Soyoloo bagsh

1. Хичээл 10: Ажил гүйлгээнй мэдээ бэлтгэх
Нягтлан бодох бүртгэл
хөтлөх үе шат
МУИС-ийн Завхан Сургууль, НББ-ийн
багш Д.Эрдэнэсоёл
erdenesoyol@num.edu.mn

2. 1. Гүйлгээ баланс болон Ажлын
хүснэгтийн бүтэц, агуулга
2. Тайлангийн хугацаа,Тохируулах
бичилт, түүний төрөл
3. Хаалтын бичилт хийх
Агуулга

3. 1. Гүйлгээ балансын бүтэц, агуулга
www.islide.cc
3
Байгууллагын нэр.....
ГҮЙЛГЭЭ БАЛАНС
Тайлан хугацаа......
Д/д
Дансны
код
Дансны нэр
Эхний үлдэгдэл Гүйлгээ Эцсийн үлдэгдэл
Дт Кт Дт Кт Дт Кт
Дүн -
Ерөнхий
дансны
эхний
үлдэгдэл
Тайлант хугацаанд
тухайн дансанд
нэмэгдсэн болон
хорогдсон
гүйлгээний дүн
Ерөнхий
дансны
эцсийн
үлдэгдэл
Шалгах
баланс
Баримтаарх
ажил гүйлгээ
Журнал
Дэвтэр
Үнэн,зөв ?
1 2 3

4. www.islide.cc 4
Жишээ: Даян компанийн 2019 оны XII сард гарсан ажил гүйлгээний дүнг ерөнхий дэвтрээс шилжүүлэн
бичиж гүйлгээ баланс болон шалгах баланс бэлтгэв.
"Даян" ХХК
ГҮЙЛГЭЭ БАЛАНС
2019.12.31
Д/д
Дансны нэр
Эхний үлдэгдэл Гүйлгээ Эцсийн үлдэгдэл
Дт Кт Дт Кт Дт Кт
1 касс дахь мөнгө 400,000 5,150,000 5,178,075 371,925
2 Дансны авлага 450,000 - 300,000 150,000
3 Богино хугацаат авлагын бичиг 800,000 - 800,000
4 Бараа 800,000 580,000 962,000 418,000
5 Хангамжийн материал 320,000 - 320,000
6 Урьдчилж төлсөн даатгалын зардал 270,000 - 270,000
7 Машин тоног төхөөрөмж 2,600,000 - 2,600,000
8 Дансны өглөг 650,000 600,000 - 50,000
9 Цалингийн өглөг 550,000 550,000 -
10 ХХОАТ-ын өглөг - 63,250 63,250
11 НДШ-ийн өглөг - 28,675 28,675
12 УОТорлого 300,000 - - 300,000
13 Урт хугацаат зээл 3,000,000 3,000,000
14 Хуримтлагдсан ашиг 700,000 - - 700,000
15 Борлуулалтйн орлого 2,650,000 2,650,000
16 Борлуулалтын өртөг 962000 962,000
17 Ажиллагчдын цалингийн зардал/БМЗ/ 550000 550,000
18 Ашиглалтын зардал /БМЗ/ 200000 200,000
19 Шатахууны зардал /БМЗ/ 150000 150,000
-
Дүн 1,650,000 1,650,000 12,732,000 12,732,000 6,791,925 6,791,925
"Даян" ХХК
ШАЛГАХ БАЛАНС
2019.12.31
д/д
Дансны нэр Дт Кт
1касс дахь мөнгө 371,925
2Дансны авлага 150,000
3Богино хугацаат авлагын бичиг 800,000
4Бараа 418,000
5Хангамжийн материал 320,000
6Урьдчилж төлсөн даатгалын зардал 270,000
7Машин тоног төхөөрөмж 2,600,000
8Дансны өглөг 50,000
9Цалингийн өглөг -
10ХХОАТ-ын өглөг 63,250
11
НДШ-ийн өглөг
28,675
12УОТорлого 300,000
13Урт хугацаат зээл 3,000,000
14Хуримтлагдсан ашиг 700,000
15Борлуулалтйн орлого 2,650,000
16Борлуулалтын өртөг 962,000
17
Ажиллагчдын цалингийн
зардал/БМЗ/ 550000
18Ашиглалтын зардал /БМЗ/ 200000
19Шатахууны зардал /БМЗ/ 150000
20 -
Дүн 6,791,925 6,791,925

5. 1. Ажлын хүснэгтийн бүтэц, агуулга
www.islide.cc 5
Байгууллагын нэр.....
АЖЛЫН ХҮСНЭГТ
Тайлан хугацаа......
Д/Д
Дансны нэр
Шалгах баланс
Тохируулах
бичилт
Тохируулах
бичилтийн дараах
шалгах баланс
Орлогын тайлан Баланс
Дт Кт Дт Кт Дт Кт Дт Кт Дт Кт
Дүн
Ерөнхий
дэвтэр дэх
тайлант
хугацааны
эцсийн Дт, Кт
дүнг тусгана.
Хөрөнгө, өр
төлбөрийн
үлдэгдлийг зөв
дүн хүртэл
тохируулах
дансны бичилт
хийнэ.
ТДШБ-ыг
санхүүгийн
тайланд тусгагдах
зөв дүнг
тодорхойлох
зорилгоор хийдэг.
Түр дансдын
үлдэглүүдийг
шижүүлэн бичнэ.
Хаалтын бичилт
хийх үндэслэл
болно.
Хөрөнгө, өр
төлбөр, өмчийн
дансдын
үлдэгдлүүдийг
шилжүүлэн бичнэ.
Ажлын хүснэгт нь
Санхүүгийн тайлан
бэлтгэхэд
шаардагдах
мэдээллийг
цуглуулж, нэгтгэн
дүгнэхэд
ашиглагддаг олон
баганат хүснэгт юм.
Хуримтлагдсан
ашиг C1, тайлант
үеийн ашиг,
алдагдлын дүн тус
тусдаа мөрөнд
тусгагдан
харагдана.
Тодорхойлсон ашиг
алдагдлыг тусгай
мөрөнд харуулахаас
гадна, баланс
багананд тусгаж
өгнө.

6. www.islide.cc 6
2. Тайлангийн хугацаа,Тохируулах бичилт, түүний төрөл
Нэг ба түүнээс дээш хэд хэдэн
тайлангийн хугацаанд хамаарах ажил
гүйлгээнд тохируулах бичилт хийдэг.
Тохируулах бичилт гэдэг нь хөрөнгө,
өр төлбөрийн үлдэгдлийг зөв дүн
хүртэл тохируулах дансны бичилтийг
хэлнэ.
Тохируулах бичилтүүд
1. Бүртгэлд тусгагдсан
орлого, зардлуудыг
хуваарилан тохируулах
2.Бүртгэлд тусгагдаагүй
орлого, зардлуудыг
тооцоолон тохируулах
Time
Quarterly
Jan. Feb. Mar. Apr. May. June. July. Aug. Sept. Oct. Nov. Dec
1 2 3 4
1 2
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Monthly
Semiannual
1
Annual
The Accounting Period
Урьдчилж төлсөн
даатгалын зардал
Урьдчилж орсон
түрээсийн орлого
Элэгдлийн зардал
Хангамжийн материалын зардал
Хүүний орлого

7. www.islide.cc
7
2.Тохируулах бичилт, түүний төрөл
1. Бүртгэлд тусгагдсан орлого, зардлуудыг
хуваарилан тохируулах:
Тохируулах журналын бичилт:
12/31/2019-нд
Даатгалын зардал
Урьдчилж төлсөн даатгалын зардал
11,250
11,250
Дт
Кт
12/02/2019
2019.01.02 –нд тоног төхөөрөмжөө 2 жилээр даатгуулж 270,0 ₮ даатгалын
төлбөрт төлөв.
270,000Урьдчилж төлсөн даатгалын зардал Дт
Мөнгөн хөрөнгө Кт 270,000
Тохируулах хуваарилалт:
Жилд 270.0₮/2жил=135.0₮
Сард 135,0₮/12 сар=11,25₮

8. www.islide.cc 8
2. Тохируулах бичилт, түүний төрөл
2.Бүртгэлд тусгагдаагүй орлого, зардлуудыг
тооцоолон тохируулах
Авлагын бичгийн хүүний орлогыг XII/31-нд тооцож тохируулан бүртгэнэ.
Тохируулах тооцоолол:
XII/10-XII/31 хооронд 21 хоногт ногдох
авлагын бичгийн хүү?.
Жилийн хүү 800,0₮ ∗ 10% = 80,0₮
21хоногт хүү = 80,0 ∗
21 хоног
360 хоног
= 4666,66₮
Тохируулах журналын бичилт:
12/31/2019-нд
Хүүний авлага
Хүүний орлого
Дт
Кт
46,666.66
46,666.66
2019 оны XII/10-нд 800,0 төг бараа боруулж 10%-ийн хүүтэй 60
хоногийн хугацаатай авлагын бичиг хүлээн авав.
Бараа
Богино хугацаат авлагын бичиг
12/10/2019-нд Дт
Кт
800,000
800,000

9. www.islide.cc 9
3. Хаалтын бичилт хийх арга зүй
Temporary Accounts
Permanent Accounts
Орлогын
данс
Зардлын
данс
Орлого
Зардлын
Нэгдсэн Данс
Хуримтлагдсан
Ашиг, алдагдлын
Данс
Revenues
Expenses
Income Summary
Assets
Liabilties
Equity
12
3
Closing Process
Revenues Dr
Income Summary Cr
Income Summary Dr
Expenses Cr
Income Summary Dr
Retained Earning Cr
Retained Earning Dr
Income Summary Cr
Тайлант үеийн ашигТайлант үеийн алдагдал

10. www.islide.cc 10
Жишээ: Даян компанийн 2019 оны XII сард гарсан ажил гүйлгээг тусгасан
түр дансдыг хааж, үр дүнг тодорхойлов.
1. Орлогын дансдыг хаах бичилт:
Date Accounts Debit Credit
12/31/2019 Борлуулалтын орлого 2650000
Түрээсийн орлого 100000
Хүүний орлого 4,667
Орлого зардлын нэгдсэн данс 2,754,667
2. Зардлын дансдыг хаах бичилт:
Date Accounts Debit Credit
12/31/2019 Орлого зардлын нэгдсэн данс 2,041,250
Борлуулалтын өртөг 962,000
Ажиллагчдын цалингийн зардал/БМЗ/ 550,000
Бичиг хэргийн зардал 83,200
Даатгалын зардал /БМЗ/ 11,250
Ашиглалтын зардал /БМЗ/ 200,000
Элэгдэл хорогдлын зардал /ЕУЗ/ 40,000
Цэвэрлэгээ үйлчилгээний зардал /ЕУЗ/ 44,800
Шатахууны зардал /БМЗ/ 150,000
Date Accounts Debit Credit
12/31/2019 Орлого зардлын нэгдсэн данс 713,417
Тайлант үеийн ашиг 713,417
3. ОЗНД-ыг хаах бичилт

11. www.islide.cc 11

12. Ашигласан материал:
1. МУИС-ЭЗС-НББТ “Нягтлан бодох бүртгэлийн
үндэс” 2009, УБ
2. Д.Моломжамц “Нягтлан бодох бүртгэлийн
онол” 2017, УБ
3. Д.Эрдэнэсоёл “Нягтлан бодох бүртгэл
(дадлага)” 2017,УБ
4. Larson Wild, Chiappetta “Fundamental
Accounting Principles”16 edition 2002, NY
5. Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай Монгол улсын
хууль, 2015