2. PAGPAPAYAMAN AT PAG-OORGANISA
NG DATOS: CHARACTER SKETCH
Abot-tanaw
Pagakatapos ng araling ito, inaasahang maisasagawa ng mag-
aaral ang sumusunod:
1. Natutukoy ang mga elemento ng isang character sketch;
2. Naipaliliwanag ang katangian ng character sketch bilang
isang akademikong sulatin;
3. Nagagamit ang iba’t ibang estratehiya ng pagpaparami ng
datos o detalye para sa character sketch;
4. Natitiyak ang pagkakaiba ng kongkreto at abstraktong salita;
5. Napag-iiba-iba ang mga paraamn ng pagsasaayos ng datos;
at
6. Nakasususulat ng isang character sketch.
3. CHARACTER SKETCH
-isang anyo ng sanaysay na
naglalarawan o nagsasalaysay
tungkol sa isang tao, hayop, bagay
o lugar tungo sa isang impresyon
o kakintalan, o kaya’y insight o
kabatiran.
4. Ang isang character sketch ay
nagsisimula sa paghahanay ng
mga naoobserbang datos tungkol
sa paksa at pagkatapos,
pinatitingkad ang isang mas
malalim o di-lantad na katangian
nito.
5. Kung TAO ang paksa, hindi
natatapos ang sanaysay sa
paglalarawan ng pisikal na katangian
ng paksa. May movement o galaw
ang sanaysay mula sa mga
kongkretong datos patungo sa isang
abstraktong kaisipan.
6. Maari ding maging paksa ang HAYOP,
BAGAY, o LUGAR sa katuwirang may
panlabas at panloob na katangian din ang
mga ito.
HAYOP- mga kaayang-ayang ugali nito
BAGAY- ang personal na silbi nito sa isang
tao
LUGAR- ang natatanging kahalagahan nito
sa isang pamayanan.
7. Sa pagpili ng paksa, isaalang-alang
ang DALAWANG BAGAY
Una, pumili ng paksa na pamilyar
sa manunulat
Para magawa ito, kailangang kilalang-
kilala ng manunulat ang paksa upang
mapalitaw niya ang katangian o
kalikasan ng paksa na maaring hindi
madaling makita ng iba.
8. Pangalawa, pumili ng paksa na
makabuluhan sa lipunan.
Karaniwang nagsisimula ang pagpili ng paksa
sa kung ano ang pamilyar at malapit sa
manunulat, ang ibubungang sanaysay ay
kailangang magkaroon ng silbi sa higit na
nakararaming mambabasa o sa lipunan.
Halimbawa,
Maaring paksain ang isang paboritong lugar sa
lalawigan pero maari ding ipakita nito ang
kahalagahan ng pangangalaga sa pamanang
pangkultura
9. Samakatuwid, bagaman
nagsisimula ang pagsulat sa
personal na danas, nagtatapos
ito lagi sa panlipunan, sa kung
ano ang makabuluhan sa
nakararami.
10. PAGPAPARAMI NG DATOS SA
CHARACTER SKETCH
Dalawang aspekto ng pagsulat ang mahalaga sa
Character Sketch
1. Ang kasapatan ng datos
2. Ang organisasyon o pagsasaayos ng mga
datos na ito.
Nakasalalay nang malaki sa dalawang aspekto
ito kung makakabot sa mambabasa ang
kakintalan o kabatirang nais palitawin ang
manunulat tungkol sa paksa.
11. Ilang estratehiya sa Pagpaparami ng
datos sa konteksto ng personal na
sanaysay tulad ng CHARCTER SKETCH:
1. paglilista
2.Pagmamapa
3. Malayang pagsulat
Ang layunin ng estratehiyang ito ay ang
magpalitaw ng mga datos o detalyeng
magagamit sa pagdebelop ng paksa ng sulatin.
13. PROSESO
1. Sa isang malinis na papel, isulat sa ibabaw
ang paksa ng character sketch.
2. Sa ilalim na nito, sumulat ng anomang salita
o pariralana pumapasok sa isip kaugnay ng
paksa.
3. Maari ding maglista ng mga salita o
pariralang may kaugnayan, hindi lamang sa
paksa kundi maging sa mga salita o pariralang
nailista na.
14. 4. Huwag masyadong mag-isip. Iwasan din munang
mag-edit. Ang susi sa paggamit ng estratehiyang
ito ay ang bilis ng paglilista. Ang mahalaga ay ang
tuloy-tuloy at mabilisang paglilista.
5. Ang paliwanag tungkol sa estratehiyang ito,
kapag may presyur sa pagsusulat tulad ng tuloy-
tuloy na paglilista, lumalabas ang ilang
impormasyon o detalye nang hindi inaasahan.
6. Orasan ang paglilista. Gawin lamang ang paglilista
sa loob ng limang minuto.
15. PAGMAMAPA
Ang Pagmamapa ay tulad din ng
paglilista. Ang kaibahan lamang
mas naipakikita sa estratehiyang
ito ang koneksiyon ng mga
detalye o aytem sa listahan sa
isa’t isa.
16. MALAYANG PAGSULAT
- Tuloy-tuloy na paglilista ng mga detalye sa
anyong patalata. Tulad sa paglilista,
kontrolado rin ang oras ng pagsasagawa bg
estratehiya upang maging mabisa ito at
makapagpalitaw ng mga detalye tungkol sa
paksa.
17. PROSESO
1. Sa isang malinis na papel, isulat sa ibabaw ang
paksa.
2. Tiyakin na walang anomang sagabal sa pagsulat
bago magsimula
3. Siguraduhin ding maoorasan ang proseso.
4. Sa pagsisimula, sumulat ng mga parirala o
pangungusap na may kaugnayan sa paksa.
5. Sa mga sususnod, isulat lang ang kung anomang
pumasok sa isip. Huwag munang mag-edit. Hindi
rin kailangang sumunod sa wastong gamit ng
bantas.
18. 6. Kung walang pumapasok na salita o detalye sa
isip, ulit-ulitin lang ang huling sa lita isinulat;
puwede ring maglagay ng sunod- sunod na
tuldok.
7. Hangga’t maari, huwag iaangat ang lapis o
bolpen mula sa papel.
8. Mahalagang tuloy-tuloy at mabilis ang pagsulat.
9. Ang prinsipyo ay katulad din sa estratehiya ng
paglilista- lumiitaw ang nakatagong kaalaman
kapag may presyur sa pagsulat.
19. 10. Pagkatapos ng ehersisyong ito, balikan ang
nasulat at bilugan ang mga detalyeng hindi
akalain na maiisulat. Maaring dito ibatay ang
pagdebelop ng sulatin.
11. Orasan ang malayang pagsulat. Gawin
lamang ito sa loob ng limang minuto.
20. Tandaan din na ang estratehiyang
ito ay panimulang ehersisyo lamang
para makapaglalabas ng mga detalye
at ideya kung paano idedebelop ang
paksa. Pagkatapos na inisyal ng mga
estratehiyang ito, kailangang
mananaliksik pa ang estudyante.
21. PAGSASAAYOS NG MGA DATOS
SA CHARACTER SKETCH
Kailangang mabigyan ng kaayusan
ang mga datos upang makatulong
sa pagpalitaw ng kaintalan o
bkabatirang nais palitawin
tungkol sa paksa, at upang
maintindahan ng mambabasa ang
sulatin.
22. May Ibang paraan ng pagsasaayos
ng mga detalye na tatawaging
orasan, paputok at sayaw.
ORASAN- ay isang tiyak na galaw. Sa
pagsasaayos ng ng mga detalye para sa
isang Character sketch. Maaring magsimula
sa detalye o pangyayaring pinakaunang
naganap na susundan ng iba pang detalye
o pangyayaring lumilitaw o naganap ayon
sa daloy ng panahon.
23. PAPUTOK
- Ay isang bagay na sinisindihan o
ginagawang aktibo para lumilikhang
isang malakas na ingay. Sa pagsasayos ng
isang character sketch batay sa paputok,
nagsisimula sa isang mahalagang
pangyayari at kasunod nito, ilalahad
naman ang mga bunga o resulta ng
pangyayaring ito.
24. SAYAW
- Tinawag na sayaw ang estratehiyang
ito dahil ang manunulat ay puwedeng
gumamit ng detalye o pangyayari mula sa
iba’t ibang lugar at panahon. Ang
magbibigay ng kaisahan sa mga datos na
ito ay ang paksa o temang nais idebelop
sa sulatin.
25. Tandaan na ilan lamang ito sa
mga paraan ng pagsasaayos ng
mga datos. Maaring marami pang
ibang paraan na maisip habang
nagiging mas bihasa na sa
pagsulat.
26. Pagsulat ng BIONOTE o Pagpapakilala
sa Sarili (o Pagpapakilala sa
Indibidwal)
Parang isang anyo rin ng character sketch
ang bionote.
-Isa itong anyo ng sulatin na
pumapaksa sa sarili o sa ibang tao, maikli
lamang, at karaniwang may tonong
pormal. May iba’t ibang sitwasyong
nangangailangan ng bionote.
27. Ilan dito ang sumusunod:
1. para ipakilala ang may-akda ng isang aklat o
artikulo sa isang journal;
2. para ipakilala ang isang natatanging
indibidwal sa isang natatanging indibidwal sa
isang akalat na pang general reference tulad
ng encyclopedia;
3. para ipakilala ang isang tagapagsalita sa isang
kumperensiya o seminar;
28. 4. para ipakilala ang isang panauhing pandangal
sa isang pormal na pagtitipon at;
5. para iipakilala ang isang natatanging
indibidwal na bibigyan ng parangal.
Ilan lamang ito sa mga posibleng konteksto o
dahilan para sumulat ng isang bionote. Sa
bawat konteksto, iba-iba ang magiging
nilalaman at estilo nito.
29. Unang halimbawa, para ipakilala
ang may-akda ng isang artikulo sa
isang journal, maikli lamang ito at
karaniwang bumabanggit sa mga
kredensiyal ng may-akda na
magpapatunay na karapat-dapat
siyang magsulat tungkol sa paksa ng
kaniyang artikulo.
30. Ikalawang halimbawa, para ipakilala ang
isang natatanging indibidwal sa isang
natatanging indibidwal sa isang akalat na pang
general reference na aklat, mahalagaang
komprehensibong listahan ng mga
impormasyon na magpakilala sa indibidwal
upang maging kapaki-pakinabang ang bionote
sa iba’t ibang sitwasyong pagagamitan nito.
31. Ang bawat bionote ay naglalaman ng
mga sumusunod:
1. Personal na impormasyon
a. Petsa ng kapanganakan
b. Lugar ng kapanganakan
c. Kategoryang kinabibilangan (kung artsista,
direktor, manunulat, pintor, mananayaw, at
iba pa)
d. Magulang
e. Iba pang kaanak na nasa larangan ng sining
32. 2. Mga Nagtapos sa Pag-aaral
3. Mga Natapos na training-workshop
4. Mga likhang sining
5. Mga natamong pagkilala at gawad
33. Ikatlong halimbawa, sa bionote na
nagpakilala sa tagapagsalita sa isang
kumperensiya o seminar, kailangang maikli rin
lang ito at naglalaman ng mga impormasyong
magpapahiwatig na eksperto ang
tagapagsalita sa paksang kaniyang tatalakayin.
Ang bionote ay binabasa bago magbigay ng
presentasyon ang tagapagsalita.
