ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THƯƠNG MẠI HOÀNG DƯƠNG

Dịch vụ viết thuê luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, chuyên đề khóa luận
Sdt/zalo 0967 538 624/0886 091 915 https://lamluanvan.net/
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ
TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THƯƠNG
MẠI HOÀNG DƯƠNG
Ngành: Tài chính – Ngân hàng
HỌC VIÊN THỰC HIỆN: TRẦN THỊ LIÊN
Hà Nội - 2023

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ
TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THƯƠNG
MẠI HOÀNG DƯƠNG
Ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã số: 8340201
Họ và tên học viên : Trần Thị Liên
Mã sinh viên : 820470
Người hướng dẫn : PGS TS. Phan Trần Trung Dũng
HÀ NỘI - 2023

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam kết bài luân văn của tôi là là sản phẩm nghiên cứu trên cơ sở thu
thập thông tin thực tế, dựa trên kiến thức và đánh giá của cá nhân tôi. Bài luận văn
được đảm bảo trung thực, là sản phẩm nghiên cứu khoa học của riêng tôi.
Tác giả luận văn
Trần Thị Liên

LỜI CẢM ƠN
Qua quá trình hoàn thành luận văn, trước tiên, tôi xin được gửi lời cảm ơn và
biết ơn sâu sắc đến PGS TS. Phan Trần Trung Dũng - Khoa Tài chính ngân hàng –
Trường Đại học Ngoại thương, người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ tôi
trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thiện khóa luận.
Tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn đến toàn thể các thầy cô trường Đại học
Ngoại thương đã giảng dạy, và tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và
nghiên cứu tại trường. Cảm ơn gia đình và bạn bè đã luôn hỗ trợ tôi trong suốt quá
trình học tập và nghiên cứu.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
LỜI NÓI ĐẦU……………………………………………………………………1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI
DOANH NGHIỆP .................................................................................................... 7
1.1 KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG DOANH
NGHIỆP ..............................................................................................................................................7
1.1.1 Khái quát chung về kiểm soát nội bộ ..................................................... 7
1.1.2. Khái niệm về hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp...............10
1.1.3. Vai trò của hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp...................11
1.1.4. Mục tiêu của hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp ...............11
1.1.5. Các yếu tố cấu thành hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp .. 12
1.1.5.1.Môi trường kiểm soát........................................................................13
1.1.5.2.Quy trình đánh giá rủi ro...................................................................16
1.1.5.3.Hệ thống thông tin và truyền thông ..................................................17
1.1.5.4 Các hoạt động kiểm soát...................................................................17
1.1.5.5 Giám sát kiểm soát............................................................................18
1.2 HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP KINH DOANH
NGÀNH XUẤT NHẬP KHẨU ...................................................................................................... 19
1.2.1 Đặc điểm của doanh nghiệp kinh doanh ngành xuất nhập khẩu ...........19
1.2.2 Tầm quan trọng của hệ thống kiểm soát nội bộ với các doanh nghiệp
xuất nhập khẩu. .................................................................................................20
1.2.3 Yêu cầu đối với hệ thống kiểm soát nội bộ trong các doanh nghiệp kinh
doanh ngành XNK.............................................................................................22
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CÔNG
TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THƯƠNG MẠI HOÀNG DƯƠNG .......25
2.1 TỔNG QUAN VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THƯƠNG MẠI
HOÀNG DƯƠNG ....................................................................................................25
2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu
thương mại Hoàng Dương.................................................................................25
2.1.2 Tình hình kết quả hoạt động kinh doanh của công ty cổ phần xuất nhập
khẩu thương mại Hoàng Dương 2019-2021 .....................................................26

2.2 THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT
NHẬP KHẨU THƯƠNG MẠI HOÀNG DƯƠNG..................................................................... 30
2.2.1 Môi trường kiểm soát...............................................................................30
2.2.1.1 Đặc thù quản lý .................................................................................30
2.2.1.2 Cơ cấu tổ chức ..................................................................................31
2.2.1.3 Chính sách nhân sự ...........................................................................35
2.2.1.4 Công tác kế hoạch.............................................................................37
2.2.1.5 Kiểm soát viên ..................................................................................37
2.2.1.6 Các nhân tố bên ngoài.......................................................................38
2.2.2 Đánh giá rủi ro .........................................................................................38
2.2.3 Hệ thống thông tin và trao đổi thông tin ..................................................39
2.2.3.1 Sử dụng thông tin phù hợp................................................................39
2.2.3.2 Hệ thống truyền thông ......................................................................46
2.2.4 Các hoạt động kiểm soát ..........................................................................47
2.2.4.1 Các nguyên tắc kiểm soát .................................................................47
2.2.4.2 Các thủ tục kiểm soát........................................................................47
2.2.5 Giám sát kiểm soát...................................................................................54
2.3 ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI
CÔNG TY CỔ PHẦN XNK THƯƠNG MẠI HOÀNG DƯƠNG ..................54
2.3.1 Những kết quả đạt được ...........................................................................54
2.3.2 Những hạn chế .........................................................................................56
2.3.2.1 Về môi trường kiểm soát ..................................................................56
2.3.2.2 Về đánh giá rủi ro .............................................................................57
2.3.2.3 Về hệ thống thông tin và truyền thông .............................................58
2.3.2.4 Về các hoạt động kiểm soát ..............................................................58
2.3.2.5 Về giám sát kiểm soát.......................................................................60
2.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế .............................................................60
2.3.3.1 Nguyên nhân khách quan..................................................................60
2.3.3.2 Nguyên nhân chủ quan .....................................................................60
CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG
KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU
THƯƠNG MẠI HOÀNG DƯƠNG .......................................................................62
3.1 ĐỊNH HƯỚNG HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CÔNG TY CỔ
PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THƯƠNG MẠI HOÀNG DƯƠNG............................................. 62
3.2 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CÔNG TY CỔ
PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THƯƠNG MẠI HOÀNG DƯƠNG............................................. 63
3.2.1 Giải pháp hoàn thiện môi trường kiểm soát.............................................63
3.2.1.1 Giải pháp hoàn thiện hệ thống và nâng cao nhận thức của người quản
lý về hệ thống kiểm soát nội bộ. ...................................................................63

3.2.1.2 Xây dựng cơ cấu tổ chức phù hợp. ...................................................64
3.2.1.3 Xây dựng chính sách phúc lợi và tuyển dụng có hiệu quả. ..............65
3.2.1.4 Đào tạo về công tác lập kế hoạch và đánh giá kết quả. ....................66
3.2.1.5 . Nâng cao trình độ của các đơn vị kiểm soát. ..................................67
3.2.2 Giải pháp hoàn thiện quy trình đánh giá rủi ro ........................................67
3.2.3 Giải pháp hoàn thiện hệ thống thông tin và truyền thông........................68
3.2.4 Giải pháp hoàn thiện hoạt động kiểm soát...............................................69
3.2.5 Giải pháp hoàn thiện giám sát kiểm soát .................................................71
3.3 ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI
BỘ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THƯƠNG MẠI HOÀNG DƯƠNG ... 72
3.3.1 Về phía nhà nước và cơ quan chức năng .................................................72
3.3.2 Đối với Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu Thương mại Hoàng Dương ...73
KẾT LUẬN ..............................................................................................................74
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................75

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
CTCP Công ty cổ phần
CBCNV Cán bộ công nhân viên
COSO The Committee of Sponsoring Organization
BCTC Báo cáo tài chính
KQKD Kết quả kinh doanh
HĐQT Hội đồng quản trị
KTNB Kiểm toán nội bộ
KSNB Kiểm soát nội bộ
IAS International Accounting Standards
QTRR Quản trị rủi ro
TM Thương mại
XNK Xuất nhập khẩu

DANH MỤC BẢNG BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1 : Biến động doanh thu từng tháng qua các năm 2019-2021 …27
Biểu đồ 2.2: Biểu đồ tăng trưởng doanh thu theo 3 lĩnh vực năm 2019-2021
…………………………………………………………………………….28
Biểu đồ 2.3: về chi phí phát sinh trung bình tại các phòng ban CTCP XNK
TM Hoàng Dương ………………………………………….…………….29
DANH MỤC BẢNG SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Kiểm soát nội bộ theo quan điểm của COSO………………… 8
Sơ đồ 1.2: Quy trình đánh giá rủi ro ……………………………….…….16
Sơ đồ 1.3: Vòng tuần hoàn của hệ thống kiểm soát nội bộ ………….…..18
Sơ đồ 1.4: Kiểm soát nội bộ trong các doanh nghiệp ……………....……19
Sơ đồ 2.1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu Thương
mại Hoàng Dương …………………………………....…………34
Sơ đồ 2.2: Mô hình tổ chức bộ máy kế toán ……………..........................42
Sơ đồ 2.3 : Quy trình kiểm soát nghiệp vụ quỹ - Thu tiền………………...43
Sơ đồ 2.4: Quy trình kiểm soát nghiệp vụ quỹ - Thu tiền………………...43
Sơ đồ 2.5: Quy trình kiểm soát chứng từ xuất kho ………………………44
Sơ đồ 2.6 Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức kế toán trên máy vi tính
……………………………………………………………………………45
Sơ đồ 3.1: Chu kỳ quản trị rủi ro…………………………………………68
DANH MỤC BẢNG BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Báo cáo KQKD của CTCP XNK TM Hoàng Dương từ 2019-
2021 ……………………………………………………………………26
Bảng 2.2: Doanh thu của CTCP XNK TM Hoàng Dương biến động từng
tháng trong 3 năm 2019-2021………………………………………….26
Bảng 2.3: Doanh thu theo lĩnh vực hoạt động của CTCP XNK TM Hoàng
Dương 2019-2021 ……………………………………………………..27
Bảng 2.4: Chi phí các phòng ban phát sinh trung bình trong tháng tại công
ty XNK TM Hoàng Dương ……………………………………………29
Bảng 2.5: Tổng hợp công nợ phải thu đến 31/12/2021 tại CTCP XNK
TM Hoàng Dương …………………………………………………….51

TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Hiện nay, các công ty có hiệu quả kinh doanh không đạt kết quả tốt là do
kiểm soát nguồn lực, kiểm soát rủi ro, và tận dụng lợi thế và cơ hội chưa tốt. Do đó,
các doanh nghiệp cần đánh giá cao vai trò, thực hiện tuân thủ theo nguyên tắc của
hệ thống kiểm soát nội bộ để khắc phục được những hạn chế trên.
Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu thương mại Hoàng Dương là công ty đang
bước đầu xây dựng và hoàn thiện hệ thống KSNB nên gặp nhiều khó khăn và vướng
mắc như: Sự quan tâm, hiểu biết về hệ thống KSNB ở ban lãnh đạo công ty, hệ
thống báo cáo chưa có sự kiểm tra đánh giá hiệu quả, bộ máy công ty còn yếu ở một
số bộ phận quan trọng như kiểm soát nội bộ…, xuất phát từ vai trò và thực trạng về
KSNB của công ty, tác giả đã chọn đề tài “Hoàn thiện hệ thống KSNB tại công ty
cổ phần xuất nhập khẩu thương mại Hoàng Dương”.
Về mặt lý thuyết, Nghiên cứu đã hệ thống toàn bộ cơ sở lý luận liên quan đến
hệ thống kiểm soát nội bộ nói chung và hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh
nghiệp xuất nhập khẩu nói riêng.
Về mặt thực trạng, Nghiên cứu đã nêu ra hiện trạng về hệ thống kiểm soát
nội bộ của CTCP XNK Thương mại Hoàng Dương, nêu ra những mặt đã tốt và
những mặt còn hạn chế trong hệ thống KSNB của đơn vị. Doanh nghiệp đã hình
thành hệ thống KSNB, tuy nhiên hệ thống còn sơ khai, chưa phát huy được vai trò,
nhiệm vụ của hệ thống.
Từ việc nêu được các hạn chế của hệ thống KSNB tại đơn vị, tác giả đã đưa
ra phương hướng và các biện pháp để hoàn thiện hệ thống KSNB. Bên cạnh đó cũng
là các kiến nghị và đề nghị với cơ quan chức năng, ban lãnh đạo công ty để triển
khai đồng bộ, đạt được kết quả như mong muốn.
Luận văn được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về hệ thống KSNB tại doanh nghiệp.
Chương 2: Thực trạng hệ thống KSNB tại công ty cổ phần xuất nhập khẩu

thương mại Hoàng Dương.
Chương 3: Định hướng và giải pháp hoàn thiện hệ thống KSNB tại công ty
cổ phần xuất nhập khẩu thương mại Hoàng Dương.

1
Lời nói đầu
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hiện nay, xu hướng toàn cầu hóa đã và đang được mở rộng toàn cầu, bởi vậy
mỗi doanh nghiệp đều có thể dễ dàng nhận thấy những cơ hội và thách thức lớn cho
doanh nghiệp mình. Với sự đa dạng của nhiều hình thức hoạt động sản xuất kinh
doanh hiện nay, mức độ tăng trưởng ngày càng cao ở mỗi doanh nghiệp. Ngành
xuất nhập khẩu góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế, cải thiện kiện toàn cán
cân thanh toán, ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định tỷ giá, kiểm soát lạm phát, tạo hiệu
ứng lan toả thúc đẩy sản xuất, tạo việc làm và thu nhập cho hàng triệu lao động và
tạo động lực đổi mới sáng tạo trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Hoạt động của
ngành Xuất nhập khẩu có phát triển, ổn định và bền vững thì mới mang lại nhiều lợi
thế, sức cạnh tranh cho nền kinh tế. Tuy nhiên, thực tế hiện nay các doanh nghiệp
Xuất nhập khẩu đang đối mặt với rất nhiều khó khăn và thách thức trên con đường
phát triển về vấn đề pháp lý, sự thay đổi lãi suất, tỷ giá của các đồng tiền mạnh…Vì
thế cần có những chính sách, phương hướng phù hợp để ngành xuất nhập khẩu thích
ứng kịp thời, linh động với những quy định và thay đổi của nền kinh tế thế giới.
Để ngành Xuất nhập khẩu luôn đi đúng hướng, phát triển và bền vững thì
KSNB là một nội dung rất quan trọng cần phải coi trọng và quản lý chặt chẽ. KSNB
là cách thức và phương pháp quản lý hữu hiệu của các nhà quản lý doanh nghiệp,
KSNB giúp cho các nhà quản trị quản lý hiệu quả mọi nguồn lực của doanh nghiệp
đồng thời hạn chế tối đa những rủi ro có thể xảy ra trong quá trình sản xuất kinh
doanh giúp doanh nghiệp xây dựng được nền tảng vững chắc cho quá trình phát
triển và nâng cao hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên hiện nay các doanh nghiệp xuất
nhập khẩu đang đối mặt với thực tế là KSNB chưa được hoàn thiện, chưa có hệ
thống KSNB hoàn thiện, chưa được sự quan tâm đúng mức từ quản lý doanh nghiệp
từ đó gây thiệt hại, tổn thất cho doanh nghiệp, dẫn đến doanh nghiệp chưa đạt được
hiệu quả kinh doanh như kỳ vọng. Thực trạng đó đang xảy ra đối với Công ty cổ
phần xuất nhập khẩu thương mại Hoàng Dương, hệ thống KSNB tại công ty chưa
làm tốt vai trò và trách nhiệm của mình nên dẫn đến thất thoát, giảm hiệu quả hoạt
động giữa các phòng ban, quy trình còn rườm rà, kiểm soát lỏng lẻo…Từ đó dẫn

2
đến kết quả hoạt động kinh doanh không đạt được như kỳ vọng. Một hệ thống kiểm
soát nội bộ vững mạnh hiện đang là nhu cầu cấp thiết và quan trọng đối với công ty
cổ phần Xuất nhập khẩu thương mại Hoàng Dương, bởi đây chính là công cụ hữu
hiệu để có thể xác định được sự an toàn của nguồn vốn đầu tư hay có thể xác định
hiệu quả điều hành, kịp thời nắm bắt tình hình hoạt động của công ty và phòng ngừa
rủi ro nếu có.
Chính vì những lý do trên tác giả đã lựa chọn đề tài: “Hoàn thiện hệ thống
kiểm soát nội bộ tại Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu thương mại Hoàng
Dương” làm luận văn thạc sĩ với mục đích nghiên cứu thực trạng hệ thống KSNB
của công ty, từ đó đánh giá và đưa ra các biện pháp phù hợp để giúp công ty xây
dựng được một hệ thống KSNB hoạt động có hiệu quả, đạt được những mục tiêu
của công ty.
2. Tổng quan nghiên cứu về đề tài.
Các nghiên cứu về kiểm soát nội bộ cho thấy KSNB tốt sẽ làm tăng hiệu
quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Iwejor (2017) ““Internal Controls: Identifying Control Elements and
implementation Dynamics Facing Retail Companies”. Mục tiêu nghiên cứu: Từ
thực trạng thất thoát do gian lận, của các công ty bán lẻ, từ đó đưa ra chiến lược
tăng cường kiểm soát nội bộ trong quản lý. Tuy nhiên đề tài mới phân tích được nội
dung chủ yếu về mảng KSNB liên quan đến kiểm soát tài chính kế toán chưa chặt
chẽ sẽ gây thất thoát do gian lận, ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kinh doanh của
doanh nghiệp…chưa phân tích được các mảng khác cũng quan trọng không kém
như quy trình chưa tốt để đạt được hiệu quả tối ưu.
Tjiueza (2018) “AN ASSESSMENT OF THE EFFECTIVENESS OF
INTERNAL CONTROL PRACTICES: A CASE STUDY OF THE ROADS
CONTRACTOR COMPANY”. Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá về thực trạng hệ
thống KSNB trong quá trình mua sắm đấu thầu của công ty cầu đường đã đầy đủ và
hiệu quả chưa. Từ đó đưa ra phương án, thiết lập một hệ thống KSNB với quy trình
mua sắm đấu thầu hiệu quả, nâng cao lợi nhuận cho hoạt động của công ty. Tuy

3
nhiên hạn chế của tác giả chưa nêu được ảnh hưởng từ KSNB đến các mặt khác
trong quản lý doanh nghiệp.
Nguyễn Thị Kim Anh (2018) “Bàn về kiểm soát nội bộ và hiệu quả hoạt
động của doanh nghiệp” Nội dung nghiên cứu: Khái quát một số nội dung chủ yếu
về kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp, hạn chế vốn có của hệ thống kiểm soát nội
bộ, từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác kiểm soát
nội bộ trong doanh nghiệp để nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Tuy
nhiên, do đây là bài nghiên cứu có độ bao quát rộng nên chưa đề cập chi tiết đến hệ
thống KSNB, cũng như các giải pháp đưa ra nói chung và không phải doanh nghiệp
nào cũng áp dụng được.
Các nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động và kết quả của
kiểm soát nội bộ.
Fadzil, Haron & Janta (2005) “Internal auditing practice and internal
control system”. Mục tiêu nghiên cứu xác định sự ảnh hưởng của việc tuân thủ
chuẩn mực kiểm toán viên nội bộ ảnh hưởng đến chất lượng của hệ thống KSNB
của công ty hay không. Kết quả cho thấy, trình độ quản lý, chuyên môn, quy trình,
tính khách quan có ảnh hưởng đến việc đánh giá rủi ro, thông tin, truyền thông và
sự giám sát của hệ thông KSNB. Hạn chế của nghiên cứu chỉ ra rằng việc tuân thủ
các thông lệ kiểm toán nội bộ ảnh hưởng một phần đến chất lượng của KSNB.
Nguyễn Thanh Trang (2015) “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong
các doanh nghiệp dịch vụ kỹ thuật dầu khí Việt Nam”. Nội dung nghiên cứu:
Trình bày kết quả nghiên cứu, khảo sát và đánh giá thực trạng hệ thống KSNB tại
30 doanh nghiệp dịch vụ kỹ thuật dầu khí, doanh nghiệp tại Việt Nam. Từ đó đưa ra
các giải pháp hoàn thiện hệ thống KSNB theo 5 cấu phần: môi trường kiểm soát;
quy trình đánh giá rủi ro; hệ thống thông tin và truyền thông; hoạt động kiểm soát
và giám sát các kiểm soát. Đề tài đã nghiên cứu hệ thống KSNB của các doanh
nghiệp dịch vụ năng lượng ở các nước trên thế giới, từ đó rút ra bài học kinh
nghiệm cho các doanh nghiệp cùng ngành ở Việt Nam. Trình bày những đặc điểm
của ngành dịch vụ kỹ thuật dầu khí ở Việt Nam có ảnh hưởng đến việc thiết kế và

4
vận hành hệ thống kiểm soát nội bộ và một mà các doanh nghiệp trong ngành dầu
khí gặp phải. điều này phải đối mặt. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra thực trạng thiết kế
và vận hành hệ thống KSNB tại các doanh nghiệp dịch vụ kỹ thuật dầu khí đưa ra
các giải pháp hoàn thiện hệ thống. Kiểm soát nội bộ nhưng các giải pháp mà tác giả
đề xuất trong luận án vẫn mang tính định hướng cao và chung chung. Các giải pháp
này cũng không nhằm mục đích ngăn ngừa và giảm thiểu các rủi ro mà tác giả đã
xác định và phân tích trước đó.
Nguyễn Thanh Thủy (2017) “Giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội
bộ của Tập đoàn Điện lực Việt Nam”. Đề tài đã nghiên cứu kinh nghiệm xây
dựng hệ thống KSNB tại các tập đoàn kinh tế ở một số nước trên thế giới để rút ra
những bài học kinh nghiệm khi xây dựng và hoàn thiện hệ thống KSNB cho các tập
đoàn kinh tế ở Việt Nam, ảnh hưởng đến việc thiết kế và vận hành hệ thống KSNB
và các yếu tố cấu thành hệ thống KSNB trong tập đoàn kinh doanh, kinh tế nhà
nước cũng như các rủi ro vật chất có thể xảy ra trong quá trình hoạt động của Tập
đoàn Điện lực Việt Nam. Điểm mới của luận án là nghiên cứu hệ thống KSNB theo
định hướng rủi ro, nhưng khi phân tích thực trạng hệ thống KSNB tại Tập đoàn
Điện lực Việt Nam chưa chú trọng phân tích theo định hướng rủi ro như tác giả
trình bày., nhưng vẫn phân tích các thành phần của hệ thống kiểm soát nội bộ tổng
thể của Tập đoàn.
Hoàng Mạnh Thắng (2017) “Hoàn thiện hệ thống KSNB trong công ty
XNK MineXport”. Mục đích nghiên cứu về hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh
nghiệp XNK; Phân tích đặc điểm của các DN XNK chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu
tố bên ngoài đặc biệt là tỷ giá, ảnh hưởng đến hệ thống kiểm soát nội bộ trong
doanh nghiệp từ đó rút ra bài học kinh nghiệm về tổ chức hệ thống KSNB trong các
doanh nghiệp XNK. Nghiên cứu phương hướng và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn
thiện hệ thống KSNB ở các doanh nghiệp XNK Việt Nam. Tuy nhiên, đây mới là số
liệu và giải pháp áp dụng khắc phục các vấn đề tồn đọng ở riêng cty XNK
MineXport.
Như vậy, các nghiên cứu trước đây kể cả trên thế giới và Việt Nam đã có rất
nhiều đề tài nghiên cứu và ứng dụng về KSNB trong doanh nghiệp, từ phân tích

5
thực trạng tại đơn vị, để đưa ra các giải pháp phù hợp cho vấn đề KSNB nâng cao
hiệu quả doanh nghiệp, hay phân tích sâu về sự ảnh hưởng của các yếu tố khác nhau
lên hệ thống KSNB tại doanh nghiệp. Tuy nhiên chưa có nghiên cứu hệ thống
KSNB được thực hiện tại CTCP XNK thương mại Hoàng Dương. Chính vì lý do đó
mà tác giả đã chọn đề tài này làm luận văn tốt nghiệp.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu.
Mục tiêu: Làm rõ cơ sở lý luận về KSNB, hệ thống KSNB trong doanh nghiệp
về khái niệm, các yếu tố cấu thành nên hệ thống KSNB. Phân tích thực trạng hệ
thống KSNB tại CTCP XNK thương mại Hoàng Dương. Nêu các ưu điểm và hạn
chế của từng yếu tố cấu thành nên hệ thống KSNB tại Hoàng Dương. Từ đó đề xuất
các giải pháp hoàn thiện các nhược điểm và nâng cao, phát huy các ưu điểm trong
hệ thống KSNB trong công ty, nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty. Đề xuất
các kiến nghị với các cơ quan nhà nước và công ty để thực hiện đạt hiệu quả.
Nhiệm vụ của nghiên cứu đặt ra:
Thu thập số liệu, phân tích, đánh giá thực trạng hệ thống KSNB tại CTCP
XNK thương mại Hoàng Dương để chỉ ra các ưu nhược điểm, những điều đã làm
được và chưa làm được. Tìm ra nguyên nhân của những hạn chế, bất cập về hệ
thống KSNB tại doanh nghiệp.
Từ đó đề xuất các phương hướng, giải pháp để hoàn thiện hệ thống KSNB tại
CTCP XNK thương mại Hoàng Dương nhằm ngăn ngừa, hạn chế tới mức thấp nhất
rủi ro, nâng cao hiệu quả hoạt động của Hoàng Dương.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Hệ thống KSNB tại CTCP XNK Thương mại Hoàng
Dương.
Phạm vi nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu về KSNB tại CTCP XNK Thương
mại Hoàng Dương. Các số liệu và thông tin khảo sát được thực hiện tại CTCP XNK
Thương mại Hoàng Dương vào khoảng thời gian từ 2019-2021.

6
5. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp tổng hợp lý thuyết: Hệ thống những vấn đề lý luận và thực tiễn
về hệ thống KSNB tại các doanh nghiệp nói chung.
Phương pháp quan sát: Quan sát thực tế việc thực hiện các quy trình, công việc
của mọi cá nhân trong công ty từ bộ máy quản lý đến các phòng ban chức năng có
liên quan để tìm hiểu thực trạng công tác KSNB tại Công ty.
Phương pháp thống kê, so sánh: được sử dụng để tổng hợp và so sánh các số
liệu ở các thời kỳ làm cơ sở đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống KSNB tại Công
ty.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được
kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Lý luận chung về hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp.
Chương 2: Thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ tại Công ty cổ phần xuất
nhập khẩu thương mại Hoàng Dương
Chương 3: Định hướng và giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại
Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thương mại Hoàng Dương.

7
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI
DOANH NGHIỆP
1.1 Khái quát chung về hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp
1.1.1 Khái quát chung về kiểm soát nội bộ
Khi các doanh nghiệp phát triển và mở rộng thì vấn đề đặt ra là làm sao để
kiểm soát và quản lý của doanh nghiệp đặt ra càng cấp thiêt hơn bao giờ hết. Doanh
nghiệp càng có quy mô lớn thì đi kèm với nó là giá trị tài sản lớn, số lượng con
người lớn, bộ máy quản lý và phân cấp chuyên môn nhiệm vụ cũng khác nhau. Vì
thế nếu không quản lý tốt thì sẽ dẫn đến nhiều rủi ro cho doanh nghiệp.
Năm 1992, COSO (The Committee of Sponsoring Organization) đã cho
rằng: “KSNB là quá trình do người quản lý, hội đồng quản trị và các nhân viên của
đơn vị chi phối, nó được thiết lập để cung cấp một sự đảm bảo hợp lý nhằm thực
hiện các mục tiêu: đảm bảo sự tin cậy của BCTC; đảm bảo sự tuân thủ các quy định
và luật lệ; đảm bảo các hoạt động được thực hiện hiệu quả” (COSO, 1992, Tr2). .
Có 4 nội dung cụ thể sau:
KSNB là một quá trình: Nó bao gồm từ khâu lập kế hoạch, vạch ra các bước để
thực hiện kế hoạch , trong quá trình thực hiện kế hoạch phải luôn luôn giám sát,
kiểm tra, nếu có thay đổi phải điều chỉnh kế hoạch. Cuối cùng là đánh giá kết quả từ
đó rút ra kinh nghiệm. Để có được kết quả như kế hoạch đề ra, theo đúng mong
muốn, đơn vị cần kiểm soát chặt chẽ việc thực hiện ở tất cả các khâu trong quy trình
một cách thường xuyên, liên tục và là nội dung hoạt động cơ bản của đơn vị.
KSNB được thiết kế và vận hành bởi con người: Con người là chủ thể xuyên
suốt cả quá trình, từ khâu xây dựng kế hoạch mục tiêu, đưa ra các giải pháp thực
hiện, các mục tiêu nhỏ cần đạt được để tiến tới đạt được mục tiêu lớn. Mỗi con
người là một cá thể độc lập, có suy nghĩ, khả năng, chuyên môn và cách thức thực
hiện công việc riêng. Vì thể để KSNB đạt hiệu quả rất cần một bộ phận chung để
đưa ra các quy chuẩn cho công việc, nhiệm vụ của từng cả nhân, từng phòng ban.
KSNB cung cấp một sự đảm bảo hợp lý cho người quản lý: Đối với người
quản lý luôn luôn phải cân nhắc giữa lợi ích và chi phí bỏ ra. KSNB hiệu quả sẽ có

8
thể phòng ngừa rủi ro cho doanh nghiệp, hoặc giảm thiểu tổn thất nếu có, nhưng nó
không thể đảm bảo rằng có KSNB thì sẽ luôn thực hiện được kế hoạch đã đề ra.
Chính vì vậy nhiều nhà quản lý vẫn nhận thức được vai trò của KSNB nhưng lại
không áp dụng cho doanh nghiệp mình vì cân nhắc giữa chi phí bỏ ra và lợi ích
mang lại chưa thuyết phục.
KSNB đảm bảo ba mục tiêu chính: Mục tiêu về hoạt động, mục tiêu về BCTC,
mục tiêu về sự tuân thủ.
Sự phát triển của nền kinh tế, kéo theo sự thay đổi trong hoạt động, cơ chế
điều hành của từng doanh nghiệp dẫn đến mục tiểu của KSNB theo COSO 1992
không còn phù hợp. Vì vậy COSO 2013 bổ sung khái niệm KSNB: “KSNB là một
quá trình do người quản lý, hội đồng quản trị và các nhân viên của đơn vị chi phối,
nó được thiết lập để cung cấp một sự đảm bảo hợp lý nhằm thực hiện các mục tiêu
liên quan đến hoạt động, báo cáo và tuân thủ” (COSO,2013, tr3), đây là khái niệm
về KSNB được sử dụng rộng rãi nhất. So sánh với COSO 1992, các nội dung về cơ
bản vẫn giữ nguyên chỉ thay đổi mục tiêu về báo cáo được mở rộng hơn, không chỉ
đảm bảo độ tin cậy của BCTC mà còn của các báo cáo phi tài chính và báo cáo nội
bộ khác. KSNB được minh họa qua sơ đồ như sau:
Sơ đồ 1.1: Kiểm soát nội bộ theo quan điểm của COSO
Tại Việt Nam, theo Kiểm toán quốc tế ISA 315, chuẩn mực kiểm toán Việt
Nam số 315 hiện nay ban hành kèm theo thông tư 214/2012/TT-BTC ngày
21/12/2012 có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2014 đã đưa ra định nghĩa về KSNB như

9
sau: “KSNB là quy trình do ban quản trị, ban giám đốc và các cá nhân khác trong
đơn vị thiết kế, thực hiện và duy trì để tạo ra sự đảm bảo hợp lý về khả năng đạt
được mục tiêu của đơn vị trong việc đảm bảo độ tin cậy của BCTC, đảm bảo hiệu
quả, hiệu suất hoạt động, tuân thủ pháp luật và các quy định có liên quan” (Chuẩn
mực kiểm toán Việt nam số 315, điểm c, điều 4).
Hoạt động kiểm soát là các hành động được thiết lập thông qua các chính sách
và thủ tục giúp đảm bảo rằng các chỉ thị của Ban giám đốc nhằm giảm thiểu rủi ro
đối với việc đạt được các mục tiêu được thực hiện. Hoạt động kiểm soát được thực
hiện ở tất cả các cấp của đơn vị, ở các giai đoạn khác nhau trong quy trình kinh
doanh và trên môi trường công nghệ. Chúng có thể mang tính chất phòng ngừa hoặc
điều tra và có thể bao gồm một loạt các hoạt động thủ công và tự động, chẳng hạn
như ủy quyền và phê duyệt, xác minh, hòa giải và đánh giá hiệu quả kinh doanh.
Tổ chức hoạt động kiểm soát được thể hiện qua những hình thức sau:
Ủy quyền – Các hoạt động kiểm soát được thiết kế để cung cấp sự đảm bảo
hợp lý rằng tất cả các quyết định đều nằm trong giới hạn do chính sách đặt ra hoặc
các ngoại lệ đối với chính sách đã được người có thẩm quyền quyết định.
Xem xét và phê duyệt – Các hoạt động kiểm soát được thiết kế để cung cấp sự
đảm bảo hợp lý rằng các quyết định đã được nhân sự thích hợp xem xét về tính
chính xác và đầy đủ.
Xác minh – Các hoạt động kiểm soát bao gồm nhiều loại kiểm soát bằng máy
tính và thủ công được thiết kế để cung cấp sự đảm bảo hợp lý rằng tất cả thông tin
kế toán đã được nắm bắt một cách chính xác.
Đối chiếu – Hoạt động kiểm soát được thiết kế nhằm đảm bảo hợp lý tính
chính xác của hồ sơ tài chính thông qua việc đối chiếu định kỳ giữa tài liệu nguồn
với dữ liệu được ghi trong hệ thống thông tin kế toán.
An ninh vật chất đối với tài sản – Các hoạt động kiểm soát được thiết kế để
cung cấp sự đảm bảo hợp lý rằng tài sản được bảo vệ và bảo vệ khỏi mất mát hoặc
hư hỏng do tai nạn, thiên tai, sơ suất hoặc các hành vi cố ý gian lận, trộm cắp.

10
Tách biệt các nhiệm vụ – Các hoạt động kiểm soát làm giảm nguy cơ sai sót và
gian lận bằng cách yêu cầu nhiều người cùng tham gia vào việc hoàn thành một quy
trình tài chính cụ thể.
Giáo dục, đào tạo và huấn luyện – Các hoạt động kiểm soát làm giảm nguy cơ
sai sót và kém hiệu quả trong hoạt động bằng cách đảm bảo rằng nhân viên được
giáo dục và đào tạo thích hợp để thực hiện nhiệm vụ của họ một cách hiệu quả. Các
chương trình giáo dục và đào tạo cần được định kỳ xem xét và cập nhật để phù hợp
với bất kỳ thay đổi nào trong môi trường đại lý hoặc quy trình xử lý tài chính.
Lập kế hoạch và đánh giá hoạt động – Các hoạt động kiểm soát thiết lập các
chỉ số hoạt động chính cho cơ quan có thể được sử dụng để xác định các kết quả
không mong muốn hoặc các xu hướng bất thường trong dữ liệu có thể chỉ ra các
tình huống cần điều tra thêm và / hoặc các hành động khắc phục. Việc đánh giá có
thể được thực hiện ở nhiều cấp trong cơ quan, nếu thích hợp: toàn bộ cơ quan; các
sáng kiến chính; các chức năng cụ thể; hoặc các hoạt động cụ thể.
Đánh giá hiệu suất có thể tập trung vào các vấn đề tuân thủ, tài chính hoặc
hoạt động. Ví dụ, đánh giá tài chính nên được thực hiện dựa trên hiệu suất thực tế so
với ngân sách, dự báo và hiệu suất trong các kỳ trước.
Nói tóm lại, KSNB là một quá trình, được vận hành bởi con người trong đơn
vị để đảm bảo thực hiện các mục tiêu đề ra.
1.1.2. Khái niệm về hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp
IAS (International Accounting Standards) là Chuẩn mực Kế toán Quốc tế có
đưa ra khái niệm về hệ thống KSNB trong doanh nghiệp như sau: “Hệ thống kiểm
soát nội bộ là toàn bộ những chính sách và thủ tục kiểm soát do ban giám đốc của
đơn vị thiết lập nhằm đảm bảo việc quản lý chặt chẽ và hiệu quả của các hoạt động
trong khả năng có thể” (IAS 400).
Hệ thống KSNB không đo đếm kết quả dựa trên các con số tăng trưởng, mà
chỉ giám sát nhân viên, chính sách, hệ thống, phòng ban của doanh nghiệp đang vận
hành ra sao và, nếu vẫn giữ nguyên cách làm đó, thì có khả năng hoàn thành kế
hoạch hay không. Ngoài ra, thiết lập được một hệ thống KSNB hữu hiệu sẽ hạn chế

11
đến mức thấp nhất việc thất thoát tài sản doanh nghiệp, nâng cao kết quả của hoạt
động kinh doanh của doanh nghiệp
1.1.3. Vai trò của hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp
Để hoạt động kinh doanh đạt hiệu quả như mong muốn thì doanh nghiệp phải
xây dựng được kế hoạch mục tiêu. Hệ thống KSNB sẽ hỗ trợ, giám sát quá trình
thực hiện kế hoạch đó. Nó có 4 vai trò quan trọng. Cụ thể:
Thứ nhất: Phát hiện rủi ro, sai phạm trong quá trình hoạt động kinh doanh.
Con người là chủ thể trong tất cả các khâu của hoạt động kinh doanh, họ có thể mắc
sai phạm trong công việc một cách chủ quan hoặc khách quan. Vì vậy, cần một bộ
phận thứ 3 kiểm tra giám sát lại để phát hiện các sai sót nếu có.
Thứ hai: Chuyên môn hóa hệ thống. Là một nhà quản lý sáng suốt là phải biết
sử dụng con người đúng cách, biết được thế mạnh của từng người để phân công
công việc đúng chuyên môn, năng lực. Người quản lý có trách nhiệm bao quát toán
bộ công việc của doanh nghiệp, không thể đi sâu đi sát vào từng con người, từng
phòng ban. Vì vậy hệ thống KSNB sinh ra, chuyên môn hóa phần kiểm soát với vai
trò hỗ trợ nhà quản lý doanh nghiệp.
Thứ ba: Lập BCTC kịp thời, đáng tin cậy và tuân thủ các quy định của pháp
luật. Hệ thống KSNB đưa ra các quy chế, quy định, khi các bước chi tiết làm đúng
quy định thì sẽ phản ánh thông tin lên BCTC chính xác, số liệu kịp thời và cập nhật.
Thứ tư: Gia tăng độ tin cậy. Mọi cá thể đều tuân thủ nội quy và quy chế đưa
ra, hạn chế sai sót, rủi ro, gian lận. Từ đó giúp doanh nghiệp tăng hiệu quả kinh
doanh nhờ vào việc cung cấp thông tin nhanh, kịp thời để đưa ra được các quyết
định chính xác.
1.1.4. Mục tiêu của hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp
Hệ thống KSNB ra đời để đảm bảo các mục tiêu sau:
Thứ nhất, bảo vệ tài sản khỏi bị hư hỏng, mất mát, hao hụt và gian lận. Tài
sản của doanh nghiệp có ý nghĩa thể hiện quy mô của doanh nghiệp. Nhìn vào chỉ
số thể hiện tài sản doanh nghiệp qua báo cáo tài chính các năm thể hiện sự phát

12
triển, mở rộng về quy mô của doanh nghiệp. Hệ thống KSNB đảm bảo tài sản doanh
nghiệp được sử dụng đúng mục đích, được bảo vệ về cả số lượng và chất lượng.
Thứ hai, đảm bảo tính chính xác của các số liệu kế toán và báo cáo tài chính.
Hệ thống KSNB có trách nhiệm bảo mật các thông tin liên quan đến doanh nghiệp.
Các thông tin được công bố ra ngoài phải thông qua sự kiểm duyệt về tính tin cậy,
chính thống của doanh nghiệp.
Thứ ba, tuân thủ pháp luật, Phát luật là kim chỉ cho mọi hoạt động của doanh
nghiệp. Yếu tố tiên quyết trước mỗi mục tiêu kết hoạch đặt là là luôn phải tuân thủ
phát luật. Hệ thống KSNB phải luôn luôn cập nhật, nắm vững pháp luật để cảnh báo
và ngăn chặn khi có dấu hiệu sai phạm của doanh nghiệp.
Thứ tư, đảm bảo sử dụng tối ưu các nguồn lực, nâng cao vai trò chủ động
sáng tạo của quản lý. Hệ thống KSNB đảm bảo, kiểm soát mọi thành viện đầu tuân
thủ nội quy, quy định của công ty, bao gồm cả người quản lý.
Như vậy, các mục tiêu của hệ thống KSNB có mối quan hệ hỗ trợ nâng đỡ
nhau, nhưng cũng có những mâu thuẫn nhất định. Vì vậy phải phải xây dựng hệ
thống KSNB hài hòa các mục tiêu mới có thể đạt được hiệu quả cao nhất.
1.1.5. Các yếu tố cấu thành hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp
Theo báo cáo COSO thì có 5 yếu tố cầu thành nên hệ thống KSNB: Môi
trường kiểm soát, quy trình đánh giá rủi ro, hệ thống thông tin và truyền thông, các
hoạt động kiểm soát, giám sát kiểm soát.

13
Hình 1.1 Mô hình kiểm soát nội bộ theo báo cáo COSO
1.1.5.1. Môi trường kiểm soát
Môi trường kiểm soát bao gồm các chức năng quản trị và quản lý, các quan
điểm, nhận thức, sự quan tâm và hành động của hội đồng quản trị, ban giám đốc
liên quan đến hệ thống KSNB và tầm quan trọng của hệ thống KSNB đối với hoạt
động của đơn vị.
Một hệ thống KSNB hiệu quả nằm trong quan điểm và cách thức điều hành
của người quản lý. Nếu người quản lý đánh giá cao vai trò của quá trình kiểm tra,
kiểm soát thì kéo theo các thành viên trong hệ thống KSNB tự nhận thức được vai
trò trách nhiệm của mình trong công việc. Song song với đó là toàn bộ CBCNV ý
thức được sự nghiêm túc, cố gắng …bởi công việc của CBCNV luôn được người
quản lý chú trọng đánh giá, kiểm tra, kiểm soát. Trái ngược với đó, trong doanh
nghiệp nếu người quản lý không chú trọng khâu KSNB thì sẽ dẫn đến công việc phụ
thuộc hoàn toàn vào ý thức và trình độ của CBCNV.
Môi trường kiểm soát bao gồm yếu tố bên trong và yếu tố bên ngoài
Thứ nhất, đặc thù về quản lý: Liên quan đến nhận thức và quan điểm của
người quản lý đến đánh giá vai trò của hệ thống KSNB. Là trình độ, ý thức, đạo đức
con người của người quán lý. Ngoài ra còn thể hiện ở khía cạnh liên quan đến công
tác kế hoạch. Hệ thống kế hoạch trong đơn vị bao gồm: Kế hoạch sản xuất, kinh
doanh, bán hàng, chăm sóc đối tác, quản lý nhân sự…Đưa ra mục tiêu để phấn đấu

14
hoàn thành, làm căn cứ để đánh giá và kiểm soát công việc.
Người quản lý chính là người quyết định cách thức tổ chức, cơ cấu, quy trình,
chính sách và quy định trong hệ thống KSNB của doanh nghiệp. Nếu người quản lý
với quan điểm coi trọng tối đa hóa lợi nhuận, giảm thiểu các chi phí không liên quan
trực tiếp đến sản xuất kinh doanh thì hệ thống KSNB sẽ lỏng lẻo, không được quan
tâm cần thiết thì sẽ không mang lại hiệu quả nhưng mong đợi. Còn nếu người quản
lý đánh giá cao việc lường trước rủi ro thì hệ thống KSNB cũng hoạt động hiệu quả,
mạnh mẽ và siết chặt hợn.
Thứ hai, cơ cấu tổ chức: phản ánh việc phân chia quyền hạn và trách nhiệm
của từng cá thể trong doanh nghiệp. Đặc biệt tránh việc giao cho một cá nhân hay
một phòng ban quá nhiều quyền hạn, dễ dẫn đến việc lạm dụng quyền hạn, gây rủi
ro có sự ảnh hưởng rất lớn đến doanh nghiệp. Phân chia quyền hạn của các phòng
ban phải phù hợp với đặc thù kinh doanh, quy mô của công ty. Hệ thống phải phối
hợp nhịp nhàng, hỗ trợ, kiểm soát lẫn nhau, nhưng không được cồng kềnh, chồng
chéo và rườm rà, phải đảm bảo được một số nguyên tắc sau:
- Nguyên tắc phân công, phân nhiệm: Phân công rõ ràng . Tất cả phải có Có
sự phân công chức năng, nhiệm vụ rõ ràng giữa từng cá nhân, từng bộ phận trong
doanh nghiệp. Sự kiểm soát phải trên mọi hoạt động của đơn vị, không bỏ sót sự
kiểm soát đối với bất cứ bộ phận nào, tránh kiểm soát chồng chéo nhưng cần đảm
bảo sự độc lập tương đối giữa các bộ phận.
- Nguyên tắc bất kiêm nhiệm: Thực hiện theo đúng quy định của pháp luật
và các bộ ban ngành. có phân chia rõ ràng giữa các chức năng phê chuẩn, thực hiện
nghiệp vụ, ghi chép sổ sách và bảo quản tài sản.
Thứ ba, chính sách và thủ tục về nhân sự: Vấn đề liên quan đến nhân sự luôn
luôn là vấn đề khó, liên quan đến con người, từ đó liên quan đến tất cả các vấn đề,
hoạt động của doanh nghiệp. Để thu hút nhân tài, doanh nghiệp cần đưa ra những
chính sách tuyển dụng phù hợp, những phúc lợi xã hội của doanh nghiệp dành cho
người lao động. Tuy nhiên nó phải phù hợp với chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra. Cần
có những chế độ khen thưởng, kỷ luật kịp thời, mang lại động lực cũng như tinh

15
thần trách nhiệm đối với người lao động. Tìm được những con người phù hợp, có
trình độ chuyên môn thì sẽ nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, và hoạt
động của hệ thống KSNB cũng không nằm ngoài quy luật. Nhân sự tốt thì hệ thống
KSNB mạnh, hiệu quả và ngược lại. Vì thế nhân sự cần làm rõ các chính sách sau:
Tất cả các quy định đều được ban hành bằng văn bản, đảm bảo rõ ràng
minh bạch, công khai.
Có yêu cầu và tiêu chuẩn công việc cho từng bộ phận phòng ban. Làm rõ
vai trò và trách nhiệm của từng cá thể.
Thường xuyên luân chuyển cán bộ giữa các bộ phận, phục vụ quá trình
điều hành quản lý, doanh nghiệp không thể phụ thuộc quá lớn vào một cá thể vì như
thế sẽ dẫn đến rủi ro khi thay đổi cơ cấu nhân sự.
Thứ tư, công tác kế hoạch: Bất cứ một công việc nào đều phải lập kế
hoạch. Lập kế hoạch là vạch ra sẵn mục đích cần đạt tới, để đạt được mục đích đó
thì cần phải tiến hành xây dựng từng bước ra sao, cần những nguồn lực gì để hoàn
thành công việc. Trong quá trình thực hiện kế hoạch không tránh khỏi có phát sinh,
lường trước các rủi ro có thể gặp phải. Cuối cùng là công tác đánh giá kết quả và rút
kinh nghiệm.
Thứ năm, bộ máy kiểm soát: Bộ máy kiểm soát bao gồm đầy đù đủ các thành
viên, từ cán bộ quản lý đến CBCNV, mỗi người am hiểu một hoặc nhiều lĩnh vực,
am hiểu doanh nghiệp, có thể mạnh riêng. Từ đó có chức năng kiểm tra, giám sát
hoạt động của các phòng ban, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.
Thứ sáu, kiểm toán nội bộ được lập ra với vai trò là một phòng ban khách
quan, có trách nhiệm kiểm tra giám sát hoạt động của các phòng ban khác. Từ đó
đưa ra những báo cáo, ý kiến về các vấn đề chưa hợp lý, những nội dung đã tốt để
ban lãnh đạo công ty có những quyết định và phương hướng chính xác khi điều
hành, phát huy điểm tốt khắc phục điểm chưa tốt. Chính vì thế bộ phận này cần đào
tạo những con người tinh nhuệ, có năng lực chuyên môn tốt, phẩm chất trung thực,
chí công vô tư.
Thứ bảy, các yếu tố bên ngoài: Ngoài các yếu tố nội bộ trong doanh nghiệp ảnh

16
hưởng đến môi trường kiểm soát thì có rất nhiều các nhân tố bên ngoài tác động như:
Các cơ quan đơn vị hành chính công, các cơ quan quản lý,kiểm tra kiểm soát của Nhà
nước , Các đối tác, nhà cung cấp….Các nhân tố này ảnh hưởng đến việc ra quyết định,
cũng như phương hướng hoạt động và điều hành của Nhà quản lý doanh nghiệp.
Như vậy, môi trường kiểm soát chịu sự ảnh hưởng của 7 yếu tố bên trong và
bên ngoài doanh nghiệp.
1.1.5.2. Quy trình đánh giá rủi ro
Mục tiêu hoạt đông của doanh nghiệp là tối ưu hóa lợi nhuận, vì thế để đạt
được mục tiêu đó thì người quản lý phải có phương hướng nâng cao hoạt động của
doanh nghiệp, lường trước các rủi ro có thể xảy ra với doanh nghiệp. Quản lý rủi ro
là một nội dung rất quan trọng trong quản lý doanh nghiệp, làm sao cho doanh
nghiệp có thể tránh được rủi ro, hoặc hạn chế sự tác động của rủi ro đến hoạt động
doanh nghiệp, kiểm soát được rủi ro. Để làm được điều đó thì doanh nghiệp phải
đánh giá và phân tích được rủi ro.
Sơ đồ 1.2: Quy trình đánh giá rủi ro
Bước 1: Xác định được mục tiêu. Người quản trị phải đặt ra mục tiêu cần đạt
được của kiểm soát rủi ro. Đó như là kim chỉ nam cho hoạt động và đánh giá của
quá trình quản trị rủi ro.
Bước 2: Nhận diện rủi ro. Nhà quản trị phải nhận diện được mức độ ảnh
hưởng của rủi ro đến doanh nghiệp, ảnh hưởng đến toàn hệ thống hay chỉ một vài
phòng ban đơn lẻ. Rủi ro có thể đến từ yếu tố con người: trình độ, ý thức…nhưng
cũng có thể đến từ các yếu tố khách quan khác như tác động của khủng hoảng kinh
tế toàn cầu, hành lang pháp lý, quy định quy chế mới….

17
Bước 3: Phân tích và đánh giá về rủi ro. Để giải quyết được rủi ro trước hết
phải tìm hiểu được nguyên nhân dẫn đến rủi ro, phân tích và đánh giá được mức độ
rủi ro đến doanh nghiệp.
Bước 4: Quyết định các hành động thích hợp đối với các rủi ro. Từ nhận diện,
xác định nguyên nhân, phân tích đánh giá …Căn cứ trên các nguồn lực của doanh
nghiệp. Từ đó Nhà quản lý sẽ đưa ra các quyết định phù hợp để kiểm soát rủi ro.
1.1.5.3. Hệ thống thông tin và truyền thông
Trong thời đại công nghệ số hiện nay thì việc áp dụng và phát huy hệ thống
công nghệ thông tin truyền thông là vấn đề bắt buộc và tiên quyết. Công nghệ thông
tin được áp dụng trong quản lý doanh nghiệp mang lại hiệu quả vô cùng lớn: Thông
tin chính xác, rõ ràng nguồn gốc, kịp thời nhanh chóng. Hơn thế nữa, thông tin được
truyền đạt cũng đơn giản, tiết kiệm thời gian tiền bạc. Đặc biệt trong mảng về quản lý tài
chính doanh nghiệp, hệ thống kế toán thì công nghệ thông tin truyền thông càng không thể
thiếu. Nó hỗ trợ một phần không hề nhỏ trong việc kiểm soát tài chính, vận hành các quy
trình tài chính theo đúng quy định.
Truyền thông trong doanh nghiệp giúp tuyên truyền cho toàn bộ người lao
động nắm được yêu cầu, phân công công việc của từng cá nhân, hiểu được mục tiêu
chung của doanh nghiệp, định hướng phát triển và thế mạnh của doanh nghiệp. Phát
huy mỗi cá nhân là một nhân tố giới thiệu doanh nghiệp với các đối tác...Mặt khác,
truyền thông còn là đại diện của doanh nghiệp, tiếng nói và kiểm duyệt các phát
ngôn của doanh nghiệp đối với các đơn vị tổ chức bên ngoài.
1.1.5.4 Các hoạt động kiểm soát
Hoạt động kiểm soát bao gồm các quy định kiểm soát và thủ tục kiểm soát.
Quy định kiểm soát thường được ban hành dưới dạng quy chế nội bộ bằng văn
bản, trong đó thể hiện cụ thể các nội dung về đối tượng, định mức, ...và luôn luôn
bám sát các nguyên tắc chung theo quy định của pháp luật:
Nguyên tắc phân công, phân nhiệm
Nguyên tắc bất kiêm nhiệm
Nguyên tắc ủy quyền

18
Thủ tục kiểm soát là quy trình và các yếu tố như quy chế, quy định để thực
hiện . Thủ tục kiểm soát mỗi doanh nghiệp khác nhau, tùy thuộc vào hoạt động, đặc
điểm của từng đơn vị.
1.1.5.5 Giám sát kiểm soát
Giám sát kiểm soát là quá trình đánh giá chất lượng của hệ thống KSNB theo
thời gian hoặc nói cách khác đó là quy trình đánh giá hiệu quả hoạt động của kiểm
soát nội bộ . Kiểm tra giám sát có thể thường xuyên hoặc định kỳ tùy vào đặc điểm
kinh doanh ngành nghề, hoạt động và kinh phí chi cho hoạt động hệ thống KSNB
của từng đơn vị.
Chu trình của hệ thống KSNB đi qua 5 giai đoạn như sơ đồ sau:
Sơ đồ 1.3: Vòng tuần hoàn của hệ thống kiểm soát nội bộ
Như vậy: Hệ thống KSNB trong doanh nghiệp, bao gồm có 5 thành phần: Môi
trường kiểm soát; Quy trình đánh giá rủi ro; Hệ thống thông tin và truyền thông. Có
thể tóm tắt về hệ thống KSNB qua sơ đồ sau:

19
Sơ đồ 1.4: Kiểm soát nội bộ trong các doanh nghiệp
1.2 Hệ thống kiểm soát nội bộ trong các doanh nghiệp kinh doanh ngành Xuất
nhập khẩu
1.2.1 Đặc điểm của doanh nghiệp kinh doanh ngành xuất nhập khẩu
Trong nền kinh tế thị trường mở, các ngành nghề kinh doanh ngày càng phát
triển đa dạng cả về số lượng và chất lượng, trong đó các doanh nghiệp xuất -nhập
khẩu cũng luôn luôn phải đổi mới, sáng tạo để có thể phát triển bền vững.
Nhập khẩu là để tăng cường cơ sở vật chất kỹ thuật công nghệ tiên tiến, hiện đại
cho sản xuất và các hàng hoá cho tiêu dùng mà sản xuất trong nước không sản xuất
được, hoặc sản xuất không đáp ứng nhu cầu. Bên cạnh đó, Nhập khẩu những thứ mà
sản xuất trong nước sẽ không có lợi bằng xuất khẩu, làm được như vậy sẽ tác động tích
cực đến sự phát triển cân đối và khai thác tiềm năng, thế mạnh của nền kinh tế quốc
dân về sức lao động, vốn, cơ sở vật chất, tài nguyên và khoa học kĩ thuật.
Thị trường rộng lớn, khó kiểm soát. Chịu sự ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác
nhau như môi trường kinh tế, tỷ giá, chính sách thuế, hạn ngạch, chính trị, luật
pháp… của các quốc gia khác nhau. Thanh toán bằng đồng tiền ngoại tệ, hàng hoá

20
được vận chuyển qua biên giới quốc gia, phải tuân theo những tập quán buôn bán
quốc tế.
Phát triển ở không gian rộng khắp cả nước và cả nước ngoài: Công nghệ phát
triển đòi hỏi khả năng kết nối không chỉ trong phạm vi hẹp mà trên toàn quốc và kết
nối với nước ngoài. Để đáp ứng với nhu cầu trên, các doanh nghiệp kinh doanh
ngành xuất nhập khẩu cũng phân tán địa bàn hoạt động của mình trên khắp mọi nơi.
Điều này dẫn đến khó kiểm soát hoạt động, đặt doanh nghiệp vào nguy cơ rủi ro
hoạt động, rủi ro vận tải trong quá trình chuyển giao hàng hóa..
Môi trường kinh doanh cạnh tranh: cạnh tranh là yếu tố không thể thiếu trong
nền kinh tế nhất là đối với ngành đang có tốc độ phát triển như xuất nhập khẩu. Sự
cạnh tranh gay gắt này dẫn đến việc các doanh nghiệp luôn đứng trước lựa chọn để
tối ưu hóa chi phí, gia tăng lợi nhuận, từ đó có thể dẫn tới xu hướng bất chấp để đạt
được lợi nhuận, làm doanh nghiệp có nguy cơ đối mặt với rủi ro thanh toán (bất
chấp lấy hợp đồng về mà không ràng buộc các điều khoản thanh toán), rủi ro lãi
suất (không tính toán phương án hợp lý để thực hiện dự án), rủi ro tiến độ (không
tính đến khả năng cung cấp hàng hóa mà đã thương thảo hợp đồng đầu ra) hay rủi ro
về chính trị (chưa tìm hiểu kỹ thị trường)...
1.2.2 Tầm quan trọng của hệ thống kiểm soát nội bộ với các doanh nghiệp xuất
nhập khẩu.
Cùng với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế là những diễn biến phức tạp khôn
lường của môi trường kinh doanh. Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp xuất nhập
khẩu Việt Nam phải thường xuyên đối diện với rủi ro tài chính ngày càng cao, đa
dạng về loại hình, khó lường về mức độ.
Rủi ro tài chính, rủi ro trong hoạt động xảy ra đồng nghĩa với tổn thất hoặc
mục tiêu tài chính của doanh nghiệp XNK bị ảnh hưởng. Bởi vậy, hệ thống KSNB
luôn đựợc coi trọng, là mối quan tâm hàng đầu của các doanh nghiệp XNK . Tuy
nhiên, hiệu quả của hệ thống KSNB của các doanh nghiệp XNK vẫn chưa được như
mong đợi. Hệ lụy khó tránh khỏi những tổn thất về kinh tế, những sai lệch so với dự
tính của doanh nghiệp XNK. Những rủi ro mà doanh nghiệp XNK thường gặp

21
phải:
• Rủi ro tỷ giá
Rủi ro tỷ giá trong doanh nhghiệp xuất nhập khẩu là loại rủi ro doanh nghiệp
thường gặp nhất, cũng là rủi ro đáng lo ngại nhất. Sự thay đổi tỷ giá ngoại tệ so với
nội tệ làm thay đổi giá trị kỳ vọng của các khoản thu hoặc chi ngoại tệ trong tương
lai, khiến cho hiệu quả hoạt động xuất nhập khẩu bị ảnh hưởng đáng kể và nghiêm
trọng hơn có thế làm đảo lộn kết quả kinh doanh.
• Rủi ro về lãi suất
Đối với nền kinh tế mở như Việt Nam, khi lãi suất đồng USD hay đồng nội
tệ VNĐ thay đổi thì sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến các doanh nghiệp XNK. Bởi nền
kinh tế Việt Nam phụ thuộc khá lớn vào nguyên vật liệu nhập khẩu. Nếu đồng USD
tăng giá, chuỗi cung ứng toàn cầu bị đứt gãy, khi đó sẽ tác động không nhỏ tới ổn
định sản xuất và gia tăng tác động của lạm phát chi phí đẩy do nhập khẩu lạm phát.
• Rủi ro về vận tải
Đặc điểm địa lý đặc biệt, nên ngành nghề XNK luôn luôn phải vận chuyển
hàng hóa rất xa, thường vận chuyển bằng đường hàng không hoặc đường biển…Do
vậy doanh nghiệp XNK luôn phải lường trước các rủi ro liên quan đến vận chuyển
như thời gian, khí hậu, phương tiện, thời tiết…
• Rủi ro về chính trị
Mỗi quốc gia có những quy định, phong tục, tôn giáo, luật pháp và bất ổn
riêng. Các doanh nghiệp XNK có thể gặp rủi ro liên quan đến các vấn đề bất ổn của
quốc gia, hoặc khu vực …giao thương.
• Rủi ro về tiến độ
Rủi ro về tiến độ giao hàng có thể có rất nhiều nguyên nhân: Chậm trễ do khâu
vận chuyển bị trục trặc, vấn đề đến từ việc giao hàng chậm của nhà cung cấp, hoặc
cũng có thể do chất lượng hàng hóa không đạt tiêu chuẩn…
• Rủi ro về cạnh tranh

22
Rủi ro về cạnh tranh của các doanh nghiệp XNK không chỉ đến từ các yếu tố
trong nước mà còn chịu sự cạnh tranh vô cùng lớn từ các doanh nghiệp trên thể giới,
cạnh tranh về giá cả, về chất lượng….
• Rủi ro về thanh toán
Đối tác của các doanh nghiệp XNK phần nhiều là các doanh nghiệp nước
ngoài, vì thế các điều khoản trong hợp đồng cần được nghiên cứu chi tiết từng điều
khoản, luôn luôn thực hiện theo đúng hợp đồng đã ký. Vì thế để tránh rủi ro thanh
toán các doanh nghiệp phải chủ động nguồn lực tài chính, nắm rõ các điều khoản
hợp đồng để thực hiện.
• Rủi ro về hoạt động
Rủi ro hoạt động có thể là rủi ro toàn hệ thống hoặc riêng đơn vị phòng ban.
Nguyên nhân có thể là chủ quan hoặc khách quan. Đối với loại rủi ro này thì doanh
nghiệp cần nâng cao hệ thống kiểm soát doanh nghiệp, hạn chế và lường trước rủi ro.
1.2.3 Yêu cầu đối với hệ thống kiểm soát nội bộ trong các doanh nghiệp kinh
doanh ngành XNK
• Về môi trường kiểm soát
Cốt yếu của xây dựng hệ thống KSNB trong doanh nghiệp là quản lý và ứng phó
rủi ro trên cơ sở đo lường, dự đoán, thử nghiệm và tìm kiếm các biện pháp phù hợp để
giảm thiểu tác hại của rủi ro hoặc ngăn ngừa rủi ro nhưng phải đảm bảo không cản trở
sự phát triển hoạt động kinh doanh. Trong các cấu phần của kiểm soát nội bộ, môi
trường kiểm soát chính là cấu phần thể hiện ý chí, quan điểm của lãnh đạo doanh
nghiệp mà ta nhận ra ở các tài liệu: nội quy, quy chế, cơ cấu tổ chức chiến lược, chính
sách thương mại, công tác lập và triển khai kế hoạch, chính sách nhân sự, quy chế tài
chính, chính sách hay quy định về văn hóa nội bộ,.... Vì vậy Người quản lý doanh
nghiệp cần quan tâm đến hệ thống KSNB, cân đối chi phí phù hợp cho hoạt động
của hệ thống KSNB đủ mạnh, thực hiện được mục tiêu kiểm soát đề ra.
• Về quy trình đánh giá rủi ro
Doanh nghiệp cần xây dựng được quy trình đánh giá rủi ro gồm 4 bước: Xác

23
định mục tiêu, nhận diện rủi ro, phân tích và đánh giá rủi ro và cuối cùng là quyết
định hành động thích hợp. Quy trình phải có hướng dẫn thực hiện chi tiết, đồng bộ
thực hiện tại các đơn vị phòng ban, từ người lao động.
• Về hệ thống thông tin truyền thông
Đối với lĩnh vực xuất nhập khẩu thì hệ thống thông tin cập nhật kịp thời sẽ
giúp các người quản lý nắm bắt được cơ hội, hoặc có kế hoạch xử lý các phát sinh
nhanh chóng và giảm thiểu tổn thất. Vì vậy, cần phát triển mạnh hệ thống thông tin,
để thông tin đến với người lao động nhanh nhất và chính xác nhất. Khuyến khích và
có quy chế cho người lao động phải có thông tin phản hồi khi thấy bất thường cả lợi
hoặc hại trong công việc của từng người, nắm được thông tin đó thì Nhà quản trị
mới có những quyết định kịp thời. Xây dựng quy định bảo mật thông tin doanh
nghiệp nghiêm ngặt.
• Về các hoạt động kiểm soát
Doanh nghiệp nâng cao việc tự kiểm tra, kiểm soát chéo giữa các phòng ban,
hạn chế rủi ro. Hệ thống KSNB đủ mạnh, doanh nghiệp sẽ hạn chế được các rủi ro,
nhìn được điểm mạnh và ưu thế của doanh nghiệp để nâng cao hiệu quả sản xuất
kinh doanh. Đảm bảo tuân thủ đúng các nguyên tắc kiêm nhiệm, bất kiêm nhiệm, ủy
quyền…
• Về giám sát kiểm soát
Xây dựng và duy trì bộ phân kiểm tra giám sát chung. Đào tạo tuyển chọn
nhân tố đủ trình độ và năng lực để phát huy vai trò của bộ phận kiểm tra giám sát.

24
Kết luận chương 1
Trong chương 1, tác giả đã nêu cơ sở lý luận về hệ thống KSNB. Nêu khái
niệm, mục tiệu và vai trò của KSNB. Phân tích các yếu tố cấu thành của hệ thống
KSNB nói chung cũng như hệ thống KSNB của các doanh nghiệp XNK nói riêng.
Cơ sở lý luận về hệ thống KSNB của doanh nghiệp XNK là cơ sở để phân tích thực
trạng hệ thống KSNB tại Chương 2 sau đây.

25
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CÔNG TY CỔ
PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THƯƠNG MẠI HOÀNG DƯƠNG
2.1 Tổng quan về công ty cổ phần xuất nhập khẩu thương mại Hoàng
Dương
2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu
thương mại Hoàng Dương.
Giới thiệu sơ bộ về Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu thương mại Hoàng
Dương:
Tên đầy đủ: Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu thương mại Hoàng Dương
Tên giao dịch: HDIEC., JSC
Tên tiếng anh: HOANG DUONG TRADING IMPORT EXPORT JOINT
STOCK COMPANY
Trụ sở công ty: Số 45, ngách 12, ngõ 629 phố Kim Mã, phường Ngọc Khánh,
quận Ba Đình, thành phố Hà Nội.
Người đại diện theo pháp luật: Ông Trần Đức Thành
Chức vụ: Giám đốc
Vốn điều lệ: 3.000.000.000 VNĐ (Ba tỷ đồng)
Mã số thuế: 0109527725
Ngành nghề kinh doanh chính: Buôn bán thương mại.
Lịch sử hình thành và phát triển:
Doanh nghiệp bắt đầu hoạt động từ năm 2018, qua 5 năm Công ty Cổ phần
XNK thương mại Hoàng Dương đã và đang khẳng định vị trí của mình trong lĩnh
vực xuất nhập khẩu, với thế mạnh là về các ngành hàng thực phẩm chức năng,
vitamin và mỹ phẩm làm đẹp, vận chuyển hàng hóa, sản xuất và gia công các biển
hiệu quảng cáo. Lĩnh vực kinh doanh thiên về thực phẩm chức năng, phát triển về
mảng chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp cho con người đang trong giai đoạn tăng

26
trưởng mạnh và có tiềm năng rất lớn. Đây cũng là ngành không bị ảnh hưởng bởi
tính thời vụ, việc gia nhập ngành không quá khó nhưng yêu cầu về kiểm soát chất
lượng và nắm bắt nhu cầu của khách hàng là tương đối cao. Hiện tại, ngoài các sản
phẩm nổi trội khác thì Hoàng Dương là một công ty độc quyền về cung cấp sản
phẩm vitamin E đỏ của Nga sản xuất, nhập khẩu và cung ứng tại Việt Nam. Bên
cạnh đó công ty đang có cơ hội rất lớn về lĩnh vực thiết kế, gia công các biển hiệu
quảng cáo, mang lại doanh thu ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong doanh nghiệp, có
nhiều khách hàng tiềm năng.
2.1.2 Tình hình kết quả hoạt động kinh doanh của công ty cổ phần xuất nhập
khẩu thương mại Hoàng Dương 2019-2021
• Báo cáo kết quả kinh doanh năm 2019-2021
Bảng 2.1: Báo cáo KQKD của CTCP XNK TM Hoàng Dương từ 2019-2021
Căn cứ trên báo cáo kết quả kinh doanh của CTCP XNK thương mại Hoàng
Dương từ năm 2019 đến 2021 tác giả nhận thấy: Doanh thu tăng đều qua các năm từ
13.749 triệu đồng năm 2019 đến 20,010 triệu đồng năm 2021. Cơ cấu chi phí,

27
doanh thu và lợi nhuận không có biến động nhiều, không có đột biến bất thường. Tỷ
trọng giá vốn chiểm tỷ trọng từ 57% đến 61%. Chi phí quản lý từ 22%-25%. Lợi
nhuận trước thuế ổn định từ 10-% - 12%.
• Doanh thu biến động trong từng tháng của các năm 2019 – 2021
Đơn vị tính: Triệu đồng ./.
Biểu đồ 2.1 : Biến động doanh thu từng tháng qua các năm 2019-2021

26
STT Năm T1 T 2 T 3 T4 T 5 T6 T 7 T8 T 9 T10 T 11 T12
Tổng Bình quân/
cộng tháng
1 2019 703 1,140 623 1,351 1,135 1,346 803 960 978 1,452 1,746 1,506 13,749 1,145
2 2020 840 942 1,193 1,738 1,506 1,508 1,501 1,520 1,533 1,554 2,082 1,534 17,457 1,454
3 2021
1,452
1,071 1,068 1,640 1,494 1,513 1,513 1,479 1,911 1,656 2,585 2,622 20,010 1,667
Bảng 2.2: Doanh thu của CTCP XNK TM Hoàng Dương biến động từng tháng trong 3 năm 2019-2021

27
Nhìn vào biểu đồ biến động doanh thu từng tháng ta nhận thấy: Doanh thu
giữa các tháng tương đối ổn định, đặc biệt có 2 tháng cuối năm do tâm lý và nhu cầu
của khách hàng tăng cao, doanh thu có tăng hơn các tháng khác từ 1,5 – 2 lần.
• Doanh thu theo các lĩnh vực kinh doanh
Bảng 2.3: Doanh thu theo lĩnh vực hoạt động của CTCP XNK TM Hoàng
Dương 2019-2021
Doanh thu 2019
Tỷ
2020
Tỷ
2021
Tỷ
trọng trọng trọng
Thực phẩm chức
năm 9,354 68% 10,023 57% 12,500 62%
Dịch vụ Quảng cáo 2,500 18% 5,243 30% 5,800 29%
Vận chuyển 1,940 14% 2,191 13% 1,710 9%
Tổng 13,794 17,457 20,010
Đơn vị tính: Triệu đồng./.
CTCP XNK thương mại Hoàng Dương hoạt động kinh doanh 3 mảng chính:
Xuất nhập khẩu thực phẩm chức năng, Vận chuyển và gia công, in các biển hiệu
quảng cáo. Trong đó thế mạnh là lĩnh vực xuất nhập khẩu thực phẩm chức năng,
tiếp đến là gia công biển hiệu quảng cáo, và sau là vận chuyển.

28
Biểu đồ 2.2: Biểu đồ tăng trưởng doanh thu theo 3 lĩnh vực năm 2019-2021
(Nguồn: BCTC Công ty Cổ phần XNK Thương mại Hoàng Dương )
Như biểu đồ thể hiện ta thấy, công ty phát triển chủ yếu trong 3 lĩnh vực: vận
chuyển, thực phẩm chức năng và gia công sản xuất các biển hiệu quảng cáo. Trong
đó lĩnh vực chiếm tỷ trọng lớn nhất, hoạt động chính của công ty là XNK các mặt
hàng liên quan đến thực phẩm chức năng, chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp. Trong 3
năm 2019-2021 nhìn chung doanh thu của doanh nghiệp có biến động tăng đều qua
các năm về lượng. Về tỷ trọng giữa các lĩnh vực đang có sự dịch chuyển dần từ vận
chuyển sang dịch vụ gia công biển hiệu quảng cáo. Tỷ trọng doanh thu của lĩnh vực
gia công biển hiệu quảng cáo ổn định và tăng đều trong các năm.
Cơ cấu chi phí các phòng ban phát sinh trong 1 tháng. Chi phí phát sinh nhiều

29
nhất là phòng kinh doanh, đến kế toán và các phòng ban khác.
Bảng 2.4: Chi phí các phòng ban phát sinh trung bình trong tháng tại công ty
XNK TM Hoàng Dương
Chi phí
Ban Hành Kế
Kinh doanh
Giám đốc chính - Nhân sự toán
Lương 50 30 75 115
Phụ cấp 5 3 5 10
Công tác phí
(Ăn+ở) 10 45
Đi lại 20
Tiếp khách 35
Khác 1 2 3 20
Tổng 66 35 83 245
2.3: Biểu đồ về chi phí trung bình tại các phòng CTCP XNK TM Hoàng Dương

30
2.2 Thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ tại công ty cổ phần xuất nhập khẩu
thương mại Hoàng Dương
2.2.1 Môi trường kiểm soát
2.2.1.1 Đặc thù quản lý
Chủ tịch HĐQT tại Hoàng Dương là bà Phạm Thị Cúc – Người đang nắm giữ cổ
phần cao nhất tại công ty, cũng là người có quyền quyết định cao nhất. Người quyết
định phương hướng hoạt động và phát triển công ty, người phê duyệt và bổ nhiệm các
vị trí quản lý cao cấp của công ty như kế toán trưởng, phó giám đốc, giám đốc.
Giám đốc công ty CP XNK thương mại Hoàng Dương là ông Trần Đức Thành
– Người căn cứ trên phương hướng và mục tiêu hoạt động của công ty, đã được chủ
tịch HĐQT và các thành viên HĐQT thống nhất để triển khai kế hoạch thực hiện
tiếp theo. Giám đốc có quyền ký các quy định, quy chế nội bộ của công ty, là người
điều hành trực tiếp tại công ty.
Đối với Hoàng Dương, các nhà quản lý từ cấp phó giám đốc trở lên đều có
thâm niên 5 năm, đều là những người đã gắn bó với công ty từ ngày đầu. Ban lãnh
đạo công ty là những người có năng lực quản lý, có thâm niên công tác, có tác
phong và thái độ nghiêm túc, kỷ luật trong công việc, tạo được sự kính trọng của
nhân viên với ban lãnh đạo, lòng tin vào sự phát triển của công ty dưới sự lãnh đạo
của những người đủ trình độ và đạo đức. Hai phó giám đốc được phân cấp phân
quyền cụ thể cho từng vị trí, mỗi người quản lý một mảng. Giám đốc là người quản
lý chung toàn công ty, thành phần ban lãnh đạo công ty được sự ủng hộ cao từ
CBCNV của Hoàng Dương là điểm được đánh giá rất tốt.
Tốt nghiệp đại học với chuyên ngành Luật nên Giám đốc rất chú trọng đến hệ
thống KSNB, các quy định quy chế, hợp đồng, quyết định… của công ty đều được
ban hành dưới dạng văn bản, có sự thống nhất và đồng thuận cao của những người
liên quan, trên tinh thần dân chủ, khách quan. Thái độ trong kinh doanh rất minh
bạch, rõ ràng. Kim chỉ nam trong điều hành công ty là luôn luôn phải tôn trọng và
tuân thủ pháp luật. Hệ thống các quy định, quy chuẩn trong các lĩnh vực hoạt động
của công ty cần kiểm tra sửa đổi hàng năm cho phù hợp sự vận động của nền kinh
tế, môi trường pháp lý.

31
Tuy nhiên tại Hoàng Dương môi trường của hệ thống KSNB vẫn còn một số
hạn chế: Chưa có tài liệu chính thống, văn bản, quyết định công khai về tiêu chuẩn
về con người, tác phong, ý thức, văn hóa công ty… đến từng CBCNV. Người lao
động đang làm việc và tuân thủ theo quy tắc ứng xử ngầm, vì thế chưa có các chế tài
hay khen thưởng về các nội dung liên quan đến vấn đề thái độ hành vi trong văn hóa
công ty.
2.2.1.2 Cơ cấu tổ chức
Hoàng Dương có tổng nhân sự trên 50 người, cơ cấu công ty được phân cấp
theo các phòng ban từ trên xuống: Đại hội cổ đông, Hội đồng quản trị, ban giám
đốc, ban kiểm soát, ban tham mưu, 3 phòng kinh doanh thực hiện 3 lĩnh vực kinh
doanh chính của công ty, các phòng ban chuyên môn: phòng kế toán, phòng hành
chính nhân sự. Hệ thống các nhà quản trị, người có vai trò và trách nhiệm cao nhất
là chủ tịch HĐQT, phía dưới là giám đốc, 2 phó giám đốc trong đó 1 phó giám đốc
phụ trách kinh doanh và 1 phó giám đốc thường trực phụ trách các phòng ban
chung. Theo tác giả nhận định, bộ máy quản lý và nhân sự của công ty khá tinh gọn.
Cơ cấu của công ty Hoàng Dương có ban kiểm soát và ban tham mưu, 2 ban
này độc lập với các phòng ban còn lại, có vai trò giúp việc, tham mưu cho hội đồng
quản trị và ban giám đốc. Đây chính là điểm sáng trong cơ cấu công ty bởi nó chứng
tỏ rằng Người quản trị đã nhìn nhận được tầm quan trọng của hệ thống KSNB trong
doanh nghiệp, đã hình thành một ban riêng để thực hiện mục tiêu kiểm soát. Các
phòng ban còn lại thực hiện độc lập các chức năng, nhiêm vụ chuyên môn của mình
nhưng vẫn dưới sự kiểm tra kiểm soát thường xuyên của ban kiểm soát.
Tất cả các phân công và phạm vi công việc của các phòng ban, cơ cấu tổ chức
công ty đã có tài liệu nội bộ bằng file mềm chuyển đến từng CBCNV từ khi mới
vào thử việc, để hiểu vể công ty, hiểu về công việc của phòng ban, hiểu về nhiệm vụ
của cá nhân. Quản lý và phân công công việc dựa trên nguyên tắc phân cấp phân
quyền, Giám đốc sẽ không trực tiếp phân công công việc cho từng cá nhân người
lao động trong công ty, mà chỉ triển khai công việc chung đến cấp quản lý Phó giám
đốc, các trưởng phòng ban. Công ty đang áp dụng hình thức giao việc và báo cáo

32
kết quả theo chiều dọc: Ban lãnh đạo đến cấp Trưởng phó phòng, từ Trưởng phó
phòng đến cấp nhân viên chuyên trách thực hiện và báo cáo công việc thì ngược lại:
từ chuyên viên chuyên trách đến Trưởng phó phòng ban và ban giám đốc. Theo sơ
đồ sau:
Tuy nhiên về liên quan đến cơ cấu của công ty đang tồn tại một số hạn chế
sau:
Thứ nhất: Sơ đồ tổ chức, phân công nhiệm vụ từng cá nhân, từng phòng ban… đã
có văn bản và chuyển cho CBCNV từ khi bắt đầu thử việc, nhưng chưa được chú trọng,
chưa có sự kiểm tra, hướng dẫn và đào tạo. Vì thế, chưa phát huy tác dụng, CBCNV
mới chỉ dừng ở việc hiểu được phần công việc của mình phụ trách, chưa hiểu được
tổng quát, chưa nắm được công việc của phòng mình và các phòng khác phụ trách. Vì
thế dẫn đến việc rối, mất thời gian xử lý đối với các công việc bất thường, phát sinh,
chưa biết phối hợp với ai, giải quyết lòng vòng và không hiệu quả.
Thứ 2: Phân cấp phân quyền được thừa nhận là rất hiệu quả trong việc quản lý
công việc. Tuy nhiên, Hoàng Dương đang áp dụng khá cứng nhắc, đôi khi dẫn đến
hệ quả công việc xử lý không kịp thời, do chờ đợi trong quá trình giao việc và báo
cáo qua các cấp quản lý trực tiếp.

33
Thứ 3: Hệ thống KSNB đã được hình thành, đã có phòng ban kiểm soát, tham
mưu nhưng với Hoàng Dương các phòng ban này đang chưa phát huy được vai trò
của mình, phòng ban hoạt động còn yếu, chưa đưa ra được nhiều đóng góp hiệu quả,
chưa thực hiện quyết liệt đối với nhiệm vụ yêu cầu. Lý do chủ yếu là yếu tố đến từ
con người: Nhân sự trẻ, chưa có nhiều thâm niên chưa đủ tiếng nói để yêu cầu các
phòng ban khác thực hiện một số nội dung, chưa đủ trình độ hơn các phòng ban
chuyên môn để kiểm tra giám sát được, chế tài vi phạm kỷ luật cũng chưa áp dụng
được triệt để vẫn còn có trường hợp ngoại lệ, vì thế chưa có tính răn đe

PHÒNG KINH PHÒNG KINH
DOANH 1 DOANH 2
VẬN CHUYỂN
THỰC PHẨM
CHỨC NĂNG
34
ĐẠI HỘI CỔ
ĐÔNG
HỘI ĐỒNG
QUẢN TRỊ
BAN GIÁM ĐỐC
PHÒNG KINH
DOANH 3
DỊCH VỤ LÀM BIỂN
HIỆU QUẢNG CÁO
BAN KIỂM SOÁT
BAN THAM MƯU
PHÒNG KẾ
TOÁN
PHÒNG
HÀNHCHÍNH – NHÂN
Sơ đồ 2.1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu Thương mại Hoàng Dương

ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THƯƠNG MẠI HOÀNG DƯƠNG

ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THƯƠNG MẠI HOÀNG DƯƠNG

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THƯƠNG MẠI HOÀNG DƯƠNG

Similar to ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THƯƠNG MẠI HOÀNG DƯƠNG (20)

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XUẤT NHẬP KHẨU THƯƠNG MẠI HOÀNG DƯƠNG