Quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ chức hành nghề công chứng tại tỉnh Phú Yên.doc

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
............…/………… ……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
TRƯƠNG NỮ TRẦN CHUNG
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC BẰNG PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI
CÁC TỔ CHỨC HÀNH NGHỀ CÔNG CHỨNG TẠI
TỈNH PHÚ YÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH
Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số: 60 38 01 02
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS NGUYỄN QUỐC SỬU
THỪA THIÊN HUẾ, NĂM

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các thông
tin nêu trong luận văn là trung thực, chính xác. Các trích dẫn trong luận văn
đều được chú thích đầy đủ và chính xác. Các kết quả trình bày trong luận văn
không trùng lắp với các công trình nghiên cứu có liên quan đã được công bố.
Học viên
Trương Nữ Trần Chung

Lời Cảm Ơn
Với tình cảm trân trọng nhất, tác giả luận văn xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới
PGS.TS Nguyễn Quốc Sửu, Học viện Hành chính Quốc gia đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả trong
quá trình hoàn thành Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: “Quản lý nhà nước bằng
pháp luật đối với các tổ chức hành nghề công chứng tại tỉnh Phú Yên”
Xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc, các thầy giáo, cô giáo của Học viện Hành chính Quốc gia đã tận
tình, chu đáo trong quá trình tham gia giảng dạy và truyền đạt kiến thức cho tác giả. Xin được bày tỏ lời cảm ơn
chân thành đến toàn thể cán bộ, công chức, viên chức của Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện thuận lợi
nhất cho tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành chương trình cao học cũng như hoàn thành
Luận văn này.
Kính mong nhận được sự góp ý của quý thầy giáo, cô giáo, đồng nghiệp, các học viên Học
viện Hành chính Quốc gia và quý bạn đọc để Luận văn được hoàn thiện và hữu ích hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Học viên
Trương Nữ Trần Chung

MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục các bảng
MỞ ĐẦU................................................................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC BẰNG PHÁP
LUẬT ĐỐI VỚI TỔ CHỨC HÀNH NGHỀ CÔNG CHỨNG........................... 8
1.1. Quan niệm về tổ chức hành nghề công chứng...................................................... 8
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm công chứng.................................................................. 8
1.1.2. Khái niệm và phân loại tổ chức hành nghề công chứng.................... 13
1.2. Lý luận về quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ chức hành
nghề công chứng ........................................................................................................................... 19
1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước bằng pháp luật............................................ 19
1.2.2. Khái niệm quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ chức
hành nghề công chứng......................................................................................................... 21
1.2.3. Đặc điểm của quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ
chức hành nghề công chứng............................................................................................. 22
1.2.4. Vai trò của quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ chức
1.2.5. Các nguyên tắc quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ
chức hành nghề công chứng............................................................................................. 34
1.3. Nội dung cơ bản của pháp luật về quản lý tổ chức hành nghề công chứng 37
1.3.1. Nguyên tắc thành lập tổ chức hành nghề công chứng........................ 37
1.3.2. Quyền và nghĩa vụ của tổ chức hành nghề công chứng..................... 37

1.3.3. Thành lập, chuyển đổi, giải thể Phòng công chứng............................. 41
1.3.4. Thành lập, đăng ký và thay đổi nội dung đăng ký hoạt động của
Văn phòng công chứng........................................................................................................ 42
1.3.5. Hợp nhất, sáp nhập, chuyển nhượng Văn phòng công chứng........ 45
1.3.6. Thu hồi quyết định thành lập và chấm dứt hoạt động của Văn
phòng công chứng .................................................................................................................. 46
Tiểu kết Chương 1........................................................................................................................ 48
Chương 2: THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI
VỚI CÁC TỔ CHỨC HÀNH NGHỀ CÔNG CHỨNG Ở TỈNH PHÚ
YÊN HIỆN NAY .............................................................................................................................. 49
2.1. Khái quát vị trí địa lý, tình hình dân cư, kinh tế – xã hội của tỉnh Phú
Yên có ảnh hưởng đến thực hiện pháp luật về quản lý nhà nước đối với các
tổ chức hành nghề công chứng ở tỉnh Phú Yên hiện nay...................................... 49
2.1.1. Khái quát vị trí địa lý tỉnh Phú Yên................................................................ 49
2.1.2. Tình hình dân cư, kinh tế - xã hội.................................................................... 49
2.2. Tình hình thực hiện pháp luật về quản lý nhà nước đối với các tổ chức
hành nghề công chứng ở Phú Yên hiện nay.................................................................. 53
2.2.1. Căn cứ pháp lý và khái quát về quản lý nhà nước đối với các tổ
chức hành nghề công chứng ở Phú Yên hiện nay................................................ 53
2.2.2. Hoạt động xây dựng thể chế quản lý nhà nước đối với tổ chức
2.2.3. Thực hiện pháp luật trên một số lĩnh vực quản lý tổ chức hành
nghề công chứng...................................................................................................................... 68
2.2.4. Thực hiện pháp luật về thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với
các tổ chức hành nghề công chứng.............................................................................. 78
2.3. Đánh giá chung về thực hiện pháp luật quản lý nhà nước đối với các tổ
chức hành nghề công chứng ở Phú Yên hiện nay...................................................... 86

2.3.1. Những kết quả đạt được và nguyên nhân ................................................... 86
2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân ....................................................................... 92
Tiểu kết Chương 2........................................................................................................................ 96
Chương 3: GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG HIỆU QUẢ QUẢN LÝ
NHÀ NƯỚC BẰNG PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC HÀNH
NGHỀ CÔNG CHỨNG Ở TỈNH PHÚ YÊN HIỆN NAY.................................. 97
3.1. Sự cần thiết phải tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước bằng pháp luật
đối với các tổ chức hành nghề công chứng ở tỉnh Phú Yên ................................ 97
3.1.1. Dự báo tình hình phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Phú Yên thời gian tới97
3.1.2. Dự báo tình hình phát triển tổ chức hành nghề công chứng ở tỉnh
Phú Yên trong thời gian tới............................................................................................... 99
3.2. Giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước bằng pháp luật
đối với các tổ chức hành nghề công chứng ở tỉnh Phú Yên hiện nay..........105
3.2.1. Các giải pháp chung .............................................................................................105
3.2.2. Các giải pháp cụ thể của quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với
các tổ chức hành chính nhà nước ở tỉnh Phú Yên.............................................111
Tiểu kết Chương 3......................................................................................................................128
KẾT LUẬN ........................................................................................................................................129
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................................131

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
HNCC : Hành nghề công chứng
LCC : Luật Công chứng
PCC : Phòng công chứng
QLNN : Quản lý nhà nước
UBND : Ủy ban nhân dân
VPCC : Văn phòng công chứng
XHCN : Xã hội chủ nghĩa

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1: Thực trạng hoạt động các tổ chức hành nghề công chứng tại tỉnh
Phú Yên đến tháng 3/2017 ..............................................................................58
Bảng 3.1: Quy hoạch dự kiến thành lập tổ chức hành nghề công chứng đến
năm 2020.......................................................................................................104

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của
dân, do dân, vì dân ở nước ta ngày nay, pháp luật ngày càng phát huy mạnh
mẽ vai trò điều chỉnh các quan hệ xã hội. Việc tăng cường quản lý nhà nước
bằng pháp luật đối với các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội trở thành
một trong những yêu cầu cơ bản nhằm bảo đảm ổn định trật tự kinh tế - xã
hội, góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước.
Điều 12 Hiến pháp năm 1992 đã quy định về vai trò của pháp luật trong
quản lý nhà nước “Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật và không ngừng
tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa”, Hiến pháp năm 2013 cũng ghi nhận
điều đó tại Khoản 1 Điều 8: “Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiến
pháp và pháp luật, quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật, thực hiện
nguyên tắc tập trung dân chủ”. Như vậy, khi thực hiện quản lý bất kỳ lĩnh
vực xã hội cụ thể nào Nhà nước đều phải dùng pháp luật như một công cụ phổ
biến và hữu hiệu nhất. Trong quản lý lĩnh vực tư pháp nói chung và hoạt động
công chứng nói riêng lại càng phải tuân thủ theo nguyên tắc pháp trị do Hiến
pháp quy định.
Hiện nay, các quan hệ dân sự, kinh doanh thương mại, đất đai… đã phát
triển mạnh mẽ, đa dạng trên cả bề rộng và bề sâu, cả trong nước và cả với nước
ngoài. Nhiều giao dịch dân sự, thương mại đòi hỏi phải được công chứng để tạo
chứng cứ có sức thuyết phục cao, chứng thực hóa các quan hệ dân sự. Việc công
chứng được yêu cầu thực hiện một cách chính xác theo đúng pháp luật nhưng
phải nhanh chóng kịp thời, thuận tiện cho người dân. Việc xã hội hóa hoạt động
công chứng đã góp phần đáp ứng kịp thời nhu cầu công chứng các
hợp đồng, giao dịch dân sự.... Luật Công chứng được ban hành đã đánh dấu 1

bước phát triển quan trọng trong tổ chức thực hiện hoạt động công chứng, các
Văn phòng công chứng bên cạnh các Phòng công chứng nhà nước thể hiện sự
thay đổi có tính bước ngoặt trong nhận thức về vai trò của Nhà nước trong
nền kinh tế thị trường và tầm quan trọng của việc khuyến khích các cá nhân,
tổ chức tham gia cung cấp những dịch vụ phục vụ yêu cầu của nhân dân. Luật
Công chứng đánh dấu bước chuyển giao chính thức một phần các hoạt động
vốn được cho là chỉ có thể do Nhà nước thực hiện sang cho các cá nhân, tổ
chức phi nhà nước với mục đích nâng cao hơn nữa chất lượng phục vụ và thoả
mãn nhu cầu ngày càng đa dạng của xã hội. Với ý nghĩa như vậy, các quy
định của Luật Công chứng phải tạo thuận lợi cho sự ra đời, hoạt động bình
đẳng, hiệu quả của các tổ chức hành nghề công chứng; tạo điều kiện để các cơ
quan nhà nước thực hiện quản lý một cách hữu hiệu các hoạt động công
chứng và là điều kiện để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ
chức là khách hàng của các tổ chức hành nghề công chứng. Tuy nhiên, qua 10
năm thi hành, Luật Công chứng cũng bộc lộ những bất cập, hạn chế. Bên cạnh
những kết quả đạt được đã bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu tiêu cực như sự
cạnh tranh không lành mạnh giữa các tổ chức hành nghề công chứng, các quy
định của Luật và những văn bản hướng dẫn thi hành đã bộc lộ những bất cập
làm cản trở việc thực thi có hiệu quả pháp luật về công chứng trên thực tế.
Trước khi Luật Công chứng có hiệu lực pháp luật, tại tỉnh Phú Yên việc
công chứng, chứng thực do Phòng Công chứng số 1 tỉnh Phú Yên cùng với
Ủy ban nhân dân cấp huyện thực hiện. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực
hiện đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập. Luật Công chứng ra đời đã giải quyết
cơ bản những hạn chế, bất cập trong lĩnh vực công chứng, chứng thực, kịp
thời thể chế hoá chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, phù hợp với
tiến trình cải cách hành chính, cải cách tư pháp, tăng cường hoạt động tư pháp
hướng về cơ sở, đặc biệt là cụ thể hoá chủ trương xã hội hoá hoạt động bổ trợ
2

tư pháp, tăng cường năng lực tiếp cận hệ thống tư pháp của nhân dân được
xác định trong Nghị quyết số 49/NQ-TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về
“Chiến lược Cải cách tư pháp đến năm 2020”. Sau 02 năm triển khai thi hành
Luật Công chứng năm 2014, các quy định của Luật đã cơ bản đi vào thực tiễn,
cho thấy sự phù hợp với định hướng phát triển nghề công chứng ở nước ta
trong giai đoạn mới, qua đó góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững, ổn
định của hoạt động công chứng. Trên địa bàn tỉnh Phú Yên có 06 tổ chức
hành nghề công chứng. Trong đó, có 01 Phòng Công chứng số 1 tỉnh Phú Yên
(đã thành lập ngày 01/4/2007) trực thuộc Sở Tư pháp với tổng số 02 công
chứng viên, hiện đã được giải thể năm 2016; 05 Văn phòng công chứng với
tổng số 09 công chứng viên.
Thực tế này cho thấy vấn đề quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với
các tổ chức hành nghề công chứng có vai trò hết sức quan trọng trong việc
đảm bảo tuân theo pháp luật của hoạt động công chứng, chứng thực ở nước ta
nói chung và tỉnh Phú Yên nói riêng.
Với ý nghĩa đặc biệt quan trọng đặt ra trong quản lý nhà nước bằng
pháp luật đối với các tổ chức hành nghề công chứng trong giai đoạn hiện nay
về mặt lý luận, thực tiễn, xây dựng các luận cứ khoa học, trên cơ sở đó đưa ra
các giải pháp quản lý với các tổ chức hành nghề công chứng phù hợp với thực
tiễn biến động của lĩnh vực công chứng một cách hiệu quả thông qua ban
hành văn bản quản lý, tổ chức thực hiện, thanh tra kiểm tra trên thực tế tại địa
bàn tỉnh Phú Yên. Chính vì lý do trên em chọn đề tài “Quản lý nhà nước
bằng pháp luật đối với các tổ chức hành nghề công chứng tại tỉnh Phú
Yên” làm đề tài luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính.
2. Tình hình nghiên cứu
- Nghiên cứu về quản lý nhà nước bằng pháp luật nói chung, quản lý nhà
nước bằng pháp luật đối với một lĩnh vực vấn đề cụ thể: “Tăng cường quản lý nhà
3

nước bằng pháp luật đối với doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam hiện nay”
(Luận văn thạc sĩ của tác giả Lê Văn Trung năm 2001); “Tăng cường quản lý
nhà nước bằng pháp luật trên lĩnh vực giao thông đường bộ ở Việt Nam hiện
nay” (Luận văn thạc sĩ của tác giả Dương Quốc Hoàng năm 2005); “Quản lý
nhà nước bằng pháp luật trong lĩnh vực hải quan – qua thực tiễn Hải quan
tỉnh Thừa Thiên Huế” (Luận văn thạc sĩ của tác giả Lê Xuân Vũ năm 2012).
- Nghiên cứu về công chứng và quản lý nhà nước về công chứng ở Việt
Nam, có thể kể tới một số công trình, bài viết nghiên cứu sau: “Phân cấp
quản lý nhà nước về công chứng, chứng thực (Qua thực tiễn tại thành phố Hồ
Chí Minh)” (Luận văn thạc sĩ của tác giả Phan Hải Hồ năm 2008); “Xã hội
hóa công chứng ở Việt Nam hiện nay - một số vấn đề lý luận và thực tiễn”
(Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Quang Minh năm 2009); “Xã hội hóa
công chứng ở Việt Nam hiện nay, thực trạng và giải pháp” (Luận văn thạc sĩ
của tác giả Phạm Thị Mai Trang năm 2011); “Kiến nghị hoàn thiện Luật
Công chứng” (Bài viết của tác giả Lê Quốc Hùng đăng trên Tạp chí Nghiên
cứu Lập pháp, số 1+2 (210+211), tháng 01 năm 2012); “Hoàn thiện pháp luật
về quản lý nhà nước đối với Văn phòng công chứng” (Bài viết của tác giả
Phan Hải Hồ đăng trên tạp chí Nghiên cứu Lập pháp, số 14 (222), tháng 7
năm 2012).
Dưới góc độ khoa học Luật Hiến pháp – Luật Hành chính, chưa có
công trình nào nghiên cứu hệ thống về hoạt động quản lý nhà nước đối với
các tổ chức hành nghề công chứng ở tỉnh Phú Yên. Do vậy, việc nghiên cứu
đề tài luận văn là cần thiết, đáp ứng yêu cầu về lý luận và thực tiễn.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu hoạt động xây dựng pháp luật, thi hành pháp luật
của chủ thể có thẩm quyền để điều chỉnh đối với tổ chức và hoạt động của tổ
4

chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh Phú Yên thời gian qua, từ đó đề
xuất các giải pháp khả thi nhằm nâng cao hiệu quả điều chỉnh pháp luật trong
lĩnh vực này ở Phú Yên thời gian tới.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về đối tượng: Hoạt động quản lý nhà nước ở khía cạnh: hoạt
động xây dựng pháp luật (của cơ quan có thẩm quyền), hoạt động thi hành
pháp luật của cơ quan nhà nước có thẩm quyền ở địa phương về lĩnh vực công
chứng theo Luật Công chứng hiện hành.
- Phạm vi về không gian: Chủ yếu nghiên cứu các hoạt động quản lý
nhà nước bằng pháp luật của cơ quan có thẩm quyền (trực tiếp) đối với các tổ
chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh Phú Yên.
- Phạm vi về thời gian: Từ khi Luật Công chứng 2006 có hiệu lực đến
nay.
4. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
4.1. Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước bằng pháp
luật đối với các tổ chức hành nghề công chứng, luận văn đề xuất các giải pháp
nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ chức hành
nghề công chứng tại tỉnh Phú Yên hiện nay.
4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm sáng tỏ lý luận quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ
chức hành nghề công chứng.
- Phân tích, đánh giá, vai trò quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với
các tổ chức hành nghề công chứng trên văn bản quản lý, tổ chức thực hiện,
thanh tra, kiểm tra, đánh giá tình hình quản lý nhà nước bằng pháp luật đối
với các tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh Phú Yên;
5

- Đề xuất, xây dựng phương hướng hoàn thiện và một số giải pháp hữu
hiệu về hoạt động quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ chức hành
nghề công chứng trên địa bàn tỉnh Phú Yên. Vạch ra những nguyên nhân của
những bất cập, vướng mắc trên khía cạnh thực tiễn của hoạt động quản lý
cũng như các quy định của pháp luật.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Phương pháp luận nghiên cứu đề tài là phương pháp duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử của Triết học Mác – Lênin.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp nghiên cứu khoa học cụ thể được sử dụng là: phương
pháp so sánh, phương pháp đánh giá, phương pháp điều tra, phương pháp
thống kê, phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, nhằm làm sáng tỏ
và nội dung nghiên cứu của đề tài.
6. Đóng góp của luận văn
Là công trình chuyên khảo đầu tiên nghiên cứu tương đối có hệ thống
và toàn diện về quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ chức hành
nghề công chứng trên địa bàn tỉnh Phú Yên. Vì thế, luận văn có một số đóng
góp khoa học mới như sau:
- Đưa ra khái niệm, chỉ ra đặc điểm, phân tích nội dung quản lý nhà nước
bằng pháp luật đối với các tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh
- Phân tích và chỉ ra được ưu điểm, hạn chế và chỉ rõ nguyên nhân của
thực trạng quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ chức hành nghề
công chứng trên địa bàn tỉnh Phú Yên.
6

- Đề xuất được hệ thống giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước
bằng pháp luật đối với các tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh
Phú Yên trong thời gian tới.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với
tổ chức hành nghề công chứng.
Chương 2: Thực hiện pháp luật về quản lý nhà nước đối với các tổ
chức hành nghề công chứng ở tỉnh Phú Yên hiện nay.
Chương 3: Giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước
bằng pháp luật đối với các tổ chức hành nghề công chứng ở tỉnh Phú Yên
hiện nay.
7

Chương 2:
THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC
TỔ CHỨC HÀNH NGHỀ CÔNG CHỨNG Ở TỈNH PHÚ YÊN HIỆN
NAY
2.1. Khái quát vị trí địa lý, tình hình dân cư, kinh tế – xã hội của tỉnh Phú
Yên có ảnh hưởng đến thực hiện pháp luật về quản lý nhà nước đối với
các tổ chức hành nghề công chứng ở tỉnh Phú Yên hiện nay 2.1.1. Khái
quát vị trí địa lý tỉnh Phú Yên
Phú Yên là tỉnh thuộc khu vực duyên hải Nam Trung bộ, có 9 đơn vị
hành chính gồm các huyện: Đồng Xuân, Đông Hòa, Sông Hinh, Sơn Hòa, Phú
Hòa, Tây Hòa, Tuy An, thị xã Sông Cầu và thành phố Tuy Hòa (là trung tâm
tỉnh lỵ), có tiềm năng lợi thế về lao động và tài nguyên. Cùng với sự phát triển
kinh tế mở của cả nước, Phú Yên tạo mọi điều kiện thuận lợi để đón chào các
nhà đầu tư. Đặc biệt, Quyết định số 122/2008/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch
tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Phú Yên đến năm 2020. Trong đó, dự
kiến nhu cầu vốn đầu tư thời kỳ 2006 - 2020 khoảng 238 nghìn tỷ đồng; Xây
dựng và ban hành danh mục các dự án kêu gọi đầu tư đến năm 2020; Mở rộng
các dự án đầu tư, đa dạng hóa các hình thức tạo vốn, đẩy mạnh cải cách hành
chính trong lĩnh vực đầu tư, hỗ trợ các nhà đầu tư triển khai kịp thời các chính
sách của Nhà nước một cách cụ thể và phù hợp với đặc điểm của tỉnh.
2.1.2. Tình hình dân cư, kinh tế - xã hội
Dân số trung bình của tỉnh Phú Yên (tính đến năm 2011) là 871.949
người, mật độ dân số năm 2010 là 172 người/km2
. Phú Yên có gần 30 dân
tộc: đông nhất là dân tộc Kinh có 747.011 người, chiếm 95%; các dân tộc
thiểu số như dân tộc Êđê có 16.416 người, chiếm 2%; dân tộc Chăm có
16.294 người, chiếm 2,06%; dân tộc Ba Na có 3.464 người, chiếm 0,3%; dân
49

tộc Tày có 1.449 người, chiếm 0,2%; dân tộc Nùng có 1.279 người, chiếm
0,1%; các dân tộc khác chiếm 0,4%.
Trong đó, số người trong độ tuổi lao động xã hội trong toàn tỉnh là
474.282 người, chiếm 60% dân số. Tổng số lao động làm việc trong nền kinh
tế quốc dân toàn tỉnh Phú Yên là 498.710 người. Trong đó, tỷ lệ lao động
trong khu vực nông, lâm, ngư nghiệp là 295.236 người chiếm 59,2%; khu vực
công nghiệp - xây dựng là 81.789 người chiếm 16,4%; khu vực dịch vụ là
121.685 người chiếm 24,4% tổng số lao động làm việc trong các ngành kinh
tế quốc dân.
2.1.2.1. Một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội chủ yếu
Đến năm 2020 kinh tế - xã hội tỉnh Phú Yên dự kiến đạt mức trung
bình khá của cả nước, khá của miền Trung. Các chỉ tiêu cụ thể:
- Tốc độ tăng trưởng GDP bình quân hàng năm đạt:
+ Giai đoạn 2000-2005: đạt 10- 10,5%
+ Giai đoạn 2006- 2010: đạt 14,5%
+ Giai đoạn 2010- 2020: đạt 11% - GDP bình quân đầu người
+ Năm 2005 khoảng 350,4 USD (gấp 1,64 lần so năm 2000)
+ Năm 2010 khoảng 640,2 USD
+ Năm 2020 khoảng 1627 USD.
Ngành Năm 2005 Năm 2010 Năm 2020
Công nghiệp và xây dựng 32,1% 35,7% 38,8%
Nông lâm thủy sản 34,3% 22,9% 11,9%
Thương mại dịch vụ 33,6% 41,4% 45,2%
50

- Về ngân sách:
+ Giai đoạn (2001-2005) tốc độ tăng thu 17%/năm và đến năm 2005
thu cân đối đủ chi thường xuyên.
+ Giai đoạn (2006- 2010) tốc độ tăng thu 14,7%/năm, đến năm 2010 thu
cân đối đủ chi thường xuyên và có tích lũy từ 18- 20% cho đầu tư phát triển.
+ Giai đoạn (2011- 2020) tốc độ tăng thu 15%/năm, đến năm 2020 thu
đảm bảo chi thường xuyên và đầu tư phát triển, trung ương không còn trợ cấp.
2.1.2.2. Quan điểm phát triển
Phát triển kinh tế với tốc độ cao và bền vững để thu hẹp dần khoảng
cách giữa tỉnh Phú Yên với các tỉnh trong Vùng và cả nước.
Xây dựng tỉnh Phú Yên thành một cửa ngõ mới ra hướng Đông cho
vùng Tây Nguyên; phấn đấu trở thành trung tâm du lịch, dịch vụ lớn trong
khu vực và cả nước. Hình thành cụm đầu mối giao thông đường sắt, đường
thủy, đường hàng không, đường bộ Đông - Tây.
Đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh theo hướng tăng tỷ
trọng công nghiệp và dịch vụ; huy động mọi nguồn lực của các thành phần
kinh tế; khai thác những ngành có lợi thế về lao động và tài nguyên; đồng
thời, chú trọng mở rộng các ngành kinh tế có hàm lượng về kỹ thuật cao, phù
hợp với lợi thế của tỉnh Phú Yên và xu hướng của thị trường.
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, có chính sách thu hút nguồn nhân
lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của Tỉnh. Gắn
tăng trưởng kinh tế với công bằng xã hội, nâng dần mức sống cho các tầng lớp
dân cư, nhất là vùng căn cứ kháng chiến, miền núi, vùng có nhiều đồng bào
dân tộc thiểu số.
Kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế - xã hội với củng cố quốc
phòng, an ninh và bảo vệ môi trường; củng cố hệ thống chính trị và nền hành
chính vững mạnh.
51

2.1.2.3. Mục tiêu phát triển
Mục tiêu tổng quát: Tiếp tục duy trì phát triển kinh tế tốc độ cao và bền
vững, tạo sự chuyển biến về chất lượng trong quá trình phát triển kinh tế - xã
hội. Phấn đấu đến năm 2020 tỉnh Phú Yên cơ bản trở thành một tỉnh công
nghiệp và dịch vụ. Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động
theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa với cơ cấu: công nghiệp - dịch vụ -
nông nghiệp. Từng bước nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh nền kinh tế.
Đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học và nâng cao trình độ khoa học công
nghệ trong các ngành sản xuất. Nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo và chất
lượng nguồn nhân lực. Khai thác có hiệu quả quan hệ kinh tế đối ngoại. Xây
dựng hệ thống kết cấu hạ tầng thuận lợi, đảm bảo yêu cầu phát triển. Nâng
cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân. Tiếp tục thực hiện xóa đói,
giảm nghèo, tạo việc làm cho người lao động. Giữ vững chính trị, trật tự an
toàn xã hội, phát triển kinh tế gắn với quốc phòng, an ninh và bảo vệ môi
trường.
Cùng với tốc độ tăng trưởng kinh tế - xã hội trong những năm tới, việc
thực hiện cải cách hành chính đặc biệt là việc xã hội hóa hoạt động công
chứng sẽ góp phần tích cực cho sự phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Phú Yên.
Bên cạnh sự phát triển kinh tế - xã hội, tỉnh Phú Yên là một tỉnh đang
phát triển và diễn ra các hoạt động kinh tế - xã hội ngày càng đa dạng, sôi
động nên những tranh chấp phát sinh từ những giao dịch dân sự, kinh tế,
thương mại xuất hiện ngày một nhiều. Đặc biệt khi Việt Nam đã trở thành
thành viên chính thức của Tổ chức thương mại thế giới (WTO) đã thúc đẩy
nền kinh tế Việt Nam phát triển ngày một mạnh mẽ. Thực tiễn đã chứng minh
trong nền kinh tế thị trường, cá nhân và các tổ chức đều rất cần các chứng cứ
viết đảm bảo độ an toàn, tin cậy cho các quan hệ kinh tế, thương mại, dân sự
theo đúng pháp luật, góp phần làm lành mạnh hóa các quan hệ
52

xã hội. Vì vậy, dự báo nhu cầu công chứng của người dân tỉnh Phú Yên trong
thời gian tới là rất lớn.
Xuất phát từ nhu cầu công chứng của người dân ngày một lớn đòi hỏi
sự phát triển của các tổ chức HNCC để góp phần phục vụ cho hoạt động kinh
tế - xã hội, phòng ngừa tranh chấp, cung cấp tài liệu có giá trị chứng cứ phục
vụ cho việc điều tra, xét xử, giải quyết tranh chấp, tăng cường pháp chế
XHCN, góp phần xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền của dân, do
dân và vì dân. Phát triển tổ chức HNCC là nhiệm vụ quan trọng trong chủ
trương xã hội hóa hoạt động công chứng; Cải cách thủ tục hành chính sẽ đem
lại nhiều cơ hội phát triển tổ chức HNCC trên địa bàn tỉnh Phú Yên. Mô hình
VPCC là một hình thức mới của tổ chức HNCC, tuy nhiên VPCC đã thực sự
phổ biến của tổ chức HNCC ở nước ta. Còn mô hình PCC nhà nước trước mắt
là vẫn cần thiết, đặc biệt là ở các địa phương miền núi, vùng sâu,.... trong
tương lai khi mà nền kinh tế thị trường phát triển mạnh thì mô hình này sẽ thu
hẹp lại theo hướng “phi nhà nước hóa”.
Qua các căn cứ trên và qua dự báo tình hình phát triển kinh tế - xã hội
của tỉnh Phú Yên đến năm 2020, dự báo nhu cầu công chứng của các cá nhân
và tổ chức trên địa bàn tỉnh, nhận thấy việc thành lập thêm các tổ chức HNCC
trên địa bàn tỉnh Phú Yên trong thời gian tới là rất cần thiết đòi hỏi các cơ
quan QLNN có trách nhiệm xây dựng quy hoạch phát triển của các tổ chức
HNCC đến năm 2020 một cách hợp lý, và hoàn thiện hệ thống QLNN đối với
các tổ chức HNCC bằng pháp luật phù hợp.
2.2. Tình hình thực hiện pháp luật về quản lý nhà nước đối với các tổ
chức hành nghề công chứng ở Phú Yên hiện nay
2.2.1. Căn cứ pháp lý và khái quát về quản lý nhà nước đối với các tổ chức
hành nghề công chứng ở Phú Yên hiện nay
53

Căn cứ pháp lý để nhà nước thực hiện việc quản lý bằng pháp luật đối
với các tổ chức HNCC ở cả nước nói chung, trong đó có tỉnh Phú Yên:
- Luật Công chứng năm 2014: Ngày 20 tháng 6 năm 2014, Luật Công
chứng số 53/2014/QH13 (gọi tắt là LCC năm 2014) đã được Quốc hội nước
Cộng hòa XHCN Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 7 thông qua và chính thức
có hiệu lực từ ngày 01/01/2015. Luật gồm có 10 chương 81 điều.
- Nghị định số 29/2015/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành
một số điều của Luật Công chứng.
- Thông tư số 06/2015/TT-BTP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành
một số điều của Luật Công chứng
- Thông tư liên tịch 115/2015/TTLT-BTC-BTP Sửa đổi, bổ sung một
số điều của Thông tư liên tịch số 08/2012/TTLT-BTC-BTP ngày 19 tháng 01
năm 2012 hướng dẫn về mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí
công chứng.
- Nghị định số 67/2015/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị
định số 110/2013/NĐ-CP ngày 24/9/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi
phạm hành chính trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp, hành chính tư pháp, hôn nhân
và gia đình, thi hành án dân sự, phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã.
- Thông tư số 54/2015/TT-BTC quy định thu phí sát hạch bổ nhiệm công
chứng viên; lệ phí cấp thẻ công chứng viên, cấp giấy đăng ký hoạt động VPCC.
- Nghị định số 29/2015/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành
một số điều của Luật Công chứng năm 2014.
Ngoài ra, bên cạnh hệ thống các văn bản hướng dẫn thi hành LCC, các
công chứng viên còn phải áp dụng nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác có
liên quan đến công chứng: Bộ luật Dân sự, Bộ luật Tố tụng Dân sự, Luật Đất
đai, Luật Nhà ở, Luật Hôn nhân và Gia đình, Luật Cư trú, Luật Doanh nghiệp,
Luật Kinh doanh bất động sản,....
54

Khái quát về QLNN đối với tổ chức HNCC ở Phú Yên những năm qua.
Ngày 20 tháng 6 năm 2014, Luật Công chứng số 53/2014/QH13 (gọi
tắt là LCC năm 2014) đã được Quốc hội nước Cộng hòa XHCN Việt Nam
khóa XIII, kỳ họp thứ 7 thông qua và chính thức có hiệu lực từ ngày
01/01/2015. Luật gồm có 10 chương 81 điều. Ngày 15/3/2015, Thủ tướng
Chính phủ đã ký ban hành Nghị định số 29/2015/NĐ-CP quy định chi tiết và
hướng dẫn thi hành một số điều của LCC. Đây là cơ sở pháp lý để nhà nước
thực hiện việc quản lý bằng pháp luật đối với các tổ chức HNCC..
Trước khi LCC có hiệu lực pháp luật, tại tỉnh Phú Yên việc công
chứng, chứng thực do PCC số 1 tỉnh Phú Yên cùng UBND cấp huyện thực
hiện. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực hiện đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất
cập đó là: chưa phân biệt rõ ràng về hoạt động công chứng và hoạt động
chứng thực; tổ chức công chứng theo mô hình công chứng nhà nước do ngân
sách nhà nước bao cấp; sự quá tải về công chứng, chứng thực tại PCC số 1
tỉnh Phú Yên và UBND cấp huyện dẫn đến chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu của
cá nhân, tổ chức.
Từ khi LCC và Nghị định 79/2007/NĐ-CP ngày 18/5/2007 của Chính
phủ về cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực
chữ ký có hiệu lực từ ngày 01/7/2007 đã giải quyết cơ bản những hạn chế, bất
cập trong lĩnh vực công chứng, chứng thực, kịp thời thể chế hoá chủ trương,
chính sách của Đảng và Nhà nước, phù hợp với tiến trình cải cách hành chính,
cải cách tư pháp, tăng cường hoạt động tư pháp hướng về cơ sở, đã giao thẩm
quyền cho cấp xã thực hiện công tác chứng thực, đặc biệt là cụ thể hoá chủ
trương xã hội hoá hoạt động bổ trợ tư pháp, tăng cường năng lực tiếp cận hệ
thống tư pháp của nhân dân được xác định trong Nghị quyết số 49/NQ-TW
ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về “Chiến lược Cải cách tư pháp đến năm
2020”.
55

Sau hơn mười năm thực hiện LCC ở tỉnh Phú Yên đã khẳng định chủ
trương xã hội hóa công chứng là hoàn toàn đúng đắn, đã được xã hội đón
nhận với chiều hướng tích cực. Tính đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn tỉnh
Phú Yên có 6 tổ chức HNCC. Trong đó, có 01 PCC số 1 tỉnh Phú Yên (đã
thành lập ngày 01/4/2007) trực thuộc Sở Tư pháp với tổng số 02 công chứng
viên, tuy nhiên năm 2016 Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh giải thể PCC;
05 VPCC (hoạt động theo mô hình công ty hợp danh) với tổng số 09 công
chứng viên.
Về hoạt động: Thực hiện tích cực chủ trương xã hội hóa hoạt động
công chứng, các PCC và VPCC đều đạt được những kết quả tốt với số lượng
hợp đồng giao dịch không ngừng tăng theo các năm và đạt được doanh thu
lớn không chỉ góp phần tạo công ăn việc làm cho người lao động mà còn
mang lại nguồn thu lớn cho ngân sách nhà nước. Cụ thể:
- Tỉnh Phú Yên trong năm 2016: Riêng khối các VPCC với tổng số 09
công chứng viên hoạt động tại 05 VPCC đã thực hiện công chứng 17.879 hợp
đồng giao dịch, số lượng việc bình quân mà 01 công chứng viên thực hiện là
01 công chứng viên/1.987 việc, số lượng việc bình quân trên 01 VPCC là
3.576 việc/01 tổ chức HNCC. Doanh thu năm 2016 của 05 VPCC đạt
4.999.631.950 đồng, trong đó tổng thuế nộp nhà nước là 717.676.425 đồng.
- Trong 3 tháng đầu năm 2017: 05 VPCC với tổng số 09 công chứng
viên đã thực hiện công chứng 5.532 hợp đồng, giao dịch, tổng doanh thu là
1.629.631.000 đồng, trong đó tổng thuế nộp cho ngân sách nhà nước là
244.435.000 đồng; PCC số 1 tỉnh Phú Yên đã giải thể năm 2016. Như vậy,
trong 3 tháng đầu năm 2017, tính trung bình trên địa bàn tỉnh Phú Yên, số
lượng việc bình quân mà 01 công chứng viên thực hiện là 01 công chứng
viên/614 việc, số lượng việc bình quân trên 01 tổ chức HNCC là xấp xỉ 1107
việc/01 tổ chức HNCC.
56

Qua số liệu hoạt động cụ thể của các tổ chức HNCC cho thấy nhu cầu
công chứng các hợp đồng, giao dịch không ngừng tăng qua các năm. Điều đó
đòi hỏi phải tiếp tục có sự phát triển của các tổ chức HNCC một cách có quy
hoạch đồng bộ trong thời gian tới. Hiện nay, toàn tỉnh Phú Yên tạm tính đến
tháng 3/2017, Sở Tư pháp tỉnh Phú Yên đã cấp đăng ký hoạt động cho 05
VPCC. Tổng số công chứng viên của 05 VPCC là 09 công chứng viên (trong
đó có 04 công chứng viên hợp danh).
Do điều kiện phát triển kinh tế xã hội của các địa bàn cấp huyện không
đồng đều, nguồn công chứng viên hạn chế nên việc phát triển các tổ chức
HNCC chưa đạt yêu cầu theo quy hoạch đề ra. Theo Quy hoạch phát triển các
tổ chức HNCC đến năm 2020 thì giai đoạn 2011 - 2015 phát triển 11 tổ chức
nhưng đến nay chỉ có 06 tổ chức (đạt 55%) so với Quy hoạch. Từ năm 2012
đến nay chưa phát triển thêm tổ HNCC nào, chưa hoàn thành được chỉ tiêu
trong việc phát triển các VPCC theo Quy hoạch giai đoạn 2016 – 2020. Tuy
số lượng VPCC trên địa bàn tỉnh Phú Yên còn ít, số lượng VPCC không đạt
theo quy hoạch đã đề ra, nhưng đến nay tỉnh Phú Yên đã hoàn thành việc
chuyển đổi các VPCC từ loại hình doanh nghiệp tư nhân sang công ty hợp
danh theo quy định của LCC năm 2014.
57

Bảng 1.1: Thực trạng hoạt động các tổ chức hành nghề công chứng tại tỉnh Phú Yên đến tháng 3/2017
Số
Tên Thành
Diện
Dân số
Số lượng các Số việc trung Doanh thu trung
thứ Đơn vị trực thuộc tích TCHNCC bình của 1 bình của 1
phố/Thị xã/Huyện
tự (km²) đã thành lập TCHNCC/ 3 TCHNCC/ 3 tháng
tháng
1 Thành phố Tuy Hòa 12 phường và 4 xã 107 152
- 01 Phòng
2.987 880.000.740
- 02 VPCC
2 Thị xã Sông Cầu 4 phường và 10 xã 489 98.200 - 01 VPCC 996 293.333.580
3 Huyện Tuy An 01 thị trấn và 15 xã 415 121.5 - 01 VPCC 664 195.555.720
4 Huyện Đồng Xuân 01 thị trấn và 10 xã 1069 58 0 0 0
5 Huyện Sơn Hòa 01 thị trấn và 13 xã 952 54 0 0 0
6 Huyện Phú Hòa 01 thị trấn và 8 xã 264 103.1 0 0 0
7 Huyện Đông Hòa 02 thị trấn và 8 xã 268 178.073 - 01 VPCC 885 260.740.960
8 Huyện Tây Hòa 01 thị trấn và 11 xã 609 114.200 0 0 0
9 Huyện Sông Hinh 01 thị trấn và 10 xã 887 45.3 0 0 0
(Nguồn: Tổng hợp từ báo cáo tình hình tổ chức và hoạt động công chứng tại tỉnh Phú Yên năm 2016)
58

2.2.2. Hoạt động xây dựng thể chế quản lý nhà nước đối với tổ chức hành
nghề công chứng
Xây dựng và ban hành văn bản quản lý là khâu quan trọng trong hoạt
động QLNN bằng pháp luật, là hình thức, phương tiện không thể thiếu được
của chủ thể QLNN. Sự có mặt của các văn bản quản lý trong hoạt động của
các cơ quan quản lý có thể được hiểu như sự “tập trung quyền lực của nhà
nước, nhằm điều hành có hiệu quả nhất hoạt động quản lý”.
Xuất phát từ thẩm quyền của mỗi một cơ quan trong hệ thống cơ quan
quản lý nhà nước, hệ thống văn bản quản lý cũng được sắp xếp theo trình tự
nhất định tương ứng với thẩm quyền của từng cơ quan. Yêu cầu đặt ra là phải
đánh giá đúng mức việc thực hiện các nội dung và mục tiêu của Chương trình
tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011- 2020, trên cơ sở đó chỉ
ra những kết quả đạt được, những tồn tại hạn chế, nguyên nhân và bài học
kinh nghiệm. Đồng thời nghiên cứu, đề xuất, kiến nghị những nội dung chủ
yếu về Chương trình cải cách hành chính nhà nước giai đoạn sắp đến. Có
những yêu cầu cụ thể đặt ra cho việc ban hành văn bản quản lý đối với các
lĩnh vực kinh tế, xã hội và cụ thể là lĩnh vực công chứng.
Theo quy định của LCC năm 2014 và các văn bản hướng dẫn thi hành, Sở Tư
pháp có nhiệm vụ cấp đăng ký hoạt động của các tổ chức HNCC, giúp UBND tỉnh
thực hiện QLNN đối với hoạt động của các tổ chức HNCC tại địa phương.
Ngay khi LCC và các văn bản hướng dẫn có hiệu lực thi hành, Sở Tư
pháp đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Chỉ thị về việc tăng cường
QLNN trong lĩnh vực công chứng trên địa bàn tỉnh Phú Yên, xây dựng Dự
thảo Đề án phát triển tổ chức HNCC với sự tham gia đóng góp ý kiến của các
ban, ngành hữu quan. Đề án được tỉnh và Sở Tư pháp là cơ quan được UBND
tỉnh giao cho tổ chức và triển khai và thực hiện. Thực hiện nội dung của chỉ
thị, đề án, Sở Tư pháp tỉnh Phú Yên đã tiến hành củng cố, phân công cán bộ
59

trực tiếp phụ trách lĩnh vực quản lý hoạt động công chứng; Xây dựng các quy
trình tiếp nhận, thụ lý hồ sơ đăng ký thành lập VPCC, trong đó quy định rõ
quy trình thụ lý hồ sơ cấp đăng ký hoạt động công chứng phải được thẩm định
trụ sở, điều kiện hoạt động trước khi trình ủy ban tỉnh quyết định cấp phép
thành lập VPCC; Xây dựng biểu mẫu, hồ sơ cấp đăng ký hoạt động, sổ sách
quản lý tổ chức và hoạt động của các VPCC; Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng
nghiệp vụ cho hơn 40 cán bộ, công chứng viên làm việc tại các tổ chức
HNCC; Phối hợp với các cơ quan hưu quan kiểm tra công tác tổ chức và hoạt
động của các tổ chức HNCC; Tổng hợp giải đáp những thắc mắc, kiến nghị,
đề xuất của các tổ chức HNCC.
- Ưu điểm của ban hành văn bản quản lý đối với các tổ chức HNCC:
Một ưu điểm trước hết được kể đến đó là các văn bản luật, bộ luật và
văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng trong lĩnh vực công chứng đã được
ban hành tương đối đầy đủ. Năm 2015, Sở Tư pháp tiếp tục xây dựng trình
UBND ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền các văn bản hướng dẫn thi
hành LCC năm 2014 cũng như một số văn bản khác phục vụ công tác QLNN
về công chứng.
Thời gian qua, Bộ Tư pháp cùng các bộ, ngành liên quan đã phối hợp
chặt chẽ trong công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật cũng như tổ
chức thực hiện quy định của pháp luật. Một trong những bài học kinh nghiệm
trong việc nâng cao chất lượng văn bản pháp luật và đưa vào cuộc sống là cần
có sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của lãnh đạo các bộ, ngành. Công tác tuyên
truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đóng vai trò quan trọng trong việc triển
khai thực hiện quy định một cách hiệu quả trên thực tế. Bên cạnh đó, cần tiếp
tục nâng cao chất lượng hoạt động trong lĩnh vực hành chính tư pháp; tăng
cường năng lực cho các cơ quan bổ trợ tư pháp và nâng cao hiệu quả quản lý
nhà nước trong lĩnh vực này.
60

Việc ban hành văn bản quản lý là công cụ quản lý có tầm quan trọng
đặc biệt bởi vì hoạt động công chứng là vận dụng các quy định của pháp luật
để công chứng các hợp đồng giao dịch mà các tổ chức, cá nhân yêu cầu. Nhà
nước đã có một hệ thống các văn bản pháp luật điều chỉnh các mặt liên quan
đến các tổ chức HNCC và các hoạt động công chứng. Với mục tiêu là xây
dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; mọi người sống và làm việc theo
pháp luật, thì công chứng là một trong những vấn đề bao trùm rộng khắp của
pháp luật nói chung. Mà công chứng viên phải áp dụng các quy định của pháp
luật để chứng nhận các hợp đồng giao dịch dân sự, kinh tế, thương mại khi có
yêu cầu. Các văn bản pháp luật, luật nội dung là khung pháp lý mà công
chứng viên phải tuân thủ để hợp đồng giao dịch công chứng có hiệu lực pháp
luật. Tiêu biểu như: Bộ Luật Dân sự, Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh
doanh Bất động sản, Luật Doanh nghiệp, Luật Hôn nhân và gia đình,....
Tuy nhiên đối với việc ban hành văn bản quản lý các tổ chức HNCC,
nhất là loại hình VPCC đây là mô hình còn khá mới, dựa trên chính sách xã
hội hóa công chứng, đã có nhiều văn bản quy phạm pháp luật chính thức
hướng dẫn một số nội dung quan trọng về hoạt động công chứng. Nội dung
của những văn bản này rất tiến bộ, phù hợp với quy định của pháp luật, phù
hợp với thực tế, hướng theo sự phát triển chung của những quốc gia tiến bộ
trong lĩnh vực công chứng. LCC năm 2014 thể hiện rất rõ tinh thần đổi mới
hình thức tổ chức và hoạt động công chứng theo hướng xã hội hóa và dịch vụ
hóa. Luật này đã đổi mới căn bản chế định công chứng viên. Trước hết công
chứng viên là chủ thể thực hiện hành vi công chứng mà không phải là PCC
hay VPCC. Luật đã đề cao trách nhiệm và nghĩa vụ của công chứng viên, là
người có đủ tiêu chuẩn được quy định trong luật và được Bộ Trưởng Bộ Tư
pháp bổ nhiệm để hành nghề. Đặc biệt, tại tinh thần của LCC năm 2014 thì
công chứng viên không phải là công chức nhà nước, không hưởng lương từ
61

ngân sách Nhà nước. Thực tế hiện nay tồn tại hai loại Công chứng viên đó là
công chứng viên thuộc PCC và công chứng viên thuộc VPCC. Hai hình thức
tổ chức HNCC khác nhau nhưng về địa vị pháp lý của họ trong hành nghề
công chứng là hoàn toàn như nhau.
- Hạn chế trong ban hành văn bản quản lý nhà nước đối với các tổ
chức HNCC:
Lĩnh vực công chứng, các văn bản công chứng có liên quan đến nhiều
các lĩnh vực, các cơ quan nhà nước khác nhau như Phòng Tài nguyên Môi
trường, Văn phòng đăng ký đất đai, các cơ quan đăng ký giao dịch đảm bảo,
thuế, ngân hàng,... Thời gian vừa qua khi người dân đã tiến hành công chứng
tại các tổ chức HNCC sau đó đến thực hiện các thủ tục tiếp theo tại các cơ
quan nói trên rất nhiều trường hợp bị ách tắc vì nhiều lý do khác nhau, trong
đó có một phần là do các quy định của pháp luật về hoạt động công chứng
chưa thống nhất, đồng bộ, thậm chí còn mâu thuẫn ngay trong cùng một bộ
luật. Từ chỗ chưa có sự thống nhất trong các quy định của các văn bản pháp
luật đã dẫn đến việc áp dụng pháp luật ở mỗi tổ chức HNCC một khác nhau,
hiểu khác nhau, áp dụng khác nhau. Một số UBND xã vẫn tiến hành chứng
thực các Hợp đồng giao dịch nhà đất, thừa kế, các địa phương ở tỉnh không
chấp nhận hợp đồng công chứng trong giao dịch nhà đất; Một số UBND, Văn
phòng đăng ký nhà đất, ngân hàng, .... chưa thực hiện đúng quy định của pháp
luật về công chứng.
Bản thân, các tổ chức HNCC khi ra đời chịu sự điều chỉnh của LCC
năm 2014 và Nghị định số 29/2015/NĐ-CP ngày 15/3/2015, và một loại văn
bản công văn hướng dẫn. Điều mà áp dụng nhiều lại là công văn hướng dẫn
của Bộ Tư pháp. Mà theo Luật Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật
hiện hành thì Công văn không phải là văn bản quy phạm pháp luật, chính điều
này tạo tâm lý bất an cho các tổ chức HNCC khi thực hiện các giao dịch.
62

Theo Khoản 1 Điều 22 LCC năm 2014, VPCC phải có từ hai công
chứng viên hợp danh trở lên. VPCC không có thành viên góp vốn, được thành
lập được tổ chức và hoạt động theo loại công ty hợp danh. Các loại hình này
VPCC này tự chịu trách nhiệm về hoạt động và chỉ chịu sự QLNN của Sở Tư
pháp về lĩnh vực công chứng, chứ không phải là đơn vị trực thuộc của Sở Tư
pháp. Vậy mà nhiều tỉnh thành trên cả nước, các VPCC dường như cũng đang
rơi vào tình huống “loạn mũ” cơ quan chủ quản trên biển hiệu. Cụ thể là, rất
nhiều VPCC phía trên cùng của biển hiệu của mình đã ghi thật to, thật rõ là
Sở Tư pháp tỉnh A, tỉnh B,.... Những hành vi ghi tên cơ quan chủ quản
trên biển hiệu của doanh nghiệp chỉ có thể xử phạt theo hướng “không ghi
đúng, không ghi đầy đủ tên gọi bằng tiếng Việt trên biển hiệu”, song chế tài
điều chỉnh đích danh hành vi loạn “mũ” cơ quan chủ quản lại chưa có. “Nhà
quản lý đứng im …chờ hướng dẫn” Việc các VPCC bị “loạn mũ” không phải
là phát minh gì mới mà rất nhiều người làm luật, hiểu luật đều biết rõ. Và dù
LCC đã đi vào cuộc sống được 10 năm nhưng tình trạng một số VPCC tự ý
ghi Sở Tư pháp phía trên vẫn tồn tại.
Từ khi LCC năm 2014 có hiệu lực, hầu hết các mô hình VPCC đã
chuyển dần từ VPCC có một công chứng viên thành lập sang VPCC do hai
công chứng viên trở lên theo quy định Khoản 1 Điều 22 LCC năm 2014. Ví
dụ: Mô hình VPCC một công chứng viên chuyển đổi sang VPCC với từ hai
công chứng viên trở lên, sau biến cố xảy ra với VPCC Việt Tín, xu hướng là
các VPCC sẽ phải thành lập theo mô hình với 02 công chứng viên để đảm bảo
quyền lợi cho các bên tham gia. Hậu quả khi xảy ra như với VPCC Việt Tín là
vô cùng nghiêm trọng, và bản thân các cơ quan quản lý lúng túng khi xử lý.
Mâu thuẫn thẩm quyền công chứng về bất động sản: Đây là một trong
những loại giao dịch lớn ở Việt Nam. Mà nguồn gốc phức tạp của pháp luật
liên quan đến bất động sản là do chúng được quản lý bởi những cơ quan
63

khác nhau. Trước khi có LCC năm 2014 thì quyền yêu cầu với không yêu cầu
công chứng của người yêu cầu công chứng là rất mâu thuẫn nhau, lúc thì
thuận do tính chất của từng loại việc lúc thì trở ngại do nhận thức của các cơ
quan liên quan.
Một quy định của điều luật có nhiều cách hiểu khác nhau, ví dụ trước
đây theo quy định LCC: “Nhiều bất động sản thuộc các tỉnh, thành phố trực
thuộc trung ương khác nhau cùng được thế chấp để bảo đảm thực hiện một
nghĩa vụ thì việc công chứng hợp đồng thế chấp đó do công chứng viên của tổ
chức HNCC có trụ sở đặt tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi có một
trong số bất động sản thực hiện”
Tuy nhiên, qua thời gian thực hiện LCC năm 2006, trong nhiều trường
hợp công chứng viên không thể biết được tình trạng pháp lý của bất động sản
tại các tỉnh thành phố khác nên không đảm bảo chất lượng của văn bản công
chứng, dẫn đến có những ảnh hưởng đến quyền, lợi ích của người yêu cầu
công chứng và các bên liên quan.
Do vậy, để đảm bảo an toàn pháp lý giao dịch đối với các bên tham gia
hợp đồng, giao dịch liên quan đến bất động sản và thống nhất nguyên tắc công
chứng thực hiện theo “địa hạt” thì khoản 1 Điều 54 LCC năm 2014 về công
chứng hợp đồng thế chấp bất động sản quy định: “Việc công chứng hợp đồng
thế chấp bất động sản phải được thực hiện tại tổ chức HNCC có trụ sở tại tỉnh,
thành phố trực thuộc trung ương nơi có bất động sản.”
Qua những hạn chế bất cập do việc ban ban hành văn quy phạm pháp
luật còn nhiều bất cập. Vậy chúng ta nên chăng tiếp thu những tinh hoa của
các nước văn minh đã phát triển lĩnh vực này. Để xây dựng văn bản pháp luật
giàu thực tiễn, chúng ta phải lấy ý kiến của những người trực tiếp thực hiện
trong lĩnh vực, để có được ý kiến sâu sắc từ giới chuyên môn. Cải cách thủ
tục hành chính để thủ tục ngày càng đơn giản, hiệu quả với công việc.
64

- Nguyên nhân dẫn đến việc ban hành văn bản quản lý các tổ chức
HNCC chưa hiệu quả:
Báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng chỉ ra nội dung một số
văn bản hướng dẫn thi hành còn chung chung, thiếu cụ thể, chưa theo kịp yêu
cầu quản lý và tốc độ phát triển của ngành nên khi triển khai thực hiện gặp
nhiều khó khăn, lúng túng. Văn bản trong một số lĩnh vực còn chồng chéo,
gây khó khăn cho công dân. Báo cáo của Chính phủ về tình hình soạn thảo,
ban hành và kiểm tra văn bản qui phạm pháp luật đưa ra một trong những khó
khăn, vướng mắc là do một số luật, pháp lệnh có nhiều quy định mang tính
nguyên tắc, chưa cụ thể. Nhiều vấn đề chi tiết thường được giao cho Chính
phủ, bộ, ngành qui định tại văn bản dưới luật khiến lượng văn bản mà Chính
phủ cần ban hành rất lớn (có những luật, pháp lệnh cần tới hơn 10 văn bản
hướng dẫn). Để khắc phục tình trạng yếu kém trong ban hành văn bản quy
phạm pháp luật, Chính phủ đang xây dựng và hoàn thiện Qui trình xây dựng
văn bản quy phạm pháp luật trong đó tăng cường năng lực cho các cơ quan,
công chức trực tiếp tham gia soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật đồng thời
tăng cường trách nhiệm của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ trong
công tác chỉ đạo và ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Ngoài ra, báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng chỉ ra nội
dung một số văn bản hướng dẫn thi hành còn chung chung, thiếu cụ thể, chưa
theo kịp yêu cầu quản lý và tốc độ phát triển của ngành nên khi triển khai thực
hiện gặp nhiều khó khăn, lúng túng. Văn bản trong một số lĩnh vực còn chồng
chéo, gây khó khăn cho công dân. Một số nguyên nhân chính trong ban hành
văn bản quản lý:
Thứ nhất, pháp luật thường xuyên thay đổi. Thực tế này là hệ quả tất
yếu của việc chuyển từ cơ chế kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang kinh tế thị
trường. Trong quá trình thể chế hoá các yêu cầu của sự phát triển kinh tế, xã
65

hội, có không ít các quan điểm e ngại với những vấn đề mới, chỉ chấp nhận
những vấn đề đã chín muồi, có sự đồng thuận cao, do đó khó tạo ra những đột
phá và từ đó, có sự ổn định cần thiết. Thực tế này có nguyên nhân ở sự thiếu
sót những tầm nhìn và quan điểm chiến lược cho sự phát triển các lĩnh vực
kinh tế - xã hội cụ thể và từ đó, của cả hệ thống pháp luật. Chính vì vậy, nhiều
văn bản pháp luật tuổi thọ rất ngắn, thậm chí mới ban hành đã phải tạm hoãn
thực hiện hoặc phải sửa đổi, bổ sung. Pháp luật thường xuyên bị thay đổi, dẫn
những khó khăn đáng kể trong việc thực hiện và tác động xấu đến sự ổn định
của các quan hệ xã hội, nhất là đối với các quan hệ kinh tế.
Thứ hai, rất nhiều văn bản pháp luật có tính quy phạm thấp, tức là thiếu
những quy tắc xử sự cụ thể mà chủ thể phải thực hiện. Có những văn bản
chứa đựng những quy định mang tính tuyên ngôn hơn là quy phạm pháp luật.
Nhiều lĩnh vực quan hệ xã hội đòi hỏi phải được điều chỉnh cụ thể, chi tiết thì
pháp luật lại là văn bản pháp luật “khung” hay văn bản pháp luật “ống”. Phần
lớn các văn bản luật như vậy giao cho Chính phủ ban hành nghị định để cụ thể
hoá. Nhiều Nghị định của Chính phủ lại giao cho bộ, ngành, địa phương
hướng dẫn thực hiện. Thực tế này đã dẫn đến tình trạng nảy sinh không ít mâu
thuẫn giữa văn bản hướng dẫn và văn bản được hướng dẫn thi hành.
Thứ ba, tính minh bạch của hệ thống pháp luật còn hạn chế, nhất là
nhìn nhận từ tính minh xác, tính minh định. Công báo của trung ương và các
tỉnh đã đăng tải khá đầy đủ, kịp thời các văn bản quy phạm pháp luật. Các
phương tiện thông tin đại chúng, cả hệ thống chính trị và xã hội đã có nhiều
cố gắng tuyên truyền, phổ biến rộng rãi pháp luật. Như vậy, xét ở khía cạnh
khả năng tiếp cận thì tính minh bạch của hệ thống pháp luật được bảo đảm tốt
hơn. Tuy nhiên, xét ở tính minh xác, tính minh định thì hệ thống pháp luật vẫn
còn thiếu tính minh bạch. Chính hạn chế này khiến các chủ thể thực sự lúng
túng khi thực hiện hay áp dụng pháp luật. Quy trình xây dựng pháp luật
66

vẫn chưa tạo được cho công chúng những tiếp cận và tham gia cần thiết. Các
ý kiến của chuyên gia, của các nhà khoa học nói riêng và của công chúng nói
chung chưa thực sự được cân nhắc và tiếp thu. Mặt khác, tính tích cực công
dân tham gia xây dựng pháp luật nhìn chung chưa cao.
Thứ tư, tính hệ thống trong pháp luật còn rất hạn chế. Các văn bản luật,
các văn bản dưới luật khác nhau chưa thực sự tạo thành một chỉnh thể với
những nguyên tắc chỉ đạo xuyên suốt mang tính chuyên ngành hoặc liên
ngành. Những mâu thuẫn giữa Luật Nhà ở, Luật Đất đai, Bộ luật Dân sự về
một số vấn đề (như: hiệu lực các giao dịch, về căn cứ xác định sở hữu, đăng
ký quyền sở hữu) mà công luận nêu lên gần đây là ví dụ cho tính hệ thống
thấp của pháp luật hiện hành của nước ta.
Cuối cùng, trên nhiều lĩnh vực quan hệ xã hội, xây dựng pháp luật chưa
gắn với quản lý thi hành pháp luật và, do đó, khó tránh khỏi hậu quả pháp luật
xa rời thực tiễn, không những không phản ánh đầy đủ thực tại, mà còn khó có
khả năng dự báo, đi trước sự phát triển của quan hệ xã hội. Tham mưu xây
dựng chính sách, pháp luật với mô hình VPCC mà không quản lý công tác
phòng chống tội phạm, xử lý tội phạm với loại hình này, đây có thể nói là là
loại hình tội phạm ở một trình độ rất cao…thì khó có được một chính sách
hoàn chỉnh, ổn định, thúc đẩy, chứ không phải kìm hãm sự phát triển kinh tế -
xã hội của đất nước. Nhất là với hệ thống văn bản dành cho quản lý VPCC
gần như bỏ ngỏ, có nhưng luật và nghị định còn nhiều vấn đề để bàn, chưa
ban hành được thông tư hướng dẫn, những khó khăn vướng mắc của các
VPCC thì được hướng dẫn bằng công văn - một loại văn bản không mang
pháp lý cao.
Các quy định liên quan đến công chứng trong Luật Đất đai, Luật Nhà ở,
Luật Doanh nghiệp,…. Và các văn bản hướng dẫn thi hành có điểm chưa
đồng bộ với LCC nhưng chưa được sửa đổi bổ sung, một số quy định của 67

LCC, vẫn còn chung chung, chưa có văn bản hướng dẫn thực hiện kịp thời,
hoặc LCC còn chưa dự liệu hết những vấn đề đang phát sinh trong thực tiễn
thi hành, một số nguyên tắc về trình tự, thủ tục công chứng còn thiếu và chưa
đầy đủ. Một số quy định pháp luật nội dung trong Bộ luật Dân sự và các văn
bản có liên quan chưa cụ thể cũng dẫn đến những khó khăn trong hoạt động
chuyên môn, nghiệp vụ công chứng.
2.2.3. Thực hiện pháp luật trên một số lĩnh vực quản lý tổ chức hành nghề
công chứng
2.2.3.1. Quản lý việc thành lập, chuyển đổi, giải thể Phòng công chứng
Trong những năm qua hoạt động công chứng của các PCC diễn ra sôi
nổi trên khắp địa bàn cả nước, nhất là các tỉnh, thành phố. Trước khi LCC có
hiệu lực pháp luật, tại tỉnh Phú Yên việc công chứng, chứng thực do PCC số 1
tỉnh Phú Yên cùng với UBND cấp huyện thực hiện. Tuy nhiên, trong quá
trình tổ chức thực hiện đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập: chưa phân biệt rõ
ràng về hoạt động công chứng và hoạt động chứng thực; tổ chức công chứng
theo mô hình công chứng nhà nước do ngân sách nhà nước bao cấp; sự quá tải
về công chứng, chứng thực tại PCC số 1 tỉnh Phú Yên và UBND cấp huyện
dẫn đến chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu của cá nhân, tổ chức.
Cùng với quá trình xã hội hóa công chứng, trên địa bàn tỉnh Phú Yên
ngày càng nhiều VPCC được thành lập mới. Với sức cạnh tranh lớn về chất
lượng phục vụ từ các VPCC, PCC số 1 tỉnh Phú Yên đều chủ động rà soát,
đơn giản hóa một số thủ tục hành chính trong lĩnh vực công chứng nhằm phục
vụ người dân tốt hơn, giảm bớt được vấn đề quan liêu, cửa quyền như trước
đây. Các giấy tờ, quy trình giải quyết cũng như phí, thù lao đối với từng loại
việc công chứng được niêm yết công khai. PCC số 1 tỉnh Phú Yên đều ban
hành nội quy, quy chế làm việc, chủ động ứng dụng công nghệ thông tin vào
giải quyết công việc. Với đội ngũ công chứng viên nhiều kinh
68

nghiệm cộng với uy tín đã được tích lũy qua nhiều năm, PCC vẫn giữ được số
lượng hợp đồng, giao dịch đều đặn, đặc biệt là các hợp đồng có giá trị lớn như
chuyển nhượng mua bán bất động sản, thế chấp bảo lãnh…; bảo đảm giải
quyết nhanh chóng, đúng pháp luật đáp ứng kịp thời yêu cầu công chứng hợp
pháp, chính đáng của tổ chức và công dân.
Qua thực tiễn hoạt động, có thể nhận thấy những yếu tố khách quan ảnh
hưởng không nhỏ đến hoạt động công chứng của PCC số 1 tỉnh Phú Yên đó là
tính cạnh tranh cao trong nội bộ ngành công chứng: Thực hiện xã hội hóa
công chứng trên địa bàn tỉnh Phú Yên, đến đầu năm 2013, UBND tỉnh Phú
Yên đã cho phép thành lập và cấp phép hoạt động cho 0 5 VPCC, điều này đã
có ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động của PCC số 1 tỉnh Phú Yên.
Trước đây chỉ có các PCC hoạt động thì người dân, tổ chức kinh tế
không có nhiều sự lựa chọn nơi công chứng theo ý muốn của mình, tuy nhiên
hiện nay, khách hàng có thể đến bất kỳ tổ chức HNCC nào mà họ muốn. Rõ
ràng, về phía người yêu cầu công chứng, họ có lợi thế hơn, họ được phục vụ
tốt hơn; còn về phía tổ chức HNCC cần phải thay đổi phong cách làm việc để
chuyên nghiệp hơn, lịch sự hơn, vui vẻ hơn trong giao tiếp với khách hàng.
Để tiếp tục thực hiện chủ trương xã hội hoá hoạt động công chứng,
giảm về đầu tư ngân sách, nguồn nhân lực của Nhà nước, phát triển mạnh
VPCC, nhất là đối với tỉnh Phú Yên, điều kiện là tỉnh đang phát triển kinh tế -
xã hội, đảm bảo hài hoà lợi ích của Nhà nước và viên chức, người lao động
đang làm việc tại PCC được chuyển đổi, tiến tới chỉ còn một hình thức tổ
chức HNCC là VPCC, Điều 21 LCC năm 2014 quy định về việc chuyển đổi
PCC thành VPCC khi không cần thiết duy trì PCC. Trong trường hợp không
cần thiết duy trì PCC thì Sở Tư pháp lập đề án chuyển đổi PCC thành VPCC
trình UBND cấp tỉnh xem xét, quyết định. Trường hợp không có khả năng
69

chuyển đổi PCC thành VPCC thì Sở Tư pháp lập đề án giải thể PCC trình
UBND cấp tỉnh xem xét, quyết định.
Tỉnh Phú Yên có một PCC là PCC số 1 tỉnh Phú Yên, do tình hình
không đủ biên chế cho PCC hoạt động nên tỉnh Phú Yên không thành lập mới,
không thực hiện chuyển đổi PCC. Căn cứ quy định tại Điều 21 LCC năm
2014 và Nghị định số 55/2012/NĐ-CP ngày 28/6/2012 của Chính phủ quy
định về thành lập, tổ chức lại, giải thể đơn vị sự nghiệp công lập cũng như
tình hình thực tế hoạt động của PCC số 1 tỉnh Phú Yên. Năm 2016 Sở Tư
pháp đã tham mưu UBND giải thể PCC số 1 tỉnh Phú Yên trực thuộc Sở Tư
pháp.
2.2.3.2. Quản lý việc thành lập, đăng ký và thay đổi nội dung đăng ký hoạt
động của Văn phòng công chứng
UBND tỉnh Phú Yên đã ra Quyết định số 53/2015/QĐ-UBND ngày
20/11/2015, ban hành Quy định tiêu chí xét duyệt hồ sơ đề nghị thành lập
VPCC của công chứng viên trên địa bàn tỉnh Phú Yên. Quyết định này có
hiệu lực kể từ ngày 01/12/2015. Việc xét duyệt cho thành lập VPCC phải bảo
đảm theo nguyên tắc công khai, minh bạch, khách quan và đúng quy định. Hồ
sơ phải phù hợp theo Quy hoạch tổng thể phát triển tổ chức HNCC đến năm
2020 trên địa bàn tỉnh Phú Yên và chỉ xét duyệt đối với những hồ sơ đủ điều
kiện số điểm do UBND tỉnh yêu cầu.
Nhằm phát triển tổ chức HNCC theo lộ trình xã hội hoá, Sở Tư pháp đã
tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1840/QĐ-UBND ngày
12/11/2008 phê duyệt Đề án thành lập và phát triển các tổ chức HNCC trên
địa bàn tỉnh Phú Yên đến năm 2015 với 18 VPCC, đảm bảo các huyện, thành
phố trên địa bàn tỉnh đều có VPCC; đến nay, đã ra quyết định thành lập và
cấp giấy đăng ký hoạt động cho 05 VPCC thành lập theo quy định của pháp
luật. Cho phép Văn phòng công chứng Thành Phố chuyển đổi thành Văn
70

phòng công chứng Nguyễn Thu được tổ chức và hoạt động theo loại hình
công ty hợp danh.
2.2.3.3. Quản lý việc hợp nhất, sáp nhập, chuyển nhượng Văn phòng công chứng
Đây là những quy định hoàn toàn mới của LCC năm 2014 so với LCC
năm 2006. UBND cấp tỉnh là cơ quan có thẩm quyền xem xét việc hợp nhất,
sáp nhập, chuyển nhượng VPCC tại địa phương mình quản lý. Đặc biệt, đối
với việc chuyển nhượng chuyển nhượng VPCC, LCC năm 2014 đã quy định
khá chặt chẽ về điều kiện của công chứng viên nhận chuyển VPCC, cụ thể:
Khoản 2 Điều 29 quy định: “Công chứng viên nhận chuyển nhượng VPCC
phải đáp ứng các điều kiện sau đây: Đã hành nghề công chứng từ 02 năm trở
lên đối với người dự kiến sẽ tiếp quản vị trí Trưởng VPCC; Cam kết hành
nghề tại VPCC mà mình nhận chuyển nhượng; Cam kết kế thừa quyền và
nghĩa vụ của VPCC được chuyển nhượng”. Và một điểm đáng lưu ý là công
chứng viên đã chuyển nhượng VPCC không được phép tham gia thành lập
VPCC mới trong thời hạn 05 năm kể từ ngày chuyển nhượng. Tuy nhiên, từ
khi LCC năm 2014 có hiệu lực đến nay, tại tỉnh Phú Yên chưa xảy ra việc hợp
nhất, sáp nhập, chuyển nhượng VPCC.
2.2.3.4. Quản lý việc thu hồi quyết định thành lập và chấm dứt hoạt động của
Văn phòng công chứng
Tỉnh Phú Yên đã hoàn thành việc chuyển đổi VPCC do một công
chứng viên thành lập thành VPCC có từ hai công chứng viên hợp danh trở
lên. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, quá trình triển
khai thi hành LCC năm 2014 cũng đã phát sinh một số vướng mắc, bất cập,
trong đó có quy định về chuyển đổi VPCC. Theo quy định tại Khoản 1 Điều
79 của LCC năm 2014 thì trong thời hạn 24 tháng kể từ ngày Luật có hiệu lực
thi hành (ngày 01/01/2015), VPCC do một công chứng viên thành lập phải
chuyển đổi thành VPCC được tổ chức và hoạt động theo loại hình công ty
71

hợp danh. VPCC do một công chứng viên thành lập không hoàn thành việc
chuyển đổi đúng thời hạn thì bị thu hồi quyết định cho phép thành lập, giấy
đăng ký hoạt động. Vì vậy trên địa bàn tỉnh không xảy ra trường hợp thu hồi
quyết định thành lập và chấm dứt hoạt động của VPCC.
Đánh giá chung về thực hiện pháp luật trên một số lĩnh vực quản lý
tổ chức HNCC ở tỉnh Phú Yên hiện nay:
- Ưu điểm.
Trong quá trình xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền Việt
Nam XHCN của dân, do dân và vì dân, Đảng đã chủ trương khuyến khích các
tổ chức và cá nhân có đủ điều kiện tham gia vào việc cung ứng dịch vụ công
cho xã hội. Nghị quyết Đại hội X của Đảng chỉ rõ: “Xây dựng, hoàn thiện hệ
thống chính sách bảo đảm cung ứng dịch vụ công cộng thiết yếu, bình đẳng
cho mọi người dân”... “Đổi mới cơ chế quản lý và phương thức cung ứng các
dịch vụ công cộng”, “... phát huy tiềm năng, trí tuệ và các nguồn lực vật chất
trong nhân dân, của toàn xã hội để cùng nhà nước giải quyết các vấn đề xã hội
và chăm lo phát triển các dịch vụ công cộng”.
Qua 10 năm thực hiện Luật Công chứng, chủ trương xã hội hóa hoạt
động công chứng đạt nhiều kết quả tích cực. Số lượng tổ chức HNCC và công
chứng viên tăng về số lượng. Các VPCC phát triển đã giảm áp lực lên bộ máy
nhà nước, tạo sự cạnh tranh lành mạnh trong hoạt động công chứng. Thực tế
hoạt động công chứng thời gian qua đã chứng minh, chủ trương xã hội hóa
công chứng là đúng đắn, tạo điều kiện cho việc phát triển mạnh loại hình dịch
vụ pháp lý chuyên nghiệp này.
Hoạt động của các tổ chức HNCC đã và đang được phát triển theo
hướng chuyên nghiệp hóa, đã được xã hội hóa, dịch vụ hóa, thể hiện ở tốc độ
phát triển của các VPCC. Hơn 10 năm triển khai LCC đến nay cả nước đã có
964 tổ chức HNCC, bao gồm 139 PCC và 825 VPCC. Trong số 825 VPCC
72

thì có 647 VPCC có từ hai công chứng viên hợp danh trở lên (chiếm khoảng
78% tổng số VPCC). Như vậy, còn 178 VPCC do một công chứng viên thành
lập (khoảng 22%) chưa hoàn thành việc chuyển đổi theo quy định của LCC
năm 2014. Việc phát triển các VPCC đã góp phần phục vụ kịp thời nhu cầu
công chứng ngày càng tăng, trong khi không đòi hỏi sự đầu tư về ngân sách
và biên chế của nhà nước. Kết quả hoạt động công chứng còn góp phần đáng
kể thực hiện chủ trương cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực này. Một
trong những điểm đổi mới căn bản, quan trọng hàng đầu của LCC năm 2014
và Nghị định 23/2015/NĐ-CP ngày 16/02/2015 là việc tách bạch và phân biệt
rõ về bản chất, chức năng, nhiệm vụ, đối tượng và nguyên tắc hoạt động của
công chứng và chứng thực. Công chứng từ chỗ được hiểu như một hoạt động
mang tính chất thủ tục hành chính đơn thuần thì nay được coi là một nghề,
một ngành chuyên môn sâu có chức năng bảo đảm sự an toàn pháp lý cho các
hợp đồng, giao dịch, đặc biệt là các hợp đồng, giao dịch về bất động sản. Vì
vậy, số lượng các hợp đồng, giao dịch được thực hiện tại các tổ chức hành
nghề công chứng tăng cao hơn so với trước khi thực hiện Luật, các hợp đồng,
giao dịch tăng không chỉ về số lượng mà cả tính phức tạp với giá trị hợp đồng
lớn, nhiều hợp đồng có yếu tố nước ngoài...
Việc xã hội hóa ngành công chứng bằng việc ra đời của VPCC, đã
khiến người dân ít bị 'hành' hơn thời công chứng nhà nước còn độc quyền. Để
thu hút khách hàng, nhiều đơn vị công chứng tư đã có nhiều nỗ lực trong việc
đưa ra những dịch vụ hỗ trợ khách hàng như công chứng tại nhà, công chứng
ngoài giờ làm việc, ngày nghỉ. Từ đó, gây áp lực cạnh tranh đối với PCC và
buộc các PCC phải nâng cao hơn nữa hiệu quả phục vụ của mình. Vì vậy, mở
rộng hoạt động VPCC trong thời gian tới là hướng phát triển cần thiết.
Để LCC năm 2014 thực sự đi vào thực tiễn cuộc sống, tỉnh Phú Yên và
các địa phương khác đã cho phép thành lập các VPCC thực hiện chủ trương
73

xã hội hoá cần nhấn mạnh rằng, xã hội hoá hoạt động công chứng không nên
hiểu là chuyển công chứng nhà nước thành công chứng tư nhân. Mô hình
VPCC quy định trong LCC không phải là VPCC tư nhân. Đã là công chứng
thì đều nhân danh Nhà nước. Cũng không nên quan niệm VPCC được tổ chức
theo mô hình doanh nghiệp có nghĩa là chuyển hoạt động công chứng theo
hướng kinh doanh thu lợi nhuận. Việc thu phí tại các VPCC và PCC đều được
Nhà nước quy định chung, chứ không phải theo thoả thuận giữa công chứng
viên với người yêu cầu công chứng. Hơn thế nữa, việc thành lập các VPCC
cũng không theo kiểu tự do thành lập doanh nghiệp mà phải theo quy hoạch,
kế hoạch của cơ quan có thẩm quyền ở địa phương. Các VPCC xã hội hoá
bước đầu hoạt động có hiệu quả, góp phần giảm tải cho các PCC nhà nước và
nâng cao chất lượng phục vụ, đáp ứng nhu cầu công chứng của xã hội công
dân hiện đại.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, trong quá trình triển khai LCC
cũng bộc lộ những khó khăn trong việc thực hiện LCC. Vì vậy, để làm tốt hơn
nữa công tác công chứng, cần xây dựng và hoàn thiện thể chế về công chứng,
nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung LCC nhằm khắc phục những hạn chế,
bất cập, tạo cơ sở pháp lý và phù hợp hơn cho phát triển hoạt động công
chứng theo hướng chuyên nghiệp hóa; để điều chỉnh toàn diện hoạt động này.
- Hạn chế.
Bên cạnh những mặt đạt được, tổ chức và hoạt động công chứng hiện
nay cũng còn nhiều bất cập, nhiều quy định chưa đi vào cuộc sống như: Sự
phát triển tổ chức HNCC chưa có quy hoạch tổng thể, hợp lý trên cả nước và
trên từng địa phương, hiện mới chỉ có 49 địa phương trên cả nước có VPCC,
còn lại 14 địa phương chưa có VPCC. Việc tổ chức thực hiện giữa công
chứng và chứng thực theo quy định của LCC năm 2014 và Nghị định
23/2015/NĐ-CP ngày 16/02/2015 của Chính phủ gặp nhiều khó khăn như một
74

phần do vấn đề luật còn quá mới, do nhận thức, thực hiện chưa tốt, phần khác
do thiếu quy hoạch và định hướng phát triển tổ chức HNCC; một bộ phận
nhân dân chưa nhận thức rõ tầm quan trọng và lợi ích của công chứng đối với
việc chứng nhận các hợp đồng giao dịch; sự cạnh tranh không lành mạnh giữa
các tổ chức HNCC,…
- Hạn chế đầu tiên được kể đến đó là tỉnh Phú Yên là một địa bàn nhỏ
và kinh tế phát triển ở mức trung bình so với cả nước. Ví dụ như việc giao
dịch bất động sản ở tỉnh Phú Yên, trước đây phải có hộ khẩu tỉnh Phú Yên
mới được đứng tên đăng ký quyền sử dụng đất với mục tiêu là hạn chế việc
mua bán chuyển nhượng đất ở tỉnh, vì thế dẫn đến một thực tế là người giao
dịch thực phải nhờ người khác đứng tên, hoặc phải chứng minh với rất nhiều
điều kiện đi kèm thì việc phát sinh tranh chấp là chuyện dễ hiểu. Cho đến năm
2010 UBND tỉnh Phú Yên mới bỏ quy định này.
- Trình độ của cán bộ và bản thân cả công chứng viên còn nhiều hạn
chế. Dẫn đến tình trạng bản thân cán bộ kiểm tra trình độ nghiệp vụ cũng
không đạt chuẩn, nên chưa phát huy được việc thanh kiểm tra, chưa kịp thời
phát hiện được những sai phạm. Trong khi đó, số lượng công chứng viên
được chuyển đổi sang gần như là trình độ còn thiếu và yếu. Dù là bản thân,
những cán bộ đó công tác tại các ngành như kiểm sát, tòa án, luật sư... nhưng
lĩnh vực công chứng là một lĩnh vực hoàn toàn khác. Đòi hỏi công chứng viên
phải có một trình độ toàn diện, cùng với một hiểu biết nhất định. Chỉ đơn giản
như việc phân biệt giấy tờ tùy thân, hay vấn đề hộ gia đình, mỗi tổ chức
HNCC làm theo một cách dẫn đến tình trạng là không làm được tổ chức
HNCC thì đến tổ chức HNCC khác làm, đến khi phát hiện được vi phạm thì
đã không thể khắc phục được hậu quả.
- Hệ thống pháp luật còn chồng chéo, mâu thuẫn dẫn đến tình trạng luật
thì không có giá trị bằng những hướng dẫn liên ngành. Điều này là điều cản
75

trở rất nhiều sự phát triển chung của công chứng, nhất là khi Việt Nam đang
dần bước vào sân chơi chung của thế giới.
- Theo Khoản 1 Điều 44 LCC năm 2014 quy định về địa điểm công
chứng: “Việc công chứng phải thực hiện tại trụ sở của tổ chức hành nghề
công chứng”. Cũng theo điều luật này quy định tại Khoản 2: “Việc công
chứng có thể được thực hiện ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng
trong trường hợp người yêu cầu công chứng là người già yếu không thể đi lại
được, người đang bị tạm giữ, tạm giam, đang thi hành án phạt tù hoặc có lý
do chính đáng khác không thể đến trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng”.
Luật quy định vậy, nhưng công chứng viên tại VPCC Phú Yên đã cố tình làm
trái, tạo ra một cuộc cạnh tranh thiếu lành mạnh trong hoạt động công chứng.
Bằng chứng tại địa chỉ 247 Nguyễn Huệ, phường 5, thành phố
Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên để chứng nhận 2 hợp đồng chuyển nhượng quyền sử
dụng đất giữa vợ chồng ông bà Lê Trung K - Phạm Thị L ở thôn Phước
Khánh, xã Hòa Trị, huyện Phú Hòa với bà Nguyễn Thị L ở hẻm 11 Lê Lợi,
phường 5, thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên. Trong phần lời chứng tại số
công chứng 303 và 304, Quyển số 01/TP/CC-SCC/HĐGD ghi rõ địa điểm
công chứng nêu trên, chứ không phải nơi VPCC Phú Yên có trụ sở giao dịch.
Qua xác minh, địa điểm công chứng viên đã công chứng dạo là Văn phòng
luật sư Dân Ý. Tương tự như thế, ngày 26/4, công chứng viên Nguyễn Trung
Đoàn mang con dấu đi công chứng dạo theo số công chứng 200/CNHĐ 2010
tại một địa chỉ nhà riêng trên đường Lê Lợi, phường 3, thành phố Tuy Hòa,
tỉnh Phú Yên. Mặc dù địa điểm công chứng là nhà riêng của vợ chồng bà
Dương Thị T.T, nhưng tại thời điểm công chứng, các bên đương sự không
phải là đối tượng được "ưu tiên" theo quy định tại Khoản 2 Điều 39 LCC năm
2014. Sở Tư pháp tỉnh Phú Yên khẳng định việc mang con dấu đi công chứng
dạo cho các trường hợp nêu trên đều trái pháp luật. Vì vậy Sở Tư pháp tỉnh
76

Phú Yên cần sớm chỉ đạo kiểm tra hoạt động công chứng tư ở VPCC Phú Yên
để phát hiện, xử lý và đấu tranh ngăn chặn tình trạng này, tuy nhiên cho đến
nay tình trạng này vẫn diễn ra trên địa bàn tỉnh Phú Yên.
- Trình độ dân trí hiểu biết về pháp luật của người dân còn kém, làm gì
cũng chủ yếu dựa vào tình cảm, quen biết, mà không hiểu là luật quy định như
thế nào, đơn giản như việc chuyển quyền sử dụng đất, nhà ở chỉ được chuyển
khi có Giấy chứng nhận quyền sử dụng, còn chưa có Giấy chứng nhận thì
VPCC không thể công chứng được việc chuyển nhượng đó. Dân không hiểu
cho rằng công chứng viên gây khó dễ, phiền hà.
Để thực hiện được mục tiêu hoàn thiện hệ thống pháp luật, quản lý, tổ
chức thực hiện đối với các tổ chức HNCC đã đưa ra các hoạt động và giải
pháp như: điều tra, khảo sát, đánh giá về tổ chức và hoạt động của các tổ chức
HNCC trong phạm vi cả nước; khảo sát, trao đổi, học tập kinh nghiệm xây
dựng quy hoạch phát triển tổ chức HNCC ở nước ngoài; xây dựng, ban hành
các tiêu chí xây dựng quy hoạch tổ chức HNCC ở địa phương và hướng dẫn
các địa phương xây dựng quy hoạch; xây dựng quy hoạch phát triển tổ chức
HNCC ở các tỉnh, thành phố trực trung ương và cuối cùng là xây dựng Quy
hoạch tổng thể phát triển tổ chức HNCC ở Việt Nam.
- Nguyên nhân của hạn chế.
Có thể nói nguyên nhân trước tiên là đa dạng về thể loại văn bản và
khổng lồ về số lượng văn bản quy phạm pháp luật. Nếu kể cả các văn bản
pháp luật do các cấp chính quyền địa phương ban hành thì con số này sẽ rất
đồ sộ. Hơn nữa, do có quá nhiều loại văn bản, được nhiều cấp ban hành,
nhưng lại thiếu cơ chế cân nhắc toàn diện các lĩnh vực pháp luật khác nhau,
nên mâu thuẫn và chồng chéo là khó tránh khỏi. Tính cồng kềnh, sự tồn tại
các bất cập và mâu thuẫn làm giảm tính minh bạch của pháp luật, khiến cho
pháp luật trở nên phức tạp, khó hiểu và khó áp dụng và vì thế, kém hiệu lực.
77

Quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ chức hành nghề công chứng tại tỉnh Phú Yên.doc

Quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ chức hành nghề công chứng tại tỉnh Phú Yên.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ chức hành nghề công chứng tại tỉnh Phú Yên.doc

Similar to Quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ chức hành nghề công chứng tại tỉnh Phú Yên.doc (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Quản lý nhà nước bằng pháp luật đối với các tổ chức hành nghề công chứng tại tỉnh Phú Yên.doc