Д. Жаргалсайхан, MIH Group-ийн ерөнхийлөгч

1. Уул уурхайн нөхөн үйлдвэрлэлийн
онцлогууд
Д.Жаргалсайхан
MIH Группын Ерөнхийлөгч
Discover Mongolia 2012
2012.08.30

2. Хүний өдөр тутмын хэрэглээ
• Хүний өдөр тутмын хэрэглээг
газрын хэвлийгээс авч байна.
Тухайлбал:
– Ухдаг
– Ургадаг
зүйлсийг бид идэж ууж өмсөж
хэрэглэж байна.
• Ургадаггүй болгоныг ухаж авч
хэрэглэхээс өөр аргагүй
• Иймд уул уурхайн бүтээгдэхүүн
гүйгээр хүн төрөлхтөн оршин
тогтнох боломжгүй
2

3. Уул уурхайн бүтээгдэхүүний эрүүл
мэндийн салбарын хэрэглээний жишээ
3

4. Уул уурхайн бүтээгдэхүүний өдөр
тутмын хэрэглээний жишээ
4

5. Уул уурхайн бүтээгдэхүүний гоо
сайхны хэрэглээний жишээ
5

6. Уул уурхайн бүтээгдэхүүний
хэрэглээний тодорхой тоон жишээ
• Австрали хүн бүр амьдралынхаа хугацаанд
дунджаар доорхи хэмжээний уул уурхайн
бүтээгдэхүүн хэрэглэдэг:
– 200 тонн нүүрс (пластмас, дулаан, цахилгаан, битум
тос)
– 175 000 литр түлш (түлш шатахуун, дулаан)
– 55 тонн шохойн чулуу
– 50 тонн төмрийн хүдэр (төмөр болон ган
бүтээгдэхүүнүүд)
– 12 тонн фосфат (бордоо,саван, угаалгын нунтаг)
– 4 тонн цайр (машины аккумлятор,дуу тусгаарлалт )
6
Эх үүсвэр: Australian Mining and Metals Association : Understanding the mining” training hand book , 2006

7. Дэлхийн уул уурхайн бүтээгдэхүүний
хэрэгцээний өсөлт /2030 он хүртэл/
0.0%
20.0%
40.0%
60.0%
80.0%
100.0%
120.0%
140.0%
160.0%
180.0%
200.0%
2009 2012 2030
2030 он хүртэлх таамаглал:
•Дэлхийн хүн ам жилд дунджаар- 0,8%
•Уул уурхайн салбарын бүтээгдэхүүний хэрэгцээ 2015 он хүртэл
4% , түүнээс цааш 2030 хүртэлх онуудад 2,4% -ийн өсөлттэй
байна.
• Эх үүсвэр: Дэлхийн Банк: “ Global Economic Prospects 2009”
7
2015

8. Уул уурхайн үйлдвэрлэлийн шат
дамжлагууд ба тэдгээрийн онцлогууд
8
Уул уурхайн нөхөн
үйлдвэрлэлийн
дамжлага

9. Уул уурхайн төслийн үе шатууд дахь
мөнгөн урсгал
9

10. Хайгуулын үе шат, түүний эрсдлүүд
•Уул уурхайн
үйлдвэрлэлийн
шат дамжлага
дотор хамгийн
өндөр эрсдэлтэй
бөгөөд өндөр
өртөгтэй үе нь
хайгуулын үе шат
юм. 1:1000
10
•Гэвч уул уурхайн нөхөн үйлдвэрлэлийг хангахын тулд ашигт
малтмалын нөөц хэрэгтэй, нөөцөө хайж олж тогтоохын тулд
хайгуул хийх зайлшгүй шаардлагатай.

11. 1:1000 гэдэг хир өндөр эрсдэл бэ?
11
•“Хуруу гаргах”-ад
хожих магадлал
1:5
•Харин өндөр
эрсэлтэйд тооцогддог
мөрийтэй тоглоом
болох рулетэд хожих
магадлал
1:38
•

12. Дэлхийн хэмжээнд хайгуулын ажилд гаргаж
буй зардал
12

13. Уул уурхайн салбарын хайгуулын зардал
/орнуудаар/
13

14. Хайгуулын шатны өртөг, зардал
• Оюу толгойн ордын хайгуулд 508,7 тэрбум төгрөг зардал гарсан
тооцоо байдаг / Засгийн газрын 2010 оны 04 сарын 01-ний өдрийн
хурлын протоколоос/ ба одоог хүртэл хайгуулын ажил үргэлжилж
байна.
14

15. 15

16. Хайгуулын үе шат
/үргэлжлэл/
• Суурь геологийн судалгааг улсын төсвөөс
гүйцэтгэдэг зарим оронд энэ эрсдлийг
1:300 болгон бууруулж болно.
• Энэ үе шатанд ихээхэн хөрөнгө оруулалт
шаардлагатай байдаг ба уул уурхайн
төслийн нийт хөрөнгө оруулалтын 15-30 %
ноогддог
• Иймд энэ эрсдэлтэй үе шатны
санхүүжилтийг төсвийн хөрөнгө буюу
татвар төлөгчдийн мөнгөөр хийдэггүй
харин хувийн хэвшлийн хөрөнгө, эрсдлээр
гүйцэтгэдэг
• Гэвч эрсдлийн зэргээс хамааран хөрөнгө
оруулагч олох, тэдгээрийг итгүүлэхэд
төвөгтэй.
16

17. Хайгуулын үе шатны эрсдлүүд
• Өмнө хэлсэн хайгуулын 1:1000
гэдэг нь байгалийн тогтоцоос
үүдэн гарч буй эрсдэл
• Үүнээс өөр эрсдлүүд Тухайлбал:
– Улс төрийн
– Газар зүй, цаг агаарын
– Хууль эрхзүйн
– Дэд бүтцийн
– Үйл ажиллагааны буюу хүнээс
болоод төрөөс хамааралтай олон
эрсдлүүд төсөл хэрэгжүүлэгчдэд
нүүрлэдэг.
17

18. Хайгуулын ажилд хөрөнгө оруулах
шийдвэр гаргалтанд нөлөөлөх хүчин
зүйлүүд
Эх үүсвэр: UN Selected papers: “Foreign Investment and Joint
Ventures in the Mining Sector”
18

19. Нөлөөллийн гол хүчин зүйлүүдийн
өнөөгийн байдал
1. Уурхай ажиллуулах эрх
– Урт нэртэй хуулиар олон лицензи цуцалсан
– Khan Resources, Алтан Дорнод болон бусад
компаниудын лицензитэй холбоотой маргаанууд
үүссэн
2. Ашгаа чөлөөтэй шилжүүлэх эрх
– Хөрөнгө оруулагчдаас гомдол гараагүй
3. Менежментийн хяналт
– Хөрөнгө оруулагчдаас гомдол гараагүй
4. Хөрөнгө оруулалтын хяналт
– ” Стратегийн ач холбогдол бүхий салбарт үйл
ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгжид гадаадын
хөрөнгө оруулалтыг зохицуулах тухай хууль”
– 2006 оны ашигт малтмалын хууль
5. Татварын нөхцлүүд тогтмол байх
– 1998 оны “Алтны экспортын татвар”-ын хууль
/2000 онд хүчингүй болгосон/
– 2006 оны “Гэнэтийн ашгийн татвар”-ын хууль
/2009 онд хүчингүй болгосон/
19

20. Гацаа
20

21. Гацаанаас гарах арга зам буюу
“Тулгын гурван чулуу”
21
• Төр, хөрөнгө оруулагчид, иргэд бол уул уурхайн нөхөн үйлдвэрлэлийн
тулгын гурван чулуу
• Аливаа асуудлыг нээлттэй ил тод хэлэлцэж шийдвэрлэдэг болох
“Бүгдээрээ хэлэлцвэл буруугүй
Бүлээн усаар угаавал хиргүй”

22. ТУЛГЫН ГУРВАН ЧУЛУУ
“Tulga” three stones
22

23. “Хайгуул, олборлолтоос хөгжил, дэвшил
өөдөө хамтдаа зүтгэе.”
АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА.
23