ЦЭВЭР ТҮЛШНИЙ ЦОГЦ ҮЙЛДВЭРИЙН ТӨСЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА

1. ЦЭВЭР ТҮЛШНИЙ ЦОГЦ
ҮЙЛДВЭРИЙН ТӨСЛИЙН
ТАНИЛЦУУЛГА

2. ТӨСЛИЙН ХЭРЭГЦЭЭ ШААРДЛАГА
 Улаанбаатар хотын нийт айл өрхийн 70
гаруй хувь гэр хороололд амьдардаг.
Нэг айл жилд дунджаар 3-5 тонн нүүрс
түлдэг гэсэн судалгаа байдаг. Гэр
хорооллын 185000 орчим айл өрх гэр
хороололд амьдарч түүхий нүүрс түлж
байгаа бөгөөд жилд 900 000 орчим тонн
нүүрс, дутуу шаталтаас их хэмжээний
хорт утаа агаарт цацагдаж орчныг
бохирдуулж байгаа нь агаарын
бохирдлын 60 гаруй хувийг эзэлж
байна. Иймд УБ хотын агаарын
бохирдлыг бууруулахад цэвэр түлшээр
хангах асуудал хурцаар тавигдаж
байна.

3. Шийдэл: Lignite to Cleaner Energy
УБ хотын
агаарын
бохирдлын
Түүхий эд Бүтээгдэхүүн
эх үүсвэр
Хагас кокс Шахмал кокс
Хүрэн нүүүрс
Нүүрсний
давирхай
Газ CNG машин
Хүрэн нүүрсийг цэвэр түлш болгон хувиргаж
асуудал шийдэх 3

4. ТӨСЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
 Энэхүү төсөл нь УБ хотын агаарын бохирдолыг
бууруулах үндсэн зорилготой бөгөөд төсөл нь
нүүрснээс олон төрлийн цэвэр түлш болон нүүрсний
давирхай үйлдвэрлэнэ.
 Хүчин чадал:
 Энэхүү төсөл хэрэгжсэнээр жилд 400,0-500,0 мян.тонн
хүрэн нүүрс боловсруулж 150,0 мян.тонн хагас кокс,
100.0 мян.тонн хагас коксон шахмал түлш, 35.6 MJ/Nm3
CNG хийн түлш, 25000 тонн нүүрсний давхирхай
үйлдвэрлэх хүчин чадалтай сүүлийн үеийн дэвшилтэд
техник технологийг нэвтрүүлсэн үйлдвэр байгуулагдах
болно.

5. ТҮҮХИЙ ЭД
 Түүхий эдийн хувьд бидний тооцолж буйгаар Багануурын хүрэн
нүүрстэй чанараараа дүйцэхүйц бүх уурхайн нүүрсийг ашиглах бүрэн
боломжтой. Өөрөөр хэлбэл 2000-3000 (kcal/kg)-аас дээш илчлэгтэй
хүрэн нүүрсээр үйлдвэрлэл явуулах бүрэн боломжтой. Шивээ овоо,
Төгрөгийн, Багануур, Багахангай, Ховилын уурхай гэх зэрэг
уурхайнуудаас түүхий эдийг хангаж болох юм.
 Энэхүү төсөлд жилд шаардлагатай түүхий эдийн хэрэгцээ нь 400,0-
500,0 мян.тонн хүрэн нүүрс шаардлагатай
 Төслийн байршил: УБ хотын Багахангай дүүрэгт

6. БҮТЭЭГДЭХҮҮН

7. БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ ХЭРЭГЛЭЭ
 Хагас кокс, нүүрсний давирхай, газ нь зах зээлд өргөн хэрэглэгддэг сайн
чанрын өндөр үнэтэй бүтээгдэхүүн юм. Тус бүтээгдэхүүнийг Азийн оронууд
өргөн хэрэглэдэг бөгөөд гол хэрэглэгч орон нь Өмнөд Солонгос, Япон, Хятад
улс юм.
 Хагас коксыг хэрэгцээ нь төмөр, хөнгөн цагаан, слекад гэх бүтээгдэхүүн
үйлдвэрлэхэд өргөн ашигладаг. Энэхүү төсөлд хагас кокс нь гэр хороололын
айл болоод цахилгаан станцад хэрэглэхээр тусгасан бөгөөд СО2-ыг хамгийн
бага хэмжээгээр ялгаруулж УБ хотын агаарын бохирдолын 50%-ийг
бууруулахад гол үүрэг гүйцэтгэх юм.
 Нүүрсний давирхайн хэрэглээ нь хүнд аж үйлдвэрийг халаах болоод
устөгрөгчийн нэгдэлтэй нийлүүлж бензин, дизель түлш үйлдвэрлэхэд гол үүрэг
гүйцэтгэх түүхий эд юм.
 Хийн түлш буюу CNG нь цэвэр түлшний эх үүсвэр бөгөөд бензин, дизель
түлштэй харьцуулахад СО2-ийг хамгийн бага ялгаруулдаг. Энэхүү төсөлд CNG
нь нийтийн тээврийн хэрэгсэл болох автобус, таксинд хэрэглэж агаарын
бохирдлын 30%-ийг бууруулах болно.

8. ҮЙЛДВЭРИЙН ПАТЕНТ
 ZZM Компани нь 2011 оны 2-р сард
БНХАУ-ын оюуны өмчийн газраас
Нүүрсийг шууд бус аргаар халаах
технологиор хагас коксон бүтээгдэхүүн
болоод түүний дайвар бүтээгдэхүүн
үйлдвэрлэх № ZL201120227177.7 тоот
патент авсан болно.
 Low rank coal carbonization pyrolysis
technology
Энэхүү технологиор хамгийн эхэнд 2009 онд туршилтаар БНХАУ-д Шанши
мужид 30000 тонн хүрэн нүүрсийг коксжуулах төслийг туршсан, 2012 онд Хэйнан
мужид 500 000 тонн хүрэн нүүрсийг коксжуулах жилд 100 000 MJ/Nm3 CNG буюу
хийн түлшний үйлдвэр, 2012 оны 8-р сараас Шинжанд 1,6 сая тонн нүүрснээс
хагас кокс, CNG-гийн үйлдвэрийн төсөл, 2012 оны өвлөөс эхлэн Австралийн CEA
компанитай хамтран 2 сая тонн хүрэн нүүрсийг хагас коксжуулах төсөл,
Индонезын Jat Energy компани 2 сая тонн хүрэн нүүрсийг хагас коксжуулах төсөл
гэх зэрэг олон улсад ZZM компаний патентаар олон төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлж
байна.

9. ҮЙЛДВЭРЛЭЛТИЙН ТЕХНОЛОГИ
 Энэхүү хагас коксын үйлдвэрийн технологи нь н үүрсийг
шууд бус давхар эрчимтэй халаах пролиз дээр
суурилагдсан бөгөөд харин хийн түлшний үйлдвэрийн
технологи нь нүүрсийг халааж агшаах арга дээр
суурилагдсан болно. Эдгээр үйлдвэрлэлтийн технологи
нь хамгийн сүүлийн үеийн дэвшилтэд технологи болно.
Үйлдвэрийн цогц технологийг дороох зургаар харуулав.

10. ХАГАС КОКСЫН ҮЙЛДВЭРИЙН
ТЕХНОЛОГИ ҮЙЛДВЭРИЙН ПРОЦЕСС
 Хагас коксын үйлдвэрийн технологи нь нүүрсийг шууд
бус давхар эрчимтэйгээр халаах пролизын технологиор
үйлдвэрлэх бөгөөд үйлдвэрийн процессыг дараах
зургаар харуулав
Хагас коксон шахмал түлшний
Хагас коксын үйлдвэрийн процесс үйлдвэрийн процесс

11. CNG ҮЙЛДВЭРИЙН ТЕХНОЛОГИ ҮЙЛДВЭРИЙН
ПРОЦЕСС
ПИРОЛИЗ ГАЗ
АЛДАГДАЛ
АГШААХ ГАЗ ЦЭВЭРЛЭГЭЭ МЕТАНЖУУЛАХ
ДУЛААНЫГ БУЦААХ
ПИРОЛИЗЫН ЗУУХАНД ИРСЭН ГАЗЫГ ЦЭВЭРЛЭХ ШҮҮЛТҮҮР АГШААХ CNG
CNG production process flow chart

12. ТӨСЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
 Хэрэгжих хугацаа:
 2013 оны II улиралаас эхлэн 2015 оны III улирал буюу 2 жилийн
хугацаанд үйлдвэр бүрэн ашиглалтанд орно.
 Хэрэв газрын зөвшөөрөл болон түүхий эдийн нийлүүлэлт, дэд бүтцийн
хангамжийн таатай нөхцөл бүрдэж, ЗГ-ийн тогтоол шийдвэрүүд богино
хугацаанд шийдэгдвэл үйлдвэрийн барих болон ашиглалтанд орох хугацаа
1,5 жил болох боломжтой юм.

13. ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН САНАЛ
 Энэхүү төслийн хөрөнгө оруулалт нь урьдчилсан
байдлаар 59,9 сая ам.доллар бөгөөд төслийн
санхүүжилтанд манай компани төслийн хөрөнгө
оруулалтын 50%-ийг гаргах бүрэн боломжтой бөгөөд
үлдэх хөрөнгө оруулалтыг хамтран ажиллах
боломжтой компаний хөрөнгөөр босгох саналтай
байна.

14. ТӨСЛИЙН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ДАВУУ
ТАЛ
Агаарт ялгаруулах Түүхий нүүрс Хагас кокс
CO2- Нүүрстөрөгч 1 0,7-0,8
SO2 Хүхэрт хий 03-08% <0,3%
Дэгдэмхий / volatile matter 40-50% <8%
Органик бодис Шар болон хар хөх өнгийн Утаагүй бөгөөд агаарт
утаа гарах бөгөөд агаарт хүнд ялгаруулах хүнд элементүүд
элементүүд ялгаруулж, багасана, хорт утаа байхгүй,
агаарын бохирдлыг бий агаарын бохирдол буурна
болгож, хорт утаатай байна.
ЗУРАГЛАЛ

15. ТӨСЛИЙН ДАВУУ ТАЛ
 Энэхүү төсөл хэрэгжсэнээр нийгэм, эдийн засгийн өндөр ач
холбогдолтой юм.
 Үүнд
 Түүхий нүүрсэнд агуулагдаж буй хүхрийн хүнд элементүүд болох
SO2 гэх зэрэг хортой элементүүдийг цэвэршүүлж түүхий нүүрснээс
гарч буй хорт бодсуудыг 95%-иар бууруулах бүрэн боломжтой юм.
 Цэвэр түлшний цогц үйлдвэр байгуулагдсанаар гэр хороололын
60000 гаруй айл өрхөөс гарч буй хорт утааны бохирдлыг 80-90
гаруй хүртэл хувиар бууруулж, нийтийн тээврийн 1000 гаруй
тээврийн хэрэгслийг хийн түлшээр ханган түүнээс гарах СO2 –ийн
хэмжээг бууруулах өндөр ач холбогдолтой юм.
 Хүрэн нүүрсний эдийн засгийн үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх бөгөөд
Монгол Улсын нүүрсний давирхайн экспортыг тодорхой хувиар
нэмэгдүүлэх гэх зэрэг олон талын нийгэм, эдийн засгийн өндөр ач
холбогдолтой төсөл юм.
 Төслийг хэрэгжүүлэх баг нь энэ чиглэлийн үйлдвэрийг байгуулах
тал дээр БНХАУ болон дэлхийн олон улсад өндөр туршлага
хуримтлуулсан хамт олон бөгөөд олон улс оронд энэхүү төслийг
амжилтай хэрэгжүүлсэн туршлагатайгаараа давуу талтай компани
болно.

16. Төслийн боловсруулсан
“ЭСДЭ”ХХК
 АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА