3. Aires da Miña Terra Estrutura O libro ten unha estrutura encadrada: ábrese cun poema de ton xustificatorio, a "Introdución" e féchase cunha esperanzada "Encomenda".
4. INTRODUCION Escribir nada máis pr' onha provincia Ou, com' os povos árcades fixeron, Escribir sobr' a casca d'os curtizos, Cáxeque todo vén á ser o mesmo. A nosa vos, n'a soledá perdida, Morrerá sin deixar xiquera ise éco Qu' a brisa malencónica d' outono Deixa n'a copa azul d'os ameneiros. Non pode ser tampouco d' outra sorte: Pasaron xa, pra non volver, os tempos En qu' o lenguaxe era unha cifra máxica Fácele sólo ó sacerdote hebreo. As xentes tristes que n'o verbo humano Percuran os ideales q' entreveron ENCOMENDA I Teño unha corda muda N'a miña lira torva, Com' on coitelo fera, Com' on tronido rouca. Cando n'os meus ensayos Sóna á compás d'as outras, Por sobre min parece Q'os ceus se desproman. De cada nota de'la Un anatema chouta, Cal d'a satúrnea sangue As furias espantosas. Ninguén ouíu ainda As cántigas qu'entoa: Detrás de min, quizáyes, O dia que m' as oyan, Como detras de Cristo Virán as xentes todas,¡ Hosanna, cantando de xúbilo cheas, Hosanna ó poeta que tray a boa nova!
5. Temática a) Cívica: Nela o poeta adopta un punto de vista crítico. Preocúpase, de xeito altruísta, pola sociedade en que vive e trata de combater as inxustizas que se cometen coas clases populares.
6. Presenta as seguintes características xerais: – Defensa dun programa de benestar, progreso e liberdade para todos os individuos, fronte ao fanatismo relixioso, o escurantismo, a opresión e a ignorancia reinantes. – Critícase o abuso de poder da Igrexa , facendo sátira da figura-cumio (o Papa). – Considéranse negativos para o pobo outros poderes como a monarquía , a Xustiza e a burocracia administrativa en xeral. – Proponse liberar o agro de todos os males que o abafan: o inxusto reparto da terra, os trabucos e impostos en xeral, as levas para o servizo militar e as guerras, a escaseza de produtos de primeira necesidade (o sal), as supersticións...
7. b) Poesía costumista — Un costume. Recrea "Unha voda en Einibó" , unha voda popular en tres romances: o noivado, a cerimonia e o xantar. — Un tipo. Neste caso trátase dun gaiteiro (influencias rosalianas). — Unha lenda tradicional. Curros elixe a coñecida en Celanova como da Virxe do Cristal . A peripecia reside no milagre realizado pola Virxe para salvar a honra dunha rapaza namorada. Trátase dun poema longo de máis de mil cen versos.
8.
9. É unha obra de agudo contido crítico e satírico. Curros critica o negocio das peregrinacións e satiriza a diversas personalidades e institucións da vida galega. Está concibida como unha réplica de A divina comedia de Dante. Curros sitúa a acción nun tren que se dirixe a Roma.
10. gula preguiza envexa soberbia Avaricia luxuria ira Acompañado polo poeta Francisco Añón, fai un percorrido crítico, desde o seu punto de vista ideolóxico, polos sete vagóns que conteñen sete pecados capitais. O inferno a min non me atrapa: cómpreme unha pouca groria e voulla comprar ó Papa. É un viaxe de recreo. ¿Quen folga de vir comigo de León XIII ó xubileo? Connosco irán moitas xentes: abades, monxas, beatas... ¡Xuro a Dios que hemos de ir quentes! ¡Que rosario, compañeiros, de contas de amancebadas con deces de putañeiros!
11. E pois eu aborrezo Os vulgares propósitos; E o fin do meu traballo, Certo he non remoto; Antes q' a comun nai, Recruba os meus despoxos, Deixar de min quixéra, Un radïoso lóstrego; E morrer con honor como morréra, Brásidas valeroso. Certo eu non me resigno, Morrer cal quase todos; Innobre, escuramente, No leito vergonzoso; Eu procurar quixéra, Mais erguidos propósitos, Que pl' o fortes, vencéran O ferro riguroso; En pró d' algunha causa, Q' honrára os fastos nosos; E morrer con honor como morréra Brásidas Valeroso. Non, non está nos brandos Regalos ocïosos, Nin nas cousas muliebres, Nin nos afectos mórbidos, A meta escrarecida, Do ánimo glorioso; Mais sóo nas cousas fortes, E nos férreos propósitos E' en caer con fragor como caéra, Brásidas Valeroso .
12. — Per' home, si cousas Me dís que m' espantan... ¡Si mesmo das medo! ¡Si os ollos che saltan! Martiño, ven, séntate. Sosega, descansa; Eu nada che figuen Pr'o mal que me tratas. Soliña n'o mundo, De nadia mirada, ¡Faltábam' agora Que tí me deixaras! Pois eu ben te quero... Por eso non marra!... — Tí queresme moito... Rosiña... rosada... Tí queresme moito Tí dícelo... e basta .O mesmo dixeches A Pedro Balada, Y-á Xan de Ventraces Y-ó amo d'a casa, Cand' hay ano e medio Veu ver a labranza... ¡Que nunca él viñera! ¡Que nunca él chegara! —¡Santísimo Cristo D' Ourense me vaIla!... —Pra qu' hoxe t' axude Xa é tarde, rapaza. Y-eu, tolo, quería, Y-eu, tolo, pensaba Casarme contigo... (...) Cando por fin, acordando Pensóu n'o que lle arrodea, Dixo, falando consigo: «Ou mente Xan, ou ment' ela.» E logo, tirando ó chau Desesperado a monteira, Añidiu: «No, pois... si Rosa Ten d'o cristal a pureza, ¡Xur' á Dios, Xan de Ventraces, Que ch' hey d' arrincal' a lengoa!»
