Azərbaycan Təbiblər Birliyi ( ATB )

2. Doğuşun idarə edilməsi
Doğan qadının qəbul edilmə qaydası – doğan qadınlar adətən doğum
evinə doğum fəaliyyəti başladıqda qəbul olunur.Qadın
məsləhətxanasında müayinə olunmuş qadınlar hamiləliyin gedişini
əks etdirən mübadilə vərəqəsini təqdim edirlər.
Qəbul şöbəsində:
 Anamnez toplanır
 Bədən hərarəti, çəkisi, boyu, arterial təzyiqi ölçülür
 Nəbzi sayılır
 Hamilə qadının sidiyində zülalın mövcudluğu yoxlanılır
 Uretradan və uşaqlıq yolundan bakterioskopik müayinə üçün
yaxmalar götürülür
 İnfeksiyaların istisna edilməsi üçün venadan qan alınır

3. Qəbul şöbəsində xüsusi müayinə
(mamalıq müayinəsi) aparılır: uçaqlıq
dibinin səviyyəsi, dölün vəziyyəti,
gələcək hissə, dölün ürək döyüntüsünün
xarakteri təyin edilir.Cinsiyyət yolundan
ifrazat müəyyənləşdirilir, pelviometriya
aparılır.Əldə edilən məlumatlar doğum
tarixində qeyd olunur.Doğan qadınlarda
təmizləyici imalədən sonra sanitar
işlənmə aparılır və onlara steril
dəyişək verilir.Yalnız göstərilən
prosedurlardan sonra hamilə qaıdn
doğuş blokuna göndərilir.

4. Doğuşun I dövrünün idarə edilməsi
Doğum şöbəsinə daxil olduqdan sonra həkim tərəfindən tam mamalıq
müayinəsi aparıldıqdan sonra daxili müayinə (uşaqlıq yolu müayinəsi)
aparılır.
Daxili müayinəyə daxildir:
 Uşaqlıq yolunun vəziyyəti (geniş, dar olması, arakəsmə və s.)
 Uşaqlıq boynunun vəziyyəti (yerləşməsi, uşaqlıq boynu kanalının
saxlanması, qısalması, yaxud hamarlaşması, konsistensiyası,
keçiriciliyi) Bişop şkalası

5.  Daxili müayinədən sonra dölyanı maye kisəsinin vəziyyəti, çanağın
vəziyyəti qiymətlənirilir.Ümumiyyətlə, xarici və daxili müayinələr
əsasında klinik diaqnoz və doğuşun planı müəyyənləşdirilir.
 Doğuşun I dövründə mühüm məsələlərdən biri – dölün ürək
döyüntüsünün adi auskultasiya üsulundan başlayaraq mürəkkəb
cihazların köməyilə izlənilməsidir.
Şəkil: Kardiomonitor (a)
və dölün normal KTQ-si
(b)
1 – dölün KTQ-si
2 – uşaqlıq yığılmala-
-rının qeydiyyatı.

6. Doğuşun II dövrünün idarə edilməsi
Doğuşun II dövründə həkim doğan qadının :
• Ümumi vəziyyətinə
• Doğum fəaliyyətinin xarakterinə
• Dölün ürək döyüntüsünə
• Gələcək hissənin irəliləməsinə
• Cinsiyyət yolundan xaric olan ifrazatın xarakterinə
fikir verməlidir.

7. Doğuşun qəbul edilməsi – dölün başı cinsiyyət yarığını yarmağa
başladığı vaxtdan doğuşu qəbul etməyə hazır olmağa
lazımdır.Doğuşun qəbulu – mamalıq yardımının göstərilməsi
deməkdir.
Mamalıq yardım 5 mərhələdən ibarətdir:
1. Birinci mərhələ başın vaxtından qabaq açılmasının qarşısının
alınmasından ibarətdir.
2. İkinci mərhələ gücvermələrarası fasilədə dölün başının
cinsiyyət yarığından ehtiyatla çıxarılmasından ibarətdir.
3. Üçüncü mərhələdə məqsəd təpə qabarlarının doğulması
zamanı aralığın gərginliyini azaltmaqdır.
4. Dördüncü mərhələnin mahiyyəti gücvermələrin düzgün
tənzimlənməsidir.
5. Beşinci mərhələ çiyinlərin və bədənin doğulmasına köməklik
göstərilməsindən ibarətdir.

8. Şəkil: Baş gəlişində əl yardımları :
a – başın vaxtından qabaq açılmasının qarşısının alınması
b – güclənmələrarası fasilədə başın ehtiyatla çıxarılması (aralığın
gərginliyinin azaldılması)
c – çiyinlərin doğulmasına köməklik göstərilməsi (ön çiynin doğulması)
ç - çiyinlərin doğulmasına köməklik göstərilməsi (arxa çiynin doğulması)

9. Döl doğulduqdan sonra yenidoğulmuş adlanır.Yenidoğulmuşun
vəziyyətinin qiymətləndirilməsi doğulan zaman və doğuşdan 5 dəqiqə
sonra Apqar şkalası üzrə aparılır.
Balların cəmi yenidoğul-
-muşun vəziyyətini xarak-
-terizə edir.
10-7 bal – kafi vəziyyət
6-4 bal – orta ağırlıqlı asfik-
-siya
3-1 bal - ən ağır asfiksiya
0 bal – ölü doğulma

10. Doğuşun III dövrünün idarə edilməsi
Son dövrü ciddi gözləmə prinsipi və doğan qadına diqqətli nəzarətlə
aparılır.Uşaqlığın yığılması və ciftin ayrılması proseslərini pozmamaq
üçün döl doğulandan dərhal sonra sidik kisəsi kateterizasiya edilir.Son
dövründə ciftin ayrılması əlamətlərini bilmək vacibdir.Bu əlamətlərə
aşağıdakılar aiddir:
1. Şreder əlaməti
2. Dovjenko əlaməti
3. Alfeld əlaməti
4. Küstner-Çukalov əlaməti
5. Ştrassman əlaməti
6. Kleyn əlaməti
7. Mikuliç-Radetski əlaməti
8. Qoqenbixler əlaməti
9. Abuladze üsulu
10.Krede-Lazareviç üsulu
11.Henter üsulu

11. Şəkil.Sonun Küstner-Çukalov Şəkil.Ciftin və sonun ayrılmasının müx-
üsulu ilə ayrılma əlaməti: -təlif mərhələlərində uşaqlıq dibinin
a – son ayrılmamışdır;göbək vəziyyəti:
ciyəsi uşaqlıq yoluna dartılır 1) Dölün doğulmasından dərhal sonra
b – son ayrılmışdır; göbək 2) Ciftin ayrılmasından sonra
ciyəsi uşaqlıq yoluna dartılmır 3) Sonun doğulmasından sonra

12. Doğuşun ağrısızlaşdırılması
Nəzəri tədqiqatlar mamalıq təcrübəsində iki növ ağrısızlaşdırma
metodunun tətbiqinə şərait yaratmşdır:
1. Medikamentoz (dərman)
2. Qeyri-medikamentoz (qeyri-dərman)
Doğuşun ağrısızlaşdırılmasının bütün metodları aşağıdakı tələblərə
cavab verməlidir:
- Mənfi emosiyaların, qorxu hissinin aradan götürülməsi;
- Ağrıkəsici effektin kifayət dərəcədə təmin edilməsi;
- Ağrısızlaşdırma metodunun ana və döl üçün tam təhlükəsizliyi;
- Doğuş fəaliyyətinə mənfi təsirlərin olmaması
- Zahının ayıq olması, onun doğuş prosesində fəal iştirak etmə
qabiliyyəti;
- Laktasiyaya və zahılıq dövrünün gedişatına mənfi təsirinin
olmamasl;
- Tətbiqinin bütün doğuşayardım müəssisələrində sadəliyi və əlçatan
olması.

13. Ağrısızlaşdırlmanın qeyri-medikamentoz metodları
Qeyri-medikamentoz metodlardan doğuşa psixoprofilaktik hazırlıq,
autogen və heterogen məşqlər, hipnoterapiya, akupunktura
(iynərefleksoterapiya), elektroanalgeziya, doğuş zamanı masaj,
hidroterapiya, audioanalgeziya daha çox diqqəti cəlb edir.
Şəkil.Hipnoterapiya
Şəkil.Akupuntura

14. Ağrısızlaşdırlmanın medikamentoz metodları
Mamalıq təcrübəsində sedativ, yuxugətirici vasitələrdən,
trankvilizatorlardan, narkotiklərdən və analgetiklərdən istifadə
edilir.ümumiyyətlə yadda saxlamaq lazımdır ki, elə bir sedativ və ya
yuxugətirici vasitə, analgetik yoxdur ki, o, ciftdən keçə bilməsin və
dölə bu və ya digər şəkildə təsir etməsin.
Şəkil.Ağrı impulsunun ötürülümə-
-sində iştirak edən visseral və
somatik yolların sinirlərinin
blokadası

15. Doğuşlar zamanı ağrısızlaşdırmanın həyata keçirilməsi
ardıcıllığı sxemini aşağıdakı kimi göstərmək olar:
-doğuş fəaliyyətinin başlanğıcında nisbətən az ağrılı sancılar zamanı
gərginliyin, qorxunun aradan qaldırılması üçün trioksazin 0,3-0,6 və ya
elenium 0,01-0,015 və s.)
-müntəzəm doğuş fəaliyyətinin inkişafında və sancılar çox ağrılı olduğu
zaman analgetiklərin sedativ, yaxud spazmolitik vasitələrlə qarışığı
təyin edilir
-ağrısızlaşdırmanın bu metodları effektiv olmadıqda uzunmüddətli
peridural (epidural) anasteziya tətbiq edilir