9.3 dewter

Өгөгдөл Нягтлан бодох бүртгэл хөтлөх үе шат
Нягтлан бодох хөтлөх үе шатыг тодорхой жишээгээр тайлбарлан харуулахын тулд
худалдаа эрхэлдэг Даян компанийн 2019 оны 12-р сарын ажил гүйлгээг жишээ болгон
авч үзэв.
А. Өмнөх тайлант хугацааны санхүүгийн тайлан (2019 оны 11-р сар)
Тус компанийн 2019.11.30-ны балансын дансдын үлдэгдэл дараах байдалтай байв.
ДАЯН ХХК
Баланс
2019.11.30
Хөрөнгө: Дүн Эх үүсвэр Дүн
Өр төлбөр:
Касс дахь мөнгө 400,000 Дансны өглөг 650,000
Дансны авлага 450,000 Урьдчилж орсон түрээсийн орлого 300,000
Бараа 800,000 Хуримтлагдсан ашиг 700,000
Нийт хөрөнгө 1,650,000 Нийт өр төлбөр ба өмчийн дүн 1,650,000
" ДАЯН" ХХК
Орлогын тайлан
2019.11.30
Орлого:
Борлуулалтйн орлого 2,450,000
Түрээсийн орлого
Хүүний орлого
Нийт орлого 2,450,000
Зардал:
Борлуулалтын өртөг 870,000
Ажиллагчдын цалингийн зардал/БМЗ/ 550,000
Зар сурталчилгааны зардал/БМЗ/ 25,000
Шуудан холбооны зардал /БМЗ/ 30,000
Ашиглалтын зардал /БМЗ/ 230,000
Цэвэрлэгээ үйлчилгээний зардал /ЕУЗ/ 20,500
Шатахууны зардал /БМЗ/ 350,000
Нийт зардал 2,075,500
Цэвэр ашиг 374,500
" ДАЯН" ХХК
Мөнгөн гүйлгээний тайлан
2019.11.30
1.Үндсэн үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ
Бараа борлуулсан, үйлчилгээ үзүүлсний орлого
2,000,000
Ажилчдад төлсөн (458,075)
Бараа материал худалдан авахад төлсөн мөнгө (700,000)
Ашиглалтын зардалд төлсөн (230,000)
Түлш шатахуун, тээврийн хөлс, сэлбэг хэрэгсэлд төлсөн (350,000)
Үндсэн үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн гүйлгээний дүн 261,925

2. Хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ
Бусдад олгосон зээл, мөнгөн урьдчилгааны буцаан төлөлт 300,000
Хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн гүйлгээний дүн 300,000
3. Санхүүгийн үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн гүйлгээ
Зээл авсан, өрийн үнэт цаасны төлбөрт төлсөн мөнгө (500,000)
Санхүүгийн үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн гүйлгээний дүн
(500,000)
4.Бүх цэвэр мөнгөн гүйлгээ 61,925
5.Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийн эхний үлдэгдэл 338,075
6.Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийн эцсийн үлдэгдэл 400,000
Б.Тайлант хугацаанд гарсан ажил гүйлгээ: (2019 оны 12-р сар)
№
огноо Ажил гүйлгээний утга
1
12/1/2019 Банкнаас 2 жилийн хугацаатай 3000,0 төгрөгийн зээл авсан.
2
12/2/2019
Зээлсэн мөнгөнөөс 2600,0 төгрөгийн тоног төхөөрөмж худалдан
авав.
3
12/2/2019
Тоног төхөөрөмжөө 2 жилээр даатгуулж 270,0 төг даатгалын
төлбөрт төлөв.
4 12/4/2019 Борлуулалтын орлого болох 1500,0 төгрөг хүлээн авсан.
5 12/5/2019 300,0 төгрөгийн авлага цуглуулав
6 12/8/2019 320,0₮-ийн хагамжийнн материал, 580,0₮-ийн бараа худалдан авав
7 12/10/2019 Шатахуунд 150,0 төгрөг зарцуулав.
8
12/10/2019
712,0 ₮-ийн өртөгтэй бараа 800,0 ₮-өөр боруулж 10%-ийн хүүтэй 60
хоногийн хугацаатай авлагын бичиг хүлээн авав.
9 12/16/2019 600,0 төргөрийн дансны өр төлөв.
10 12/22/2019 Ашиглалтын зардалд 200,0 төгрөг зарцуулав.
11 12/25/2019 250,0 ₮-ийн өртөгтэй барааг 350,0₮-өөр бэлэн мөнгөөр борлуулав.
12 12/26/2019 550,0 төгрөгийн цалин тооцов.(Нэг хүний)
13
12/26/2019
Цалингаас хуулийн дагуу ниймийн даатгалын шимтгэл тооцов.
(550,0 *11,5%)
14
12/26/2019
Цалингаас хуулийн дагуу ХХАОТ тооцов.(550,0-(550,0
*11,5%))*10%-20,0
15 12/26/2019 Цалин олгов.(550,000-91,250)
B. Тохируулах бичилт

16. XI/30-нд 3 сарын түрээсийн орлого 300,000₮ урьдчилж орсон. Тайлант сард
ноогдох түрээсийн орлогыг хуваарилж, тохируулах бичилт хийсэн.
17. Урьдчилж төлсөн даатгалын зардлаас тайлант сард ноогдох даатгалын зардлыг
хуваарилж, тохируулах бичилт хийсэн.
18. а) Хангамжийн материалын үлдэгдэл тооллогоор 192,000₮ байв. Тайлант сард
ашигласан хангамжийн материалыг тооцоолж зардлаар тохируулан бүртгэв. Үүнд:
цэвэрлэгээ үйлчилгээний зардалд 44,800₮, бичиг хэргийн зардалд 83,200₮
зарцуулсан нь анхан шатны баримтаар нотлогдсон.
19. б) 2,600,000₮-ийн тоног төхөөрөмжийн ашиглах хугацаа 5 жил, үлдэх өртөг
200,000₮, элэгдлийн тооцооллыг шулуун шугмын аргаар хийнэ. Элэгдлйн зардлыг
тооцоолж, тайлант сард тохируулан бүртгэв.
20. XII/10-нд хүлээн авсан 10 хувийн хүүтэй 60 хоногийн хугацаатай авлагын бичгийн
хүүний орлогыг XII/31-нд тооцоолж, тохируулах бичилт хийв.
Г. Хаалтын бичилт хийж үр дүнг тодорхойлох
21. Орлоын дансдыг ОЗНД-нд хаав.
22. Зардлын дансдыг ОЗНД-нд хаав.
23. Тайлант үеийн ашиг (алдагдал) буюу үр дүнг тодорхойлж ОЗНД- ыг хаав.
Д.Санхүүгийн тайлан бэлтгэв.
1. Санхүүгийн байдлын тайлан
2. Орлогын дэлгэрэнгүй тайлан
3. Өмч өөрчлөлтийн тайлан
4. Мөнгөн гүлйгээний тайлан
5. Санхүүгийн тайлангийн тодруулга
Сэдэв9 ажил гүйлгээг журналд бичих, ерөнхий дэвтэр хөтлөх
Нягтлан бодох бүртгэл хөтлөх үе шат (мөчлөг, цикл, процесс гэж бас нэрлэдэг.) гэдэг
нь санхүүгийн тайлан бэлтгэх эцсийн зорилготойгоор ажил гүйлгээ үйл явдлыг таниж
мэдэх, шинжлэх, бүртгэх, ангилах, хураангуйлан нэгтгэх, тайлагнах цуврал үйл
ажиллагаануудын нэгдэл юм. Нягтлан бодох бүртгэлийн мэдээллийг гараар болон
компьютер суурилсан системд боловсруулна.

Ажил гүйлгээг шинжилж , журналд бичих
Ажил гүйлгээг шинжлэх /Analyze Transactions and source documents/
Ажил гүйлгээг шинжлэх үе шатны зорилго нь ажил гүйлгээний шинж чанарыг
тодорхойлох, анхан шатны баримтын иж бүрдэл, хүчин төгөлдөр байдлыг
хангахад оршино. Анхан шатны баримт нь нягтлан бодох бүртгэл хөтлөх,
санхүүгийн тайлан гаргах үндэс болно. Ажил гүйлгээг шинжлэхдээ дараах
дарааллыг анхаарах хэрэгтэй.
 Уг ажил гүйлгээгээр ямар өөрчлөлт гарч байгааг тогтоох.

 Ажил гүйлгээг тусгахад ямар, ямар данс хэрэглэхийг тогтооно.
 Эдгээр дансууд хөрөнгийн данс уу, эсвэл хөрөнгийн эх үүсвэр үү ,орлогын
данс уу ,зардлын данс уу гэдгийг мэдэх хэрэгтэй
 Ажил гүйлгээнүүдийн үр дүнд гарсан өөрчлөлтүүдийг
дээрх дансдын аль талд нь тусгахыг тогтооно.
Ажил гүйлгээг журналд бичих /Record Journal entry/
Ажил гүйлгээг шинжилсэнээр уг ажил гүйлгээг дансны давхар бичилтээр журналд
тусгах үе шат юм. Журнал гэдэг нь ажил гүйлгээний өдөр тутмын дэлгэрэнгүй
бүртгэлийг хэлдэг. Нягтлан бодох бүртгэлийн хуульд журнал гэж ажил гүйлгээг
ерөнхий дэвтрийн дансанд шилжүүлэхийг өмнө цаг хугацааны дарааллаар нь
эхэлж бүртгэх бичилтийг хэлнэ” гэж тодорхойлсон байдаг. Нягтлан бодох
бүртгэлд журналыг ерөнхий ба тусгай журнал гэж 2 ангилан ашигладаг. Ерөнхий
журнал нь олон төрлийн ажил гүйлгээг бүртгэх боломжтой байдаг бол тусгай
журнал нь нэг төрлийн ажил гүйлгээг төрөлжүүлэн бүртгэдэг. Жижиг аж ахуйн
нэгж байгууллагууд ихэвчлэн ерөнхий журналыг ашигладаг бол их хэмжээний
ажил гүйлгээ гардаг томоохон аж ахуйн нэгж байгууллагууд ерөнхий журналын
зэрэгцээ тусгай журналуудыг зайлшгүй хөтлөх шаардлагатай болдог. Манй улсын
“Аж ахжйн нэгж байгууллагад нийтлэг хэрэглэгдэх нягтлан бодох бүртгэлийн
маягтыг хөтлөх аргачлал”-д зааснаар тусгай журналын бүрэлдэхүүнийг дараах
байдлаар ангилна. Үүнд:
Тусгай журналын бүрэлдэхүүн:
 Мөнгөн гүйлгээний журнал
 Борлуулалтын журнал
 Худалдан авалтын журнал
 Бараа материалын гүйлгээний журнал
Ерөнхий болон тусгай журналд баримтын дугаар, огноо, ажил гүйлгээний утга,
харьцсан дансдын нэр, код, мөнгөн дүн агуулагдана.
Жишээ нь: Даян компанийн 2019 оны 12-р сард гарсан ажил гүйлгээг ерөнхий
журналд дараах байдлаар бичнэ.

Сангийн сайдын 2018 оны 5 дугаар сарын
8-ны өдрийн 100 дугаар тушаалын
хавсралт
ЕРӨНХИЙ ЖУРНАЛ
Байгууллагын нэр: Даян ХХК
Журналын төрөл ЕЖ
Тайлант үе: 2019 он 12 сар
№
Баримтын
Гүйлгээний утга Дүн
Дансны нэр, код
сар, өдөр дугаар Дебет Кредит
1 12/1/2019
Банкнаас 2 жилийн хугацаатай
3000,0 төг зээл авсан 3,000,000.00
100100 341100
2 12/2/2019
Зээлсэн мөнгөнөөс 2600.0
төгрөгөөр тоног төхөөрөмж
худалдан авсан
2,600,000.00
205100 100100
3 12/2/2019
Тоног төхөөрөмжөө 2 жилээр
даатгуулж 270,0 төг даатгалын
төлбөрт төлөв.
270,000.00
181100 100100
4 12/4/2019
Борлуулалтын орлого болох
1500,0 төг хүлээн авсан. 1,500,000.00
100100 510100
5 12/5/2019
300,0 төгрөгийн авлага
цуглуулав. 300,000.00
100100 120100
6 12/8/2019
320,0 төгрөгийн хан материал,
худалдан авав 320,000.00
152100 100100
7 12/8/2019
580,0төгрөгийн бараа худалдан
авав 580,000.00
151100 100100
8 12/10/2019 Шатахуунд 150,0 зарцуулав
150,000.00
718100 100100
9 12/10/2019
Борлуулсан барааны 712,0
төгрөгийн өртгийг бүртгэв. 712,000.00
610100 151100
10 12/10/2019
800,0 төг бараа боруулж 10%-ийн
хүүтэй 60 хоногийн хугацаатай
авлагын бичиг хүлээн авав.
800,000.00
130100 510100
11 12/16/2019 600,0 дансны өр төлөв
600,000.00
310100 100100
12 12/22/2019
Ашиглалтын зардалд 200,0 төг
зарцуулав 200,000.00
711100 100100
13 12/25/2019
төгрөгний өртгийг бүртгэв. 250,000.00
610100 151100
14 12/25/2019
350,0төгрөгийн бараа бэлэн
мөнгөөр борлуулав. 350,000.00
100100 510100
15 12/26/2019
550,0 төгрөгийн цалин
тооцов.(Нэг хүний) 550,000.00
701100 311100

16 12/26/2019
Цаингаас хуулийн дагуу ниймийн
даатгалын шимтгэл тооцов.
(550,0 *11,5%)
63,250.00
311100 330100
17 12/26/2019
Цаингаас хуулийн дагуу ХХАОТ
тооцов.(550,0-(550,0
*11,5%))*10%-20,0
28,675.00
311100 323100
18 12/26/2019 Цалин олгов.(550,000-91,250)
458,075.00
311100 100100
Дүн 12,732,000.00
ЕРӨНХИЙ ЖУРНАЛ (GENERAL JOURNAL)
Огноо
(Date)
Харьцсан дансд ба ажил гүйлгээний утга (Account titles and
Explanations)
Дебет
(Debit)
Кредит
(Credit)
12/1/2019 Касс дах мөнгө
3,000,000
Урт хугацаат зээл
3,000,000
Банкнаас 2 жилийн хугацаатай 3000,0 төгрөгийн зээл авсан.
12/2/2019 Машин, тоног төхөөрөмж
2,600,000
Касс дах мөнгө
2,600,000
Зээлсэн мөнгөнөөс 2600.0 төгрөгөөр тоног төхөөрөмж
худалдан авав.
12/2/2019 Урьдчилж төлсөн даатгалын зардал
270,000
270,000
Тоног төхөөрөмжөө2 жилийн хугацаатай даатгуулж
270.0төгрөг даатгалын төлбөрт төлсөн.
1,500,000
Борлуулалтын орлого
1,500,000
Борлуулалтын орлого болох 1500,0 төг хүлээн авсан.
300,000
Дансны авлага
300,000
300,0 төгрөгийн авлага цуглуулав
12/8/2019 Хангамжийн материал
320,000
Бараа
580,000
900,000
320,0төгрөгийн хангамжийн материал, 580,0төгрөгийн
бараа худалдан авав.
12/10/2019
Шатахууны зардал 150,000
150,000
Шатахуунд 150,0 зарцуулав

12/10/2019 Борлуулалтын өртөг
712,000
Бараа
712,000
Боруулсан барааны 7120.0 төгрөгийн өртгийг бүртгэв.
12/10/2019 Богино хугацаат авлагын бичиг
800,000
Борлуулалтын орлого 800,000
800,0 төг бараа боруулж 10%-ийн хүүтэй 60 хоногийн
хугацаатай авлагын бичиг хүлээн авав.
12/16/2019 Дансны өр
600,000
600,000
600,0 дансны өр төлөв
12/22/2019 Ашиглалтын зардал
200,000
200,000
Ашиглалтын зардалд 200,0 төг зарцуулав
12/25/2019 Борлуулалтын өртөг
250,000
Бараа
250,000
Борлуулсан барааны 250,0 төгрөгийн өртгийг бүртгэв.
350,000
350,000
350,0 төгрөгийн барааг бэлэн мөнгөөр борлуулав.
12/26/2019 Цалингийн зардал
550,000
Цалингийн өглөг
550,000
550,0 төгрөгийн цалин тооцов.(Нэг хүний)
12/26/2019
Цалингийн өглөг 550,000
Нийгмийн даатгалын шимтгэлийн өглөг 63,250
Хувь хүний орлогын албан татвар 28,675
Касс дах мөнгө 458,075
Цалингиаас хуулийн дагуу НДШ, ХХОАТ тооцож, цалинг
олгов.
Дүн
12,732,000 12,732,000
Ерөнхий дэвтэр хөтлөх
Ерөнхий болон тусгай журналд бичигдсэн ажил гүйлгээг ерөнхий дэвтэрт
шилжүүлэн бичнэ. Ерөнхий дэвтэр гэдэг нь хөрөнгө, өр төлбөр, өмч, орлого,

зардлын зүйл анги тус бүрээр нээсэн ерөнхий данснаас бүрдсэн дэвтэр юм. Аж
ахуйн нэгжийн дансны жагсаалт, кодчилолын дагуу ерөнхий дэвтэрт бүртгэх
дансны дэс дарааллыг тогтооно. Ерөнхий дэвтрийг тайлант хугацааны ажил
гүйлгээг ерөнхий данс бүрээр хуримтлуулан бүртгэхэд ашиглана.
Ерөнхий дэвтрийг хөтлөхдөө ерөнхий журналаас ажил гүйлгээний утга, ажил
гүйлгээ гарсан он сар өдөр, гүйлгээний дүн болон журналын хуудас зэрэг
мэдээллийг шилжүүлэн бичнэ. Ерөнхий журналаас ажил үйлгээг ерөнхий дэвтэрт
шилжүүлж бичилт хийхийг “ Posting буюу шилжүүлэх бичилт” гэнэ.
Журналаас ерөнхий дэвтэрт бичилт хийсний дараа ерөнхий данс бүрээрх Дебет
ба Кредит гүйлгээний нийлбэр нь холбогдох журналын дүнтэй тохирч байгаа
эсэхийг заавал тулган шалгаж байх ёстой. Ерөнхий дэвтэрт байгууллагын нэр,
дансны нэр, дансны дугаар, ажил гүйлгээ гарсан огноо, гүйлгээний утга, дүн,
болон тайлангийн хугацааны эхний ба эцсийн үлдэгдэл зэргийг тусган харуулдаг.
Жишээ нь: Даян компанийн 2019 оны 12-р сард гарсан ажил гүйлгээний ерөнхий
журналын бичилтийг ерөнхий дэвтэрт шилжүүлэн бичсэн бичилтийг харуулав.
ДАЯН ХХК
ЕРӨНХИЙ ДЭВТЭР/ ЕРӨНХИЙ ДАНС/
Тайлант хугацаа: 2019.12.31
Дансны нэр: Касс Дансны код: 100100
Огноо Ажил гүйлгээний утга
Лавла
гаа
Гүйлгээ Үлдэгдэл
Дебет Кредит Дебет Кредит
эхний үлдэгдэл 400,000
12/1/2019
3000,0 төг зээл авсан ЕЖ-1 3,000,000 3,400,000
12/2/2019
худалдан авсан 2,600,000 800,000
12/2/2019
төлбөрт төлөв. 270,000 530,000
12/4/2019
1500,0 төг хүлээн авсан. 1,500,000 2,030,000
12/5/2019
цуглуулав. 300,000 2,330,000
12/8/2019
320,0 төгрөгийн хан материал,
худалдан авав 320,000 2,010,000
12/8/2019
авав 580,000 1,430,000
12/10/2019 Шатахуунд 150,0 зарцуулав 150,000

12/16/2019 600,0 дансны өр төлөв 600,000
12/22/2019
зарцуулав 200,000
12/25/2019
мөнгөөр борлуулав. 350,000 1,780,000
12/26/2019 Цалин олгов.(550,000-91,250) 458,075
Дүн 5,150,000 5,178,075 371,925
Дансны нэр: Дансны авлага Дансны код:120100
Лавла
гаа
12/5/2019
цуглуулав. 300000 150,000
Дүн - 300,000 150,000
Дансны нэр:Бонино хугацаат авлагын
бичиг Дансны код:130100
Лавла
гаа
эхний үлдэгдэл 0
12/10/2019
800,0 төг бараа боруулж 10%-
ийн хүүтэй 60 хоногийн
хугацаатай авлагын бичиг
хүлээн авав. 800,000 800,000
Дүн 800,000 - 800,000
Дансны нэр: Бараа Дансны код:151100
Лавла
гаа
12/8/2019
авав 580,000 - 1,380,000
12/10/2019 Борлуулсан барааны 712,0
төгрөгийн өртгийг бүртгэв. 712,000 668,000
12/5/2019
төгрөгний өртгийг бүртгэв. 250,000 418,000
Дүн 580,000 962,000 418,000
Дансны нэр: Хангамжийн материал Дансны код:152100
Огноо Ажил гүйлгээний утга Лавла Гүйлгээ Үлдэгдэл

гаа Дебет Кредит Дебет Кредит
эхний үлдэгдэл -
12/8/2019 320,0 төгрөгийн хан материал,
худалдан авав
320,000
320,000
Дүн 320,000 - 320,000
Дансны нэр:Урьдчилж төлсөн даатгалын зардал Дансны код:181100
Лавла
гаа
эхний үлдэгдэл 0
12/2/2019
төлбөрт төлөв. 270,000 270,000
Дүн 270,000 - 270,000
Дансны нэр: Машин тоног төхөөрөмж Дансны код: 205100
Лавла
гаа
12/2/2019
худалдан авсан 2,600,000 0 2,600,000
Дүн 2,600,000 0 2,600,000
Дансны нэр: Дансны өглөг Дансны код:310100
Лавла
гаа
12/16/2019
600,0 дансны өр төлөв 600000 - 50,000
Дүн 600,000 - 50,000
Дансны нэр: Цалингийн өглөг Дансны код:311100
Лавла
гаа
12/26/2019 550,0 төгрөгийн цалин
тооцов.(Нэг хүний) 550,000 550,000

12/26/2019
Цаингаас хуулийн дагуу
ниймийн даатгалын шимтгэл
тооцов. (550,0 *11,5%) 63250 486,750
12/26/2019
тооцов.(550,0-(550,0
*11,5%))*10%-20,0
28,675
458,075
12/26/2019 Цалин олгов.(550,000-91,250) 458,075 -
Дүн 550,000 550,000 -
Дансны нэр: ХХОАТ-ын өглөг Дансны код:323100
Лавла
гаа
эхний үлдэгдэл
12/26/2019
Цаингаас хуулийн дагуу
ниймийн даатгалын шимтгэл
тооцов. (550,0 *11,5%)
63,250.00
63,250
Дүн - 63,250 63,250
Дансны нэр: НДШ-ийн өглөг Дансны код:330100
Лавла
гаа
эхний үлдэгдэл
12/26/2019
тооцов.(550,0-(550,0
*11,5%))*10%-20,0
28,675
28,675
Дүн - 28,675 28,675
Дансны нэр: Урьдчилж орсон түрээсийн орлого Дансны код:334100
Лавла
гаа
- 300,000
Дүн - - 300,000
Дансны нэр: Урт хугацаат зээл Дансны код:341100
Огноо Ажил гүйлгээний утга Лавла Гүйлгээ Үлдэгдэл

гаа Дебет Кредит Дебет Кредит
12/1/2019
3000,0 төг зээл авсан 3000000 3,000,000
Дүн 3000000 3,000,000
Дансны нэр: Хувийн өмч Дансны код:402100
Лавла
гаа
0 450,000
Дүн - - 450,000
Дансны нэр: Хуримтлагдсан ашиг Дансны код:409100
Лавла
гаа
0 250,000
Дүн - - 250,000
Дансны нэр: Бараа бүтээгдэхүүн борлуулсаны орлого Дансны код:510100
Лавла
гаа
12/4/2019
1500,0 төг хүлээн авсан. 1,500,000 1500000
12/10/2019
800,0 төг бараа боруулж 10%-
ийн хүүтэй 60 хоногийн
хугацаатай авлагын бичиг
хүлээн авав.
800,000
800000
12/25/2019
мөнгөөр борлуулав. 350,000 350000
Дүн - 2,650,000 2,650,000
Дансны нэр: Борлуулсан бараа, бүтээгдэхүүний
өртөг Дансны код:610100
Лавла
гаа
12/10/2019
төгрөгийн өртгийг бүртгэв.
712,000.00
712000

12/25/2019
төгрөгний өртгийг бүртгэв.
250,000.00
250000
Дүн 962,000 - 962,000
Дансны нэр: Ажиллагчдын цалингийн зардал
/БМЗ/ Дансны код:701100
Лавла
гаа
12/26/2019
550,0 төгрөгийн цалин
тооцов.(Нэг хүний)
550,000
550000
Дүн 550,000 - 550,000
Дансны нэр: Ашиглалтын зардал /БМЗ/ Дансны код:711100
Лавла
гаа
12/22/2019
зарцуулав
200,000
200000
Дүн 200,000 - 200,000
Дансны нэр: Шатахууны зардал/БМЗ/ Дансны код:718100
Лавла
гаа
12/10/2019 Шатахуунд 150,0 зарцуулав 150,000 150000
Дүн 150,000 - 150,000
12,732,000 12,732,000
Ерөнхий дэвтрийн бичилтийн агуулга нь “Т данс буюу Чагтан данс”-ны бичилттэй
ижил агуулгатай байдаг.Гэхдээ нягтлан бодох бүртгэлийн хөтлөлтөнд Т данс биш,
ерөнхий дансыг хөтөлдөг гэдгийн анхаарах нь зүйтэй юм.
Ерөнхий дэвтэрийг сургалтанд хэрэглэхдээ дансны энгийн хэлбэр болох “Т данс буюу
Чагтан данс”-ыг ашигладаг.
Жишээ нь: Даян компанийн 2019 оны 12-р сард гарсан ажил гүйлгээний ерөнхий
журналын бичилтийг ерөнхий дэвтэрт шилжүүлэн бичсэн бичилтийг Т дансны
хөтлөлөтөөр харуулав.

Касс 100100
Дансны
авлага120100
Хүүний авлага 129100
С1= 400,000 458,075 15) С1= 450,000 С1= -
1) 3,000,000 2,600,000 2) 300,000 5) 20) 4,667
4) 1,500,000 270,000 3)
5) 300,000 900,000 6)
11) 350,000 150,000 7) - 300,000 -
600,000 9) С2= -
200,000 10) С2= 150,000
5,150,000 5,178,075
С2= 371,925
Богино хугацаат
авлагын бичиг 130100
Бараа 151100
Хангамжийн
материал 152100
С1= - С1= 800,000 С1= -
8) 800,000 6) 580,000 712,000 8) 6) 320,000 128,000 18)
250,000 11)
800,000 - 580,000 962,000 320,000 128,000
С2= 800,000 С2= 418,000 С2= 192,000

Урьдчилж төлсөн
даатгалын зардал
181100
Машин тоног
төхөөрөмж 205100
төхөөрөмжийн
хуримтлагдсан элэгдэл
206100
С1= - С1= - С1=
3) 270,000 11,250 17) 2) 2,600,000 40,000 19)
2,600,000 - - 40,000
270,000 11,250 С2= 2,600,000 С2=
С2= 258,750
Дансны өглөг 310100 Цалингийн өглөг311100
ХХОАТ-ын өглөг
323100
650,000 С1= - С1= - С1=
9) 600,000 13) 63,250 550,000 12) 28,675 14)
14) 28,675
600,000 - 15) 458,075 - 28,675
50,000 С2= 550,000 550,000 28,675 С2=
0 С2=

НДШ-ийн өглөг 330100
Урьдчилж орсон
түрээсийн орлого
334100
Урт хугацаат зээл
341100
С1= 300,000 С1= - С1=
63,250 13) 16) 100,000 3,000,000 1)
- 63,250 100,000 - - 3,000,000
63,250 С2= 200,000 С2= 3,000,000 С2=
Хуримтлагдсан ашиг
(алдагдал) 409100
700,000 С1=
713,417
- 713,417
1,413,417 С2=

510100
513100
Хүүний орлого 514100
21а) 2,650,000 1,500,000 4) 21б) 100,000 100,000 16) 21в) 4,667 4,667 20)
800,000 8)
350,000 11)
2,650,000 2,650,000 100,000 100,000 4,667 4,667
Борлуулалтын өртөг
610100
Цалингийн зардал
/БМЗ/ 701100
Даатгалын зардал
/БМЗ/ 710100
8) 712,000 12) 550,000 550,000 22б) 17) 11,250 11,250 22в)
11) 250,000 962,000 22а)
962,000 962,000 550,000 550,000 11,250 11,250

Ашиглалтын зардал
/БМЗ/ 711100
Элэгдэл хорогдлын
зардал /БМЗ/ 713100
Шатахууны зардал
/БМЗ/ 718100
10) 200,000 200,000 22г) 19) 40,000 40,000 22д) 7) 150,000 150,000 22е)
200,000 200,000 40,000 40,000 150,000 150,000
Бичиг хэргийн зардал
/ЕУЗ/ 725100
Цэвэрлэгээ
үйлчилгээний зардал
/ЕУЗ/ 736100
ОЗНД 915100
22а) 962,000 2,650,000 21а)
18) 83,200 83,200 22ё) 18) 44,800 44,800 22ж) 22б) 550,000 100,000 21б)
22в) 11,250 4,667 21в)
22.г) 200,000
83,200 83,200 44,800 44,800 22д) 40,000
22е) 150,000
22.ё) 83,200
22ж) 44,800
23) 713,417
2,754,667 2,754,667

10 сэдэв: Ажил гүйлгээний мэдээ бэлтгэх
Гүйлгээний баланс, түүнийг бэлтгэх
Нягтлан бодогчид ажил гүйлгээг журналд бичиж, ерөнхий данс хөтөлсөний дараа
журналын болон ерөнхий дэвтрийн бичилтийг шалгаж, дансны харилцаа ба ажил
гүйлгээний мөнгөн дүн зэрэгтэй холбоотой техник алдааг илрүүлэх зорилгоор
гүйлгээний баланс болон шалгах балансыг бэлтгэдэг.
Гүйлгээний баланс гэдэг нь аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагаанд хөтлөгдсөн бүх
дансдын эхний үлдэгдэл, тайлант хугацаанд тухайн дансанд нэмэгдсэн болон
хорогдсон гүйлгээний дүн, эцсийн үлдэгдэл зэргийг харуулсан дансдын жагсаалт
бүхий хүснэгт юм. Гүйлгээний баланс дах дансдын эхний үлдэгдэл, гүйлгээ,
эцсийн үлдэгдэл багана тус бүрийн нийлбэр нь хос хосоороо (Дт, Кт) тэнцүү
байх ёстой. Ингэснээр дансдын эхний үлдэгдэл, ажил гүйлгээний бичилт, эцсийн
үлдэгдлийн тооцооллыг зэрэгцүүлэн шалгах боломжтой болно.
Гүйлгээний балансыг бэлтгэхэд дансдыг балансын ба орлогын тайлангийн
дансд гэж ангилан жагсаан бичнэ.
Гүйлгээний балансын 1-р баганад өмнөх тайлант үеийн балансын дансдын
эцсийн үлдэгдэл дүнг (энэ дүн нь тайлант хугацаанд нээсэн дансдын эхний
үлдэгдэл болдог.), 2-р баганад тайлант хугацаанд гарсан ажил гүйлгээний дүнг, 3-
р баганад тайлант хугацаанд гарсан ажил гүйлгээний үр дүнд өөрчлөгдсөн
дансдын эцсийн үлдэгдэл дүнг тус тус бичнэ.
Жишээ нь: өмнөх Даян компанийн 2019 оны 12-р сард гарсан ажил гүйлгээний
дүнг ерөнхий дэвтрээс шилжүүлэн бичиж гүйлгээний баланс бэлтгэв.(Бидний
жишээгээр 1-р баганад 2019.11.30-аарх балансын дансдын үлдэгдэлийг авна.)

"Даян" ХХК
ГҮЙЛГЭЭ БАЛАНС
2019.12.31
Д/Д
Дансны
код
Дансны нэр
Эхний үлдэгдэл Гүйлгээ Эцсийн үлдэгдэл
Дт Кт Дт Кт Дт Кт
1 100100 Касс дахь мөнгө 400,000 5,150,000 5,178,075 371,925
2 120100 Дансны авлага 450,000 - 300,000 150,000
3 130100 Богино хугацаат авлагын бичиг 800,000 - 800,000
4 151100 Бараа 800,000 580,000 962,000 418,000
5 152100 Хангамжийн материал 320,000 - 320,000
6 181100 Урьдчилж төлсөн даатгалын зардал 270,000 - 270,000
7 205100 Машин тоног төхөөрөмж 2,600,000 - 2,600,000
8 310100 Дансны өглөг 650,000 600,000 - 50,000
9 311100 Цалингийн өглөг 550,000 550,000 -
10 323100 ХХОАТ-ын өглөг - 63,250 63,250
11 330100
НДШ-ийн өглөг
- 28,675 28,675
12 334100 УОТорлого 300,000 - - 300,000
13 341100 Урт хугацаат зээл 3,000,000 3,000,000
14 402100 Хувийн өмч 450,000 - - 450,000
15 409100 Хуримтлагдсан ашиг 250,000 - - 250,000
16 510100 Борлуулалтйн орлого 2,650,000 2,650,000
17 610100 Борлуулалтын өртөг 962000 962,000
18 701100 Ажиллагчдын цалингийн зардал/БМЗ/ 550000 550,000
19 711100 Ашиглалтын зардал /БМЗ/ 200000 200,000
20 718100 Шатахууны зардал /БМЗ/ 150000 150,000
Дүн 1,650,000 1,650,000 12,732,000 12,732,000 6,791,925 6,791,925

Ажлын хүснэгт, түүнийг бэлтгэх
Ажлын хүснэгт нь нягтлан бодогчдын тооцооллын нүсэр ажиллагааг
ихээхэн хөнгөвчилдөг олон мөр, багана бүхий хүснэгт юм. Ажлын
хүснэгтээр Шалгах баланс, тохируулах бичилт, тохируулах бичилтийн
дараах шалгах баланс,орлогын тайлан, баланс бэлтгэх зэрэг тайлант
үеийн эцсээрх нягтлан бодох бүртгэлийн үе шатуудыг нэгтгэн харуулдаг.
Ажлын хүснэгтээр харуулж буй бүртгэл хөтлөлтийн эдгээр үе шатуудын
Дебет болон Кредит дүнгүүд нь хос хосоороо тэнцүү байна. Ажлын
хүснэгтийг бэлтгэхэд дансдыг балансын ба орлогын тайлангийн дансд гэж
ангилан жагсаан бичнэ.Жагсааж бичсэн дансдын төгсгөлд тохируулах
бичилт болон хаалтын бичилт хийхтэй холбогдож нэмж ашигласан
дансдыг бичнэ.
Ажлын хүснэгт дэх “Шалгах баланс”-ыг бэлтгэх
Ажил гүйлгээг журналд бичиж, ерөнхий дэвтэр хөтөлсөний дараа шалгах
балансыг бэлтгэдэг. Шалгах балансыг дараах 2 зорилгоор бэлтгэдэг.Үүнд:
1. Ерөнхий дэвтэрт бичсэн ажил үйлгэний бичилт ба дүнг шалгах
2. Тохируулах бичилт хийх
Шалгах баланс гэдэг нь ерөнхий дэвтрийн бүх дансдын тайлант
хугацааны эцсийн үлдэгдлийг харуулсан жагсаалт бүхий хүснэгт юм.
Хэрэв нягтлан бодогч гүйлгээний баланс бэлтгэсэн бол түүний эцсийн
үлдэгдлийн дүнг шалгах балансад шууд бичиж болно.
Шалгах балансыг тохируулах бичилтийн өмнөх, дараах, болон хаалтын
бичилтийн дараах гэсэн гурван үе шаттайгаар бэлтгэдэг. /ажлын хүснэгтээс
харах/
Ажил гүйлгээний дансны харилцааг буруу хийсэн, эсвэл ажил гүйлгээний мөнгөн
дүнг буруу бичсэн бол шалгах балансын дүн тэнцэхгүй. Гэхдээ зарим
тохиолдолд нягтан бодогч дансны харилцааг буруу хийсэн чшалгах балансын дүн
тэнцэх тохиолдол байдаг. Энэ нь нягтлан бодох бүртгэлийн дансны давхар
бичилтийн өвөрмөц онцлогтой холбоотой.
Дт Кт Дт Кт Дт Кт Дт Кт Дт Кт
Байгууллагын нэр:
АЖЛЫН ХҮСНЭГТ
Тайлан хугацаа:
Баланс
Д/Д
Дансны нэр
Шалгах баланс Тохируулах бичилт
Тохируулах бичилтийн
дараах шалгах баланс

Жишээ нь: өмнөх Даян компанийн 2019 оны 12-р сард гарсан ажил гүйлгээний
дүнгээр бэлтгэсэн Гүйлгээний балансын дүнгээр “Шалгах баланс”-ыг бэлтгэвэл
дараах байдалтай байна. Шалгах балансыг ажлын хүснэгтийн 1-р баганаар
харуулна.
Ажлын хүснэгт дэх “Шалгах баланс”
(Ажлын хүснэгтийн 1-р багана)
№ Дансны нэр
Шалгах баланс
Дт Кт
1 Касс дахь мөнгө 371,925
2 Дансны авлага 150,000
3 Богино хугацаат авлагын бичиг 800,000
4 Бараа 418,000
5 Хангамжийн материал 320,000
6 Урьдчилж төлсөн даатгалын зардал 270,000
7 Машин тоног төхөөрөмж 2,600,000
8 Дансны өглөг 50,000
9 Цалингийн өглөг -
10 ХХОАТ-ын өглөг 63,250
11 НДШ-ийн өглөг 28,675
12 Урьдчилж орсон түрээсийн орлого 300,000
13 Урт хугацаат зээл 3,000,000
14 Хувийн өмч 450,000
15 Хуримтлагдсан ашиг 250,000
16 Борлуулалтйн орлого 2,650,000
17 Борлуулалтын өртөг 962,000
18 Ажиллагчдын цалингийн зардал/БМЗ/ 550000
19 Ашиглалтын зардал /БМЗ/ 200000
20 Шатахууны зардал /БМЗ/ 150000
Дүн 6,791,925 6,791,925

Ажлын хүснэгт дэх “Тохируула бичилт”-ийг бэлтгэх
Ажлын хүснэгтийн 2-р баганад тохируулах бичилтийг харуулдаг. Нэг ба түүнээс
дээш хэд хэдэн тайлангийн хугацаанд хамаарах ажил гүйлгээнд тохируулах
бичилт хийдэг.Тохируулах бичилт гэж хөрөнгө, өр төлбөрийн үлдэгдлийг зөв дүн
хүртэл тохируулах дансны бичилтийг хэлнэ.
Тохируулах бичилт нь орлого болон зардлын дансуудад нөлөөлдөг бөгөөд дор
хаяж балансын нэг данс болон орлого эсвэл зардлын нэг данснаас бүрдэнэ.
№ Тохируулгын төрлүүд Тохируулгын шинж чанар
Бүртгэлд тусгагдсан орлого ба зардлуудыг хуваарилан тохируулах
1 Урьдчилж төлсөн зардал Урьдчилж төлсөн зардал нь нэг ба түүнээс дээш
тайлангийн хугацаанд зардлаар хүлээн зөвшөөрөх
бүртгэгдсэн зардлыг хэлнэ. Урьдчилж төлсөн аливаа
зардлыг балансад хөрөнгөөр хүлээн зөвшөөрдөг.
2 Урьдчилж орсон орлого Урьдчилж орсон орлого гэдэг нь барааг худалдан
авагчдад хүргэж өгөхөөс өмнө, үйлчилгээг үзүүлэхээс
өмнө урьдчилан мөнгө хүлээн авсантай холбоотойгоор
үүсдэг. Урьдчилжорсон орлогыг балансад өр
төлбөрийн зүйлээр тайлагнадаг.
Бүртгэлд тусгагдаагүй орлого ба зардлуудыг тооцоолон тохируулах
3 Хуримтлагдсан зардал Хуримтлагдсан зардал гэж тухайн тайлангийн
хугацаанд гарсан боловч төлбөр нь төлөгдөөгүй
бөгөөд бүртгэгдээгүй зардлыг хэлнэ.Жишээ нь: үндсэн
хөрөнгийн элэгдлийн зардал, цалингийн
зардал,найдваргүй авлагын зардал зэрэг зардлууд
хамаарна.
4 Хуримтлагдсан орлого Тайлант хугацаанд гарсан ажил гүйлгээний үр дүнд
олсон боловч, тайлант хугацааны эцэст хараахан орж
ирээгүй,бүртгэлд тусгагдаагүй орлогыг хэлнэ. Жишээ
нь төрөл бүрийн үнэт цаасны хүүний орлого орно.
Жишээ нь:
Тохируулах бичилт:
1.НББ-д тусгагдсан зардлыг хуваарилан тохируулах бичилт:
2019.01.02 –нд Тоног төхөөрөмжөө 2 жилээр даатгуулж 270,0 ₮ даатгалын
төлбөрт төлж, дараах дансны бичилт хийсэн.
12/2/2019 Урьдчилж төлсөн даатгалын зардал
270,000

270,000
2019.12.31-нд Урьдчилж төлсөн даатгалын зардлаас тайлант сард хуваарилан,
тохируулах бичилт хийнэ. 1 сард ноогдох даатгалын зардал 11,250₮ болно.
(жилийн дүн 270,000₮/2 жил=135,000₮, сарын дүн 135,000₮/12 сар-11,250)
12/31/2019 Даатгалын зардал
11,250
Урьдчилж төлсөн даатгалын зардал
11,250
2.НББ-д тусгагдсан орлогыг хуваарилан тохируулах бичилт:
2019 оны XI/30-нд 3 сарын түрээсийн орлого 300,000₮ урьдчилж орсон. Үүний
бичилтийг өмнөх тайлат хугаццанд хийсэн тул “Урьдчилж орсон түрээсийн
орлого” дансны үлдэгдэл 300,000 төгрөг өайгаа болно.
Үүний тайлант хугацаанд ноогдох дүнг хуваарилан тохируулах бичилтийг дараах
байдлаар хийнэ.
Түрээсийн орлого = 300,000₮ ÷ 3 сар = 100,000₮
12/31/2019 Урьдчилж орсон түрээсийн орлого
100,000
100,000
3.НББ-д тусгагдаагүй зардлыг тооцоолон тохируулах бичилт:
а) Хангамжийн материалын үлдэгдэл тооллогоор 192,000₮ болов. Хангамжийн
материал данс эхний үлдэгдэлгүй, тайлант хугацаанд 320,000₮-ийн худалдан
авалт хийсэн. Эндээс тайлант сард ашигласан хангамжийн материалыг
тооцоолон, тохируулах бичилт хийнэ.
Хангамжийн материалын зардал = 320,000 − 192,000₮ = 128,000₮
Үүнд: цэвэрлэгээ үйлчилгээний зардалд 44,800₮, бичиг хэргийн зардалд 83,200₮
зарцуулсан.
12/31/2019
Бичиг хэргийн зардал 83,200
Цэвэрлэгээ үйлчилгээний зардал 44,800
Хангамжийн материал
128,000
3.б) 2,600,000₮-ийн тоног төхөөрөмжийн ашиглах хугацаа 5 жил, үлдэх өртөг
200,000₮, элэгдлийн тооцооллыг шулуун шугмын аргаар хийнэ.

жилийн элэгдэл =
2,600,000₮ − 200,000₮
5 жил
= 480,000₮
сарын элэгдэл =
480,000₮
12сар
= 40,000₮
12/31/2019 Элэгдлийн зардал
40,000
Тоног төхөөрөмжийн хуримтлагдсан элэгдэл
40,000
4. 3.НББ-д тусгагдаагүй орлогыг тооцоолон тохируулах бичилт:
2019 оны XII/10-нд 800,0 төгрөгийн бараа боруулж 10%-ийн хүүтэй 60 хоногийн
хугацаатай авлагын бичиг хүлээн авч, дараах бүртгэлийн бичилт хийсэн.
12/10/2019 Богино хугацаат авлагын бичиг
800,000
Борлуулалтын орлого 800,000
2019.12.31-нд авлагын бичгийн хүүний орлогыг тооцоолж тохируулах бичилт
хийнэ. XII/10-аас XII/31 хүртэл 21 хоног байна.
Жилийн хүү = 800,000₮ ∗ 10% = 80,000₮
Сарын хүү = 80,000₮ ∗
21 хоног
360 хоног
= 4,666.66₮
12/31/2019 Хүүний авлага
4,667
Хүүний орлого
4,667
Тохируулах бичилтийг бусад ажил гүйлйгээний нэгэн адил журналд тусган
ерөнхий дэвтэрт шилжүүлэн бичнэ.
Сангийн сайдын 2018 оны 5 дугаар
сарын 8-ны өдрийн 100 дугаар
тушаалын хавсралт
ЕРӨНХИЙ ЖУРНАЛ (үргэлжлэл)
Байгууллагын нэр: Даян ХХК Журналын төрөл ЕЖ
ТОХИРУУЛАХ БИЧИЛТ
№
Баримтын
1 12/31/2019
Урьдчилж орсон түрээсийн орлогоос
тайлант сард ноогдох дүнг хуваарилан
бүртгэв.
100,000
334100 513100
2 12/31/2019
Урьдчилж төлсөн даатгалын зардлаас
тайлант сард ноогдох дүнг
хуваарилан бүртгэв.
11,250
710100 181100

3 12/31/2019
Хангамжийн материалын тайлант сард
ноогдох зардлыг тооцоолон
тохируулав.Бичиг хэрэгийн зардалд
83,200₮
83,200
725100 152100
4 12/31/2019
Хангамжийн материалын тайлант сард
ноогдох зардлыг тооцоолон
тохируулав.Цэвэрлэгээ үйлчилгээний
зардалд 44,800)
44,800
736100 152100
5 12/31/2019
Тоног төхөөрөмжийн 1сард ноогдох
элэгдлийг тооцоолон бүртгэв. 40,000
713100 206100
6 12/31/2019
XII/10-нд хүлээн авсан 10 хувийн хүүтэй
60 хоногийн хугацаатай 800,0₮-ийн
авлагын бичгийн хүүний орлогыг XII/31-
нд тооцоолж бүртгэв.
4,667
129100 514100
Тохируулах бичилтийн дүн 283,917
Жишээ нь: Даян компанийн 2019 оны 12-р сард хийсэн “Тохируулах бичилт”-ийг
“ажлын хүснэгтэнд тусгавал дараах байдалтай байна. Тохируулах бичилтийг
ажлын хүснэгтийн 2-р баганаар харуулна.Үүнд:
Ажлын хүснэгт дэх “Тохируулах бичилт”
Д/Д
Дансны нэр
Дт Кт Дт Кт
3 Хүүний авлага 4,667
5 Бараа 418,000
6 Хангамжийн материал 320,000 128,000
7 Урьдчилж төлсөн даатгалын зардал 270,000 11,250
9
Машин тоног төхөөрөмжийн
хуримтлагдсан элэгдэл 40,000
12
28,675
13 Урьдчилж орсон түрээсийн орлого 300,000 100,000

16 Хуримтлагдсан ашиг 250,000
17 Борлуулалтйн орлого 2,650,000
18 Түрээсийн орлого 100,000
19 Хүүний орлого 4,667
20 Борлуулалтын өртөг 962000
21 Ажиллагчдын цалингийн зардал/БМЗ/ 550000
22 Бичиг хэргийн зардал 83,200
23 Даатгалын зардал /БМЗ/ 11,250
24 Ашиглалтын зардал /БМЗ/ 200000
25 Элэгдэл хорогдлын зардал /ЕУЗ/ 40,000
26
Цэвэрлэгээ үйлчилгээний зардал /ЕУЗ/
44,800
27 Шатахууны зардал /БМЗ/ 150000
Дүн 6,791,925 6,791,925 283,917 283,917
Ажлын хүснэгт дэх “Тохируулах бичилтийн дараах шалгах баланс”-ыг
бэлтгэх
Тохируулах бичилтийг хийсний дараа шалгах балансын зарим дансдын эцсийн
үлдэгдэл өөрчлөгддөг тул тохируулах бичилтийн дараах шалгах балансыг
бэлтгэдэг. Тохируулах бичилтийн дараах шалгах балансын дүн нь тайлант
хугацааны эцэс дэх хөрөнгө, өр төлбөр ба эзний өмчийн дүнг харуулдаг. Энэ
дүнгээр санхүүгийн тайлан бэлтгэдэг.
Жишээ нь: Даян компанийн “Тохируулах бичилтийн дараах шалгах баланс”-ыг
ажлын хүснэгтэнд тусгавал дараах байдалтай байна. Тохируулах бичилтийн
дараах шалгах балансыг ажлын хүснэгтийн 3-р баганаар харуулна.Үүнд:

Ажлын хүснэгт дэх “Тохируулах бичилтийн дараах шалгах баланс”
Д/Д
Дансны нэр
Тохируулах бичилтийн дараах
шалгах баланс
1 Касс дахь мөнгө 371,925 371,925
2 Дансны авлага 150,000 150,000
3 Хүүний авлага 4,667 4,667
4 Богино хугацаат авлагын бичиг 800,000 800,000
5 Бараа 418,000 418,000
6 Хангамжийн материал 320,000 128,000 192,000
7 Урьдчилж төлсөн даатгалын зардал 270,000 11,250 258,750
8 Машин тоног төхөөрөмж 2,600,000 2,600,000
9
Машин тоног төхөөрөмжийн хуримтлагдсан
элэгдэл 40,000 40,000
10 Дансны өглөг 50,000 50,000
11 ХХОАТ-ын өглөг 63,250 63,250
12 НДШ-ийн өглөг 28,675 28,675
13 Урьдчилж орсон түрээсийн орлого 300,000 100,000 200,000
14 Урт хугацаат зээл 3,000,000 3,000,000
15 Хувийн өмч 450,000 450,000
16 Хуримтлагдсан ашиг 250,000 - 250,000
17 Борлуулалтын орлого 2,650,000 - 2,650,000
18 Түрээсийн орлого 100,000 100,000
19 Хүүний орлого 4,667 4,667
20 Борлуулалтын өртөг 962000 962,000
21 Ажиллагчдын цалингийн зардал/БМЗ/ 550000 550,000
22 Бичиг хэргийн зардал 83,200 83,200
23 Даатгалын зардал /БМЗ/ 11,250 11,250
24 Ашиглалтын зардал /БМЗ/ 200000 200,000
25 Элэгдэл хорогдлын зардал /ЕУЗ/ 40,000 40,000
26 Цэвэрлэгээ үйлчилгээний зардал /ЕУЗ/ 44,800 44,800
27 Шатахууны зардал /БМЗ/ 150000 150,000
Дүн 6,791,925 6,791,925 283,917 283,917 6,836,592 6,836,592

Хаалтын бичилт хийж, үр дүнг тодорхойлох
Тохируулах бичилтийн дараах шалгах балансыг бэлтгэсний дараа орлогын
тайлангийн болон балансын дансдын үдэгдлийг ялган зааглаж, тайлант үеийн үйл
ажиллагааны үр дүн буюу ашиг, алдагдлыг тодорхойлох зорилгоор хаалтын бичилт
ийг хийнэ.
Хаалтын бичилт гэдэг нь тайлангийн хугацаанд нээсэн түр дансууд буюу орлого
зардлын дансдыг дүнгээр нь “Орлого зардлын нэгдсэн данс”(ОЗНД)-нд хааж
бичихийг хэлнэ. “Орлого зардлын нэгдсэн данс” нь тухайн аж ахуйн нэгж
байгууллагын тайлант хугацааны үйл ажиллагааны үр дүнг тооцоолох зориулалт
бүхий түр данс юм.
ОЗНД-ны Кредит талд Орлогын дансдыг хааж дүнг тухайн дансны Дт-д , зардлын
данс тус бүрийн дүнг тухайн дансны Кт-ээс ОЗНД-ны Дебет талд шилжүүлэн
бичсэнээр орлого, зардлын дансууд хаагдана.ОЗНД-ны Дебет, Кредитийн дүнгийн
зөрүүгээр ашиг эсвэл алдагдал тодорхойлогдоно. Ашигтай бол “Тайлан үеийн
ашиг” дансны Кт-ээс ОЗНД-ны Дт-д, алдагдалтай бол “Тайлант үеийн ашиг” дансны
Дт-д ОЗНД-ны Кт-ээс тус тус бичилт хийнэ.Ингэж ОЗНД-ыг хааснаар хаалтын
бичилт дуусна.
Жишээ нь: Даян компанийн 2019 оны 12-р сард гарсан ажил гүйлгээг тусгасан түр
дансдыг “Орлого зардлын нэгдсэн данс”-д хааж бичсэн хаалтын бичилтийг
харуулбал дараах байдалтай байна. Үүнд:
1.Орлогын дансдыг хаах бичилт:
12/31/2019 Борлуулалтын орлого 2650000
Түрээсийн орлого 100000
Хүүний орлого 4,667
Орлого зардлын нэгдсэн данс
2,754,667
2. Зардлын дансдыг хаах бичилт:
12/31/2019
Орлого зардлын нэгдсэн данс 2,041,250
Даатгалын зардал /БМЗ/ 11,250

Элэгдэл хорогдлын зардал /ЕУЗ/ 40,000
Цэвэрлэгээ үйлчилгээний зардал /ЕУЗ/
44,800
3. ОЗНД-ыг хаах бичилт: Тайлант үеийн ашиг нь 2,754,667 -2,041,250= 713,417₮
12/31/2019
Орлого зардлын нэгдсэн данс 713,417
Тайлант үеийн ашиг 713,417
Хаалтын бичилтийг бусад ажил гүйлйгээний нэгэн адил журналд тусган ерөнхий
дэвтэрт шилжүүлэн бичнэ.Иймд Даян компанийн ерөнхий журналын бичилтийг
дараах байдлаар үргэлжлүүлнэ. Үүнд:
Сангийн сайдын 2018 оны 5 дугаар
сарын 8-ны өдрийн 100 дугаар
тушаалын хавсралт
ЕРӨНХИЙ ЖУРНАЛ (үргэлжлэл)
Байгууллагын нэр: Даян ХХК Журналын төрөл ЕЖ
ХААЛТЫН БИЧИЛТ
№
Баримтын
1 12/31/2019
Кт хаалтын бичилт
2,650,000 510100 915100
2 12/31/2019
Кт хаалтын бичилт Түрээсийн
орлого
100,000 513100 915100
3 12/31/2019
Кт хаалтын бичилт Хүүний
орлого
4,667 514100 915100
4 12/31/2019
Дт хаалтын бичилт
Борлуулалтын өртөг
962,000 915100 610100
5 12/31/2019
Ажиллагчдын цалингийн
зардал/БМЗ/
550,000 915100 701100
6 12/31/2019 Дебет хаалтын бичилт
Даатгалын зардал /БМЗ/
11,250 915100 710100
7 12/31/2019
Ашиглалтын зардал /БМЗ/
200,000 915100 711100
8 12/31/2019
Дт хаалтын бичилт Элэгдэл
хорогдлын зардал /БМЗ/
40,000 915100 713100
9 12/31/2019
Дебет хаалтын бичилт
Шатахууны зардал /БМЗ/
150,000 915100 718100
10 12/31/2019
Дт хаалтын бичилт Бичиг
хэргийн зардал/ЕУЗ/
83,200 915100 725100
11 12/31/2019
Дт хаалтын бичилт Цэвэрлэгээ
үйлчилгээний зардал /ЕУЗ/
44,800 915100 736100
12 12/31/2019 Тайлант үеийн ашигийг хаав. 713,417 915100 409100
Хаалтын бичилтийн дүн 5,509,334

Ажлын хүснэт дэх “Орлогын тайлан”-г бэлтгэх
ТБДШБ-аас орлого ба зардлын дансдыг ялган авч орлогын тайлан баганыг нөхнө.
Орлогын тайлан баганын Кт баганад бүх төрлийн орлогыг, Дт баганад бүх төрлийн
зардлыг бичнэ. Эдгээр орлого зардлын зөрүүгээр тайлант үеийн ашиг алдагдлыг
тодорхойлно.
Жишээ нь: Даян компанийн тохируулах бичилтийн дараах шалгах баланс болон
хаалтын бичилтүүдийг үндэслэн ажлын хүснэгт дэх “Орлогын тайлан”-г бэлтгэвэл
дараах байдалтай байна. Орлогын тайланг ажлын хүснэгтийн 4-р баганаар
харуулна.Үүнд:

Ажлын хүснэгт дэх “Орлогын тайлан”
Д/Д
Дансны нэр
Тохируулах бичилт
Тохируулах бичилтийн дараах
шалгах баланс
5 Бараа 418,000
6 Хангамжийн материал 128,000 192,000
7 Урьдчилж төлсөн даатгалын зардал 11,250 258,750
9
элэгдэл 40,000 40,000
12 НДШ-ийн өглөг 28,675
13 Урьдчилж орсон түрээсийн орлого 100,000 200,000
16 Хуримтлагдсан ашиг - 250,000 -
17 Борлуулалтйн орлого - 2,650,000 - 2,650,000
18 Түрээсийн орлого 100,000 100,000 100,000
19 Хүүний орлого 4,667 4,667 4,667
20 Борлуулалтын өртөг 962,000 962,000
21 Ажиллагчдын цалингийн зардал/БМЗ/ 550,000 550,000
22 Бичиг хэргийн зардал 83,200 83,200 83,200
23 Даатгалын зардал /БМЗ/ 11,250 11,250 11,250
24 Ашиглалтын зардал /БМЗ/ 200,000 200,000
25 Элэгдэл хорогдлын зардал /ЕУЗ/ 40,000 40,000 40,000
26 Цэвэрлэгээ үйлчилгээний зардал /ЕУЗ/ 44,800 44,800 44,800
27 Шатахууны зардал /БМЗ/ 150,000 150,000
Дүн 283,917 283,917 6,836,592 6,836,592 2,041,250 2,754,667
Тайлант үеийн ашиг 713,417
Дүн 2,754,667 2,754,667

Ажлын хүснэт дэх “Үлдэгдэл баланс”-ыг бэлтгэх
Ажлын хүснэгт дэх орлогын тайланг бэлтгэсний дараа 5 дах багана буюу баланс
баганыг нөхнө. Ажлын хүснэгтийн ТБДШБ-аас хөрөнгө, өр төлбөр ба эздийн өмчийн
дансд буюу балансын дансдын үлдэгдлийг ялган авч баланс баганад бичнэ.
Жишээ нь: Даян компанийн тохируулах бичилтийн дараах шалгах баланс болон
хийсэн хаалтын бичилт, орлогын тайлангийн баганын бичилтүүдийг үндэслэн
ажлын хүснэгт дэх “Балансыг”-г бэлтгэвэл дараах байдалтай байна. Балансыг
ажлын хүснэгтийн 5-р баганаар харуулна.Үүнд:
Ажлын хүснэгт дэх “Баланс”
Д/Д
Дансны нэр
Орлогын тайлан Баланс
1 Касс дахь мөнгө 371,925 371,925
2 Дансны авлага 150,000 150,000
4
Богино хугацаат
авлагын бичиг 800,000 800,000
5 Бараа 418,000 418,000
6
Хангамжийн
материал 192,000 192,000
7
Урьдчилж төлсөн
даатгалын зардал 258,750 258,750
8
төхөөрөмж 2,600,000 2,600,000
9
төхөөрөмжийн
хуримтлагдсан
элэгдэл 40,000 40,000
10 Дансны өглөг 50,000 50,000
11 ХХОАТ-ын өглөг 63,250 63,250
12
28,675 28,675
13
Урьдчилж орсон
түрээсийн орлого 200,000 200,000
14 Урт хугацаат зээл 3,000,000 3,000,000
15 Хувийн өмч 450,000 450,000
16
Хуримтлагдсан
ашиг - 250,000 - 250,000
17
Борлуулалтйн
орлого - 2,650,000 - 2,650,000
18 Түрээсийн орлого 100,000 100,000
19 Хүүний орлого 4,667 4,667

20
Борлуулалтын
өртөг 962,000 962,000
21
Ажиллагчдын
цалингийн
зардал/БМЗ/ 550,000 550,000
22
Бичиг хэргийн
зардал 83,200 83,200
23
Даатгалын зардал
/БМЗ/ 11,250 11,250
24
Ашиглалтын зардал
/БМЗ/ 200,000 200,000
25
Элэгдэл хорогдлын
зардал /ЕУЗ/ 40,000 40,000
26
Цэвэрлэгээ
үйлчилгээний
зардал /ЕУЗ/ 44,800 44,800
27
Шатахууны зардал
/БМЗ/ 150,000 150,000
Дүн 6,836,592 6,836,592 2,041,250 2,754,667
Тайлант үеийн ашиг 713,417 713,417
Дүн 2,754,667 2,754,667 4,795,342 4,795,342
Ажлын хүснэгтийг бэлтгэх аргачлалыг жишээ байлбартай багана тус бүрээр нь авч
үзлээ. Эдгээрийг нэгтгэн ажлын хүснэгтийг иж бүрнээр харуулбал дараах байдалтай
байна. Ажлын хүснэгт нь санхүүгийн тайлангуудыг бэлтгэх үндэслэл болно.

Байгууллагын нэр ДАЯН ХХК
АЖЛЫН ХҮСНЭГТ
Тайлан хугацаа 2019.12.31
Д/
Д
Дансны нэр
Орлогын тайлан Баланс
Дт Кт Дт Кт Дт Кт Дт Кт Дт Кт
1 Касс дахь мөнгө 371,925 371,925 371,925
2 Дансны авлага 150,000 150,000 150,000
3 Хүүний авлага 4,667 4,667 4,667
4
Богино хугацаат авлагын
бичиг 800,000 800,000 800,000
5 Бараа 418,000 418,000 418,000
6 Хангамжийн материал 320,000 128,000 192,000 192,000
7
Урьдчилж төлсөн даатгалын
зардал 270,000 11,250 258,750 258,750
8 Машин тоног төхөөрөмж 2,600,000 2,600,000 2,600,000
9
Машин тоног төхөөрөмжийн
хуримтлагдсан элэгдэл 40,000 40,000 40,000
10 Дансны өглөг 50,000 50,000 50,000
11 ХХОАТ-ын өглөг 63,250 63,250 63,250
12
28,675 28,675 28,675
13
Урьдчилж орсон түрээсийн
орлого 300,000 100,000 200,000 200,000
14 Урт хугацаат зээл 3,000,000 3,000,000 3,000,000
15 Хувийн өмч 450,000 450,000 450,000
16 Хуримтлагдсан ашиг 250,000 - 250,000 - 250,000
17 Борлуулалтйн орлого 2,650,000 - 2,650,000 - 2,650,000
18 Түрээсийн орлого 100,000 100,000 100,000

19 Хүүний орлого 4,667 4,667 4,667
20 Борлуулалтын өртөг 962000 962,000 962,000
21
Ажиллагчдын цалингийн
зардал/БМЗ/ 550000 550,000 550,000
22 Бичиг хэргийн зардал 83,200 83,200 83,200
23 Даатгалын зардал /БМЗ/ 11,250 11,250 11,250
24 Ашиглалтын зардал /БМЗ/ 200000 200,000 200,000
25
Элэгдэл хорогдлын зардал
/ЕУЗ/ 40,000 40,000 40,000
26
Цэвэрлэгээ үйлчилгээний
зардал /ЕУЗ/ 44,800 44,800 44,800
27 Шатахууны зардал /БМЗ/ 150000 150,000 150,000
Дүн 6,791,925 6,791,925 283,917 283,917 6,836,592 6,836,592 2,041,250 2,754,667
Тайлант үеийн ашиг 713,417 713,417
Дүн 2,754,667 2,754,667 4,795,342 4,795,342

11-р сэдэв: Нягтлан бодох бүртгэлийн тайлан
Тайлангийн бүрэлдэхүүн, агуулга ба зориулалт
Нягтлан бодох бүртгэл бол аж ахуйн нэгж, байгууллагын санхүүгийн мэдээллийг
тооцон хэмжих, боловсруулах түүнчлэн дамжуулах үйл ажиллагааг багтаасан
мэдээллийн систем юм. (Д.Моломжамц, “Нягтлан бодох бүртгэлийн онол” 247-р тал, 2017)
Нягтлан бодох бүртгэлийн мэдээлэл нь:
1. Гадаад хэрэглэгчдийн мэдээллийн хэрэгцээг хангах,
2. Үйл ажиллагааны төлөвлөгөө боловсруулах,
3. Түүнийг хэрэгжүүлэх эх сурвалжийг бэлтгэх,
4. Үйл ажиллагааны үр дүнг шинжилж хяналт тавих,
5. Удирдлагын шийдвэр гаргах зэрэг зорилгуудыг хэрэгжүүлэх нөхцлийг
бүрдүүлдэг.
Дээрх зорилгоос гадаад хэрэглэгчдийн мэдээллийн хэрэгцээг хангах зорилгыг
хэрэгжүүлэх нөхцлийг санхүүгийн бүртгэл бүрдүүлдэг. Санхүүгийн бүртгэлээр
гадаад болон дотоод мэдээлэл хэрэглэгчдийн эдийн засгийн шийдвэр гаргалтанд
зориулагдсан шаардлагатай мэдээллийг санхүүгийн тайлан хэлбэрээр бэлтгэдэг.
Харин төсөв төлөвлөгөө боловсруулах болон удирдлагын шийдвэр гаргалтанд
шаардагдах мэдээлэл нь үйлдвэрлэл үйл ажиллагааны зардал, үйлдвэрлэсэн
бүтээгдэхүүний өртгийн тайлангуудаас бүрдэх ба эдгээр тайлан нь шийдвэр
гаргатын зорилгоос хамааран түүнд зохицсон хэлбэрээр бэлтгэгдэнэ.
Санхүүгийн тайлан гэдэг нь тухайн аж ахуйн нэгж байгууллагын санхүүгийн
байдал, үйл ажиллагааны үр дүн, мөнгөн гүйлгээний талаарх санхүүгийн цэгцтэй
ерөнхий мэдээлэл юм.
Санхүүгийн тайлан, тодруулгыг бэлтгэх заавар (Сангийн сайдын 2017 оны 361
дугаар тушаалаар баталсан)-т санхүүгийн тайлангийн бүрэлдэхүүнийг дараах
байдлаар тодорхойлсон байна.Үүнд:
1. Санхүүгийн байдлын тайлан;
2. Орлогын дэлгэрэнгүй тайлан;
3. Өмчийн өөрчлөлтийн тайлан;
4. Мөнгөн гүйлгээний тайлан;
5. Санхүүгийн тайлангийн тодруулга орно.
Санхүүгийн байдлын тайлангийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг хөрөнгө, өр төлбөр,
эздийн өмч гэж ангилна. Аж ахуйн нэгж бүр өөрийн үндсэн үйл ажиллагааны шинж

чанарт үндэслэн хөрөнгө, өр төлбөрийг санхүүгийн байдлын тайланд ангилан,
тодорхой хугацаагаар (улирал, жил) тасалбар болгон толилуулна.
Орлогын дэлгэрэнгүй тайлан нь аж ахуйн нэгжийн тодорхой хугацааны үйл
ажиллагааны үр дүнг хэмжинэ. Орлогын дэлгэрэнгүй тайланд орлогыг хүлээн авсан
эсхүл авахаар хүлээгдэж буй төлбөрийн бодит үнэ цэнээр хэмжинэ. Орлоготой
холбогдож гарсан борлуулалтын өртөг болон бусад зардлыг жинхэнэ гарсан
хэмжээгээр нь тусгана. Энэхүү тайланд зардлыг чиг үүргээр нь ангилж үр дүнг
тооцно.
Өмчийн өөрчлөлтийн тайланд эздийн өмчид гарсан аливаа өөрчлөлтийн хэмжээг
тусган харуулна.
Мөнгөн гүйлгээний тайлан нь үндсэн үйл ажиллагааны, хөрөнгө оруулалтын,
санхүүгийн үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ, бүх цэвэр мөнгөн гүйлгээ гэсэн
хэсгүүдээс бүрдэнэ.
Тайлант хугацааны мөнгөн хөрөнгийн хөдлөл өөрчлөлтийг мөнгөн гүйлгээний
тайланд хоёр жилээр зэрэгцүүлэн дараах байдлаар харуулна. Үүнд:
(а) Мөнгөн хөрөнгийг бүрдүүлсэн эх үүсвэрийг мөнгөн орлого, мөнгөн хөрөнгийн
зарцуулалтыг мөнгөн зарлага гэсэн хэсэгт үзүүлнэ;
(б) Үндсэн үйл ажиллагааны, хөрөнгө оруулалтын, санхүүгийн үйл ажиллагааны
цэвэр мөнгөн гүйлгээний нийлбэрээр нийт цэвэр мөнгөн гүйлгээг
тодорхойлно;
(в) Тайлант хугацааны мөнгөн хөрөнгийн эхний үлдэгдлээс эцсийн үлдэгдлийг
хасч тодорхойлсон мөнгөн хөрөнгийн цэвэр өөрчлөлт нь мөнгөн гүйлгээний
тайлангийн “Бүх цэвэр мөнгөн гүйлгээ” гэсэн дүнтэй тэнцүү байна;
(г) Мөнгөн гүйлгээний тайланг бэлтгэхэд шууд аргыг хэрэглэнэ.
Санхүүгийн тайлангийн тодруулга нь НББ-ийн мэдээллийг хэрэглэгчдэд
зориулж тайлант хугацаанд санхүүгийн тайлангуудыг бэлтгэхэд баримталсан
бодлого, санхүүгийн тайланд тусгагдах үзүүлэлтүүд, СТОУС-аар шаарддаг бусад
мэдээллийг тайлбарлан тодруулах зорилготой тайлан юм.

Ажлын хүснэгтнээс санхүүгийн тайланг бэлтгэх
Ажлын хүснэгт дэх 4,5-р багануудын үзүүлэлтийг ашиглан Орлогын дэлгэрэнгүй
тайлан, балансыг тус тус бэлтгэнэ.
Жишээ нь: 2019 оны 12 сарын 31-ны байдлаар Даян ажлын хүснэгтэнд үндэслэн
Санхүүгийн тайланг дараах байдлаар бэлтгэв.
" ДАЯН" ХХК
2019.12.31
Орлого:
Борлуулалтйн орлого 2,650,000
Түрээсийн орлого 100,000
Хүүний орлого 4,667
Нийт орлого 2,754,667
Зардал:
Даатгалын зардал /БМЗ/ 11,250
Элэгдэл хорогдлын зардал /ЕУЗ/ 40,000
Цэвэрлэгээ үйлчилгээний зардал /ЕУЗ/ 44,800
Нийт зардал 2,041,250
Цэвэр ашиг 713,417
" ДАЯН" ХХК
Өмчийн өөрчлөлтийн тайлан
2019.012.31
хувийн өмч хуримтлагдсан ашиг Дүн
Эхний үлдэгдэл 450000 250,000 700000
Нэмэх нь: Цэвэр ашиг 713,417 713417
хасах нь.
Эцсийн үлдэгдэл 450,000 963,417 1,413,417
Байгууллагын нэр ДАЯН ХХК
Санхүүгийн байдлын тайлан
2019.012.31
Хөрөнгө:
Касс дахь мөнгө 371,925
Дансны авлага 150,000
Хүүний авлага 4,667
Богино хугацаат авлагын бичиг 800,000
Бараа 418,000
Хангамжийн материал 192,000

Урьдчилж төлсөн даатгалын зардал 258,750
Машин тоног төхөөрөмж 2,600,000
элэгдэл (40,000) 2,560,000
Нийт хөрөнгө 4,755,342
Өр төлбөр:
Дансны өглөг 50,000
ХХОАТ-ын өглөг 63,250
НДШ-ийн өглөг 28,675
Урьдчилж орсон түрээсийн орлого 200,000
Урт хугацаат зээл 3,000,000
Өр төлбөрийн дүн 3,341,925
Өмч
Хувийн өмч 450,000
Хуримтлагдсан ашиг 963,417
Өмчийн дүн 1,413,417
нийт өр төлбөр ба өмчийн дүн 4,755,342
" ДАЯН" ХХК
Мөнгөн гүйлгээний тайлан
2019.12.31
Үндсэн үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ
Бараа борлуулсан, үйлчилгээ үзүүлсний орлого
2,150,000
Ажилчдад төлсөн (458,075)
Бараа материал худалдан авахад төлсөн мөнгө (1,500,000)
Ашиглалтын зардалд төлсөн (200,000)
Түлш шатахуун, тээврийн хөлс, сэлбэг хэрэгсэлд төлсөн (150,000)
Үндсэн үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн гүйлгээний дүн
(158,075)
Хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ
Үндсэн хөрөнгө олж эзэмшихэд төлсөн (2,600,000)
Бусдад олгосон зээл, мөнгөн урьдчилгаа (270,000)
Хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн гүйлгээний дүн
(2,870,000)
Санхүүгийн үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ
Зээл авсан, өрийн үнэт цаас гаргаснаас хүлээн авсан 3,000,000.00
Санхүүгийн үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн гүйлгээний дүн
3,000,000
Бүх цэвэр мөнгөн гүйлгээ
(28,075)
Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийн эхний үлдэгдэл
400,000
Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийн эцсийн үлдэгдэл
371,925

Санхүүгийн тайлан ямар хугацаанд гаргах хугацаанд гаргах вэ?
СТОУС (НББ-н хуулийн 4.1.1-д заасан) -ыг мөрдөх үүрэгтэй аж ахуйн нэгж,
байгууллага нь эхний хагас жилийн санхүүгийн тайланг 07 дугаар сарын 20-ны
өдрийн дотор, жилийн санхүүгийн тайланг дараа оны 02 дугаар сарын 10-ны өдрийн
дотор харилцагч санхүүгийн байгууллагад цахим хэлбэрээр хүргүүлнэ.
Санхүүгийн тайлангийн үнэн зөвийг хэн хариуцах вэ?
Аж ахуйн нэгж, байгууллагын гүйцэтгэх удирдлага болон ерөнхий нягтлан
бодогч санхүүгийн тайланд гарын үсэг зурж, тамга /тэмдэг/ дарж баталгаажуулах
бөгөөд гүйцэтгэх удирдлага санхүүгийн тайлангийн үнэн зөвийг хариуцна.
Харилцагч санхүүгийн байгууллагын үүрэг юу вэ?
Санхүүгийн тайланг цахим хэлбэрээр хүлээн авсан харилцагч санхүүгийн
байгууллага нь дараах үүрэг хүлээнэ: (Төрийн сан, сангийн яам)
1.Санхүүгийн тайланг энэ хуулиар тогтоосон хугацаанд тайлагнаж
байгаа эсэхийг хянах;
2.Мэргэжлийн, эсхүл мэргэшсэн нягтлан бодогч гаргасан эсэхийг хянах;
3.Санхүүгийн тайлангийн мэдээллийг статистик судалгааны зорилгоор
боловсруулах.
Санхүүгийн тайлангийн стандарт маягтыг хэн баталдаг вэ ?
Монгол улсын Сангийн сайдын 2017 оны 361-р тушаалаар санхүүгийн
тайлангийн маягт болон аж ахуйн нэгжийн санхүүгийн тайлан, тодруулгыг бэлтгэх
зааврыг баталсан байдаг.Үүнд:
Хавсралт 1-ээр “Санхүүгийн тайлан, тодруулгыг бэлтгэх заавар”-ыг
Хавсралт 2-оор “Санхүүгийн тайлангийн А маягт”-ыг 2 дугаар,
Хавсралт 3-аар “Санхүүгийн тайлангийн Б маягт”-ыг тус тус баталсан.
Иймээс Санхүүгийн тайланг стандарт маягтын дагуу бэлтгэе.
Бидний жишээнд Даян компанийн нэг сарын үйл ажиллагаанд үндэслэн нягтлан
бодох бүртгэл хөтлөх үе шатны дагуу санхүүгийн тайлан бэлтгэх мэдээллийг
боловсруулсан болохыг анхаарна уу.
Жишээ нь: Даян ХХК-ийн 2019 оны 11,12 сарын зэрэгцүүлсэн Баланс, Орлогын
тайлан дэлгэрэнгүй тайлан, Өмч өөрчлөлтийн тайлан, Мөнгөн гүйлгээний тайланг
тус тус бэлтгэвэл дараах байдалтай байна. Үүнд:

САНХҮҮГИЙН БАЙДЛЫН ТАЙЛАН
Даян ХХК 2019 оны 12 сарын 31 өдөр
( Аж ахуйн нэгжийн нэр )
/төгрөгөөр/
Мөрийн
дугаар
Үзүүлэлт 2019 оны 11-р сарын 30 2019 оны 12-р сарын 31
1 ХӨРӨНГӨ
1.1 Эргэлтийн хөрөнгө
1.1.1 Мөнгө,түүнтэй адилтгах хөрөнгө 400,000 371,925
1.1.2 Дансны авлага 450,000 150,000
1.1.3 Татвар, НДШ – ийн авлага
1.1.4 Бусад авлага 804,667
1.1.5 Бусад санхүүгийн хөрөнгө
1.1.6 Бараа материал 800,000 610,000
1.1.7 Урьдчилж төлсөн зардал/тооцоо 258,750
1.1.8 Бусад эргэлтийн хөрөнгө
1.1.9
Борлуулах зорилгоор эзэмшиж буй эргэлтийн
бус хөрөнгө (борлуулах бүлэг хөрөнгө)
1.1.10
1.1.11 Эргэлтийн хөрөнгийн дүн 1,650,000 2,195,342
1.2 Эргэлтийн бус хөрөнгө
1.2.1 Үндсэн хөрөнгө 2,560,000
1.2.2 Биет бус хөрөнгө
1.2.3 Биологийн хөрөнгө
1.2.4 Урт хугацаат хөрөнгө оруулалт
1.2.5 Хайгуул ба үнэлгээний хөрөнгө
1.2.6 Хойшлогдсон татварын хөрөнгө
1.2.7
Хөрөнгө оруулалтын зориулалттай үл хөдлөх
хөрөнгө
1.2.8 Бусад эргэлтийн бус хөрөнгө
1.2.9
1.2.10 Эргэлтийн бус хөрөнгийн дүн 2,560,000
1.3 НИЙТ ХӨРӨНГИЙН ДҮН 1,650,000 4,755,342
2 ӨР ТӨЛБӨР БА ЭЗДИЙН ӨМЧ
2.1 Өр төлбөр
2.1.1 Богино хугацаат өр төлбөр
2.1.1.1 Дансны өглөг 650,000 50,000
2.1.1.2 Цалингийн өглөг
2.1.1.3 Татварын өр 28,675
2.1.1.4 НДШ - ийн өглөг 63,250,
2.1.1.5 Богино хугацаат зээл
2.1.1.6 Хүүний өглөг
2.1.1.7 Ногдол ашгийн өглөг
2.1.1.8 Урьдчилж орсон орлого 300,000 200,000
2.1.1.9 Нөөц /өр төлбөр/
2.1.1.10 Бусад богино хугацаат өр төлбөр
2.1.1.11 Борлуулах зорилгоор эзэмшиж буй эргэлтийн
бус хөрөнгө (борлуулах бүлэг хөрөнгө) - нд
хамаарах өр төлбөр
2.1.1.12
2.1.1.13 Богино хугацаат өр төлбөрийн дүн 950,000 341,925

САНХҮҮГИЙН БАЙДЛЫН ТАЙЛАН (үргэлжлэл)
Мөрийн
дугаар
Үзүүлэлт 2019 оны 11-р сарын 30 2019 оны 12-р сарын 31
2.1.2 Урт хугацаат өр төлбөр
2.1.2.1 Урт хугацаат зээл
2.1.2.2 Нөөц /өр төлбөр/
2.1.2.3 Хойшлогдсон татварын өр
2.1.2.4 Бусад урт хугацаат өр төлбөр
2.1.2.5
2.1.2.6 Урт хугацаат өр төлбөрийн дүн
2.2 Өр төлбөрийн нийт дүн 950,000 341,925
2.3 Эздийн өмч
2.3.1 Өмч: - төрийн
2.3.2 - хувийн
2.3.3 - хувьцаат
2.3.4 Халаасны хувьцаа
2.3.5 Нэмж төлөгдсөн капитал
2.3.6 Хөрөнгийн дахин үнэлгээний нэмэгдэл
2.3.7 Гадаад валютын хөрвүүлэлтийн нөөц
2.3.8 Эздийн өмчийн бусад хэсэг
2.3.9 Хуримтлагдсан ашиг 700,000 1,413,417
2.3.10
2.3.11 Эздийн өмчийн дүн 700,000 1,413,317
2.4 ӨР ТӨЛБӨР БА ЭЗДИЙН ӨМЧИЙН ДҮН 1,650,000 4,755,342
Захирал __________________ (...............................)
.
Ерөнхий нягтлан бодогч __________________ (...............................)

ОРЛОГЫН ДЭЛГЭРЭНГҮЙ ТАЙЛАН
Захирал __________________ (...............................)
.
Ерөнхий нягтлан бодогч __________________ (...............................)
Мөрийн
дугаар Үзүүлэлт
2019 оны 11-р сарын 30 2019 оны 12-р сарын 31
1 Борлуулалтын орлого (цэвэр) 2,450,000 2,650,000
2 Борлуулалтын өртөг 870,000 962,000
3 Нийт ашиг ( алдагдал) 1,580,000 1,688,000
4 Түрээсийн орлого 100,000
5 Хүүний орлого 4,667
6 Ногдол ашгийн орлого
7 Эрхийн шимтгэлийн орлого
8 Бусад орлого
9 Борлуулалт, маркетингийн зардал 1,205,500 1,079,250
10 Ерөнхий ба удирдлагын зардал
11 Санхүүгийн зардал
12 Бусад зардал
13 Гадаад валютын ханшийн зөрүүний олз (гарз)
14 Үндсэн хөрөнгө данснаас хассаны олз (гарз)
15 Биет бус хөрөнгө данснаас хассаны олз (гарз)
16
Хөрөнгө оруулалт борлуулснаас үүссэн олз
(гарз)
17 Бусад ашиг ( алдагдал)
18 Татвар төлөхийн өмнөх ашиг ( алдагдал) 374,500 713,417
19 Орлогын татварын зардал
20 Татварын дараах ашиг (алдагдал) 374,500 713,417
21
Зогсоосон үйл ажиллагааны татварын дараах
ашиг (алдагдал)
22 Тайлант үеийн цэвэр ашиг ( алдагдал) 374,500 713,417
23 Бусад дэлгэрэнгүй орлого
Хөрөнгийн дахин үнэлгээний нэмэгдлийн зөрүү
Гадаад валютын хөрвүүлэлтийн зөрүү
Бусад олз (гарз)
24 Орлогын нийт дүн 374,500 713,417
25
Нэгж хувьцаанд ногдох суурь ашиг
(алдагдал)

ӨМЧИЙН ӨӨРЧЛӨЛТИЙН ТАЙЛАН
( Аж ахуйн нэгжийн нэр ) /төгрөгөөр/
Захирал ______________ (............................)
Ерөнхий нягтлан бодогч ______________ (..........................)
№ ҮЗҮҮЛЭЛТ Өмч Халаасны
хувьцаа
Нэмж
төлөгдсөн
капитал
Хөрөнгийн
дахин
үнэлгээний
нэмэгдэл
Гадаад валютын
хөрвүүлэлтийн
нөөц
Эздийн өмчийн
бусад хэсэг
Хуримтлагдсан
ашиг
Нийт
дүн
1 2019 оны10-рсарын 31-ний
үлдэгдэл
325,500 325,500
2
Нягтлан бодохбүртгэлийн
бодлогын өөрчлөлтийн нөлөө,
алдааны залруулга
3 Залруулсан үлдэгдэл
4 Тайлант үеийн цэвэр ашиг
(алдагдал)
374,500 374,500
5 Бусаддэлгэрэнгүй орлого
6 Өмчидгарсан өөрчлөлт
7 Зарласан ногдолашиг
8 Дахин үнэлгээний нэмэгдлийн
хэрэгжсэн дүн
9 2019 оны11 -р сарын 30 -
ний үлдэгдэл
700,000 700,000
10 Нягтлан бодохбүртгэлийн
бодлогын өөрчлөлтийн нөлөө,
алдааны залруулга
11 Залруулсан үлдэгдэл 700,000 700,000
12 Тайлант үеийн цэвэр ашиг
(алдагдал)
713,417 713417
13 Бусаддэлгэрэнгүй орлого
14 Өмчидгарсан өөрчлөлт
15 Зарласан ногдолашиг
16 Дахин үнэлгээний нэмэгдлийн
хэрэгжсэн дүн
17 2019 оны12 -р сарын 31 -
ний үлдэгдэл
1,413,417 1,413,417

47
МӨНГӨН ГҮЙЛГЭЭНИЙ ТАЙЛАН
Мөрийн
дугаар
ҮЗҮҮЛЭЛТ
2019 оны 11-р сарын
30
2019 оны 12-р сарын 31
1 Үндсэн үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ
1.1 Мөнгөнорлогын дүн (+)
Бараа борлуулсан, үйлчилгээ үзүүлсний орлого 2,000,000 2,150,000
Эрхийн шимтгэл, хураамж, төлбөрийн орлого
Даатгалын нөхвөрөөс хүлээн авсан мөнгө
Буцаан авсан албан татвар
Татаас, санхүүжилтийн орлого
Бусад мөнгөн орлого
1.2 Мөнгөнзарлагын дүн (-)
Ажиллагчдад төлсөн 458,075 458,075
Нийгмийн даатгалын байгууллагад төлсөн
Бараа материал худалдан авахад төлсөн 700,000 1,500,000
Ашиглалтын зардалд төлсөн 230,000 200,000
Түлш шатахуун, тээврийн хөлс, сэлбэг хэрэгсэлд төлсөн 350,000 150,000
Хүүний төлбөрт төлсөн
Татварынбайгууллагад төлсөн
Даатгалын төлбөрттөлсөн
Бусад мөнгөн зарлага
1.3 Үндсэн үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн гүйлгээний дүн 261,925 -158,075
2 Хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ
Үндсэн хөрөнгө борлуулсны орлого
Биет бусхөрөнгө борлуулсны орлого
Хөрөнгө оруулалтборлуулсны орлого
Бусад уртхугацаат хөрөнгө борлуулсны орлого
Бусдад олгосон зээл, мөнгөн урьдчилгааны буцаан төлөлт 300,000
Хүлээн авсан хүүний орлого
Хүлээн авсан ногдол ашиг
Үндсэн хөрөнгө олж эзэмшихэд төлсөн 2,600,000
Биет бусхөрөнгө олж эзэмшихэд төлсөн
Хөрөнгө оруулалтолжэзэмшихэд төлсөн
Бусад уртхугацаат хөрөнгө олж эзэмшихэд төлсөн
Бусдад олгосон зээл болон урьдчилгаа 270,000
2.3
Хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн
гүйлгээний дүн
300,000 -2,870,000
3 Санхүүгийн үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ
Зээл авсан, өрийн үнэт цаас гаргаснаас хүлээн авсан 3,000,000
Хувьцааболон өмчийн бусад үнэт цаас гаргаснаас хүлээн авсан
Төрөл бүрийн хандив
Зээл, өрийн үнэт цаасны төлбөрт төлсөн мөнгө 500,000
Санхүүгийн түрээсийн өглөгт төлсөн
Хувьцаабуцаан худалдаж авахад төлсөн
Төлсөн ногдол ашиг
3.3 Санхүүгийн үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн гүйлгээний дүн -500,000 3,000,000
4 Валютын ханшийн зөрүү
5 Бүх цэвэр мөнгөн гүйлгээ 61,925 -28,075
6 Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийн эхний үлдэгдэл 338,075 400,000
7 Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийн эцсийн үлдэгдэл 400,000 371,925
Захирал __________________ (.............................)
Ерөнхий нягтлан бодогч ___________________ (.............................)

9.3 dewter

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to 9.3 dewter

Similar to 9.3 dewter (20)

More from Баянтөр Дэлгэр

More from Баянтөр Дэлгэр (20)

9.3 dewter