2. Istruktura ng Wikang Filipino Ang pangungusap ay isang
sambit lang na may patapos na
himig sa dulo.
Ito ang nagsasaad na
naipahayag na ng nagsasalitya
ang isang diwa o kaisipang
nais niyang ipaabot sa kausap.
3. Ang wika ay isang masistemang
Ponolohiya o fonoloji – pag-
balangkas dahil ito ay binubuo ng aaral ng fonema o ponema;
mga makabuluhang tunog ang fonema ay tawag sa
(fonema) na kapag pinagsama- makabuluhang yunit ng
sama sa makabuluhang sikwens
binibigkas na tunog sa
ay makalilikha ng mga salita isang wika.
(morfema) na bumabagay sa iba Halimbawa ay ang mga
pang mga salita (semantiks) fonemang
upang makabuo ng mga /l/, /u/, /m/, /i/, /p/, /
pangungusap. Ang pangungusap a/ at /t/ na kung pagsama-
ay may istraktyur (sintaks) na samahin sa makabuluhang
nagiging basehan sa ayos ay mabubuo ang
pagpapakahulugan sa paggamit salitang [lumipat].
ng wika.
4. Salitang-ugat =
Morpolohiya o morfoloji
– pag-aaral ng morfema; tao, laba, saya, bulaklak, sings
ang morfema ay tawag sa ing, doktor, dentista
pinamakamaliit na Panlapi = mag-, -in-, -um-,
makabuluhang yunit ng -an/-han
salita sa isang wika. Sa Fonema = a
Filipino ang tatlong uri *tauhan, maglaba, d
ng morfema ay ang oktora
salitang-ugat, panlapi at
fonema.
5. Sintaksis – pag-aaral ng Hal.
sintaks; sintaks ay ang tawag Mataas ang puno.
sa formasyon ng mga Ang puno ay mataas.
pangungusap sa isang wika. The tree is tall. (hindi
Sa Filipino, maaaring mauna maaaring ‘Tall is the tree.’ o
ang paksa sa panaguri at ‘Tall the tree.’)
posible namang pagbaligtaran
ito. Samantalang sa Ingles
laging nauuna ang paksa.
6. Hal.
Semantiks – pag-aaral ng Inakyat niya ang puno.
relasyon ng salita sa bawat Umakyat siya sa puno.
isa sa iisang pangungusap;
Makikita na nang ginamit ang
ang mga salita sa pagbuo ng pandiwang [inakyat] ang panghalip ng
pangungusap ay bumabagay aktor sa pangungusap ay [niya] at ang
sa iba pang salita sa pantukoy sa paksa ay [ang].
Samantalang sa ikalawang
pangungusap upang maging pangungusap ang pandiwa ay
malinaw ang nais ipahayag. napalitan ng [umakyat] kaya
nakaapekto ito sa panghalip ng aktor
na dati’y [niya] ngayo’y [siya] na.
Imbis na pantukoy na [ang] ay
napalitan na ng pang-ukol na [sa].
Nagkaiba na ang kahulugan ng
dalawang pangungusap.
8. Parirala – Ito ang tawag
sa lipon ng mga salita na
Sintaks – Ito ay tumutukoy walang paksa at panaguri
sa set ng mga tuntunin na na ginagamit para makabuo
pumapatnubay kung paano ng pangungusap.
maaaring pagsama-samahin
o pag-ugnay-ugnayin ang
mga salita sa pagbuo ng Sugnay – Ito ay lipon din ng
parirala o pangungusap. mga salita na maaring may
diwa at maari ring wala.
Maari rin itong magkaroon
ng paksa at pang- uri at
maari ring wala.
9. Dalawang Uri ng Sugnay: Pantulong na Sugnay/Di –
Malayang Sugnay/Sugnay
Punong na di makapag – iisa. Wala
Sugnay/Malayang itong diwa kung di isasama sa
Sugnay/Sugnay na isang punong sugnay.
Makapagiisa(Payak na Nagsisimula ito sa isang
Pangungusap). Ito ang pangatnig.
sugnay na may diwa.
Hal. Hal.
Gumagamit ng mga piling Datapwat di naman kailangan
salita ang pormal na sulatin maging matalinghaga kung
isang sining ang bagamat minamana, pinag –
pagsusulat. aaralan din.
10. Ang pangungusap ay PAYAK - nagpapahayag ng
isang kaisipan lamang.
maaaring mauri batay sa
layon.
Hal. Katakut-takot na
Ito ay maaaring maging
deadline ang hinahabol ng
paturol, pautos o FFM1 sa midterm paper
pakiusap, patanong o nila.
padamdam. TAMBALAN -
Nagpapahayag ng dalawang
May iba’t ibang anyo ang magkaugnay na kaisipan
pangungusap:
Hal. Pumunta kami sa Mall of
Asia at nakita naming
lahat si Piolo Pascual.
11. HUGNAYAN - LANGKAPAN - Isang
nagpapahayag ng isang punong kaisipan o dalawa o
punong kaisipan at isang higit pang pantulong na
pantulong na kaisipan. kaisipan.
Hal. Magiting na Hal. Nagalit sa amin si Sir
ipinagtanggol ni Bob ang Hilario dahil maingay kami
kanyang kakayahang at hindi nakikinig.
sumayaw nang
siya’y pagtawanan
ng buong klase.
12. Pangungusap – bahagi ng Pangungusap na Walang
pananalitang nagsasaad ng Tiyak na Paksa
buong diwa.
1. Pangungusap na eksistensiyal
– ito ay pagpapahayag ng pagka-
Simuno o Paksa- ang mayroon o wala.
bahaging nagpapahayag ng Hal: May mga raliyista ngayon
pinag-uusapan sa sa Edsa.
pangungusap. Wala na.
2. Pangungusap na Pahanga –
Panaguri – ito naman ang Ito ay nagpapahayag ng
bahaging nagbibigay ng damdamin ng paghanga.
kaalaman o impormasyon Hal: Kayganda talaga ng tanawin
tungkol sa paksa. sa Boracay!
Ang galing mo!
13. 3. Maikling sambitla – mga 5. Mga Pormulasyong
iisahin o dadalawahing pantig panlipunan – ito ay mga
na nagpapahayag ng matinding pagbati, pagbibigay-galang at
damdamin. iba pa na nakagawian na sa
Hal: Ay! Wikang Filipino.
Aray! Hal: Mano po.
Salamat po.
4. Pangungusap na 6. Modal – Nangangahulugan
Pamanahon – nagsasaad ng ng gusto/nais/ ibig.
oras o uri ng panahon ang mga Hal: Nais kong makapag-
ganitong pangungusap. aral.
Hal: Maulan na naman. Ha’ gusto kong mahiga.
Napakainit!
14. 7. Penomenal – nagsasaad ng 9. Pagyaya- nagsasaad ng
mga pangyayari sa pagyaya o pagyakag.
kalikasan, walang simuno o Hal: Tayo na.
panaguri ang mga sumusunod Halika na.
na pangungusap.
Hal: Babaha na naman sa 10. Ka-Pandiwa – nagsasaad
ng katatapos na kilos.
Maynila. Hal: Kaaalis lang niya.
Niyanig ng lindol ang Japan. Kakakain ko lang.
8. Pautos – sinusundan ng 11. Panawag – panawag na
panghalip na mo at o pang- pangkamag-anak.
abay. Hal: Hoy!
Hal: Dalian mo. Psst!
Sige pa. Tena!
Manang!
Alis.
16. a. Mga Paningit Bilang
Pampalawak
Mga paningit o ingkliotik
ang tawag natin sa mga katagang
Pagpapalawak isinasama sa pangungusap upang
higit na maging malinaw ang
ng kahulugan nito.
Hal.
Ba, na, pa, lamang, muna, Kasi, n
Pangungusap aman, din, lang, sana, Kaya, nga, h
o, man, tuloy, Yata
17. b. Mga Panuring c. Mga Kaganapan ng Pandiwa
Pampalawak Bilang Pampalawak
Dalwang kategorya ang iba’t ibang uri ng
na mga salita ang kaganapan ng pandiwa ay mga
magagamit na panuring, ang pampalawak.
pang-uri na panuring sa Hal.
pangalan o panghalip at ang Tumakbo ang tao patungo sa
pang-abay. liblib na lugar.
Hal.
Ang magaling na mag-aaral
ay laging una sa klase.
