soyoloo bagsh

1. Тайлангийн бүрэлдэхүүн, агуулга ба зориулалт
Нягтлан бодох бүртгэл бол аж ахуйн нэгж, байгууллагын санхүүгийн мэдээллийг
тооцон хэмжих, боловсруулах түүнчлэн дамжуулах үйл ажиллагааг багтаасан
мэдээллийн систем юм. (Д.Моломжамц, “Нягтлан бодох бүртгэлийн онол” 247-р тал, 2017)
Нягтлан бодох бүртгэлийн мэдээлэл нь:
1. Гадаад хэрэглэгчдийн мэдээллийн хэрэгцээг хангах,
2. Үйл ажиллагааны төлөвлөгөө боловсруулах,
3. Түүнийг хэрэгжүүлэх эх сурвалжийг бэлтгэх,
4. Үйл ажиллагааны үр дүнг шинжилж хяналт тавих,
5. Удирдлагын шийдвэр гаргах зэрэг зорилгуудыг хэрэгжүүлэх нөхцлийг
бүрдүүлдэг.
Дээрх зорилгоос гадаад хэрэглэгчдийн мэдээллийн хэрэгцээг хангах зорилгыг
хэрэгжүүлэх нөхцлийг санхүүгийн бүртгэл бүрдүүлдэг. Санхүүгийн бүртгэлээр
гадаад болон дотоод мэдээлэл хэрэглэгчдийн эдийн засгийн шийдвэр гаргалтанд
зориулагдсан шаардлагатай мэдээллийг санхүүгийн тайлан хэлбэрээр бэлтгэдэг.
Харин төсөв төлөвлөгөө боловсруулах болон удирдлагын шийдвэр гаргалтанд
шаардагдах мэдээлэл нь үйлдвэрлэл үйл ажиллагааны зардал, үйлдвэрлэсэн
бүтээгдэхүүний өртгийн тайлангуудаас бүрдэх ба эдгээр тайлан нь шийдвэр
гаргатын зорилгоос хамааран түүнд зохицсон хэлбэрээр бэлтгэгдэнэ.
Санхүүгийн тайлан гэдэг нь тухайн аж ахуйн нэгж байгууллагын санхүүгийн
байдал, үйл ажиллагааны үр дүн, мөнгөн гүйлгээний талаарх санхүүгийн цэгцтэй
ерөнхий мэдээлэл юм.
Санхүүгийн тайлан, тодруулгыг бэлтгэх заавар (Сангийн сайдын 2017 оны 361
дугаар тушаалаар баталсан)-т санхүүгийн тайлангийн бүрэлдэхүүнийг дараах
байдлаар тодорхойлсон байна.Үүнд:
1. Санхүүгийн байдлын тайлан;
2. Орлогын дэлгэрэнгүй тайлан;
3. Өмчийн өөрчлөлтийн тайлан;
4. Мөнгөн гүйлгээний тайлан;
5. Санхүүгийн тайлангийн тодруулга орно.

2. Санхүүгийн байдлын тайлангийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг хөрөнгө, өр төлбөр,
эздийн өмч гэж ангилна. Аж ахуйн нэгж бүр өөрийн үндсэн үйл ажиллагааны шинж
чанарт үндэслэн хөрөнгө, өр төлбөрийг санхүүгийн байдлын тайланд ангилан,
тодорхой хугацаагаар (улирал, жил) тасалбар болгон толилуулна.
Орлогын дэлгэрэнгүй тайлан нь аж ахуйн нэгжийн тодорхой хугацааны үйл
ажиллагааны үр дүнг хэмжинэ. Орлогын дэлгэрэнгүй тайланд орлогыг хүлээн
авсан эсхүл авахаар хүлээгдэж буй төлбөрийн бодит үнэ цэнээр хэмжинэ.
Орлоготой холбогдож гарсан борлуулалтын өртөг болон бусад зардлыг жинхэнэ
гарсан хэмжээгээр нь тусгана. Энэхүү тайланд зардлыг чиг үүргээр нь ангилж үр
дүнг тооцно.
Өмчийн өөрчлөлтийн тайланд эздийн өмчид гарсан аливаа өөрчлөлтийн
хэмжээг тусган харуулна.
Мөнгөн гүйлгээний тайлан нь үндсэн үйл ажиллагааны, хөрөнгө оруулалтын,
санхүүгийн үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ, бүх цэвэр мөнгөн гүйлгээ гэсэн
хэсгүүдээс бүрдэнэ.
Тайлант хугацааны мөнгөн хөрөнгийн хөдлөл өөрчлөлтийг мөнгөн гүйлгээний
тайланд хоёр жилээр зэрэгцүүлэн дараах байдлаар харуулна. Үүнд:
(а) Мөнгөн хөрөнгийг бүрдүүлсэн эх үүсвэрийг мөнгөн орлого, мөнгөн хөрөнгийн
зарцуулалтыг мөнгөн зарлага гэсэн хэсэгт үзүүлнэ;
(б) Үндсэн үйл ажиллагааны, хөрөнгө оруулалтын, санхүүгийн үйл ажиллагааны
цэвэр мөнгөн гүйлгээний нийлбэрээр нийт цэвэр мөнгөн гүйлгээг
тодорхойлно;
(в) Тайлант хугацааны мөнгөн хөрөнгийн эхний үлдэгдлээс эцсийн үлдэгдлийг
хасч тодорхойлсон мөнгөн хөрөнгийн цэвэр өөрчлөлт нь мөнгөн гүйлгээний
тайлангийн “Бүх цэвэр мөнгөн гүйлгээ” гэсэн дүнтэй тэнцүү байна;
(г) Мөнгөн гүйлгээний тайланг бэлтгэхэд шууд аргыг хэрэглэнэ.
Санхүүгийн тайлангийн тодруулга нь НББ-ийн мэдээллийг хэрэглэгчдэд
зориулж тайлант хугацаанд санхүүгийн тайлангуудыг бэлтгэхэд баримталсан
бодлого, санхүүгийн тайланд тусгагдах үзүүлэлтүүд, СТОУС-аар шаарддаг
бусад мэдээллийг тайлбарлан тодруулах зорилготой тайлан юм.

3. Ажлын хүснэгтнээс санхүүгийн тайланг бэлтгэх
Ажлын хүснэгт дэх 4,5-р багануудын үзүүлэлтийг ашиглан Орлогын дэлгэрэнгүй
тайлан, балансыг тус тус бэлтгэнэ.
Жишээ нь: 2019 оны 12 сарын 31-ны байдлаар Даян ажлын хүснэгтэнд үндэслэн
Санхүүгийн тайланг дараах байдлаар бэлтгэв.
" ДАЯН" ХХК
Орлогын тайлан
2019.12.31
Орлого:
Борлуулалтйн орлого 2,650,000
Түрээсийн орлого 100,000
Хүүний орлого 4,667
Нийт орлого 2,754,667
Зардал:
Борлуулалтын өртөг 962,000
Ажиллагчдын цалингийн зардал/БМЗ/ 550,000
Бичиг хэргийн зардал 83,200
Даатгалын зардал /БМЗ/ 11,250
Ашиглалтын зардал /БМЗ/ 200,000
Элэгдэл хорогдлын зардал /ЕУЗ/ 40,000
Цэвэрлэгээ үйлчилгээний зардал /ЕУЗ/ 44,800
Шатахууны зардал /БМЗ/ 150,000
Нийт зардал 2,041,250
Цэвэр ашиг 713,417
" ДАЯН" ХХК
Өмчийн өөрчлөлтийн тайлан
2019.12.31
хувийн өмч хуримтлагдсан ашиг Дүн
Эхний үлдэгдэл 450000 250,000 700000
Нэмэх нь: Цэвэр ашиг 713,417 713417
хасах нь.
Эцсийн үлдэгдэл 450,000 963,417 1,413,417
Байгууллагын нэр ДАЯН ХХК
Санхүүгийн байдлын тайлан
2019.12.31
Хөрөнгө:
Касс дахь мөнгө 371,925

4. Дансны авлага 150,000
Хүүний авлага 4,667
Богино хугацаат авлагын бичиг 800,000
Бараа 418,000
Хангамжийн материал 192,000
Урьдчилж төлсөн даатгалын зардал 258,750
Машин тоног төхөөрөмж 2,600,000
Машин тоног төхөөрөмжийн хуримтлагдсан
элэгдэл (40,000) 2,560,000
Нийт хөрөнгө 4,755,342
Өр төлбөр:
Дансны өглөг 50,000
ХХОАТ-ын өглөг 63,250
НДШ-ийн өглөг 28,675
Урьдчилж орсон түрээсийн орлого 200,000
Урт хугацаат зээл 3,000,000
Өр төлбөрийн дүн 3,341,925
Өмч
Хувийн өмч 450,000
Хуримтлагдсан ашиг 963,417
Өмчийн дүн 1,413,417
нийт өр төлбөр ба өмчийн дүн 4,755,342
" ДАЯН" ХХК
Мөнгөн гүйлгээний тайлан
2019.12.31
Үндсэн үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ
Бараа борлуулсан, үйлчилгээ үзүүлсний орлого
2,150,000
Ажилчдад төлсөн (458,075)
Бараа материал худалдан авахад төлсөн мөнгө (1,500,000)
Ашиглалтын зардалд төлсөн (200,000)
Түлш шатахуун, тээврийн хөлс, сэлбэг хэрэгсэлд төлсөн (150,000)
Үндсэн үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн гүйлгээний дүн
(158,075)
Хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ
Үндсэн хөрөнгө олж эзэмшихэд төлсөн (2,600,000)
Бусдад олгосон зээл, мөнгөн урьдчилгаа (270,000)
Хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн гүйлгээний дүн
(2,870,000)
Санхүүгийн үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ
Зээл авсан, өрийн үнэт цаас гаргаснаас хүлээн авсан 3,000,000.00

5. Санхүүгийн үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн гүйлгээний дүн
3,000,000
Бүх цэвэр мөнгөн гүйлгээ
(28,075)
Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийн эхний үлдэгдэл
400,000
Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийн эцсийн үлдэгдэл
371,925