1. ТЭЭВЭР-ЛОГИСТИКИЙН СҮЛЖЭЭГ
ОНОВЧЛОХ НЬ
Илтгэгч
Г.Сувдболор, Э.Түмэндэлгэр
e-mail: suugii0109@yahoo.com, ike_0819@yahoo.com
Утас: 976-99628070, 976-99286202

2. Хураангуй
Даяарчлагдаж байгаа дэлхий ертөнцөд зах зээл дээр өрсөлдөх чадвар эн тэргүүний
зорилт болж байна. Өндөр хөгжилтэй орнуудын туршлагаас харахад сайн хууль эрх зүй,
эдийн засаг технологийн орчинд тулгуурлан логистик чиг хандлагыг хурдан хугацаанд
бүрдүүлж чадсанаар амжилттай хөгжиж байна. Энэ нөхцөлд үр ашигтай логистик
системийг өөрсдийн үйл ажиллагаанд оновчтой ашиглаж, улмаар үр ашигтай бизнес
болгон хөгжүүлэх эрэлт, хэрэгцээ өсөн нэмэгдэх хандлагатай болж байна.
Бидний өмнө тулгарч байгаа чухал асуудлын нэг бол уул уурхайн ашиглалт болон
түүнийг тойрсон зохицуулалт юм. Үүнийг хэрхэн зөв оновчлон баялагийг хэрхэн зөв
хуваарилаж улс орноо хөгжүүлэх, хамгийн зөв гарц нь логистик сүлжээ байгуулах болоод
байна.
Түлхүүр үг: Логистик, сүлжээ, үйлдвэрлэл, ачаа, урсгал, зардал, богино, зам, цаг хугацаа
оновчлол, систем, ачаа, тээвэр, худалдаа, нүүрс
Оршил
Дэлхийн улс орнуудын эдийн засаг сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй хөгжиж шинжлэх
ухааны шинэ нэр томъѐололууд бий болж үйлдвэрлэл, үйлчилгээний салбарт шинжлэх
ухаан технологийн дэвшил амжилттай нэвтэрсний үр дүнд бизнесийн үйл ажиллагаа
түргэн хурдацтай хөгжиж байна. Монгол улсад үндэсний үйлдвэрлэлийг сэргээх,
үйлдвэрлэлийг орчин үеийн чиг хандлагаар удирдах өнөөгийн нөхцөлд үйлдвэрлэл,
үйлчилгээний тасралтгүй, үр ашигтай байх нөхцлийг хангахын тулд аливаа бизнесийн
байгууллагыг логистикыг ашиглан оновчтой удирдах асуудал чухлаар тавигдах болжээ.
Үүнтэй холбоотойгоор хууль эрх зүй, эдийн засаг, технологийн орчинд тулгуурлан
логистик чиг хандлагыг хурдан хугацаанд бүрдүүлж чадсанаар байгуулллага өндөр
ашигтай ажиллах нөхцөл бүрдэнэ.
Өндөр хөгжилтэй орнуудын дэлхийд тэргүүлэх компаниуд үр ашигтай логистик
системийг өөрсдийн үйл ажиллагаанд оновчтой ашигласнаар, тухайн салбартаа дэлхийд
тэргүүлэх байр сууриа хадгалсаар байна.
Ëîãèñòèê íü õÿëáàð àðãààð, áàãà çàðäëààð çîðèëãîäîî
õ¿ðýõèéí òóëä º º 𺠺 º º ðèé㺠º çîõèöóóëàõ ñèñòåìèéí õ¿ðýýíä

3. ÿâàãäàæ áóé á¿õ ¿éë àæ
èëëàãààã á¿õëýýð íü çîõèöóóëàõ
áîëîí îíîâ÷ëîõ àñóóäëûã àâ÷ ¿çäýã.
Ëîãèñòèê
ìåíåæ
ìåíò
ìýäýýëëèéí
óðñãàë,
ìàòåðèàëûí
òº ëº âëº ëò, òº ëº âëº ãº º , õóäàëäàí àâàëò, íº º öèéí õÿíàëò,
õ¿ëýýí àâàëò, àãóóëàõ, íº º öèéí õàäãàëàëò, èë¿¿äýë,
õîìñäîëûã çîõèöóóëàõ, õóâààðèëàõ çýðãèéã ¿ð á¿òýýëòýé
óäèðäàõ ¿éë àæ
èëëàãàà þì.
Ëîãèñòèê ñ¿ëæ
ýý íü õýðýãëýýíèé çàõ çýýëèéã ò¿¿õèé ýä,
ìàòåðèàë, ñýëáýãèéí çàõ çýýëòýé õîëáîñîí äèíàìèê õîëáîî Ạ㺠º ä
ýöñèéí õýðýãëýã÷èéí òîäîðõîé çàõèàëãààñ ¿¿äýí áèé áîëäîã.
ª º 𺠺 ð õýëáýë, ëîãèñòèê ñ¿ëæ
ýý ãýäýã íü ìàòåðèàëëàã áîëîí
ìàòåðèàëëàã áóñ óðñãàëûí íýãäýë болно.
Ëîãèñòèê ñ¿ëæ
ýýíèé ¿éë àæ
èëëàãààíä îðîëöîõ á¿õ òåõíèê
õýðýãñýë, áàéøèí áàðèëãà, çàì, àæ
èëëàõ õ¿÷èéã òîäîðõîé
çîðèëãîòîéãîîð áàéðëóóëñàí ñèñòåìèéã ëîãèñòèê ñèñòåì ãýнэ..
Òýýâðèéí ñàëáàðûí õº ãæ
ëèéí ¿å, îíöëîãîîñ õàðàõàä энэ салбар
óëñ îðíû íèéãýì, ýäèéí çàñàãò ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîéãîîð õº ãæ
èæ
èðñýí íü õàðàãäàæ áàéíà. Ìàíàé îðîí 1990 îíîîñ õîéø çàõ çýýëèéí
õàðèëöààíä øèëæ îðñíîîð ãàäààä õàðèëöàà º ð㺠æ òýëæ ¿¿íèéã
èí
èí
äàãàí ãàäààä õóäàëäààíû ¿éë àæ
èëëàãàà ýðõëýõ øèíý øèíý
¿éë÷èëãýýí¿¿ä áèé áîëñîí.
Логистик системийн стратеги нь системд үүсэх ямарч нөхцөлийг бүрэн жигд
хангах зорилготой. Энэхүү стратегийн үйл ажиллагаанд хийгдэх ажлын системийг тактик
гэнэ.
Ëîãèñòèê ñèñòåìèéí òàêòèê íü ëîãèñòèêèéí ¿¿ðýãòýé
õîëáîîòîé øèëæ
¿¿ëýí òýýâýðëýõ (ò¿¿õèé ýä, ìàòåðèàë, áàðàà
òàâààðûí
òýýâýðëýëò,
ìýäýýëýë,
ìº í㺠íèé
óðñãàë)
¿éë
àæ
èëëàãààã óÿëäóóëàí çîõèöóóëàõ ¿¿ðýã õ¿ëýýäýã áîë
ëîãèñòèê ñèñòåìèéí ñòðàòåãè íü ¿éëäâýðëýëèéí ñòðàòåãèéí
äàãóó òîäîðõîéëîãääîã òº ëº âëº õ ¿éë àæ
èëëàãààã áîäèò
áàéäàëä îéðòóóëàõ ¿¿ðýãòýé.
Тавантолгойн ордын үйл ажиллагааны өнөөгийн төлөв байдал
Тавантолгойн чулуу нvvрсний орд нь Өмнөговь аймгийн Цогтцэций сумын нутагт,
сумын төвөөс баруун урагш 18км-т оршдог. Улаанбаатар хотоос 560км-т Их шанхайн
массивийн төв Улааннуурын хөндийд байрладаг.
Ордын геологийн судалгааг эрэл vнэлгээний ажлаар ордын бvх талбайн хэмжээнд
баганат өрөмдлөгөөр нvvрсний давхаргын хамгийн гvн хэсэгт 635 м хvртэл судалсан.
Урьдчилсан хайгуулыг Тавантолгой синклиналийн хойд жигvvр буюу Баруун өмнөд ба
цанхийн ордын хэмжээнд 40 км2 талбайд 320-340м-ийн гvнтэй судалдсан. Тавантолгойн
нvvрсний ордын нvvрст давхаргыг агуулагч Тавантолгой зузаалаг нь 1-74.9м зузаантай
нvvрсний 16 давхаргаас бvрдэнэ. Энэхvv 16 давхаргаас ач холбогдол бvхий давхарга нь 0,
III, IVабв ба IX абвг гэсэн давхарга юм.

4. Тавантолгойн коксждог нүүрс нь дэлхийн хэмжээнд нөөцийн хэмжээгээр эхний 10т багтдаг. Vvнээс IV давхаргын коксжих нүүрсний баяжмалын гарц нь 66.9%-тай байгаа
нь Канад, Австралийн дэлхийн зах зээлд нийлvvлдэг нvvрснээс коксжих чанараараа давуу
байна. Тавантолгойн орд нь дэд бvтцээс нилээд алслагдсан хэдий ч 6.5 тэр бум гаруй
нөөцтэй. Үүнээс 4- р хэсгийн пласт нь ордын төвд, нөхцөл нь хамгийн сайн, нөөцийн
хувьд 100-аас дээш жил vргэлжлэх боломжтой. Ордыг 1966-оноос эхэлж ил уурхайгаар
ашиглаж Өмнөговь, Дундговь, Дорноговь аймгийн төв болон ойролцоох сумдын нvvрсний
хэрэгцээг хангаж ирсэн.
Тавантолгойн ордтой холбогдсон засгийн газрын хэрэгжүүлж буй бодлого
Монгол улс нүүрсний нөөцөөр баян орнуудын нэг бөгөөд хамгийн их нөөцтэй 15 орны
нэг. Манай улсын нутаг дэвсгэр нийт 152 тэрбум тонн нүүрсний нөөцтэй ба үүнээс 22,3
тэрбум тонн нь геологийн урьдчилсан ба нарийвчилсан хайгуулаар тогтоогджээ. /1-р
зураг/
1-р зураг. Монгол орны нүүрсний нөөц
Тавантолгойн орд нь төр, засгийн газрын бүрэн хяналттайгаар үйл ажиллагаа явуулж буй
байгууллага юм. УИХ-ын чуулганы тогтоолоор тавантолгой ордын нийт эзэмшилийн 50%
нь төрийн мэдэлд байх ба 30% нь хөрөнгийн биржид үнэт цаас хэлбэрээр арилжаалагдаж,
20% нь ард түмний хишиг хэлбэрээр иргэдэд тараах төлөвлөгөөтэй байна.
Тавантолгойн ордтой холбоотойгоор Монгол Улсын Засгийн газраас
Гашуунсухайт, Шивээхүрэн боомтуудыг 24 цагийн үйл ажиллагаатай олон улсын жишигт
нийцсэн хилийн боомт болгон хөгжүүлэхээр төлөвлөн ажиллаж байна.

5. 3-р зураг. Тавантолгойн өнөөгийн байдал
Тавантолгойн нүүрс тээвэрлэлттэй холбоотойгоор зайлшгүй шийдвэрлэх асуудал
нь ачаа тээвэрлэлтийн замбараагүй байдлыг эн түрүүнд оновчлох явдал юм. Уул уурхайн
хөгжлийн шийдлийн оновчтой гарцуудын нэг бол яг одоогийн байдлаар ачаа тээврийн
урсгалыг нэгтгэх, логистик сүлжээ байгуулах асуудал болоод байна. Нүүрсний уурхайн
ачаа тээврийн урсгалыг нэгтгэж логистик сүлжээ байгуулснаар ажилтан албан хаагчдын
нийгэм, халамж эрүүл мэнд, цаашлаад хүнд даацын автомашины ачааг хэтрүүлэн
тээвэрлэх байдал, дэд бүтцийн асуудлууд буюу автозам, засгийн газрын уул уурхайд
чиглэсэн бодлого зохицуулалтуудыг оновчтойгоор шийдвэрлэх давуу талуудтай.
Тавантолгойд тээвэр логистикийн үйлчилгээг өргөжүүлэх шаардлага үүсээд
буй гол бэрхшээлүүдийг 2-р зургаар үзүүллээ.
Хү чин чадал
хэтрү ү лэн
тээвэрлэлт
Дотоодын зах зээлд
тээвэр
логистикийн
үйлчилгээ хөгжөөгүй
Ажилчдын
эрү ү л мэнд
Тавантолгойн
тулгамдсан асуудал
Тээвэрчид
Ачаа
тээврийн
урсгал
Тээврийн
үлдэгдэл
гэрээ/ residue contract/
хийдэг
байх
магадлалтай
Шороон зам
Засгийн газрын бодлого,
зохицуулалт

6. 2-р зураг. Тавантолгойг тойрсон тулгамдсан асуудлууд
Тавантолгойгоос Гашуунсухайтын боомт хүртэл ачаа тээвэрлэж буй тээвэрчид,
тэдгээрийн хөдөлмөрлөх нөхцөл болон агаарын бохирдол, хөрсний элэгдэл зэрэг
стандартын наад захын шаардлага хангахгүй байгаа нь судалгааны үр дүнгээс харагдаж
байна. Тухайлбал: Тавантолгойгоос Гашуунсухайт хүртэлх зам нилэнхүүдээ сул хөрстэй
учир 20-50 метрийн цаана байгаа зүйлс харагдахгүй, хөрс эвдэрсэн учир энхэл, донхол
ихтэй болсон. Түүнчлэн Гашуунсухайтын хилийн боомтын шалган нэвтрүүлэх бүсэд
өдөрт дунджаар 1000-1200 машины дараалал бий болж үүнийг даган хүлээлт үүсдэг. Хил
дээр тээвэрчдэд хоноглох байр, орон сууц, хооллох зориулалтын байгууламж байхгүйгээс
тэд эрүүл мэндээрээ хохирч, зөвхөн мөнгөний машин мэт ажиллаж байна. Энэ байдалд нь
ачаа тээврийн компаниуд ямар нэгэн арга хэмжээ авахгүй, харин ч ахин 40 тн-ын чиргүүл
нэмж чирэхийг шаардаж байгаа нь зөвхөн энэ чиглэлд хийгдэж байгаа тээвэрлэлийн мөнгө
олох ажил хийх болсныг харуулж байна.
4-р зураг. Уул уурхайн логистик тээвэр сүлжээ
Авто тээвэрлэлтийн ачаа хүргэх хугацаа:
Тавантолгойн уурхай болон гадаадын улсын хэрэглэгч хоѐрын хоорондын ачаа
тээвэрлэлтийн зай нь авто тээвэрлэлтийн компаниудын тээвэрлэгчдийн ачааг хүргэх
хурдад нөлөөлдөг. Иймээс энэ тооцооллыг оновчилсны үндсэн дээр тээвэрлэлтийн
хугацааг урьдчилан тооцож, нүүрсний захиалгын тоо хэмжээ, хилийн боомт дээр бэлэн
байлгаж чадах боломжтой болно. Ингэснээрээ захиалга, бүртгэл, мэдээллийн урсгал

7. чөлөөтэй явагдсанаар оочир, дарааллыг багасган, цаг хугацааг хэмнэх зэрэг олон талын ач
холбогдолтой тооцоолол юм. Үүнийг дараах өгөгдсөн мэдээллийн тусламжтайгаар тооцож
олов.
Tr
t
l
r
vn
r
ta
t -¿éë
àæ
èëëàãààíû
4.5day öàã
õîíîã,
¿ðãýëæ
ëýõ
õóãàöàà,
l – òýýâýðëýëòèéí çàé, êì, ìèëü
r
v n - авто тээврийн хоногт явах норм
r
t a - хугацаа, хоног
Судалгаа болон тооцооны үр дүнгээс харахад Тавантолгойн нүүрсний уурхайгаас
Гашуунсухайтын хилийн боомт хүртэл 1 удаагийн тээвэрлэлтийг нэг машин дунджаар 4.5
өдөр хийж байна. Эндээс үзэхэд хилийн боомт дээр үүсэх хүлээлт дунджаар 2-2.5 хоног
байна.
Тавантолгой-Гашуунсухайтын боомтын тээвэрлэлтийн чиглэлийн үйл ажиллагаа
Тавантолгойн уурхайгаас Гашуунсухайт болон нэмэгдсэн чиглэлд явж байгаа буй
тээврийн компаниудын машины тоо 3 сарын эхний 7 хоногийн эхний байдлаар нийт 5095
машин байна. Үүнээс давхардсан тоогоор нэмэгдсэн чиглэлд явж буй 1733 машин байна.
Дараахь зурагт нэмэгдсэн чиглэлд нүүрс тээвэрлэж буй компаниудын нэрс, тээврийн
хэрэгслийн тоог дэлгэрэнгүй харуулсан болно.
Тавантолгой- ГашуунсухайтНарийнсухайт, Шивээхүрэн
1044
Тавантолгой- Гашуунсухайт-ХөөтБичигт, Айл баян- Ханги
10
Тавантолгой- Гашуунсухайт-Айлбаян
Ханги
738
Тавантолгой- Гашуунсухайт
3303
0
500 1000 1500 2000 2500 3000 3500
5-р зураг. Тавантолгойн уул уурхайн 4 чиглэлд тээвэрлэж буй автомашины тоо
Тавантолгойн нүүрсний уурхайн бүтээмжийн шинжилгээ: Гашуунсухайтын хилийн
боомтоор өдөрт дунджаар 800-1200 машин нүүрс гардаг. Сүүлийн 1 сарын дундажаас
тооцон шинжилгээг хийвэл өдөрт 820 машин нүүрс хилээр гарч байна. Эдгээрээс 369
машин нь 40 тонн, 451 машин нь 80 тонн даацтай машинаар тээвэрлэлт хийж байна.

8. 4-р хүснэгт .Тавантолгойн уул уурхайн бүтээмжийн шинжилгээ
Орц








Гарц


Өгөгдөл
1 л ДЗ түлш- 1850 төг
40 тн даац100 км зарцуулах том оврын машины ДЗ
түлш(40 тн даац)- 55 литр
Жолоочдын нэг өдрийн цалин- 50.000
Бусад зардал- 100.000
Машины тоо- 369 ш
(80 тн даац)100 км зарцуулах том оврын машины ДЗ
түлш- 85 литр
Жолоочдын нэг өдрийн цалин (40тн
даац)- 55.000
Бусад зардал-150.000
Машины тоо- 451 ш
Өдөрт хилийн боомтоор өнгөрөн гарах
машины тоо- 820 ш. Үүнээс:
40 тн даацтай машин- 369 ш
80 тн даацтай машин- 451 ш
1тн нүүрсний үнэ- 65$*1328=86320 төг
Нийт бүтээмж:
Орц









Гарц
Логистик тээвэрлэлтийн сүлжээний
бүтээмж
1 л ДЗ түлш- 1850 төг
40 тн даац
100 км зарцуулах том оврын машины ДЗ
түлш(40 тн даац)- 55 литр
Жолоочдын нэг өдрийн цалин- 50.000
Бусад зардал- 100.000
(Тавантолгой- Шивээхүрэн)-410 км
Машины тоо- 618 ш
(Тавантолгой- Нарийнсухайт)- 330км
Машины тоо- 564
(Тавантолгой- Гашуунсухайт)- 240 км
Машины тоо- 820 ш
1тн нүүрсний үнэ- 65$*1328=86320 төг
Нийт бүтээмж
2012 оны байдлаарх бүтээмжийн хэмжээ
Орц40тн= (369*50.000)+(150.000*369)+(1850*132)=
74044200
Орц80тн = (451*55.000)+(150.000*451)+(1850*132)=
92699200
Нийт орц= 166743400
Нийт гарц= (451 ш* 80тн+ 369ш* 40тн)* 1тн
нүүрсний P=50840*86320= 4.388.508.800
Бодолт: Нийт бүтээмж= Нийт гарц/ Нийт орц=
4.388.508.800/ 166743400= 26.31894
Орцшивээхүрэн=(618*55.000)+(150.000*618)+(1850*
226)=127108100
ОрцНарийнсухайт=(564*55.000)+(150.000*564)+(1850*14
0)=115879000
Орцгашуунсухайт= (820*55.000)+(820*451)+(1850*132)=
45714020
Нийт орц= 288701120
Гарцшивээхүрэн=(618 ш* 40тн)* 1тн нүүрсний P=
2133830400
ГарцНарийнсухайт=(564 ш* 40тн)* 1тн нүүрсний
P=1947379200
Гарцгашуунсухайт= (820 ш* 40тн)* 1тн нүүрсний
P=2831296000
Нийт гарц= 6912505600
Бодолт: Нийт бүтээмж= Нийт гарц/ Нийт орц= 23.9

9. Тавантолгой уурхайн тээвэрлэлтийн нийт бүтээмжийн хэмжээ 26.3 байна. Энэ нь
даац хэтрүүлсэн болон даац хэтрүүлээгүй гэсэн 2 тээвэрлэлтийн дунджаар тооцож
үзсэн.
Логистик сүлжээ байгуулсанаарх бүтээмжийн хэмжээ
Тавантолгой нүүрсний уурхайгаас Нарийнсухайт, Шивээхүрэн, Гашуунсухайт 3
боомтын тус бүрийн нийт бүтээмжийг гаргасан болно.
Нийт бүтээмжийн тоон үзүүлэлт нь уул уурхайн тээвэрлэлтийн хувьд машины тоо болон
нүүрсний үнээс хамаарч байгаа. Иймээс өдөрт тээвэрлэх машины тоог ихэсгэх, цаашлаад
хагас боловсруулсан буюу нэмүү өртөг шингээсэн нүүрсний худалдан авалтын асуудлыг
шийдсэнээрээ дээрх нийт бүтээмжийн хэмжээ илүү өсөх боломжтой юм.
Гашуунсухайт боомтын үйл ажиллагааг логистик сүлжээтэй уялдуулах
Гашуунсухайтын хилийн боомт нь Өмнөговь аймгийн Ханбогд сумын нутаг
дэвсгэрт байрладаг. Даланзадгад хотоос зүүн тийш 330 км, Ханбогд сумын төвөөс 135 км
зайд байрладаг. Боомтыг өдөрт 4.3 сая тн ачаа буюу өдөрт 200 гаруй автомашин
нэвтрүүлэх хүчин чадалтай байхаар тооцож гаргасан.
2008 оны байдлаар Гашуунсухайт боомт нь нэг удаад 300-400 машин зөрж
өнгөрүүлдэг байсан бол 2010 онд үйл ажиллагаа өргөжүүлж нэг удаад 700-1000 машин
зөрж өнгөрүүлэх боломжтой болсон. Энэ нөгөө талаар боомтын үйл ажилблагааг
өргөжүүлэн тэлсэн сайн бүтээн босголт болсон боловч тээвэрлэлтийн логистик сүлжээний
оновчлолыг төдийлөн сайн хийж чадаагүй. Харин ачаа тээврийн маш их урсгал МУ-ын
уул уурхайн баялагийг богино хугацаанд гадаад улсын хил давуулах болсон. 2010, 2011
оны байдлаар жилд 160-170 мянган хүн хилээр зорчих үйл ажиллагаанд хамрагдаж байна.
Тавантолгойн нү ү рсний ордыг ашиглаж байгаа “Энержи Ресурс”, “Эрдэнэс МГЛ”
ХХК болон Оюутолгой тө слийн боомтоор хийгдэх экспорт, импортын хэмжээ эрс
нэмэгдэж 2010 онд 6.0 сая тн, 2011 оны байдлаар 10 сарын байдлаар 5.9 сая тн нү ү рс
экспортолсон ба ө дө рт дунджаар нү ү рс тээврийн 70-80 тн-ын хү нд даацын том оврын
600 машинаар нү ү рс тээвэрлэн БНХАУ-руу экспортолж байна.

10. 6-р зураг. Гашуунсухайт боомтын байршлын схем
Гашуунсухайтын хилийн боомт нь Тавантолгойн уурхайгаас 240 км зайд оршдог. Ìîíãîë
óëñàä à÷àà òýýâðèéí óðñãàëûí çîõèöóóëäàã òîîòîé öº º í áîîìò
îäîîãîîð ¿éë
àæ
èëëàãààãàà
ÿâóóëæ áàéãàà
Ạ㺠º ä
¿¿íä
Ãàøóóíñóõàéò, Ø
èâýýõ¿ðýíãèéí áîîìò îðæ áàéãàà þì.
7-р зураг. Тавантолгойн нүүрс тээвэрлэгч компаниудын хилийн боомт хянан шалгалт
Логистик сүлжээг бий болгосноор өдөрт дараалан зогсох 1000-2000 машины урсгалыг
оновчилж, бүх үйл ажиллагаааг нэгдсэн нэг төв системд орж түүнээс бүх материал, түүхий
эд, мэдээллийн урсгал, харилцагчдын нэгдсэн сүлжээг бий болгож болно.

11. 7-р зураг. Тавантолгойн логистик сүлжээ оновчлолын үйл ажиллагаа
Тээвэр, логистикийн салбарын хөгжлийн чиг хандлага:
Үйлдвэрлэл , хэрэглээний байршил өөрчлөгдсөн
 Хөрөнгө оруулалт нь ажиллах хүч, орцын үнэ, орц, нөөц баялагийг даган
тархсан
 Нэг цэгт анхан шатны боловсруулалтаас эхлээд эцсийн бүтээгдэхүүн
үйлдвэрлэх боломж хязгаарлагдмал болсон.
Технологийн дэвшил, өрсөлдөөн, тээвэрлэгчийн оролцоо, хариуцлагыг дээшлүүлэх
зах зээлийн шаардлага бий болсон.
 Худалдаа, мэдээлэл, тээвэр зуучлал, агуулах, логистик үйлчилгээг
үйлдвэрлэлээс гарган тээврийн үйлчилгээтэй нэгтгэх чиг хандлага
давамгайлсан.
 Уламжлалт тээвэр логистикийн үйлчилгээ нь гуравдагч (3PL), дөрөвдөгч (4PL)
этгээдийн үзүүлдэг үйлчилгээ болсон
 Стандарт болон чанарын хяналт үнэлгээг гүйцэтгэх болсон
Үйлдвэрлэл + тээвэр зууч+ тээвэр + логистик + худалдаа нийлмэл бүтэцтэй болсон
 Тээврийн коридорын өрсөлдөх чадварыг зайгаар бус , нийлмэл үзүүлэлтээр
тодорхойлох болсон

12. Тээвэр-Логистикийн сүлжээг оновчлох нь
Гашуунсухайт боомтод хүн амын суурьшилтыг 2015 он гэхэд 1205, 2020 он гэхэд 4002,
2025 он гэхэд 6110 байхаар таамаглан гаргасан байна. Үүнийг даган дэд бүтэц болон зам
харилцаа хөгжинө.
2012 оны эхний улирлын байдлаар 72 компаний 5095 тээврийн хэрэгсэл Тавантолгойн
нүүрсний уурхайгаас Гашуун сухайтын чиглэл коксжсон нүүрс тээвэрлэж байна.
Тээврийн логистик сүлжээний оновчлол: Логистикийн 4PL болон 5 PL-ын хүрээнд
дараах зүйлийг оновчлох хэрэгтэй ба үүнийгээ дагаад үйл ажиллагаа нэгдмэл байдлаар
оновчлосон.
9-р зураг. Тээвэр логистикийн 5PL байгууллагын оновчлол
Тавантолгойн нүүрсний уурхайгаас Гашуунсухайтын хилийн боомт хүртэлх тээврийн
логистик сүлжээг оновчилсноор тээвэрлэлтийн хугацаа 2 хоногоор багасна. Ингэснээр энд
ажиллаж байгаа тээврийн хэрэгслийн тоог 2 дахин цөөрүүлэх боломжтой болгож чадна.
Tr
t
l
r
vn
r
ta
2.2day

13. Логистик сүлжээтэй холбоотойгоор Гашуунсухайтын хилийн боомтын төлөвлөгдөх шаардлагатай дэд бүтэц.
А. АЧАА ТЭЭВРИЙН ТЕРМИНАЛЬ, ЛОЖИСТИК
ТЭЭВЭР ЗУУЧЛАЛ, МЭДЭЭЛЭЛ, ОФФИСЫН БҮС























Гүний гааль, мэргэжлийн хяналтын оффис, нэгдсэн
лабораторийн барилга
Бараа бүтээгдэхүүн сэлгэн ачих, буулгах дулаан талбай

Бараа бүтээгдэхүүний агуулах

Тээврийн хэрэгсэлийн доод ангийг шалгах үзлэгийн нүхэн

хонгил
Авто пүү

Худалдаа үйлчилгээний цогцолбор

Ресторан, зоогийн газар
Зочид буудлын барилга

Оффисын барилга

Гааль мэргэжлийн хяналтын оффисын барилга

Олон улсын тээвэр зуучлалын алба, оффис, зочид буудлын

цогцолбор

Аялал жуулчлалыг олон улсын төв, оффис, зочид буудлын

цогцолбор
Рентген хяналтын байгууламж
Оффис үйлчилгээний барилгууд
Ариун цэврийн байгууламж /бие засах газар/
Ачааны терминалийн хашаа
Хяналт харуулын алба
Тээврийн хэрэгсэлийн зогсох талбай
Онцгой байдлын газар, цагдаа, замын цагдаагийн оффисын
барилга
Автовокзал, зочид буудал оффисын цогцолбор
10 автобусны гараж, засвар үйлчилгээний төв
Олон улсын худалдаа, үзэсгэлэнгийн цогцолбор, худалдааны
төв
Ногоон байгууламж, цэцэрлэгт хүрээлэн
Б. АШИГТ МАЛТМАЛ БОЛОН БУСАД
МАТЕРИАЛЫН СЭЛГЭН АЧИХ БҮС
Тус бүсэд төлөвлөгдөж байгаа барилга
байгууламжууд
Хүнсний агуулахууд
Үйлдвэрийн барааны агуулахууд
Ашигт
малтмалын
савласан
бүтээгдэхүүний агуулахууд
Жижиг дунд үйлдвэрлэлийн цогцолбор
Барилгын
материалын
үзэсгэлэн,
худалдааны цогцолбор
Худалдаа бизнесийн төв, зочид буудал
Түр хоноглох түрээсийн сууц
Дулааны цахилгаан станц
Усан сан цэвэршүүлэх байгууламж
Бохир ус цэвэрлэх байгууламж
Нөөц нутаг
В. СУУРЬШЛЫН БҮС
Боловсролын байгууллагууд
Төр, захиргааны байгууллагууд
Үйлчилгээний байгууллагууд

14. Дүгнэлт
Тавантолгойн нүүрсний уурхайгаас нүүрс тээвэрлэж байгаа 72 компаний 5095 давхардсан
чиглэлтэй тээврийн хэрэгслийн тоог 2 дахин бууруулж 2550 болгон бууруулах боломжтой
байна.
Логистик сүлжээ байгуулах уул уурхайн салбарын ашигт малтмалын олборлолтыг нэг
төвд аваачснаар улс төрд, адр иргэдэд нэгдсэн мэдээллүүдийг шуурхай хүргэж, энэ
салбарын хүмүүсийн дундах гадны элдэв худал мэдээллийг байхгүй болгоно.
Уул уурхайн салбарын ашигт малтмалын олборлолтыг нэг төвд аваачсанаар улс төр, ард
иргэдэд нэгдсэн мэдээллүүдийг шуурхай хүргэж, энэ салбарын хүмүүсийн дундах гадны
элдэв худал мэдээллийг байхгүй болгоно.
Улс, төр засгийн газрын болон уул уурхайтай холбогдсон олон компаниудын эмх
замбараагүй үйл ажиллагааг логистик сүлжээ байгуулагдсанаар нэгдсэн зохион
байгуулалтанд оруулж өгснөөр дараах боломжууд бий болно гэж үзэж байна. Тухайлбал:
 Боловсруулах үйлдвэрлэлийн ажлын ачаалал багасна
 Ачаа тээвэрлэлтийн үйл ажиллагаа ил тод болно
 Хэрэглэгч, үйлдвэрлэгчийг мэдээллийн урсгалыг нээлттэй болно
 Зардал багасгаж, цаг хугацаа хэмнэнэ
 Ачаа тээвэрлэлтийн үйлчилгээний чанарыг нэг түвшинд болгоно
 Хүчин чадалдаа дүйцүүлэн ажилласнаар авто замын хяналт сайжирч, хөрсний
элэгдэл буурна
 Нэгдсэн хяналтын системтэй болно
 Мэдээлэлийн урсгалыг ашиглан материалын урсгалыг оновчлоно
Тавантолгой уурхайн тээвэрлэлтийн нийт бүтээмжийн хэмжээ 26.3 байна. Энэ нь даац
хэтрүүлсэн болон даац хэтрүүлээгүй гэсэн 2 тээвэрлэлтийн дунджаар тооцож үзсэн.
Тавантолгойн тээврийн логистик сүлжээг оновчилсноор хөрсний эвдрэл, гэмтлийг
багасган, замын ашиглалт сайжран тээвэрлэгчдийн хөдөлмөрлөх нөхцөл сайжирна.

15. Хавсралт 1
Тавантолгой- Гашуунсухайт хилийн боомтын нэмэгдсэн чиглэлийн автомашины тоо
Нэмэгдсэн чиглэлä òýýâýðëýæ áóé àâòî
ìàøèíû òîî
1. Тавантолгой- Гашуунсухайт- Айлбаян
Аж ахуйн нэгжийн
Д/д нэр
1 "Эс Ти Эй" ХХК
2 "Икс Эм Си" ХХК
Тээвэрлэлтийн чиглэл
Тавантолгой- Гашуун
сухайт
Тавантолгой- Гашуун
сухайт
Тавантолгой- Гашуун
сухайт
Нэмэгдсэн
чиглэл
Айл баян- Ханги
5
Айл баян- Ханги
Хөөт- Бичигт,
Айл баян- Ханги
8
3 Уранбилэг орших ХХК
Нийт
2. Тавантолгой- Гашуунсухайт, Хөөт- Бичигт, Айл баян- Ханги
Аж ахуйн нэгжийн
Д/д нэр
1 Уранбилэг орших ХХК
Íèéò
3. Тавантолгой- Гашуунсухайт,
Аж ахуйн нэгжийн
нэр
Д/д
1
2
3
4
Тээвэрлэлтийн чиглэл
Тавантолгой- Гашуун
сухайт
Тээвэрлэлтийн чиглэл
Тавантолгой- Гашуун
Энбо тайж транс ХХК сухайт
Тавантолгой- Гашуун
Жамц уул ХХК
сухайт
Таван толгой шин
Тавантолгой- Гашуун
ХХК
сухайт
Тавантолгой- Гашуун
МЦУУ ХХК
сухайт
Íèéò
Тээврийн
хэрэгсэлийн
тоо
Нэмэгдсэн
чиглэл
Хөөт- Бичигт,
Айл баян- Ханги
Нэмэгдсэн
чиглэл
Нарийн сухайтШивээ хүрэн
Нарийн сухайтШивээ хүрэн
Нарийн сухайтШивээ хүрэн
Нарийн сухайтШивээ хүрэн
551
564
Тээврийн
хэрэгсэлийн
тоо
551
551
Тээврийн
хэрэгсэлийн
тоо
187
10
275
146
618