Лхамаасүрэнгийн Раднаасүрэн, УУЯ-ны СБТГ-ын ТБХ-ийн дарга

1. МОНГОЛ УЛСЫН НҮҮРСНИЙ ЭКСПОРТЫН
ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ
Улаанбаатар, 2014.08.04
Илтгэгч: Лхамаасүрэнгийн
Раднаасүрэн УУЯ-ны СБТГ-
ын ТБХ-ийн дарга

2. o Нөөц баялаг
o Нүүрсний салбарыг хөгжүүлэх үндсэн чиглэл
o Дэд бүтэц
o 2014 оны нүүрсний экспортын төлөвлөгөө
o Нүүрсний дотоодын хэрэглээ
АГУУЛГА

3. Ашигт малтмал Нөөц (2013) Дэлхийн хэмжээнд
Алт (мян.тн)
Цайр (сая тн)
Төмөр (тэрбум тн)
Газрын тос(тэрбум баррель)
Зэс (сая тн)
Нүүрс (тэрбум тн)
Шатдаг занар (тэрбум тн)
2.5
1.7
1.2
2.4
117
175.5
788
Эхний 10
3
Хайлуур жонш (сая.тн) 3.8
Эхний 10
Эхний 10
Монголын Зүүн болон Төвийн бүс харьцангуй сайн судлагдсан. Харин Хангайн болон Баруун бүсийг
судалснаар томоохон хэмжээний ордуудыг нээх боломжтой.
Улсын нөөцийн бүртгэлд ашигт малтмалын 1950 орд, 8150 илрэл бүртгэгдээд байгаагаас 300
орчим ордыг ашиглаж байна.
Эхний 10

4. НҮҮРСНИЙ НӨӨЦ, БАЯЛАГ
Алт
35.5%
Бар/м
20.3%
Гянтболд
2.1%
Жонш
12.2%
Нүүрс
17.3%
Төмөр
4.1%
Бусад
8.5%
Ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн бүтэц, ашигт
малтмалын төрлөөр, 2013 оны эцсээр
Бүс Нүүрс %
Нийт судлагдсан
талбай
Төвийн 71.5
95,1 %Зүүн 23.6
Баруун 2.9
4,9%Хангайн 2.0
Тайлбар:
- Дэлхийд нүүрсний нөөцөөрөө эхний
10-т ордог.
- Баруун болон хангайн бүсийн нөөц
судлагдаагүй байгаа нь харагдаж байна
Геологийн нөөц 175,5 тэрбум тонн,
Баталгаажсан нөөц 26,8 тэрбум тонн.

5. НҮҮРСНИЙ САЛБАРЫГ ХӨГЖҮҮЛЭХ ҮНДСЭН ЧИГЛЭЛ
Уул уурхайн яамнаас нүүрсийг дараах үндсэн 4 чиглэлээр
хөгжүүлэн экспортлох зорилт тавьж байна. Үүнд:
Түүхийгээр экспортлох Эрчим хүч үйлдвэрлэх
Боловсруулах Угаах буюу баяжуулах

6. ТҮҮХИЙГЭЭР ЭКСПОРТЛОХ
14,177.1
11,720.4
8,260.2
12,628.7
14,374.5
10,374.6
0.0
2,000.0
4,000.0
6,000.0
8,000.0
10,000.0
12,000.0
14,000.0
16,000.0
Олборлолт Борлуулалт Экспорт Олборлолт Борлуулалт Экспорт
2013 оны 1-7 сар 2014 оны 1-7 сар
мян.тн
Тайлбар: Оны эхнээс 7 сарын байдлаар 12628,7 мян.тн нүүрс олборлож 14374,5 мян.тн нүүрс борлуулсанаас 10374,6 мян.тн
нүүрс Гаалийн мэдээгээр экспортонд гаргаад байна.
Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулбал олборлолт 89,1%, борлуулалт 122,6%, экспорт 125,6%-ийн үзүүлэлттэй байна.
Нүүрс экспортлогч томоохон аж ахуй нэгжийн төлөөлөлд “Эрдэнэс таван толгой” ХК, “Тавантолгой”
ХК, “Монголын Алт (МАК)” ХХК, “Саусгоби Сэндс” ХХК, “Энержи ресурс” ХХК, “Чинхуа - МАК - Нарийнсухайт” ХХК-
ууд зүй ёсоор орж байна. Түүнчлэн Гашуун сухайт боомтоор 59.75%, Шивээхүрэн боомтоор 36.28% гарсан бөгөөд
нийт нүүрсний экспортын 96% дээрх хоёр боомтоор гарсан байна.

7. НҮҮРСИЙГ БАЯЖУУЛАХ
 2011 онд нийт олборлосон нүүрсний 6.8%-ийг боловсруулж байсан бол 2012 онд
19%, 2013 онд 32.2%-ийг боловсруулсан байна.
 “Энержи Ресурс” ХХК-ийн нүүрс баяжуулах үйлдвэр 2013 оны 10 дугаар сард бүрэн
хүчин чадлаараа (15 сая тонн/жил) ашиглалтанд орсон нь нүүрсний нэмүү өртөг
шингэсэн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлд томоохон байр эзэлж байна.

8. НҮҮРСИЙГ БОЛОВСРУУЛАХ
CTL: Нүүрс шингэрүүлэх төсөл хэрэгжүүлэхээр
Багануур Энержи Корпорэйшн ХХК, CTL
Mongolia ХХК, МАК ХХК, Цэцэнс Майнинг ХХК 4
компани ажиллаж байна.
SNG: Засгийн газрын 74 тогтоолын дагуу Уул
уурхайн яамны дэргэд Төслийн нэгжийг
байгуулан ажиллуулж байна.
Нүүрсийг гүн боловсруулж шатдаг хий, хагас
кокс, экологийн цэвэр түлш гарган авах
чиглэлээр Шарын гол Энерго, НАКО
түлш, Баялаг Эрдэнэ Цом, Хөх Чоно, Бэрэн
Групп зэрэг олон байгууллага, компаниуд
эрчимтэй үйл ажиллагаа явуулж байна.
НӨАТ болон гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хууль (2013.06.07)
o Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг газрын тос, занар болон нүүрснээс үйлдвэрлэлийн аргаар гарган авах төслийн хүрээнд
импортоор оруулж байгаа технологийн тоног төхөөрөмж, сэлбэг болон тусгай зориулалтын барилгын материалыг гаалийн
болон НӨАТ-аас 2018 он хүртэл чөлөөлсөн.

9. ЭРЧИМ ХҮЧ ҮЙЛДВЭРЛЭХ
• Монгол улс дотоодын нийт
цахилгаан эрчим хүчнийхээ 80%-ийг
нүүрснээс гарган авдаг бөгөөд дулаан
хангамжийг бараг 100% нүүрсээр хангаж
байна. 2013 онд ДЦС-д 5.9 сая тонн
нүүрс хэрэглэсэн байна.
• Монгол орны эрчим хүчний нүүрсээр
баялаг бөгөөд үүнийг зөв зохистой
ашиглах, уурхайг түшиглэн эрчим хүч
үйлдвэрлэх төслүүд хэрэгжих шатандаа
явж байна. 2024 он гэхэд шинээр 17- 20
сая тонн нүүрс хэрэглэх ДЦС-д
ашиглалтад орох төлөв байна.

10. ДЭД БҮТЭЦ, ТЭЭВЭР
54 $
135 $
24 $
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Нүүрсний тээвэрлэлтийг нэмэгдүүлж өртгийг бууруулах зорилгоор дараахи ажлуудыг хийж гүйцэтгээд байна. Үүнд:
• "Эрдэнэс Монгол" ХХК-ийн мэдэлд Энержи ресурс ХХК-ийн барьсан авто замыг авсан. ТТ ордоос
Гашуунсухайт боомт хүртэлх
• Боомтын төмөр замын ажлыг эрчимжүүлэх үүднээс 2014 оны 3 дугаар сарын 21-ний өдрийн Засгийн газрын
хуралдаанаар “Гашуунсухайтын төмөр зам” ХХК-ийг байгуулах шийдвэр гаргасан. Засгийн газрын тогтоолыг
хэрэгжүүлэх үүднээс 2014 оны 4 сарын 7-ны өдөр “Гашуунсухайтын төмөр зам” хамтарсан компани
байгуулагдсан.
• 2014 оны 1 сарын 18-ны өдрийн Засгийн газрын хуралдаанд Шивээхүрэн боомтод боомтын төмөр зам
хүртэл туузан дамжуулагч барих тухай асуудлыг танилцуулсан бөгөөд 2014 оны 2 дугаар сард Ерөнхий Сайдын
захирамжаар Шивээхүрэн боомтод боомтын төмөр зам хүртэл туузан дамжуулагч барих асуудлыг судлах ажлын
хэсэг байгуулагдан ажиллаж байгаа.
Төмөр зам болон туузан дамжуулагч зэрэг өртөг багатай тээврийн технологийг нэвтрүүлсэнээр тээвэрлэх хүчин чадал
нэмэгдэхийн зэрэгцээ тээвэрлэлтийн зардал буурч манай нүүрсний экспортыг өрсөлдөх чадвар эрс дээшлэх юм.

11. 2014 ОНЫ НҮҮРСНИЙ ЭКСПОРТЫН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Хөөт
Олборлолт: 0.2 сая тн
Экспорт: 0.1 сая тн
Сайн хөөвөр
Олборлолт: 0.6 сая тн
Экспорт: 0.5 сая тн
Баянцогт-1
Олборлолт: 0.3сая тн
Экспорт: 0.2 сая тн
Айл баян
Олборлолт: 0.9 сая тн
Экспорт: 0.8 сая тн
Баруун ноён-1
Олборлолт: 0.2сая тн
Экспорт: 0.1 сая тн
Хөшөөт
Олборлолт: 1.0 сая тн
Экспорт: 0.8 сая тн
Нарийн сухайт
Олборлолт: 8.9 сая тн
Экспорт: 8.1 сая тн
Тавантолгой
Олборлолт: 21.5 сая тн
Экспорт: 19.4 сая тн
Тайлбар:
• Экспортын нийт хэмжээг 31.4 сая.тн –оор төлөвлөснөөс оны эхний 7 сарын байдлаар 10.6 сая тн нүүрс экспортоор борлуулсан байна.
• Монголын коксжих нүүрсний экспортын хувьд 2013 онд Гашуун сухайт боомтоор 59.75%, Шивээхүрэн боомтоор 36.28% гарсан бөгөөд нийт
нүүрсний экспортын 96% дээрх хоёр боомтоор гарсан байна.

12. НҮҮРСНИЙ ДОТООДЫН ХЭРЭГЛЭЭГ ХАНГАГЧ УУРХАЙНУУД
Баруун бүс-4:
Зээгт шар хоолой
Хар тарвагатай
Нүүрстхотгор
Хотгор
Хангайн бүс-8:
Өвөрчулуут
Хотгор
Эрээний ихэр уул
Баянтээг
Могойн гол
Жлчиг булаг
Нүүрстэйн ам
Улаан Овоо
Төвийн бүс-4:
Багануур
Шарын гол
Галбаян-1
Шивээ Овоо
Говийн бүс-4:
Элдэв
Тэвшийн говь
Таван толгой /орон
нутаг/
Зүүн бүс-3:
Адуунчулуу
Талбулаг
Бэрх уул
Тайлбар: Ивэвхитэй үйл ажиллагаа явуулж
буй 23 уурхай байна.

13. НҮҮРСНИЙ ДОТООДЫН ХЭРЭГЛЭЭ, БҮТЭЦ
Дулааны
цахилгаан станц
79%
Үйлдвэр, барилг
а
3.0%
Тээвэр, холбоо
0.8%
Хөдөө аж ахуй
0.1%
Орон
сууц, нийтийн аж
ахуй, айл өрх
9.5%
Бусад
7%
Монгол улсын нүүрс дотоодын хэрэглээ, мян.тн
/2008-2013/
Нүүрсний хэрэглээний бүтэц 2013
2008 он 2009 он 2010 он 2011 он 2012 он 2013 он
Нийт 5474.9 5556.6 7055 7464.5 8399.6 8887.9
ДЦС-ууд 4652.6 4477.9 5028.4 4997.5 5496 5944.1
Бусад салбар, айл өрх 822.3 1078.7 2026.6 2467 2903.6 2943.8
Мян.тн
Тайлбар:
• Монгол улс дотоодын нийт цахилгаан эрчим хүчнийхээ 80%-ийг нүүрснээс гарган авдаг бөгөөд дулаан хангамжийг бараг 100% нүүрсээр хангаж байна.
• Газар нутаг том, дэд бүтцийн сул хөгжсөн зэрэг шалтгааны улмаас дотоодын зах зээлийн хувьд өрсөлдөөний нөхцөл хязгаарлагдмал, нүүрсний үнэ
чөлөөт бус төрийн зохицуулалттай байна.
62.3%
53.4%
36.3%
28.8%
1.4%

14. Анхаарал тавьсанд
баярлалаа