2. Pnevmoniya
• Pnevmoniya ağciyərlərin üxtəlif dərəcəli tənəffüs
çatışmazlığı, yerli bronx-ağciyər sindromu, həmçinin
onların rentgenoloji çəklinin infiltrativ, ocaqlı yaxud
seqmentar dəyişiklikləri ilə müşayiət olunan kəskin
infeksion iltihabi xəstəlikdir. Südəmər uşaqlarda
mədənin kardial sfinkterin zəifliyi aspirasion
pnevmoniyaya meyilliyi artırır. Həm müstəqil, həm də
digər xəstəliklərin fəsadı kimi də rast gəlinə bilər.
Pnevmoniya- tipik infeksion prosesdir, yəni müxtəlif
törədicilər klinik mühim fərqləri olmayan xəstəliklərə
gətirib çıxarırlar və bundan irəli gələrək pnevmoniyalı
xəstələrin hospitilizasiyası ixtisaslaşmış şöbələrin ayrıca
bokslarında aparılmalıdır.
3. Amillər
• Erkən yaşlı uşaqlarda pnevmoniyanın
yaranmasına zəmin yaradan amillər bunlardır:
ağır perinatal patologiya, aspirasion sindrom,
hipotrofiyalar, anadangəlmə ürək qüsurları,
ağciyərlərin inkişaf qüsurları və s.
4. Etiologiya
• Pnevmoniya polietioloji
xəstəlikdir. Əsas rolu isə
pnevmokoklar, yaşımtıl və
hemolitik streptokokklar, qram
mənfi mikroflora, Pfeyfer çöpləri
oynayır. Bətndaxili infeksiyalaşma,
dölyanı mayenin aspirasiyası,
ağciyər toxumasının tam inkişaf
etməməsi, atelektaz ağciyərdə
qan dövrünün pozulmaları
respirator- distres sindromu
pnevmoniyaya səbəb ola bilər.
6. • Pnevmoniya zamanı
iltihabi dəyişiklik ilk olaraq
bronxiollardan başlanır.
Asqırma və öskürmə
zamanı proses bronxlara,
oradan isə ağciyərin
parenximasına yayılır.
Infeksiyanın yayılması
bronxiollarda başa çatarsa
ocaqlı pnevmoniya yaranır.
Prosesin bir seqmentdə
yayılması seqmentar
pnevmoniyanı, pay
daxilində yayılarsa krupoz
pnevmoniyanı əmələ
gətirir.
7. Limfogen
• Yenidoğulmuşlarda limfatik yolla bağırsaqlardan da keçə
bilər. Aerogen yoluxma zamanı viruslar bronxların selikli
qişasının baryer funksiyasını pozur və yerli immuniteti
zəiflədir, bununla da neytrofil, makrofaq və T-limfositlərin
miqdarı və funksional aktivliyi azalır. Ilkin iltihabi
dəyişikliklər alveolarda baş verir, çünki burada bronxlar
ampulayabənzər genişlənir, əzələ toxuması zəif olur, kirpikli
epiteli olmur. Buradan da ağciyər toxumasına yayıllır.
8. • Xəstəliyin kəskinləşmə dövründə beyin
funksiyalarının ləngiməsi baş verir. Bunun
səbəbi hipoksiya və hipoksemiyadır.
9. Immun sistem
• Virus infeksiyası qanda
komplement, properdin
və lizosimin səviyyəsinin
artması ilə olur. Qarışıq
virus vəya virus-
mikoplazma etiologiyalı
pnevmoniyada qanda G
və A
immunoqlobulinlərin
səviyyəsi, T və B-
limfositlərin miqdarı
azalır.
10. Qaz mübadiləsinin pozulması
• Xəstəliyin əsas və ilk
simptomu
təngnəfəslikdir:
• 1) təngnəfəslik,
tənəffüsün dəqiqəlik
həcmi artır;
11. • 2) Taxikardiya, ürəyin dəqiqəlik həcmi və ürək
vurğusu artır, qan dövranı sürətlənir;
• 3) kapilyarların spazmı arterial təzyiqin artması
nəticəsində periferik sirkulyasiya dəyişilir;
• 4) fetal hemoqlobinin miqdarı, həmçinin
eritrositlərin oksigen daşımaq qabiliyyəti artır.
12. Tənəffüs çatışmazlığı
• 3 dərəcəsi ayırd olunur:
I dərəcə- hiperventilyasiya
ilə kompensasiya
olunur. Tənəffüs azacıq
tezləşməsi, ağız ətrafı
sianoz olur. P(art)
normaldır.
II- subkompensasiya.
Tənəffüsdə köməkçi
əzələlərin iştirakı ilə
təngnəfəslik, sakit
halda taxipnoe,
perioral və periorbital
sianoz təyin olunur.
13. • III- dekompensasiya. Tənəffüs tezliyi 70ə
qədər artmış, tənəffüs ritmi pozulur, uzun
müddətli apnoe, davamlı yayılmış sianoz.
Metabolik və qarışıq asidoz, az hallarda
alkoloz. Qarnın kəskin şişməsi bağırsağın
parezi nəticəsində olur. Toksik forma 2 kq-
dan az uşaqlarda olur.
14. Klinika
• Erkən yaşlı uşaqlarda
stafilokokk pnevmoniyası
bronxogen
infeksiyalaşmasından kəskin,
septik prosesdə isə tədricən
başlayır. Temperatur 40-41⁰
c-ə qədər yüksəlir,
solğunluq, təngnəfəslik,
damar çatışmazlığı
əlamətləri, perioral sianoz,
ürək tonlarının karlaşması
müəyyən olur.
15. • Oyanıqlıq, yeməkdən imtina, qusma,
anoreksiya toksikozun əlaməti kimi özünü
büruzə verir
16. • . Qaraciyər və dalaq tədricən böyüyür, hepato
və splenomeqaliya müşahidə olunur.
17. • Destruktiv proses birtərəfli vəya ikitərəfli ola
bilər, perkusiyada ağciyər üzərindəki səsin
kütləşməsi aşkar edilir. Auskultasiyada həmin
nahiyədə kiçik qabarcıqlı yaş xırıltılar
müşahidə edilir.
18. • Ən çox rast gəlinən ağırlaşma absesdir, bu isə
özünü hipertermik simptomla göstərir. Absesin
bronxa açılması səhərlər irinli bəlğəm ifrazını,
absesin bronxa açılması isə pnevmotoraksı
əmələ gətirir.
19. • Xəstələrdə qanın müayinəsi zamanı anemiya,
yüksək leykositoz, neytrofilyoz, EÇS-in 30-40
mm/saatdan çox olması səciyyəvidir.
20. Müalicə
• Kəskin dövrdə uşağa yataq rejimi, temperatur
normallaşdıqdan sonra 2-3 gün ərzində otaq rejimi
təyin olunur. 3-4 gündən sonra 20-30 dəqiqəlik
gəzintiyə icazə verilir. Stasionara göstəriş isə 24-36 saat
ərzində müsbət nəticə alınmamasıdır. Müalicədə əsas
yeri antibakterial terapiya tutur.
21. Infusion terapiya
• Ağır gedişli pnevmoniyada infusion terapiya aparılır.
Buna göstıriş aşağğıdakı hallardır: kəskin eksikoz, dövr
edən qanın həcminin azalması, mikrosirkulyasiyanın
pozulması, DLS, neyrotoksikoz, irinli intoksikasiya.
Infusion terapiyada kolloid və kriatalloid məhlullardan
istifadə edilir.
22. Simptomatik müalicə
• 1) ürək qlükozidləri-
0.05%-li strofantin və ya
0.06%li korqlükoz
məhlulları 10%li qlükozda
v/d yeridilir, sonra daxilə
diqoksin təyin edilir;
• 2) Kortikosteroidlər-
prednizalon 2-4-10 mq/kq
dozada.
• 3) destruksiya və DLS
qorxusu olduqda
antiproteazlar- qordoks,
kontrikal, heparin təyin
edilir.
