1. Ерөнхий дэвтэр ба Ажил гүйлгээ
боловсруулах
шалгах
балансын
тухай.

2. • Агуулга
• Ерөнхий дэвтрийн тухай ойлголт
• Журналаас ерөнхий дэвтэрлүү
шилжүүлэн бичилт хийх тухай.
• Шалгах балансын тухай ойлголт.
• Шалгах балансын зорилго.
• Шалгах балансын бүтэц, шинж.
• Шалгах баланс нөхөх.

3. • Ажил гүйлгээг журналд бичсэний
дараагаар ерөнхий дэвтэрт шилжүүлэн
бичнэ. Ерөнхий дэвтрийг ажил гүйлгээ
гарсан бүх төрлийн данс бүрээр нээн
хөтлөнө. Ерөнхий дэвтэр гэдэг нь тухайн
аж ахуй нэгж байгууллагад хөтлөгдөж
байгаа хөрөнгө өр төлбөр эзний өмчийн
орлого зардлын цуглуулга юм.

4. • Тайлант хугацааны ажил гүйлгээг бүртгэсэн ерөнхий
болон тусгай журналын дүнгээр ерөнхий дэвтрийг
хөтөлнө. Журналын дебет баганад тусгагдсан дүн
бүрийг ерөнхий дэвтрийн тухайн дансны дебет
дансны багана талд кредит баганад тусгагдсан дүн
бүрийг ерөнхий дэвтрийн тухайн дансны кредит
баганад шилжүүлэн бичнэ. Дэвтрийг мөн ерөнхий ба
тусгай дэвтэр гэж ангилна. Тусгай дэвтэр нь ерөнхий
дэвтрийн тодорхой нэг дансуудад байгаа мэдээллийг
нарийвчлан харахад зориулагдана. Ерөнхий дэвтэр
дээр журналаас огноо болон дебет кредитийн
бичилт ажил гүйлгээний утга дебет кредитын дүн
зэргийн дүнг шилжүүлэн бичнэ. Өмнөх жишээн дээр
үндэслэн ерөнхий журналаас ерөнхий дэвтэрлүү
шилжүүлэн бичие .

5. • Ерөнхий дэвтэр
•
Мөнгөн хөрөнгө /Касс/
Сар өдөр
Гүйлгээний утга
01.01
Эхний үлдэгдэл
01.01
Эзэн хөрөнгө оруулалт хийсэн. Ж1
Ж1
Түрээсийн зардлыг төлсөн.
01.02
Журналы Дебет
н хуудас
Кредит
Данс 10
Үлдэгдэл
0
2000,000
2000,000
40,000
1960,000
01.03
Тоног төхөөрөмж худалдан
авсан.
Ж1
720,000
1240,000
01.04
Хэвлэх машин худалдан авсан. Ж1
150,000
1090,000

6. Ерөнхий дэвтэр
Эзний өмч
Сар
өдөр
01.01
01.01
Гүйлгээний утга
Журнал
ын
хуудас
Дебет
Эхний үлдэгдэл
Эзэн хөрөнгө
оруулалт хийсэн.
Данс 41
Кредит
Үлдэгдэ
л
0
Ж1
2000,000
2000,00
0

7. Ерөнхий дэвтэр
Түрээсийн зардал
Сар өдөр
01.01
01.02
Гүйлгээний утга
Журналын
хуудас
Дебет
Данс 70
Кредит
Эхний үлдэгдэл
Үлдэгдэл
0
Түрээсийн зардлыг төлсөн.
Ж1
40,000
40.000
Ерөнхий дэвтэр
Тоног төхөөрөмж
Сар өдөр
01.01
01.03
Гүйлгээний утга
Журналын Дебет
хуудас
Эхний үлдэгдэл
Тоног төхөөрөмж
худалдан авсан.
Данс 20
Кредит
Үлдэгдэл
0
Ж1
720,000
720.000

8. Ерөнхий дэвтэр
Хэвлэх машин
Сар өдөр
Гүйлгээний утга
Дебет
Кредит
Эхний үлдэгдэл
01.01
01.04
Журналын
хуудас
Данс 21
Үлдэгдэл
0
Хэвлэх машин худалдан авсан.
Ж1
250,000
250.000
Ерөнхий дэвтэр
Өглөг
Сар өдөр
Гүйлгээний утга
Дебет
Кредит
Эхний үлдэгдэл
01.01
01.04
Журналын
хуудас
Данс 21
өглөг
Үлдэгдэл
0
150,000
150,000

9. • Баланс гаргахын өмнө ажил гүйлгээг бүртгэсэн
дансуудын дебет ба кредит нийт дүн тохирч
байгааг шалгах үүднээс шалгах балансыг
бэлтгэдэг. Шалгах баланс нь ерөнхий дэвтрийн
дансуудын дебет ба кредит үлдэгдлийг
жагсаасан жагсаалт бөгөөд дебет кредит
баганын дүн нь нягтлан бодох бүртгэлийн
тэнцвэрийг хангана.

10. • Түүний зүүн гар талын багана нь дебет багана
буюу дебет үлдэгдлийг , баруун гар талын багана
нь кредит багана буюу кредит үлдэгдлийг
харуулна. Ерөнхий дэвтэрт бичигдсэн дансууд нь
дебет, кредит эсвэл 0 гэсэн үлдэгдэлтэй байна.
Тайлангийн үе бүрийн эцэст бүх ажил гүйлгээг
шинжлэн бүртгэж ерөнхий дэвтэрт шилжүүлэн
бичсэний дараа шалгах баланс бэлтгэнэ. Энэ нь
алдаа гарсан эсэхийг хянах боломжийг олгоно.
Дебет дүн кредит дүнтэй тэнцээгүй тохиолдолд
шалгах баланс баланслаагүй гэж үзнэ. Нягтлан
бодогч нярав алдаа гаргасан байна гэсэн үг юм.

11. •
•
•
•
•
•
• Шалгах балансын зорилго нь:
Ерөнхий дэвтрийн дансуудын дебет ба кредитийн
нийт дүн тохирч байгааг нотлох.
Тохируулах бичилт хийхэд нягтлан бодогчийг
хэрэгтэй мэдээллээр хангах.
Ерөнхий дэвтрээс шалгах балансад тусгасан
дансуудын үлдэгдлийн дебет ба кредит баганын дүн
нь тэнцэж байх нөхцөл:
Бүх ажил гүйлгээ дансны дебет ба кредит талд
тэнцүү дүнгээр бичигдсэн байх.
Данс бүрийн дебет ба кредит үлдэгдлийг зөв дүнгээр
гаргасан байх.
Шалгах балансад дансны үлдэгдлийг зөв тусгаж
дүгнэсэн байх зэргийг нотолно.

12. • Шалгах балансын дебет ба кредит баганын дүн
зөрөх тохиолдол:
• Дебет ба кредит талд бичих дүнг ерөнхий
дэвтэрт сольж бичих.
• Дансны үлдэгдлийг тооцохдоо арифметикийн
алдаа гаргах.
• Шалгах балансад дебет кредит үлдэгдлийг
сольж бичих.
• Дансны үлдэгдлийг хуулахдаа бичлэгийн алдаа
гаргах.
• Шалгах балансыг буруу дүгнэх.

13. Шалгах балансын бүтэц:
....................... Компани
Шалгах баланс
........оны......сар.......өдөр
№
Дансны нэр
1.
Мөнгөн хөрөнгө
2.
Авлага /г.м/
Дүн
Дебет
Кредит

14. • Шалгах
балансаа
өмнөх
хичээлийн жишээн дээр хийсэн
ерөнхий дэвтрээс үргэлжлүүлэн
хийж үзье.

15. “Од” Компани
Шалгах баланс
2010 оны 12 сар 31 өдөр
№
Дансны нэр
1.
Мөнгөн хөрөнгө
2.
Тоног төхөөрөмж
720,000
3.
Хэвлэх машин
250,000
4.
Өглөг
150,000
5.
Эзнийөмч
2000,000
6.
Түрээсийн зардал
Дүн
Дебет
Кредит
1,140,000
40,000
2,150,000
2,150,000

16. • Шалгах балансын дүн тэнцэж
байгаа нь бид ажил гүйлгээгээ зөв
боловсруулсан байна гэсэн үг юм.

17. • Дасгал ажил 1 : Сод ХХК нь үйлчилгээ эрхэлдэг, хөтлөгдөх дансууд нь
: мөнгө , авлага, багаж хэрэгсэл, өрийн бичиг, өглөг, дулааны зардал,
үйлчилгээний орлого , сурталчилгааны зардал, түрээсийн зардал,
цалингийн зардал. 10,31-ээр эзэн бизнесдээ 200,000 төгрөгний хөрөнгө
оруулалт хийсэн.
• 11 –р гарсан ажил гүйлгээнүүд:
• 11.01 Үйлчилгээ үзүүлсэний хөлсөнд 32500 төгрөг нэхэмжилсэн.
• 11,02 11-р сарын түрээсийн төлбөрт 14000 төгрөг төлсөн.
• 11.03 2 жил ашиглагдах багажийг 24,000 төгрөгөөр бэлнээр худалдан
авсан.
• 11,04 65,000 төгрөгний үйлчилгээ үзүүлж мөнгийг бэлнээр хүлээн
авсан.
• 11,05 үйлчилгээ үзүүлсэний хөлсөнд 10200 төгрөгийг бэлнээр хүлээн
авсан.
• 11.06 Сурталчилгаа хийлгэсэний төлбөрт 50000 төгрөг төлсөн.
• 11,07 Нэхэмжилсэн авлагаас 32500 төгрөг төлөгдсөн.
• 11.08 Дулааны зардалд 25,000 төгрөг бэлнээр төлсөн.
• Хийх зүйл: 1. Ажил гүйлгээнүүдийг Т дансанд бүртгэ.
•
2. Ажил гүйлгээнүүдийг журналд бүртгэ.
•
3. Ерөнхий дэвтэрт шилжүүлэн бич.