Historia da lingua do primeiro terzo do século XX

1. O galego no primeiro terzo do século XX:
características lingüísticas fundamentais.
Contexto histórico e situación
sociolingüística.

2. Automóbil
Máquina de escribir
Charleston
Radio
Cine
Electricidade
Auga corrente
Teléfono
…
O primeiro terzo do século XX foi a época da
Segunda Revolución Industrial en que o
vapor foi substituíso pola electricidade e o
petróleo; e xurdiron novos sectores industriais
ligados á eclosión científico-técnica.

4. Galicia a comezos do século XX
O campesiñado segue emigrando
masivamente, sobre todo a América
As forzas hexemónicas eran a igrexa e a
fidalguía (propietarias da terra)
Marcada por un forte atraso económico

5. • Materias primas (madeira, minerais,
electricidade...)
EXPORTA:
• Man de obra barata (emigrantes).
EXPORTA:
Galicia a comezos do século XX

6. • Caída da fidalguía:
• Producida pola desaparición do sistema foral
• O campesiño accede á propiedade da terra grazas aos
cartos da emigración
• Auxe da burguesía industrial e comercial
• Industria conserveira, construción naval, comercio e banca
• Paso da actividade agrícola e pesqueira á
industrial, comercial e sector servizos
• Medra a industria en cidades (Vigo e A Coruña)
• Aparecen sindicatos obreiros

7. • Xorde como reivindicación do campesiñado
• Reacción aos foros, ao caciquismo e aos impostos
(condenaban aos labregos á miseria ou á emigración)
• Reivindican a redención dos foros.
• Conseguirano no 1926
• Agrúpanse en sindicatos e sociedades.
O
AGRARISMO

8. A máis representativa destas é
"Liga Agraria de Acción
Gallega", e o seu dirixente
Basilio Álvarez.
Outra formación de intelectuais e
políticos da burguesía urbana no
1907 foi, Solidariedade Gallega,
que loitaban pola descentralización
e contra o caciquismo.
• Agrúpanse en sindicatos e sociedades.

9. Os intelectuais comprometidos con estes grupos esforzáronse por
dotar a lingua dun rexistro formal e científico e convertela así en
lingua de cultura. Normalizaron o seu uso na narrativa, no teatro e
mais no ensaio e convertérona en vehículo oral en conferencias e
mitins.
• Fúndase o 30 de setembro de 1906 en A Coruña.R.A.G.
• Créase a 1ª no 1906 en A Coruña.
As Irmandades
da Fala
• Revista Nós, fundada en 1920O Grupo Nós
• Constituído en 1923S.E.G.

10. As irmandades da Fala (1916)

11. • 1918: I Asemblea Nacionalista Galega en Lugo.
Nace o nacionalismo galego (“Nós nomeámonos, de
hoxe para sempre, nacionalistas galegos”)
As irmandades da Fala

13. Os principais obxectivos son:
• Cooficialidade lingüística entre galego e castelán
• Ampla autonomía para resolver os problemas
económicos e sociais
• Fomento da cultura propia de Galicia
• Federalismo con Portugal
• Había 2 tendencias:
• Partidaria de participar na vida política
• Partidaria de centrarse na actividade cultural (Risco).
Impúxose esta na Asemblea de Monforte (1921)
As irmandades da Fala (1916)

14.  Traballo a prol do emprego do galego na vida pública: ensino,
administración, actos culturais e políticos…
 Recuperación da toponimia.
 Potenciación da actividade cultural:
 Crean o xornal A Nosa Terra
 Publicacións periódicas en galego.
 Fundan editoriais (Céltiga, Lar, Nós)
 Promoven a narrativa breve popular e os estudos lingüísticos
sobre o galego.
 Promoven o teatro
 Fundan o Conservatorio Nacional de Arte (compañía e escola de
actores).
Actividades das Irmandades da Fala

15. As Irmandades da Fala e o ensino
• Publicación en 1922 da primeira revista infantil, As
voladas
• Creación na Coruña das Escolas de Insiño
Galego
• Publicacións de carácter pedagóxico para a
aprendizaxe do noso idioma

16. • A revista Nós.
• modernizar e universalizar a nosa cultura
Voceiro
• Na revista intégranse Risco, Otero Pedrayo, e
Cuevillas, e conta coa colaboración de Castelao,
Losada Diéguez, Carballo Calero, Filgueira Valverde
ou Blanco Amor entre outros.
Membros
• Europeizar e poñer ao día a cultura galega (ata entón
excesivamente marcada pola lírica, o ruralismo e o
costumismo), sempre a partir das raíces culturais
propias.
Obxectivo
O Grupo Nós

17. O Grupo Nós
Nace en 1920 da man de Risco, Otero Pedrayo ou
Castelao
Dá validez ao galego para todo tipo de temas. Contribuíu á
creación da prosa galega moderna, tanto literaria como
científica.
Danlle unha dimensión culta á lingua falada polo pobo.

19.  Creado en 1923
 Institución científica constituída por estudantes e
algúns profesores da Universidade de Santiago
 Realizan un valioso traballo de investigación
científica sobre diferentes aspectos da realidade
galega
 Dividido en seccións: xeografía, etnografía, historia
de Galicia
 Todo se realizaba en galego (publicacións,
conferencias…)
Seminario de Estudos Galegos

20. Partido Galeguista
• Creado en decembro de 1931, en PontevedraFundación
• Castelao e Alexandre Bóveda serán as
figuras de máis relevo da nova organizaciónMembros
• “fronte ao folclorismo sensibleiro” os
galeguistas teñen que apoiar e difundir, por
todos os medios ao seu alcance, a cultura
expresada en lingua galega
• Defende o dereito a empregar o noso idioma
e a súa cooficialidade co español,
propugnando unha especie de bilingüismo
desequilibrado en favor do galego
Obxectivo

21. • A lingua galega usouse en ensaios científicos e divulgativos, e
traducíronse textos literarios e ensaios ao galego.
• Publicación de revistas en galego: Nós ou o boletín de A Nosa
Terra.
• Empezou a ser tamén a lingua oral empregada na vida cultural e,
en certo grao, na actividade política (Irmandades, P.G.)
• Inicio da loita política pola oficialidade do idioma galego, pola
súa introdución nos ámbitos escolar, administrativo e xudicial.
O galego amplía ámbitos de uso.

22. A burguesía, que fala castelán, representa o novo mundo
urbano, que medra pouco a pouco (a poboación urbana
pasou dun 9% en 1900 a un 19% en 1930) producíndose un
transvase de poboación do campo ás cidades.
O proceso de substitución do galego polo castelán vai unido á
industrialización e urbanización, co abandono da cultura
tradicional.

23. Entre os aspectos máis destacábeis podemos citar:
• uso do i latino e rexeitamento do grego ( lei, maio ).
• grafemas ll, ñ, x para representar /ʎ/, /ɳ/, /ʃ/.
• uso etimolóxico do h ( hoxe, Hespaña ; pero orfo, irmán).
• mantemento dos grupos consonánticos cultos ( apto, obviar ).
• abandono do apóstrofo e redución do uso do guión.
• plural do tipo animás e caravés para polisílabas agudas
rematadas en –l no singular.

24. Algúns exemplos das substitucións innecesarias e estranxeirismos son:
● Arcaísmos: *vegada, *tiduo, *conquerir, *door, *coor, *leenda,
*crescer...
● Lusismos: *embora, *nervoso, *anceiar...
● Hipergaleguismos: *adourar, *zoa, *estrano, *ambente, *brilar,
*condea, *probrema..
● Estranxeirismos sen adaptar: *cabaret, *football, *hall,
*restaurant...

25. Vulgarismos:
● Vacilación vocálica: *delor, *língoa, *númaro, *políteco...
● Adición e supresións vocálicas: *amore, *ideia, *espranza,
*esprito...
● Simplificación de grupos cultos: *alunos, *costantes, *efeito,
*ouxetos...
● Metátese: *drento, *presoas...