bán quốc tế các loài thực vật, động vật hoang dã nguy cấp; mẫu vật các loại động vật, thực vật hoang dã
nguy cấp, quý hiếm Nhóm I có nguồn gốc từ tự nhiên theo quy định tại Phụ lục 3 của Luật này;
- Kinh doanh mại dâm;
- Mua, bán người, mô, bộ phận cơ thể người;
- Hoạt động kinh doanh liên quan đến sinh sản vô tính trên người.
Đối với trường hợp sử dụng chất ma túy, các loại hóa chất, khoáng vật, các mẫu vật các loại thực vật, động
vật hoang dã trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, y tế, sản xuất dược phẩm, điều tra tội
phạm, bảo vệ quốc phòng, an ninh thực hiện theo quy định của Chính phủ.

13
được đăng tải trên Cổng thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia và phải bảo đảm
công khai, minh bạch, khách quan, tiết kiệm thời gian, chi phí tuân thủ của nhà đầu
tư. Căn cứ điều kiện kinh tế - xã hội và yêu cầu quản lý nhà nước trong từng thời
kỳ, Chính phủ rà soát các ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh, Danh mục ngành,
nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung.7
Điều kiện
kinh doanh đối với một số ngành nghề kinh doanh cũng có những cách tiếp cận
khác nhau tùy thuộc vào đặc thù ngành nghề mà doanh nghiệp thực hiện.
b. Quan niệm quốc tế về hành nghề có điều kiện
Hầu hết quan niệm đều coi nghề y là nghề đặc biệt, cần phải tuân thủ các điều
kiện chặt chẽ, vì hoạt động khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân có liên quan trực tiếp
đến tính mạng, sức khỏe của người bệnh. Trong nghiên cứu của tác giả Nguyễn Thị
Huyền Trang cho thấy,8
cơ chế cấp phép cho cá nhân thực hiện hoạt động kinh
doanh liên quan đến năng lực, chuyên môn của cá nhân này nhằm bảo đảm lợi ích
công cộng được áp dụng tại Hoa Kỳ. Để có được giấy phép hành nghề cá nhân đó
phải đáp ứng những quy định, tiêu chuẩn của các cơ quan có thẩm quyền như bác
sỹ, luật sư, y tá. Tại Singapore, một doanh nghiệp muốn hoạt động trong lĩnh vực
cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp (ví dụ như: dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, dịch vụ
pháp lý…), phải có giấy phép nghề nghiệp. Loại giấy phép này không cấp cho
doanh nghiệp mà cấp cho cá nhân là người quản lý doanh nghiệp hoặc các nhân
viên của doanh nghiệp đó. Những ngành phổ biến, yêu cầu phải có giấy phép nghề
nghiệp ở Singapore đó là: bác sỹ, luật sư, kiến trúc sư, kế toán… Giấy phép này sẽ
được cấp bởi các tổ chức nghề nghiệp hoặc cơ quan có thẩm quyền quản lý tương
ứng. Đối với Trung Quốc, giấy phép kinh doanh bắt buộc gắn liền với một số ngành
nghề nhất định như: xuất nhập khẩu, sản xuất, kinh doanh thuốc, khám chữa bệnh…
Thông thường mục đích của việc cấp giấy phép kinh doanh là để chứng nhận doanh
nghiệp được thành lập hợp pháp, quy định thời gian được phép kinh doanh, phạm vi
7
Xem cụ thể: Điều 7, Điều 8 Luật Đầu tư 2014.
8Nguyễn Thị Huyền Trang, Pháp luật về điều kiện kinh doanh của một số quốc gia trên thế giới, truy cập
ngày 01/07/2017 tại địa chỉ: http://tapchitaichinh.vn/nghien-cuu-trao-doi/phap-luat-ve-dieu-kien-kinh-doanh-
cua-mot-so-quoc-gia-tren-the-gioi-116354.html.

14
kinh doanh doanh nghiệp. Theo đánh giá của nhiều nhà nghiên cứu, việc cấp giấy
phép kinh doanh ở Trung Quốc rất phức tạp, cần đáp ứng rất nhiều yêu cầu và đối
với các nhà đầu tư nước ngoài việc cấp phép kinh doanh sẽ khó khăn hơn nhà đầu
tư trong nước. Ngoài ra, khi thực hiện hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp ở Trung
Quốc còn phải thông qua nhiều sự chấp thuận khác của cơ quan có thẩm quyền.
Xuất phát từ những dẫn chứng trên cho thấy, điều kiện hành nghề là một yêu cầu
bắt buộc để nhà nước quản lý chặt chẽ, nên có các chế tài đặc thù để mọi cá nhân
hành nghề khám bệnh, chữa bệnh phải thực hiện để:
- Một là giảm đi các đối tượng hành nghề không hợp pháp;
- Hai là mọi cá nhân có hành nghề khám bệnh, chữa bệnh phải thực hiện đúng
pháp luật của quốc gia mà mình đăng ký;
- Ba là đáp ứng tốt phương châm phục vụ sức khỏe cho con người, giảm nhẹ
hậu quả đáng tiếc cho người bệnh;
- Góp phần nâng cao mức sống về sức khỏe cho con người, nâng cao tầm vóc
con người Việt Nam.
c. Các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân theo quy định
Hoạt động khám bệnh, chữa bệnh theo quy định của Luật Đầu tư 2014 nằm
trong danh mục hoạt động kinh doanh có điều kiện. Các điều kiện kinh doanh dịch
vụ khám bệnh, chữa bệnh bao gồm:9
- Giấy phép hoạt động đối với Phòng chẩn trị Y học cổ truyền.
- Chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh.
- Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh đối với bệnh viện.
- Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh đối với phòng khám đa khoa.
-Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh đối với nhà hộ sinh
- Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh đối với phòng khám chuyên khoa.
- Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh đối với phòng khám chẩn đoán
hình ảnh

9
Danh mục ngành, nghề kinh doanh có điều kiện thuộc lĩnh vực y tế, truy cập tại địa chỉ:
https://dangkykinhdoanh.gov.vn/HelpAndSupport/tabid/104/ArticleID/688/language/en-GB/Default.aspx

15
- Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh đối với phòng xét nghiệm.
- Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh đối với cơ sở dịch vụ tiêm thuốc
(chích thuốc), thay băng, đếm mạch, đo nhiệt độ, đo huyết áp.
- Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh đối với cơ sở dịch vụ làm răng
giả.
- Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh đối với cơ sở dịch vụ chăm sóc
sức khỏe tại nhà.
- Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh đối với cơ sở dịch vụ kính
thuốc.
- Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh đối với cơ sở dịch vụ cấp cứu,
hỗ trợ vận chuyển người bệnh.
- Công bố đủ điều kiện khám sức khỏe.
1.1.3. Y đức, tiêu chuẩn trong thực hành nghề khám bệnh, chữa bệnh
Y đức là cách gọi ngắn gọn của đạo đức nghề y với nội dung là các quy tắc
ứng xử, thái độ, trách nhiệm và bổn phận của người thầy thuốc trong quá trình hành
nghề y. Khác so với các ngành nghề kinh doanh khác, hoạt động khám bệnh, chữa
bệnh của người thực hành nghề y có liên quan trực tiếp đến tính mạng của con
người bên việc hành nghề đòi hỏi phải dựa trên một nền tảng đạo đức vững vàng và
thường xuyên được trau dồi. Trong nghiên cứu của tác giả Hoàng Thị Kim Oanh,10
trong lịch sử Việt Nam, các bậc danh y đều cho rằng, y đức quan trọng không kém
gì y thuật. Trong số đó, chúng ta phải kể đến Tuệ Tĩnh (thế kỷ XIV) và Hải Thượng
Lãn Ông Lê Hữu Trác (1720 – 1791). Các ông không chỉ là các bậc danh y, mà còn
là những nhà tư tưởng lớn về y đức. Các ông rất chú trọng xây dựng và truyền đạt y
đức. Như Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, trong suốt cuộc đời rèn luyện và phục
vụ y học, ông luôn tự nhắc nhở mình phải “tiến đức, tu nghiệp”. Tiến đức là mỗi
ngày phải rèn luyện cho toàn thiện, toàn mỹ đạo đức của người hành nghề y. Tu
10
Hoàng Thị Kim Oanh, Y đức và vấn đề nâng cao hiệu quả giáo dục y đức cho sinh viên ngành y, Tạp chí
Triết học, số 5 (204), tháng 5 – 2008. Truy cập tại địa chỉ: http://philosophy.vass.gov.vn/nghien-cuu-theo-

chuyen-de/Dao-duc-hoc-My-hoc/Y-duc-va-van-de-nang-cao-hieu-qua-giao-duc-y-duc-cho-sinh-vien-nganh-
y-529.html

16
nghiệp là hàng ngày phải chăm chỉ học tập cho y thuật ngày càng giỏi. Đối với Hải
Thượng Lãn Ông, đạo làm thuốc không chỉ bó hẹp trong phạm vi chuyên môn nghề
nghiệp, mà còn bao hàm cả đạo đức nghề nghiệp. Y thuật phải gắn liền với y đức.
Thấm nhuần chủ nghĩa nhân đạo trong nghề y, Hải Thượng Lãn Ông cho rằng, một
người thầy thuốc chân chính không những phải có kiến thức vững vàng về chuyên
môn, mà còn phải tự xác định cho mình những quy chuẩn đạo đức đúng đắn, đó là ý
nghĩa đích thực của đạo làm thuốc và cũng là bí quyết để xây dựng và phát triển
nghề y. Ông viết: “Suy nghĩ thật sâu xa tôi hiểu rằng thầy thuốc là bảo vệ sinh mạng
cho con người, sống chết một tay mình nắm, họa phúc một tay mình giữ. Thế thì
đâu có thể kiến thức không đầy đủ, đức hạnh không trọn vẹn, tâm hồn không rộng
lớn, hành vi không thận trọng mà dám liều lĩnh học đòi cái nghề cao quý đó chăng”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng việc trau dồi và rèn luyện y đức. Người đã
nhiều lần gửi thư và trực tiếp gặp, thăm các cơ sở y tế, bày tỏ quan điểm của Đảng
và Nhà nước ta về phẩm chất của người thầy thuốc. Người đã tặng cán bộ, nhân
viên ngành y danh hiệu: “Thầy thuốc như mẹ hiền”. Danh hiệu đó vừa là sự đánh giá
cao của Người đối với những đóng góp của ngành y, vừa là một yêu cầu của Người
đối với mỗi cán bộ y tế về y đức. Đây là cơ sở khoa học và lịch sử cho Luật Khám
bệnh, chữa bệnh 2009 quy định “bảo đảm đạo đức nghề nghiệp của người hành
nghề”11
là một trong những nguyên tắc trong hành nghề khám bệnh, chữa bệnh
cũng như nghĩa vụ của người hành nghề y.12
Đối với Hàn Quốc, việc giáo dục Y
đức cho đội ngũ bác sỹ và nhân viên y tế được đặc biệt chú trọng. Các bác sỹ không
được làm thêm khi làm việc cho các bệnh viện Nhà nước. Nếu các bác sỹ mở phòng
khám tư nhất thiết phải minh bạch mọi thứ, nhất là kinh nghiệm, giáo dục, trang
thiết bị, con người… Tất cả các phòng khám đều có đầy đủ bác sỹ có chuyên môn, y
tá được đào tạo bài bản, trang bị cơ sở vật chất và trang thiết bị đạt tiêu chuẩn để
dùng khi có sự cố xảy ra…Tất cả các thông tin về bác sỹ, bệnh viện, trang
11
Khoản 5 Điều 3 Luật Khám chữa bệnh 2009.

12
Điều 40 Luật Khám chữa bệnh 2009 quy định: Người hành nghề có nghĩa vụ thực hiện đạo đức nghề
nghiệp theo quy định của Bộ trưởng Bộ Y tế.

17
thiết bị, các phòng khám tư… đều được thể hiện rõ ràng trên hệ thống quản lý
ngành y tế của Hàn Quốc.13
Từ những phân tích trên có thể nhận thấy vai trò của y đức trong hành nghề
khám bệnh, chữa bệnh là rất quan trọng. Cụ thể:
Thứ nhất, thực hành nghề khám bệnh, chữa bệnh được thực hiện trong các cơ
sở y tế với đặc thù là luôn diễn ra khẩn trương, luôn đối mặt với nhiều tình huống
gay cấn, có liên quan trực tiếp đến tính mạng của người bệnh. Không những thế,
trong môi trường hành nghề y, các bác sỹ và những người có liên quan luôn tiếp
xúc với người mang trong mình bệnh tật về thể chất cũng như tinh thần. Về tâm lý,
do đang trong hoàn cảnh bệnh tật nên người bệnh buồn phiền, cáu gắt dễ có phản
ứng phức tạp. Trong thời gian gần đây, người hành nghề y còn phải đối mặt với
nguy hiểm từ phía người nhà bệnh nhân. Dù hoạt động nghề y diễn ra trong môi
trường phức tạp như vậy, nhưng để hoàn thành nhiệm vụ khám bệnh, chữa bệnh,
ngoài yêu cầu về trình độ chuyên môn nghiệp vụ, người thực hành nghề y còn phải
đòi hỏi có y đức với tinh thần hết lòng vì người bệnh trên tinh thần “còn nước còn
tát”.
Thứ hai, trong hoạt động nghề khám bệnh, chữa bệnh, người thực hành nghề
luôn phải đối mặt với các rủi ro y khoa. Tại Mỹ, tổng kết nguyên nhân gây tử vong
hàng đầu là do tai nạn y khoa, so với những nguyên nhân gây ra tử vong khác như tai
nạn xe cộ, đuối nước… cho thấy mức độ rủi ro cao của việc thực hành nghề y. Sở dĩ
nghề y ẩn chứa nhiều rủi ro là do: i) cấu trúc của cơ thể con người rất hoàn chỉnh và là
bộ máy phức tạp nhất trong các loài sinh vật; ii) cho đến nay người ta vẫn chưa hiểu hết
bệnh sinh và bệnh căn của tất cả các loại bệnh, thế nên ngành y vẫn dùng từ “chẩn
đoán”, tức trong đó có một phần là đoán chứ không phải đã xác định được hoàn toàn,
mặc dù các phương tiện kỹ thuật ngày càng hiện đại; iii) những thao tác về y học là
những thao tác tinh vi, cứu sinh mạng người bệnh trong môi trường hết sức

13
Nguyễn Ngọc Long, Quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các cơ sở khám chữa bệnh tư, từ thực tiễn
thành phố Hà Nội, Luận án tiến sĩ luật học, Học viện Khoa học Xã hội thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội
Việt Nam, Hà Nội, 2018, tr.56.

18
nhỏ bé như lòng mạch chỉ 2-3mm nên rất dễ gây ra sai sót do đó, câu đầu tiên ông
Hipocrates đã dạy mọi người thầy thuốc là không được gây hại cho người bệnh, để
thầy thuốc luôn luôn cảnh giác, đề phòng và hết sức cẩn thận.14
Do đó, trau dồi và
đề cao y đức sẽ giúp giảm thiểu rủi ro trong thực tiễn hành nghề y.
1.2. Sự cần thiết quy định về hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân
1.2.1. Bản chất việc hành nghề khám chữa bệnh của cá nhân
Phục vụ là gì, theo nghiã chung thì chính phục vụ là công việc của một cá nhân
hỗ trợ cho một cá nhân hoặc một tập thể khác hoàn thành một công việc nhất định nào
đó; phục vụ trong y khoa là hành nghề y, là khám bệnh, chữa bệnh cho con người.
Dịch vụ là gì đến nay vẫn chưa có quan điểm thống nhất. Theo Từ điển Tiếng
Việt, “Dịch vụ là công việc phục vụ trực tiếp cho những nhu cầu nhất định của số
đông, có tổ chức và được trả công”15
. Theo nhà kinh tế Philip Kotler, “Dịch vụ là
mọi hành động và kết quả mà một bên có thể cung cấp cho bên kia và chủ yếu là vô
hình và không dẫn đến quyền sở hữu một cái gì đó. Sản phẩm của nó có thể có hay
không gắn liền với một sản phẩm vật chất”16
. Từ cách tiếp cận của Hal R. Varian
và Andreu Mas-Colell, Whinston & Green, tác giả Đinh Thị Thanh Nga xem xét
dịch vụ khám chữa bệnh ở phương diện kinh tế học thỏa mãn đầy đủ các đặc tính
của hàng hoá công cộng bao gồm:17
- Tính không loại trừ, nghĩa là khó có thể loại trừ ai ra khỏi việc sử dụng nó.
Đối với hàng hóa công, mọi người đều có thể tiếp cận và sử dụng mà những người
khác không thể và không được ngăn cản. Dịch vụ khám chữa bệnh mang tính tất
yếu cho xã hội, tối cần thiết cho việc duy trì cuộc sống bình thường đối với mọi con
người kể cả họ có khả năng trả phí cho dịch vụ hay không. Do vậy, ngay cả khi
14
Minh Vân Hà, Y đức xuống cấp khi đặt "mưu sinh" lên trên tính mạng người bệnh, bài phỏng vấn
GS.TSKH Phạm Mạnh Hùng, Chủ tịch Tổng Hội Y học Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, nguyên
Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, truy cập ngày 24/02/2016 tại địa chỉ:
http://www.nhandan.com.vn/doithoai/item/28878702-gs-tskh-pham-manh-hung.html.
15
Viện ngôn ngữ học, Từ điển tiếng Việt, Nxb. Từ điển Bách khoa, Hà Nội, 2012, tr.337.
16
Philip Kotler, Kotler bàn về tiếp thị, Nxb. Trẻ, 2007, tr.75.

17
Đinh Thị Thanh Nga, Hợp đồng dịch vụ khám chữa bệnh theo pháp luật Việt Nam. Luận án tiến sĩ luật
học, Học viện Khoa học Xã hội thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, Hà Nội, 2018, tr.34-35.

19
hàng hóa này không được chọn lựa cung ứng bởi tư nhân thì Nhà nước vẫn phải
chịu trách nhiệm cung ứng.
- Tính dùng chung trong tiêu dùng, nghĩa là việc tiêu dùng của người này
không làm ảnh hưởng, làm tăng hoặc giảm lượng tiêu dùng của người khác. Hay
nói cách khác dịch vụ đó khi được một người sử dụng hay nhiều người sử dụng thì
vẫn như nhau. Năng lực cung cấp dịch vụ cũng như khả năng tiêu dùng dịch vụ đều
không mất đi sau khi được cung ứng cho nhiều người hay chỉ một vài đối tượng.
Một người bị bệnh không có nghĩa là người khác sẽ không bị bệnh và người hành
nghề chữa bệnh cho người này không làm mất đi khả năng chữa bệnh của họ đối
với người khác.
Luật Khám chữa bệnh 2009 của Việt Nam không đưa ra định nghĩa về dịch vụ
khám bệnh, chữa bệnh mà chỉ nêu nội hàm của khái niệm khám bệnh (Khoản 1
Điều 2) và khái niệm chữa bệnh (Khoản 2 Điều 2). Việc tìm hiểu, làm rõ bản chất
khái niệm cung ứng dịch vụ y tế dựa trên quy định về cung ứng dịch vụ theo Luật
Thương mại, theo đó một bên (sau đây gọi là bên cung ứng dịch vụ) có nghĩa vụ
thực hiện dịch vụ cho một bên khác và nhận thanh toán; bên sử dụng dịch vụ (sau
đây gọi là khách hàng) có nghĩa vụ thanh toán cho bên cung ứng dịch vụ và sử dụng
dịch vụ theo thỏa thuận.18
Dịch vụ y tế theo Hiệp định chung về Thương mại dịch vụ (GATS) bao gồm:
- Dịch vụ y tế đa khoa: Dịch vụ bao gồm ngăn ngừa, chẩn đoán và điều trị bởi
các Bác sỹ, dược sỹ về các căn bệnh của thể trạng chung, như là thăm khám, tiêm
thuốc (trong một thời hạn/hoặc định kỳ), khám bệnh…Những dịch vụ này không
hạn chế trong những điều kiện đặc biệt hoặc cụ thể, các loại bệnh hoặc các vùng
giải phẫu. Những dịch vụ này có thể do các bác sỹ chuyên khoa cung cấp, và cũng
có thể do các cơ sở y tế ngoại trú nằm trong các công ty, trường học cung cấp, ví
dụ: khám bệnh, tư vấn sức khỏe, kiểm tra sức khỏe…(CPC 93121)
- Dịch vụ y tế chuyên khoa: Dịch vụ chẩn đoán và điều trị do các bác sỹ cung
cấp để chữa bệnh cho một loại bệnh cụ thể, trong một cơ sở y tế (gồm cả các cơ sở

18
Khoản 3 Điều 3 Luật Thương mại 2005.

20
chữa bệnh cho các bệnh nhân nội và ngoại trú). Những dịch vụ này được định nghĩa
là những dịch vụ cung cấp trong những điều kiện cụ thể hoặc đặc biệt, để điều trị
các loại bệnh hay vùng giải phẫu (ngoại trừ nha khoa) và gồm dịch vụ chữa bệnh
trong các lĩnh vực sau: mắt; tai, mũi và họng; hệ hô hấp, hệ tuần hoàn; hệ tiêu hóa;
hệ gan và tuyến tụy, hệ cơ, mô, da, mô dưới da và ngực; tuyến nội tiết; 287 rối loạn
dinh dưỡng và chuyển hóa; thận và hệ bài tiết; sinh sản nam, sinh sản nữ, mang
thai, sinh nở; trẻ sơ sinh và trẻ em khác; máu và các tế bào tạo máu, rối loạn chuyển
hóa xương; các bệnh truyền nhiễm và ký sinh; bệnh và rối loạn thần kinh; rối loạn
trao đổi chất và thần kinh hữu cơ, chấn thương, ngộ độc và tác động của thuốc chữa
bệnh, bỏng; các nhân tố ảnh hưởng tới tình trạng sức khỏe và dịch vụ khác có liên
quan với chăm sóc sức khỏe (ví dụ như phục hồi, chăm sóc sau khi rời bệnh
viện...).19
Để phát triển tốt và thu hút được sự tham gia mạnh mẽ của khu vực tư
nhân vào việc cung cấp dịch vụ y tế, ở góc độ lý luận cần làm rõ các vấn đề:
- Việc cung ứng dịch vụ y tế của khu vực tư nhân về bản chất là hoạt động
kinh doanh, nhưng hoạt động kinh doanh này không thể thể tiến hành trên “thân xác
người bệnh”. Điều này đặt ra đòi hỏi phải giải quyết hài hòa giữa mục tiêu lợi
nhuận và mục tiêu xã hội trong việc cung ứng dịch vụ y tế để đáp ứng nhu cầu chăm
sóc, bảo vệ sức khỏe của người dân.
- Nhà nước đóng vai trò chính trong việc thúc đẩy sự phát triển cân đối các
loại hình và dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh hướng tới mục tiêu chăm sóc sức khỏe
toàn diện.
- Bảo đảm sự phát triển cân đối về dịch vụ y tế giữa nông thôn và đô thị thông
qua các chính sách thu hút đầu tư thành lập cơ sở y tế tư nhân hoặc khuyến khích cá
nhân đủ điều kiện hành nghề y tư nhân mở các phòng khám tư nhân để đáp ứng yêu
cầu khám bệnh, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe của người dân.
19
Xem cụ thể:
- Bộ Công Thương, Cam kết về dịch vụ khi gia nhập WTO: Bình luận của người trong cuộc, NXB Thống
kê, 2010, tr. 197- 199.
- Dự án Hỗ trợ Thương mại Đa biên II (MUTRAP II) và Bộ Thương mại, Cẩm nang các cam kết thương
mại dịch vụ của Việt Nam trong WTO, Hà Nội, 2006, tr. 285-287.

21
- Người trực tiếp hành nghề y phải là cá nhân được cấp phép thông qua chứng
chỉ hành nghề. Chứng chỉ hành nghề y là bằng chứng xác nhận khả năng chuyên
môn, kỹ năng nghề nghiệp được cấp cho người thực hành nghề y.
1.2.2. Điều kiện cần thiết áp dụng pháp luật trong khám chữa bệnh của cá nhân
a. Nhu cầu điều chỉnh bằng pháp luật
Một là, xuất phát từ đặc thù của nghề y so với các ngành nghề kinh doanh
khác đòi hỏi phải thiết lập quy trình cung ứng dịch vụ y tế của cơ sở y tế chặt chẽ vì
mọi hoạt động cung ứng dịch vụ y tế có tác động trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng
của con người. Nếu cơ sở y tế, người thực hành nghề y không đáp ứng các tiêu
chuẩn, điều kiện cũng như hoạt động quản lý của cơ quan nhà nước có thẩm quyền
không tốt thì hoạt động có thể là điều kiện cho những đối tượng “không đạt chuẩn”
hoặc không có chức năng cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh.
Hai là, kiểm soát rủi ro cho người bệnh khi sử dụng dịch vụ y tế. Thực tế cho
thấy, hậu quả do các dịch vụ y tế mang lại cho người bệnh là rất lớn. Thông thường,
với một bệnh cụ thể, các thầy thuốc sẽ có những phương thức điều trị khác nhau,
thay đổi theo thời gian và chẳng ai có thể đoán trước được một cách chắc chắn rằng,
bệnh nhân sẽ tiến triển như thế nào với phương thức mà họ điều trị cho bệnh nhân.
"Khó đoán trước được" có thể xảy ra khi sử dụng một loại thuốc mới và càng hay
xảy ra khi áp dụng một kỹ thuật phẫu thuật mới hoặc phụ thuộc vào trình độ chuyên
môn của người hành nghề khám bệnh, chữa bệnh. Thậm chí, khi người hành nghề
khám bệnh, chữa bệnh có trình độ chuyên môn giỏi nhưng thiếu các trang thiết bị y
khoa hiện đại để hỗ trợ cho việc khám và chẩn đoán bệnh thì cũng khó đạt được
hiệu quả điều trị tốt nhất. Điều này được lý giải ở khía cạnh, dịch vụ khám bệnh,
chữa bệnh khó xác định trước chất lượng và kết quả, bởi lẽ, chất lượng và kết quả
khám bệnh, chữa bệnh phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:20

20
Đinh Thị Thanh Thủy, Pháp luật về dịch vụ khám chữa bệnh của các cơ sở y tế tư nhân ở Việt Nam hiện
nay, Luận án tiến sĩ luật học, Học viện Khoa học Xã hội thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam,
Hà Nội, 2017, tr.32.

22
- Từ phía người bệnh do họ không chủ động quyết định được mức độ, tình
trạng bệnh của mình, phác đồ điều trị ra sao khi tham gia vào quan hệ khám bệnh,
chữa bệnh, vì thế họ gần như phụ thuộc hoàn toàn vào bên cung ứng dịch vụ khám
- Đối với tổ chức cung ứng dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh cũng phải đương
đầu với sự "khó đoán trước được".
Ba là, thiết lập các chuẩn mực cho việc cung ứng dịch vụ y tế có chất lượng
và bình đẳng cho người sử dụng dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh.
Trong kinh doanh, ở bất kỳ ngành nghề nào, bảo đảm chất lượng của hàng
hóa, dịch vụ luôn là mối quan tâm hàng đầu không chỉ của người cung ứng hàng
hóa, dịch vụ, người tiêu dùng mà còn cả nhà nước. Bảo đảm chất lượng của hàng
hóa, dịch vụ là một trong những trách nhiệm của thương nhân cũng như là nội dung
của nguyên tắc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã được Luật Thương mại quy
định.21
Đối với hành nghề y, việc bảo đảm chất lượng dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh
có ý nghĩa quan trọng, vì nó liên quan trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe của người
bệnh. Do vậy, nâng cao chất lượng khám bệnh, chữa bệnh luôn là một trong những
nhiệm vụ hàng đầu của ngành y tế được thực hiện với ý thức kiên trì thông qua các
giải pháp cụ thể hướng tới sự hài lòng, an toàn và chất lượng dịch vụ tốt nhất cho
người bệnh. Ở nước ta, để nâng cao chất lượng dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, các
cơ sở hành nghề y đã áp dụng nhiều biện pháp để cải thiện, duy trì, nâng cao chất
lượng dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh như:22
rút ngắn thời gian chờ đợi, tránh gây
21
Theo quy định tại Điều 14 Luật thương mại 2005, thì nguyên tắc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
trong hoạt động thương mại được quy định như sau:
- Thương nhân thực hiện hoạt động thương mại có nghĩa vụ thông tin đầy đủ, trung thực cho người tiêu
dùng về hàng hoá và dịch vụ mà mình kinh doanh và phải chịu trách nhiệm về tính chính xác của các thông
tin đó.
- Thương nhân thực hiện hoạt động thương mại phải chịu trách nhiệm về chất lượng, tính hợp pháp
của hàng hoá, dịch vụ mà mình kinh doanh.
22 Minh Hoàng, Kiên trì cải thiện chất lượng khám, chữa bệnh, truy cập tại địa chỉ:
http://www.nhandan.com.vn/suckhoe/item/34222202-kien-tri-cai-thien-chat-luong-kham-chua-
benh.html, ngày 27/09/2017.

23
phiền hà, làm tăng sự hài lòng, niềm tin của người bệnh vào thầy thuốc...; thực hiện
tốt nguyên tắc, yêu cầu lấy người bệnh làm trung tâm, phấn đấu mang đến sự hài
lòng, an toàn và chất lượng dịch vụ y tế tốt nhất cho người bệnh; chống quá tải bệnh
viện, bảo đảm mục tiêu tăng số bệnh viện và giường bệnh. Hệ thống chất lượng dịch
vụ khám bệnh, chữa bệnh không thể thực hiện bằng cách tuyên truyền mà phải bằng
các quy định cụ thể liên quan đến chất lượng đội ngũ, chất lượng hệ thống hạ tầng
phục vụ khám bệnh, chữa bệnh, thái độ của tổ chức, cá nhân liên quan đến việc
cung ứng dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, tuân thủ các điều kiện hành nghề khám
bệnh, chữa bệnh của cá nhân…
Bốn là, bảo đảm hài hòa giữa quyền được chăm sóc sức khỏe của người dân
với nhu cầu tối đa hóa lợi nhuận của tổ chức, cá nhân hành nghề khám bệnh,chữa
bệnh.
Hệ thống y tế của các quốc gia bao giờ cũng bao gồm hệ thống y tế công lập
và hệ thống y tế do tư nhân thực hiện. Việc kết hợp giữa y tế nhà nước và y tế tư
nhân là cơ sở cho việc bảo đảm quyền được chăm sóc sức khỏe, nâng cao chất
lượng cuộc sống của người dân. Hệ thống y tế tư nhân có vai trò quan trọng trong
việc bảo đảm cho người dân có nhiều cơ hội tiếp cận và lựa chọn các dịch vụ chăm
sóc, theo dõi sức khỏe thường xuyên cho mình nhằm phát hiện sớm bệnh tật, góp
phần nâng cao chất lượng dân số. Các cơ sở y tế tư nhân cùng với đội ngũ hành
nghề y tư nhân góp phần quan trọng trong việc bổ khuyết cho khu vực y tế công,
phục vụ cho các đối tượng có nhu cầu, điều kiện trong xã hội, nhất là các dịch vụ y
tế có chất lượng cao. Trong quá trình thực hiện hoạt động y tư nhân, bảo đảm hài
hòa yếu tố lợi nhuận và thực hiện trách nhiệm xã hội của người hành nghề y tư nhân
trong nền kinh tế thị trường.
b. Nội dung điều chỉnh bằng pháp luật đối với việc hành nghề khám bệnh,
chữa bệnh của cá nhân
Thứ nhất, xác định tính chất của ngành nghề khám bệnh, chữa bệnh là loại
hình nghề nghiệp có nhiều yếu tố đặc thù. Kết quả hoạt động khám bệnh, chữa bệnh
có liên quan trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của người bệnh. Do vậy, nghề y phải

24
là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, bao gồm điều kiện đối với người hành nghề
y và cơ sở thực hiện việc khám bệnh, chữa bệnh.
Thứ hai, thiết lập quy định, tiêu chuẩn, điều kiện để cá nhân thực hiện hành
nghề y. Đây là nội dung rất quan trọng của pháp luật về hành nghề y của các nước.
Theo đó, người hành nghề y phải tuân thủ các quy định pháp luật để được cấp
chứng chỉ hành nghề và phải đăng ký hành nghề với cơ quan nhà nước có thẩm
quyền.
Nghiên cứu của Trần Thị Mai Oanh và Vũ Thị Minh Hạnh thì mục đích các
nước thực hiện thi chứng chỉ hành nghề là nhằm chuẩn hóa năng lực đầu ra của sinh
viên y khoa, đảm bảo bác sỹ đã hành nghề thì dù có học ở bất cứ trường đại học nào
thì cũng đều có năng lực hành nghề đạt ở một mức chuẩn nhất định. Theo kinh
nghiệm các nước, trong đó có Nhật Bản, khi người hành nghề chỉ cần có năng lực
kiến thức, thực hành khoảng 60% so với nội dung đào tạo thì đã đủ điều kiện để cấp
phép hành nghề. Nhiều nước còn thực hiện song song vừa kiểm chuẩn chương trình
đào tạo và vừa kiểm soát chất lượng đầu ra thông qua kỳ thi quốc gia cấp phép hành
nghề. Trong khi Việt Nam chưa kiểm chuẩn, thống nhất được chương trình của các
trường đào tạo y khoa lại vừa không đánh giá chất lượng đầu ra nên nhiều ý kiến từ
các cơ quan quản lý cho rằng để nâng cao chất lượng khám bệnh, chữa bệnh thì
Luật cần bổ sung những quy định để kiểm soát chất lượng nguồn nhân lực trước và
trong khi tham gia cung ứng dịch vụ y tế cho người dân.23
Ở Singapore, tất cả các bác sỹ điều trị cho họ có đăng ký hành nghề với Hội
đồng Y khoa Singapore (SMC). Bệnh nhân có thể tìm kiếm danh sách bác sỹ, nhân
viên y tế bằng cách truy cập trang web của hội đồng được sắp xếp theo thứ tự bảng
chữ cái. Tại đây, họ cũng có thể tiếp cận thông tin xử lý kỷ luật với bác sỹ, nhân
viên y tế nếu vi phạm. SMC trực thuộc bộ Y tế Singapore (MOH), chịu trách nhiệm
quản lý, điều chỉnh hành vi đạo đức và thực tiễn hoạt động của người thực hành
23
Trần Thị Mai Oanh (chủ nhiệm), Vũ Thị Minh Hạnh (đồng chủ nhiệm), Đánh giá những bất cập của các quy
định trong Luật Khám bệnh, chữa bệnhvà đề xuất phương án sửa đổi, bổ sung, truy cập tại địa chỉ:

http://duthaoonline.quochoi.vn/DuThao/Lists/DT_DUTHAO_LUAT/View_Detail.aspx?ItemID=1478&TabI
ndex=2&TaiLieuID=2988

25
nghề y bằng cách xử lý, điều tra khiếu nại của bệnh nhân, thực hiện các chương
trình nâng cấp chuyên môn cho thành viên đăng ký. Hội đồng Y khoa Singapore
(SMC) đã lập một Uỷ ban điều tra bất kỳ khiếu nại nào đối với người thực hành
nghề y, hay bất kỳ thông tin nào nhận được từ Hội đồng y khoa liên quan tới việc
thực hiện đạo đức nghề nghiệp y khoa. Kể từ năm 2008, MOH và SMC đã thực
hiện các quy định và chỉ dẫn chi tiết chặt chẽ với người thực hành nghề y. Kết quả
là số lượng khiếu nại từ bệnh nhân giảm đáng kể.24
Thứ ba, quy định về thẩm quyền và trách nhiệm thực hiện việc quản lý nhà
nước đối với hành nghề khám bệnh, chữa bệnh. Nội dung quản lý nhà nước đối với
hoạt động hành nghề y tư nhân có ý nghĩa quan trọng cho việc bảo đảm phát triển
thị trường dịch vụ y tế đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân trong nền
kinh tế trường bao gồm: Quy định về điều kiện hành nghề, quy trình cấp giấy phép,
thanh tra, kiểm tra giám sát hoạt động hành nghề y của các chủ thể trong nền kinh tế
thị trường. Kết quả hoạt động quản lý nhà nước về hành nghề khám bệnh, chữa
bệnh góp phần bảo đảm cho môi trường hành nghề lành mạnh, an toàn cho cá nhân
hành nghề cũng như bảo đảm quyền được sử dụng, thụ hưởng dịch vụ y tế có chất
lượng tốt nhất.
1.3. Những quy định cụ thể về hành nghề khám bệnh, chữa bệnh của cá nhân
1.3.1. Giải quyết triệt để tính hai mặt của hoạt động hành nghề y tư nhân
Mang bản chất “cứu người” nên tự nó nghề y được xem là nghề cao quý và
đòi hỏi sự tận tâm của người hành nghề. Nếu như nhà giáo là “kỹ sư tâm hồn” thì
người thầy thuốc bằng nghiệp vụ, hiểu biết của mình phục vụ và mang lại sức khỏe
thể chất cho người bệnh, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống. Trong di sản của

24
Nguyễn Ngọc Long, Quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các cơ sở khám chữa bệnh tư, từ thực
tiễn thành phố Hà Nội, Luận án tiến sĩ luật học, Học viện Khoa học Xã hội thuộc Viện Hàn lâm Khoa học
Xã hội Việt Nam, Hà Nội, 2018, tr.55.

26
Chủ tịch Hồ Chí Minh, Người đã từng có nhiều lần nói đến tính chất, yêu cầu của
nghề y như:25
- Y tá là những chiến sĩ đánh gặc ốm để bảo vệ sự khang kiện của giống nòi.
- Đạo đức của người làm công tác y tế theo Chủ tịch Hồ Chí Minh phải là
người biết "thương yêu người bệnh" "sǎn sóc người bệnh như anh em ruột thịt của
mình, coi họ đau đớn cũng như mình đau đớn", "phải giàu lòng bác ái hy sinh",
"thầy thuốc phải như mẹ hiền". Người phê phán những hành vi phân biệt đối xử với
người bệnh, tính tự kiêu tự phụ, xem mình là người ban ơn cho kẻ khác của người
làm công tác y tế.
Thực tế hành nghề y có không ít các y bác sỹ không tuân thủ pháp luật, quy
tắc đạo đức nghề nghiệp đã kiếm tiền bằng mọi giá. Song, tư tưởng - tình cảm trong
nghề y cũng có những đặc thù riêng, nó không chỉ đòi hỏi sự quan tâm, giúp đỡ,
đùm bọc nhau trong lúc hoạn nạn... mà nó còn thể hiện ở trình độ, năng lực chuyên
môn của người thầy thuốc đối với người bệnh. Người thầy thuốc cần nhận thức
được điều này, để trung thực với nghề nghiệp của mình, đồng thời rèn luyện, nâng
cao tay nghề chuyên môn để có thể đáp ứng nhu cầu của người bệnh và xã hội. Bởi
quan hệ xã hội vừa thể hiện tư tưởng - tình cảm đạo đức, vừa thể hiện cách xử lý
các lợi ích trong y tế. Người thầy thuốc không được coi lợi ích cá nhân của mình là
điều kiện tiên quyết trong chăm sóc sức khỏe, nhưng cũng phải quan tâm lợi ích đó
thì mới thúc đẩy được công tác chăm sóc sức khỏe, mới thống nhất được với những
tư tưởng tình cảm y đức tiến bộ và cao đẹp.26
Tuy nhiên, nếu tuyệt đối hóa yếu tố trách nhiệm nghề nghiệp mà quên hoặc
không quan tâm đến lợi ích của người hành nghề y tư nhân cũng rất khó bảo đảm
chất lượng của dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh do người hành nghề thực hiện. Nói
cách khác, việc chấp hành, tuân thủ pháp luật của người hành nghề y tư nhân vừa
25 Dẫn theo: Trịnh Mưu - Nguyễn Bình, Về những phẩm chất của người cán bộ y tế trong tư tưởng
Hồ Chí Minh, truy cập tại địa chỉ: http://dangcongsan.vn/tu-lieu-van-kien/tu-lieu-ve-dang/sach-chinh-
tri/doc-01012201510572546.html, ngày 12/10/2015.
26
Nguyễn Hiền Lương, Trang bị lý tưởng đạo đức nghề y, truy cập ngày 10/05/2010 tại địa
chỉ: http://www.nhandan.com.vn/khoahoc/item/6068902-.html.

27
phải dựa trên các nền tảng đạo đức, nhân văn, vừa phải được dựa trên các bảo đảm
về vật chất để người hành nghề yên tâm cống hiến sự hiểu biết, trí tuệ của mình
phục vụ người bệnh, từ đó góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cũng như bảo
đảm cho việc chấp hành, tuân thủ pháp luật của người hành nghề y tư nhân.
1.3.2. Mức độ phát triển dịch vụ y tế và vị trí, tính chất hành nghề khám bệnh,
chữa bệnh trong nền kinh tế thị trường
Mức độ phát triển của thị trường dịch vụ y tế phản ánh sự gia tăng của đội ngũ
hành nghề, cơ sở hành nghề, chất lượng hạ tầng công nghệ phục vụ cho việc cung
ứng dịch vụ y tế, trong đó, yêu cầu thay đổi cách nhìn về vị trí, tính chất của nghề y
tư nhân trong nền kinh tế thị trường là rất cần thiết. Hành nghề y cũng như bao
ngành nghề khác vừa đòi hỏi yếu tố chuyên môn nghiệp vụ, vừa phải tuân thủ quy
tắc khắt khe về đào tạo và y đức. Thực tiễn phát triển thị trường nghề y trong nền
kinh tế thị trường đặt ra đòi hỏi phải xem hoạt động hành nghề y tư nhân là hoạt
động kinh doanh tìm kiếm lợi nhuận của những người hành nghề. Tuy nhiên, hoạt
động cung ứng dịch vụ y tư nhân cần phải tuân thủ quyền được khám chữa bệnh,
chăm sóc sức khỏe của người dân. Thực tế cho thấy, bệnh tật không loại trừ bất cứ
ai, nhưng nếu những người không may bị mắc bệnh thì yêu cầu chữa trị và chi phí
cho việc chữa trị không phải ai cũng có thể cung ứng được. Do vậy, bảo đảm mức
độ chi phí y tế hợp lý cho các tầng lớp dân cư là cơ sở quan trọng cho việc gắn kết
giữa mục tiêu lợi nhuận và mục tiêu xã hội của người hành nghề y tư nhân. Khi có
sự thay đổi cách nhìn về vị trí, vai trò của ngành y và hoạt động hành nghề y tư
nhân theo cơ chế thị trường thì việc áp dụng các biểu phí, lệ phí phù hợp với tiêu
chuẩn chất lượng dịch vụ y tế là điều nên được khuyến khích thực hiện. Đồng thời,
phải thống nhất nhận thức, hành nghề y tư nhân không phải là hoạt động từ thiện,
nhưng cũng đòi hỏi người hành nghề y tư nhân không được từ chối khám bệnh,
chữa bệnh cho người bệnh vì lý do không có hoặc không bảo đảm nguồn tài chính.
Ngoài ra, việc đánh giá các vi phạm pháp luật trong thực tiễn hành nghề y cần dựa
vào các quy định pháp luật mà không nên đồng nhất các hành vi sai phạm của người

28
hành nghề y tư nhân là vi phạm đạo đức hoặc vì mục đích lợi nhuận, chạy theo
đồng tiền.
1.3.3. Lịch sử phát triển của pháp luật về hành nghề khám chữa bệnh của cá
nhân
Từ lúc Pháp lệnh hành nghề Y - Dược tư nhân số 07/2003/PL-UBTVQH 11
ngày 25 tháng 02 năm 2003 của Ban Thường vụ Quốc Hội khóa 11 ra đời đến nay
đã thay đổi rất lớn về mô hình cũng như tổ chức hoạt động của mạng lưới hành nghề
y dược trong nước, nhất là mạng lưới hành nghề Y- Dược tư nhân:
Từ lúc vạn sự khởi đầu nan, hòa bình mới lập lại, đất nước mới thống nhất,
Miền Nam còn mang nặng tàn dư của xã hội cũ để lại, vật tư y tế cũ kỷ, mạng lưới
chuyên môn còn ít ỏi, cả tỉnh chỉ có vài Bác sỹ, dược sỹ và chủ yếu là lực lượng y tá
chế độ cũ được tận dụng lại cùng một số Y tá quân đội chuyển về phục vụ nhân
dân. Từ đó pháp luật cũng chưa được chú ý. Bắt đầu từ khi có Hiến pháp 1992 đã
sửa đổi, bổ sung theo Nghị quyết 51/2001/QH10 ngày 25 tháng 12 năm 2001của
Quốc Hội Khoá X kỳ họp thứ 10 và Luật bảo vệ sức khỏe nhân dân; căn cứ vào
Nghị quyết 12/2002/QH11 ngày 16 tháng 12 năm 2002, Quốc hội khóa XI kỳ họp
thứ hai về xây dựng Luật, pháp lệnh của Quốc Hội đã ra đời; Pháp lệnh số
07/2003/PL-UBTVQH (gọi tắt là pháp lệnh 07) bắt đầu thay đổi cơ chế quản lý, vận
hành hoạt động hành nghề khám bệnh, chữa bệnh trong cả nước, nhất là hoạt động
của loại hình hành nghề Y- Dược tư nhân.
Ngày 23 tháng 11 năm 2009 Luật khám bệnh, chữa bệnh số 40/2009 của Quốc
hội ban hành đã tiếp tục củng cố hoạt động của hệ thống y tế ở địa phương, nhất là
các đối tượng tham gia khám bệnh, chữa bệnh.
Đến khi có Nghị định 109/2016/NĐ-CP ngày 01 tháng 7 năm 2016 ra đời thay
thế Pháp lệnh 07 đã thay đổi đáng kể về pháp luật hành nghề y của cá nhân, nhất là
nghề Y tư nhân. Chính Nghị định này đã đưa hệ thống y tế trong cả nước đi vào
hoạt động có nền nếp, có trật tự, kỷ cương và pháp luật. Tuy nhiên đến giai đoạn
hiện nay Bộ Y tế vẫn chưa có Thông tư chính thức nào để hướng dẫn thực hiện
Nghị định 109/2016/NĐ-CP của Chính phủ đã dẫn đến có những sai sót nghiêm

29
trọng mà các báo, đài, các nghiên cứu y học đưa ra trên thông tin đại chúng cụ thể
như việc cấp phép sai quy định trong Nghị định, tùy tiện, không đúng chuyên ngành
của người được hành nghề, dẫn đến việc hành nghề khám bệnh, chữa bệnh tràng
lang, ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mệnh, tài chính của người bệnh.
Ngày nay, sự phát triển của công nghệ và ứng dụng công nghệ trong hành
nghề y nói chung, hành nghề y tư nhân nói riêng. Đã có không ít cơ sở y tế tư nhân,
người hành nghề y tư nhân tự trang bị hạ tầng công nghệ để cải thiện và nâng cao
chất lượng dịch vụ y tế, đồng thời giúp cho người hành nghề hành nghề y tư nhân
khỏi các rủi ro y khoa và rủi ro pháp lý. Hạ tầng công nghệ giúp cho chẩn đoán mức
độ phát triển của bệnh để áp dụng các biện pháp chữa trị phù hợp. Các phán đoán
bệnh tật lúc này được dựa trên các bằng chứng khoa học mà không phải là các biện
pháp chẩn bệnh dựa trên kinh nghiệm như giai đoạn trước đây.
Tuy nhiên, giá cả của các công nghệ phục vụ cho việc khám bệnh, chữa bệnh
thường rất cao nên các cơ sở y tế tư nhân và người hành nghề y tư nhân độc lập khó
có thể trang bị. Điều này đặt ra đòi hỏi Nhà nước cần thiết lập khuôn khổ pháp lý hỗ
trợ cho các cơ sở y tế trong nước, người hành nghề y tư nhân có cơ hội tiếp cận,
trang bị hệ thống hạ tầng hiện đại để nâng cao chất lượng dịch vụ khám bệnh, chữa
bệnh, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về hành nghề y tư nhân,
giảm thiểu rủi ro cho người hành nghề.
1.3.4. Mức độ tuân thủ pháp luật và bảo vệ y đức về hành nghề khám bệnh, chữa
bệnh của cá nhân
Y đức không phải là luật pháp, là nghĩa vụ pháp lý mà là những phẩm chất tốt
đẹp, cao quý của người hành nghề y, là những quy ước và nguyên tắc được coi là
những kim chỉ nam cho việc hành nghề. Tuân thủ y đức trong hành nghề y của cá
nhân thật sự là điều rất khó. Những phân tích trên cho thấy, ranh giới giữa “cứu
người” với “giết người”, vì mục tiêu lợi nhuận hay vì nghĩa cử cao đẹp, vì đạo đức,
vì nhân văn… tất cả các đánh giá này hoàn toàn phụ thuộc vào người đánh giá, dư
luận xã hội, mức độ, quy mô của thiệt hại, rủi ro y khoa… Tất cả những yếu tố hoàn
toàn khó đánh giá, nhất là những rủi ro này khi đối chiếu với quy định pháp luật,

30
tiêu chuẩn đạo đức, quy trình nghiệp vụ… để làm rõ là rất khó khăn. Trong thực tế,
việc đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật, đạo đức y khoa với nỗ lực cứu chữa người
bệnh của cá nhân hành nghề y là rất mong manh. Do vậy, để việc thực thi pháp luật
đối với hoạt động hành nghề y được bảo đảm thì việc chấp hành, tuân thủ pháp luật
và bảo vệ y đức là “phao cứu sinh” cũng như ngăn ngừa các rủi ro có thể phát sinh
trong thực tiễn hành nghề.

Pháp Luật Về Điều Kiện Hành Nghề Khám Chữa Bệnh Của Cá Nhân.doc

Pháp Luật Về Điều Kiện Hành Nghề Khám Chữa Bệnh Của Cá Nhân.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Pháp Luật Về Điều Kiện Hành Nghề Khám Chữa Bệnh Của Cá Nhân.doc

Similar to Pháp Luật Về Điều Kiện Hành Nghề Khám Chữa Bệnh Của Cá Nhân.doc (20)

More from Dịch vụ viết đề tài trọn gói Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149

More from Dịch vụ viết đề tài trọn gói Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (19)

Pháp Luật Về Điều Kiện Hành Nghề Khám Chữa Bệnh Của Cá Nhân.doc