4. WIKA
+ Ang wika ay nagmula sa salitang latin na lengua, na ang literal
na kahulugan ay “dila”, kaya’t magkasingtunog ang dila at wika.
+ Ito ay simbolong salita ng mga kaisipan, saloobin, behikulo o
paraan sa paghahatid ng ideya, opinyon, pananaw, lohikal o
mga kabatirang ginagawa sa proseso na maaring pasulat o
pasalita.(Mendoza at Romero, 2007)
5. WIKA
+ isang bahagi ng pakikipagtalastasan na ginagamit araw-
araw.
+ Pinakamahalagang kasangkapan ng tao sa
pakikipagtalastasan
6. WIKA
+ masistemang balangkas na ginagamit sa pagpapahayag
ng kuro-kuro at damdamin sa pamamagitan ng pasalita at
pasulat na paraan upang magkaunawaan ang lahat.
7. WIKA
+ Edward Sapir: Ang wika ay isang likas at makataong
pamamaraan ng paghahatid ng mga kaisipan, damdamin
at mithiin.
8. WIKA
+ Tumangan, Sr., et al. (1997): Ang wika ay isang kabuoan
ng mga sagisag na panandang binibigkas na sa
pamamagitan nito ay nagkakaunawaan, nagkakaisa at
nagkakaugnay ang isang pulutong ng mga tao.
9. WIKA
+ Ayon sa pagpapahayag ni Constantino, isang dalubwika,
ang wika ay maituturing na behikulo ng pagpapahayag ng
damdamin, isang instrumento rin sa pagtatago at
pagsisiwalat ng katotohanan.
10. WIKA
+ Ayon kay Gleason, ang wika ay masistemang balangkas
ng sinasalitang tunog na isinasaayos sa paraang
arbitraryo.
11. + Lahat ng wika ay nakabatay sa tunog na kung tawagin ay ponema,
na ang maagham na pag-aaral nito ay tinatawag na ponolohiya.
+ Kapag ang ponema ay pinagsama-sama maaaring makabuo ng
maliliit na yunit ng salita na tinatawag na morpema.
+ Sintaksis ang tawag sa makaagham na pinagugnay-ugnay na mga
pangungusap.
+ Diskors, kapag nagkaroon ng makahulugang palitan ng dalawa o
higit pang tao.
13. Teorya
+ tawag sa siyentipikong pag-aaral sa iba’t ibang paniniwala
ng mga bagay-bagay na may mga batayan subalit hindi pa
lubusang napapatunayan.
+ Iba’t ibang pagsipat o lente ang pinanghahawakan ng iba’t
ibang eksperto.
14. Teorya
+ Ang iba ay siyentipiko ang paraan ng pagdulog
samantalang relihiyoso naman sa iba.
+ May ilang nagkakaugnay at may ilan namang ang layo ng
koneksiyong sa isa’t isa.
15. TEORYA ng WIKA
+ Paniniwalang Galing
sa Bibliya
+ Paniniwalang nagmula
sa Pilosopo at
Siyentista
18. Tore ng
Babel
+ Batay sa istorya ng Bibliya, iisa
lang ang wika noong unang
panahon kaya’t walang suliranin
sa pakikipagtalastasan ang tao.
+ Naghangad ang tao na higitan
ang kapangyarihan ng Diyos,
naging mapagmataas at nag-
ambisyong maabot ang langit, at
nagtayo ng pakataas-taas na
tore.
19. Tore ng
Babel
+ Mapangahas at mayabang na
ang mga tao, subalit
pinatunayan ng Diyos na higit
siyang makapangyarihan kaya
sa pamamgitan ng kaniyang
kapangyarihan, ginuho niya ang
tore.
+ Ginawang magkakaiba ang
Wika ng bawat isa, hindi na
magkaintindihan at naghiwa-
hiwalay ayon sa wikang
sinasalita. (Genesis kab. 11:1-8)
22. Bow-Wow
+ maaaring ang wika raw ng tao ay
mula sa panggagaya sa mga
tunog ng kalikasan. Ang mga
primitibong tao ay kulang na
kulang sa mga bokabularyong
magagamit.
+ Dahil dito, ang mga bagay-bagay
sa kanilang paligid ay natutuhan
nilang tagurian sa pamamagitan
ng mga tunog na nalilikha ng mga
ito.
24. Ding-dong + sa pamamagitan ng mga tunog
na nalilikha ng mga bagay-
bagay sa paligid. Ngunit ang
teoryang ito ay hindi limitado sa
mga kalikasan lamang kundi
maging sa mga bagay na likha
ng tao.
26. Pooh-pooh
+ unang natutong magsalita ang
mga tao, ayon teoryang ito,
nang hindi sinasadya ay
napabulalas sila bunga ng mga
masisidhing damdamin tulad ng
sakit, tuwa, sarap, kalungkutan,
takot, pagkabigla at iba pa.
28. Yo-he-ho
+ Pinaniniwalaan ng linggwistang si A.S.
Diamond (sa Berel, 2003) na ang tao
ay natutong magsalita bunga ng
kanyang pwersang pisikal.
+ Hindi nga ba’t tayo’y nakalilikha rin ng
tunog kapag tayo’y nag-eeksert ng
pwersa.
+ Halimbawa, ano’ng tunog ang nililikha
natin kapag tayo’y nagbubuhat ng
mabibigat na bagay, kapag tayo’y
sumusuntok o nangangarate o kapag
ang mga ina ay nanganganak.
30. Yum-yum
+ ng wika ay maaaring nanggaling o
nagsimula sa pakikipag-usap o
komunikasyon na ginagamitan ng
galaw ng anumang bahagi ng
katawan na may kasamang tunog
upang maiparating sa kausap ang
ibig sabihin.
32. Ta-ta
+ ito ay salitang Pranses na
nangangahulugang goodbye o
paalam.
+ Pinaniniwalaan sa teoryang ito na
sa kumpas ng kamay ng tao ng
kanyang ginagawa sa bawat
partikular na okasyon ay
sinusundan ng paggalaw ng dila
ay naging sanhi upang matutong
makabuo ng salita ang tao
34. Ta-ra-ra-boom-
de-ay
+ Likas sa mga sinaunang tao ang
mga ritwal. Sila ay may mga ritwal
sa halos lahat ng gawain tulad ng sa
pakikidigma, pagtatanim, pag-aani,
pangingisda, pagkakasal,
pagpaparusa sa nagkasala,
panggagamot, maging sa paliligo at
pagluluto.
+ Kaakibat ng mga ritwal na iyon ay
ang pagsasayaw, pagsigaw
atincantation o mga bulong.
36. Ma-ma
+ nagmula ang wika sa mga
pinakamadadaling pantig ng
pinakamahahalagang bagay.
Pansinin nga naman ang mga
bata.
+ Sa una’ y hindi niya masasabi ang
salitang mother ngunit dahil ang
unang pantig ng nasabing salita
ang pinakamahalaga, una niyang
nasasabi ang mama bilang
panumbas sa salitang mother.
37. + Ang wika ay maaaring nagagamit ng tao sa dalawang
kaparaanan: pagtamo at pagkatuto. Nagbigay si Krashen
(1981) ng magandang paliwanang hinggil sa pagkakaiba
nito.
38. PAGTAMO
+ pagtamo ay nagaganap nang hindi namamalyan at katulad
ito halos kung paano natin natutuhan ang ating unang
wika.
39. PAGKATUTO
+ pagkatuto ay isang binalak na proseso kung saan pinag-
aralan ang wika sa isang organisadong paraan at may
sinusunod na isang tiyak na programa o silabus.
+ Sa pagkatuto ng wika rin ay may yugto-yugtong proseso
kung saan pinag-aaralan ang wika sa isang paraang
organisado at sistematiko: organisado kung saan may
pangkat na nagpapatupad ng wikang sinasalita ng isang
bansa; sistematiko kung saan may sistema ang isang bansa
kong paano gagamitin ang wika.
41. + Sinasabi na ang pag-iisip at ang wika ay magkalapit ang
kanyang debelopment ay magkasabay din. Ang mga
batang matagumpay na nakasusunod o nakagagawa ng
mga gawaing kaugnay sa pag-iisip ay karaniwan na iyong
may kahusayan sa makrong kasanayan sa wika. Ito ang
yugto ng pagkatuto ng wika kung saan naitatanong mo sa
iyong sarili kung ano ang una mong nabanggit na salita o
paano ka natuto magsalita.
43. + Ito ang yugto ng pagkatuto ng wika kung saan ginagaya
mo ang sinasabi ng mga taong nasa iyong paligid. Habang
nanood ng mga komersyal sa telebisyon ginagaya mo ito
at dahil inuulit-ulit mo lamang ang iyong napapakinggan
nakabisado at nasasalita mo ito kahit hindi mo ito lubos na
nauunawaan
45. Mga Teoryang Pilosopikal ng Edukasyon at Wika
1. Developmental Stages of Learning – Jean Piaget
2. Cooperative Learning – Lev Vygostsky
3. Discovery Learning – Jerome Bruner
4. Hierarchical Learning – Robert Gagne
5. Interactive/Integrated Learning – David Ausubel
6. Basic Interpersonal Communication Skills BICS
7. Cognitive Academic Language Proficiency Skills CALPS – Cummins
46. 1. Jean Piaget’s Development al
Stages of Learning
+ Ang Cognitive Development ay isang komprehensibong
teorya tungkol sa uri at pag unlad ng pag-iisip ng tao.
+ Layunin ng teoryang ito na malaman ang likas na
pagkatuto ng tao at kung paano ang tao makakuha,
makagawa, at kung paano ito gamitin.
47. 1. Jean Piaget’s Development al
Stages of Learning
+ ang Cognitive Developmetal ay isang progresibong
proseso ng pag-iisip ng tao. Naniniwala siya na ang mga
bata ay kayang gumawa at bumuo ng pag-iintindi sa
kanyang kapaligiran base sa kanyang nalalaman at
naiintindihan.
+ Sentro sa pag-iisip ng tao at nakasalalay sa lengguwahe
ng pagkatuto at pag-unawa ng tao na makakuha sa
pamamagitan ng cognitive development.
48. 1. Jean Piaget’s Developmental
Stages of Learning
1.Sensorimotor lebel (o-2 taong gulang)
2.Pre-operational lebel (2-7 taong gulang)
3.Concrete Operations (7-11 taong gulang)
4. Formal Operational (12+ taong gulang)
49. 2. Lev Vygotsky’s Cooperative Learning
+ Mula ito sa paniniwalang ang pagkatuto ng isang bata ay
nagmumula sa pakikisalamuha o interaksyon niya sa iba
(bata man o matanda).
+ Ang mga kaalaman at kasanayan na ito ay kanyang
pinagninilay-nilayan at sa huli ay magamit nya ang
kaalamang ito.
50. 3. Jerome Bruner’s Discovery Learning
+ Naniniwala siya na kung ang mga bata ang makatuklas sa
kanilang sariling pagkatuto, madedebelop ang kanilang
responsibilidad matuto nang mag-isa at mamotivate pang
lalong matuto.
Enactive – paggalaw
Iconic – mga larawan
Symbolic – mga abstract symbols
51. 4. Robert Gagne’s Hierarchy of learning
+ Ito ay tumutukoy sa set ng mga (basic) kasanayan na
kinakailangang matutuhan at siyang bubuo sa mas
malawak na kasanayang nararapat matutuhan ng mga
bata.
52. 5. David Ausubel’s Interactive/Integr
ated Learning
+ Naniniwala siya na ang mga bagong kaalaman ay
nakabatay sa mga nauna ng kaalaman. Natututo tayo
batay sa pag-uugnay-ugnay ng mga kaalaman.
53. 6. Basic Interpersonal Communication Skills
BICS Cognitive Academic Language
Proficiency Skills CALPS – Jim Cummins
+ BICS – ito ang wikang ginagamit natin sa pang-araw-araw
na pamumuhay gaya ng pakikipag-usap sa mga kaibigan,
kapag may kausap sa telepono, kapag nasa isang party,
(social language).
54. 7. Basic Interpersonal Communication Skills
BICS Cognitive Academic Language
Proficiency Skills CALPS – Jim Cummins
+ CALPS – mga kinakailangang wika upang maintindihan
ang mga aralin sa loob ng klase. (wikang pang-
akademiko)
57. Teoryang Behaviorist
+ batay sa teoryang ito, ang bata ay ipinanganak na may
sapat na lakas at kakayahan sa pagkatuto.
+ Ayon kay Burrhus Frederic Skinner (1968), pangunahing
tagapagsulong ng teoryang behaviorist , higit na
pinagtutuunan ng pansin sa teoryang ito ang “pag-aalaga”
kaysa sa pinagtutuunan ng intelektwal.
58. Teoryang Behaviorist
+ Journal of Nature Neuroscience ,may malaking kaugnay
ang mga tunog na ipinakikinig sa mga batang wala pang
dalawang taong gulang sa bilis ng kanilang pagkatuto sa
pagsasalita.
+ Ang teoryang ito ay nagbigay sa mga guro ng set ng mga
simulain at mga pamaraang madaling isagawa sa
pagtuturo.
59. Teoryang Behaviorist
Ang audio-lingual method (ALM), ang mga pangunahing
katangian nito ay ang mga sumusunod:
binibigyang diin ang kasanayang pakikinig at pagsasalita;
binibigyang-diin ang pag-uulit at mga drill;
paggamit laang ng target na wika;
kagyat na gantimpala/pagpapatibay sa bawat tamang sagot;
kagyat na pagwawasto ng kamalian;at
ang pagtuturo at pagkatuto ay nakatuon sa guro.
61. Teoryang Innative
+ ito ang teoryang nagsasabi na ang pagkatuto ng wika ng
bata ay batay sa kanyang angking likas na kakayahan.
+ ayon sa kanila ang mga bata ay ipinanganak na may “likas
na salik” sa pagtamo ng pagkatuto sa wika.
+ Ipinaliwanag ni Chomsky (1975, 1965) na ang kakayahan
sa wika ay kasama na pagkaanak at likas itong nalilinang
habang ang mga bata ay nakikipag-interaksyon sa kanyang
kapaligiran.
62. Teoryang Innative
+ ito ang teoryang nagsasabi na ang pagkatuto ng wika ng
bata ay batay sa kanyang angking likas na kakayahan.
+ ayon sa kanila ang mga bata ay ipinanganak na may “likas
na salik” sa pagtamo ng pagkatuto sa wika.
+ Ipinaliwanag ni Chomsky (1975, 1965) na ang kakayahan
sa wika ay kasama na pagkaanak at likas itong nalilinang
habang ang mga bata ay nakikipag-interaksyon sa kanyang
kapaligiran.
63. Teoryang Innative
+ Inilalarawan dito ang likhang-isip na “aparato” na taglay ng
mga bata at tinatawag itong language-acquisition device
(LAD).
+ Ang LAD ang tumatanggap ng impormasyon mula sa
kapaligiran sa anyo ng wika. Ang wikang ito ay sinusuri at
pagkatapos marinig bubuuin na sa isipan ng mga tuntunin,
at inilalapat ang mga tuntunin habang nakikipag-usap ang
bata.
65. Teoryang Cognitive
+ ang pagkatuto ng wika ay nagaganap matapos maunawaan
ang isang bagay o pangyayari.
+ Kognitibong Sikolohikal (Cognitive Psychology), ang mga
bata ay unang natutong bumuo ng biswal na larawan bago
pa man siya magsalita.
67. Teoryang Interaksiyon
+ Ang teoryang ito ay nagpapakita ng interaksyong
nagaganap sa pagitan ng bata at ng kanyang tagapag-
alaga.
+ Ang mga napapakinggan salita o pahayag (input) mula sa
tagapag-alaga ay nagagaya ng bata.
69. Teoryang Hummanist
+ nakapokus sa damdamin at emosyon ng isang tao. dagdag
pa dito , mas mabilis nila natututuhan ng tao ang wika at
wala siyang pag-alinlangang gamitin ito at malaya niyang
nailalahad ang kanyang saloobin.
70. + Ayon kina Piaget at Pinnel (1979), ang teoryang Cognitive at
Innative ay halos magkatulad. Ang tanging pinagkaiba ng dalawang
teorya ay ang implikasyon ng mga ito sa paraan ng pagkatuto ng
bata. Pinaniniwalaaan ng mga “innativist” na ang suporta sa
pagtamo ng wika ng bata ay hindi kinakailangan dahil likas na niya
itong natutuhan. Samantala, pinaniniwalaan naman ng mga
“cognitivist” na upang mabilis ang pagkatuto ng wika ang bata
kailangan ang pakikipag-ugnayan sa kapaligiran.
71.
72. +Virgilio S. Almario
“Kung ano ang wika mo, iyon ang
pagkatao mo.”
Nilalaman- 20
Organisasyon- 10
Kabuoan- 30
